PEDAGOGIKA A PEDAGOGIA
PEDAGOGIKA – zespół nauk o: wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach; środowiskach; formach organizacji procesów wychowawczych / teoria działalności wychowawczej/
PEDAGOGIA - dyscyplina pedagogiczna, która zajmuje się zespołem metod i środków wykorzystywanych w nauczaniu i wychowaniu
POZIOMY METATEORII
1. METATEORIA NAUK NATURALISTYCZNYCH- METATEORIA PEDAGOGIKI BEHAWIORALNEJ
NATURALIZM – kierunek w socjologii powstały na podłożu ewolucjonizmu. Wg naturalistów zjawiska społecznego można opisywać analogicznie zjawisk przyrodniczych, dlatego należy badać je takimi samymi metodami. Wszystkie nauki powinna cechować metodologiczna jedność.
2. NAUKI HERMENESTYCZNE – METATEORIA PEDAGOGIKI HUMANISTYCZNEJ
HERMENESTYKA – nauka filozoficzna zajmująca się badaniem, objaśnianiem i interpretacją źródeł pisanych; sztuka rozumiejącej interpretacji różnych przejawów aktywności ludzkiej zwłaszcza kulturalnej zmierzająca do odkrycia ich głębokiego sensu i umieszczenia ich w szerszym kontekście historycznym, społecznym, światopoglądowym itp.
3. NAUKI DIALEKTYCZNE – METATEORIA PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ
DIALEKTYKA – metoda rozumowania; teoria ujmująca rzeczywistość w aspekcie dynamicznym
METAPEDAGOGIKA
METAPEDAGOGIKA – teoria posługująca się metajęzykiem, zajmująca się badaniem i opisywaniem teorii dedukcyjnej;
poddaje analizie różne teorie procesów pedagogicznych oraz różne odmiany pedagogik systematycznych, prądów, kierunków;
odkrywa i systematyzuje prawidłowości i niezmienniki wychowania, kształcenia i samokształcenia człowieka;
analizuje i porządkuje dorobek naukowy pedagogiki, projektuje kierunki głównych badan pedagogicznych;
wyraża stanowiska pedagogów w ważnych kwestach społecznych
FUNKCJE PEDAGOGIKI:
OPISOWA – opisywanie faktów i opisów, dokumentów; polega na diagnozowaniu, rozpoznawaniu stanów przeszłych lub aktualnych za pomocą opisów.
WYJASNIAJĄCA – wykrycie przebiegu zjawisk zachodzących w pedagogice
PRZEWIDYWAWCZA – przewidywanie przyszłych zjawisk i procesów w oparciu o ustalenie zależności i przyczyny
PRAKTYCZNA – wykorzystywanie zgromadzonej i uporządkowanej wiedzy ( metod i środków) zgodnie z celami pedagogiki
PEDAGOGIKA BEHAWIORALNA – zachowanie człowieka jest uzależnione od bodźców
PEDAGOGIKA HUMANISTYCZNA - podmiotowość wychowanka, który jest odpowiedzialny za swoje czyny
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA – sztuka adekwatnej diagnozy mechanizmów dominacji i przemocy wpisanych w funkcjonowanie instytucji edukacyjnej; projektuje działania edukacyjne mające szansę przyczynienia się do zwiększenia zakresu indywidualności i zbiorowej wolności; jej zadaniem jest odsłanianie mechanizmów dominacji wpisanych w instytucje i praktyki aktualizacji
KOMPARATYSTYKA- DZIEDZINA NAUKI ZAJMUJĄCA SIĘ BADANIAMI PORÓWNAWCZYMI, USTALENIAMI ZALEŻNOŚCI, POKREWIEŃSTWA, ANALOGII
KIERUNKI W PEDAGOGICE XX WIEKU:
pedagogika eksperymentalna (opisowa)
PERSONALIZM
-podmiotem wychowania jest osoba ludzka
- zakłada dobro osoby ludzkiej, ma mu być przyporządkowane całe życie indywidualne i społeczna
- człowiek jest rozpatrywany jako przedstawiciel gatunku oraz punktu widzenia duchowego ( jego dążenia do boga)
- jako materialna jednostka jest częścią społeczeństwa i powinna służyć całemu społeczeństwu
- PRZEDSTAWICIELE: Karol Wojtyła. E. Mounier
-PEDAGOGIKA PERSONALISTYCZNA: człowiek posiada swoja godność i wartość, ponieważ jest ona dana mu z natury i przypisana jako cecha każdego człowieka, osoba jest wartością najwyższa na świecie, jego celem jest doskonalenie się w swoim istnieniu ( by służyć społeczeństwu), wartość osoby wyraża się w jego autonomii ( wolność)
- WYCHOWANIE: jego celem jest osiągnięcie zbawienia i pożyteczne działania na rzecz społeczeństwa. Pedagogika ta akcentuje harmonijny i integralny rozwój człowieka. Pola wychowawczy polega na inspirowaniu i wspieraniu wychowanka, ukazywaniu mi wartości (nie wolno nakazywać sprzecznych wartości),dążeniu do wolności – wyboru dobra. Dobro musi być zgodne z tym co służy rozwojowi człowieka
EGZYSTENCJALIZM
- przedmiotem wychowania są indywidualne losy jednostki
- jego ideą jest przekonanie, że człowiek jako jedyny ma bezpośredni wpływ na to kim jest i dokonując niezależnych wyborów wyraża swoją wolność, na którą jest skazany – jest ona atrybutem społeczeństwa. istnienie ludzkie jest zawieszone między przyszłością a przeszłością – towarzyszy mu uczucie przemijania. wolność jest zagrożona, co powoduje wewnętrzne rozdarcie i podatność na lęki egzystencjonalne (np. przed samotnością)
- PEDAGOGIKA EGZYSTENCJONALNA – zakłada pełen rozwój; uczeń podczas wychowania staje się podmiotem w wychowaniu. Nauczanie polega na rozbudowywaniu zainteresowań, dzięki Czemo człowiek zdobywa nowe doświadczenia, które pozwalają dokonywać słusznych wyborów.( nie zakłada życia poza ziemskiego)
- PRZEDSTAWICIELE : Camus, Sarht
PRĄD – zespół tendencji ideowych w wybitnych dziełach uznanych reprezentatywnie w pedagogice. charakteryzują go elementy: założenia filozoficzne, ideały wychowawcze, koncepcja celów i zasad kształcenia
KIERUNEK – wynikające lub mieszczące się z założeniach określonego prądu konkretne rozwiązania w zakresie kształcenia i wychowania; określony system wychowania
ŹRÓDŁA MYŚLI PEDAGOGICZNYCH XX WIEKU
-rozwój nauk przyrodniczych
-szybki rozwój techniki
- rozwój prasy, telewizji, radia, Internetu ( teoria ewolucji)
- myśl odwraca się od mechanistycznego poznania świata, a rozumienia życia w kontekście rozumienia zjawisk
PEDAGOGIKA SOCJOLOGICZNA- wychowanie jest nieodzownym składnikiem życia w społeczeństwie; więź społeczeństwa ze środowiskiem determinuje rozwój psychiczny i moralny człowieka; zakłada przystosowanie człowieka do kierunku obiektywnej rzeczywistości społecznej
Pedagogika socjologiczna składa się z :
PEDAGOGIKI CZYSTO SOCJOLOGICZNEJ – J. Dewey: praca wychowawcza powinna być oparta na naturalnych zainteresowaniach i przeżyciach ucznia; szkoła powinna być źródłem radości oraz bezpośrednich życiowych doświadczeń dziecka ( ma charakter społeczny) K Sośnicki: wychowanie państwowe oparte jest na kolizji między ludźmi, a normy współżycia ustala państwo.
PEDAGOGIKA NACJONALISTYCZNA – Nitsch: odrzuca idee swobodnego rozwoju jednostki na rzecz bezwzględnego posłuszeństwa państwu; poglądy nazistowskie i biologiczne o dominacji razy aryjskiej; usunięto pierwiastki humanizmu i demokratyzmu, historia miała wpoić kult rasy nordyjskiej i wodza; wychowanie szkolne miało przygotować do służby w wojsku i działalności wg wskazań partii nacjonalistycznej
PEDAGOGIKA NARODOWA – przekształcenie psychiki i inteligencji na drodze odpowiedniego wychowania w szkole w dziedzinach: zasad moralnych, stosunku inteligencji do pracy i wysiłku, sfera odpowiedzialności osobistej
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA- jej przedmiotem jest badania warunków środowiskowych, mających wpływ na wychowanie jednostek ( problem wyrównywania szans oświatowych, wychowanie poza szkolne, poradnictwo w zakresie wychowania, pomoc socjalna, organizacja czasu wolnego)
PEDAGOGIKA IDEALISTYCZNA - człowiek staje się człowiekiem tylko i wyłącznie we wspólnocie ludzkiej, wspólnoty tej nie uważa jednak za powstałej w wyniku uwarunkowań historycznych a w wyniku duchowej i moralnej jedności, i dzięki niej też stanowi twór nieskończony. Dlatego też idea moralności jednoczącej jednostki i wreszcie skupiającej całe społeczeństwo stała się głównym celem tego nurtu wychowawczego
SOCJOLOGIA WYCHOWANIA – działalność społeczna przygotowująca jednostkę do pełnego członkowstwa w danej grupie społecznej; dziedzina socjologii związana z pedagogiką społeczną zajmująca się wychowaniem jako procesem społecznym; bada środowiskowe oddziaływanie szkoły, rodziny, grup rówieśniczych, funkcjonowanie różnych środowisk wychowawczych, zmiany celów i treści wychowania społecznego
SOCJOLOGIA – TEORIA PEDAGOGIKA – DZIAŁANIA PRAKTYCZNE
-poziom mikro- jednostka i grupa pierwotna
-poziom mezo – wychowanie w większych środowiskach
- poziom makro- przebieg wychowania na poziomie ogólnokrajowym
PEDAGOGIKA PSYCHOBIOLOGICZNA - przystosowanie człowieka do porządku społecznego oraz program walki o byt, jak również niezmienność warunków społecznych, które wyznaczają cele wychowania. wychowawca troszczy się o siłę fizyczną wychowanka, przygotowując go do walki o słuszne wartości życiowe. znajomość swoich praw jest najważniejsza. głównym celem wychowanka jest sprawność fizyczna ( utylitaryzm). praktyczna działalność człowieka przynosi mu szczęście osobiste. cechy: biologizm (troska o rozwój fizyczny), praktycyzm ( stawianie sobie osiągalnych celów, by je urzeczywistnić), utylitaryzm ( użyteczność)