TERMIN Pedagogika

Współczesne nurty

pedagogiczne

. Wybrani

przedstawiciele pedagogiki

alternatywnej

Pedagogika tradycyjna XX wieku: adaptacyjna,

instrumentalna - przygotowywała dzieci i młodzież do

zastanych warunków, reprodukcji struktur społecznych i

kontynuowania istniejącego porządku.

Ideologie: chrześcijańska, liberalna, socjalistyczna czy

nacjonalistyczna pozwalały systemom wychowania na

urabianie jednostki wg wzorów ustalonych odgórnie,

zgodnie z potrzebami społecznymi i własną filozofią .

Wg sztywnych programów, metod, technik i środków w

szkole wychowanek wtłaczany był (jest) w matrycę

tożsamości wg gotowych uniwersalnych i

niepodważalnych wzorów. Bardzo wcześnie dowiadywał

się, kim może być, a kim mu być nie wolno.

opracowanie: dr Maria J.
Zajączkowska

Przełom XX i XXI wieku przyniósł poważny kryzys

edukacji i wychowania. Świadomość obniżenia

skuteczności działań edukacyjnych dała impuls do

poszukiwania nowych rozwiązań pedagogicznych.

Następuje powolna Zmiana paradygmatu myślenia

pedagogicznego, pojawiają sie nowe trendy:



nowa rola nauczyciela i jego powinności wobec

uczniów (wspieranie, warunki do rozwoju)



zmiana języka pedagogicznego (akceptacja,

tolerancja, komunikacja)



odchodzenie od jednej pedagogiki do wielości

form myślenia i praktykowania pedagogicznego



nowe pojmowanie procesu kształcenia

(współuczestnictwo, twórczość)

opracowanie: dr Maria J.
Zajączkowska

ANTYPEDAGOGIKA

Hubertus von Schoenbeck - lata 70. XX wieku

Antypedagogika to nie pedagogika alternatywna!

To teoria oporu wobec dyrektywnego wychowania,

prowokuje do zmiany myślenia tradycyjnego. Nurt

skrajnie emancypacyjny.

Pedagog ma pytać:



Jak chcesz żyć?



Czego rzeczywiście pragniesz?



O czym myślisz?



Czego pragniesz w tej sytuacji?



Co moglibyśmy razem zrobić?

opracowanie: dr Maria J.
Zajączkowska

Źródło: Bogusław Śliwerski, Antypedagogika - geneza i opozycja
założeń, “Gestalt”

1. Socjocentryzm. Prymat
społeczeństwa nad jednostką
ludzką ("Niemowlę jest jeszcze
niemal przedmiotem").

2. Prawo jest normą, której
istnienie zależy od ustanowienia
określonej władzy i od
społeczeństwa.

3. Prawo andragocentryczne.
Dorośli mają więcej praw niż
dzieci.
Dorośli są zobowiązani do ochrony
praw dziecka. (Mogą je łamać,
gdyż dzieci nie są podmiotami
prawa, nie mogą się bronić).
Dzieci są pozbawione
podmiotowości wobec prawa.

1. Antropocentryzm. Prymat osoby
ludzkiej w stosunku do rzeczy
("Dziecko nie będzie, lecz już jest
człowiekiem")

2. Prawo wynika z natury, nie może
zatem zależeć od jakiejkolwiek
władzy czy umowy społecznej.

3. Wszyscy są równi wobec prawa.
Równość jest powszechna i
absolutna. Dzieci mają prawo do
uzyskiwania pomocy, wsparcia ze
strony dorosłych. Prawo formą
porozumiewania się ludzi ze sobą.
Dzieci nie muszą być pozbawione
praw.

ŚWIAT
PEDAGOGICZNY

ŚWIAT
ANTYPEDAGOGICZNY

1.Człowiek od urodzenia nie
może sam stanowić o sobie.

2.Zależność generacyjna jest
naturalną, zdrową i
uniwersalną cechą stosunków
międzypokoleniowych.

3. Nie można dziecku zaufać;
brak zaufania dorosłych do
samych siebie; nakaz
samowychowania, koncentracji
na błędach itp.

4. Wychowanie jest potrzebne,
możliwe i skuteczne.

1.Każdy człowiek od urodzenia
może sam stanowić o sobie.

2. Zależność generacyjna może
być zniesiona (podobnie jak
zniesiono niewolnictwo,
dominację religijną, rasową,
płci itp.).

3. Dorośli akceptują dziecko
takim, jakim ono jest. Pełna
autoafirmacja; człowiek nie
popełnia błędów.

4. Człowiek nie musi być
wychowywany. Wychowanie
człowieka jest niemożliwe i
nieskuteczne.

MENTALNOŚĆ
PEDAGOGICZNA

MENTALNOŚĆ
ANTYPEDAGOGICZNA

Źródło: Bogusław Śliwerski, Antypedagogika - geneza i opozycja
założeń, “Gestalt”

5. Dorośli lepiej wiedzą niż dzieci,

co jest dla nich dobre. Rozwój
musi być sterowany
zewnętrznie. Dorośli są
odpowiedzialni za dzieci.

6. Wychowanie musi być przemocą

strukturalną i symboliczną.
Bazuje na nieszczerości,
kontroli, ocenianiu i
porównywaniu ludzi ze sobą, z
jakąś skalą(normą).

7. Nauka jest wiedzą

obiektywistyczną - eksperci
decydują o tym, jak żyć, co jest
prawdą itp.

8. Podstawowym pytaniem

pedagogiki jest to, kim jest
człowiek. Kim ma być człowiek?
Kim się człowiek staje pod
wpływem pedagogicznego
działania?

5. Każdy sam wie najlepiej, co jest

dla niego dobre. Każdy
człowiek jest sam
odpowiedzialny za siebie.
Rozwój jest sterowany przede
wszystkim wewnętrznie.

6. Zamiast wychowania: przyjaźń,

wspieranie, wzajemne
interakcje (uczenie się).
Samopoznanie, rywalizacja
twórcza. Ludzie są wobec
siebie szczerzy, otwarci.

7. Nie ma ekspertów od stosunków

międzyludzkich.

8. Ważnym pytaniem jest to, kim

jestem jako człowiek. Jakim się
staję?

MENTALNOŚĆ
PEDAGOGICZNA

MENTALNOŚĆ
ANTYPEDAGOGICZNA

Źródło: Bogusław Śliwerski, Antypedagogika - geneza i opozycja
założeń, “Gestalt”

opracowanie: dr Maria J.
Zajączkowska

Zbyszko Melosik :

Pedagogika poststrukturalna rezygnuje z

urabiania wychowanka, nie definiuje odgórnie

rezultatów, przyjmując założenie, że młodzież

powinna być twórcą własnej tożsamości,

korzystając z własnych doświadczeń i pragnień w

trakcie interpretacji znaczeń kulturowych.

Jednostka jest odpowiedzialna za wybór sposobu

życia.

Nauczyciel szanuje poglądy uczniów, których nie

musi podzielać, jest uczestnikiem dialogu, uczy się

od młodzieży tego, co dla niej ważne i wartościowe.

Założenia współczesnej

pedagogiki

Wybrani przedstawiciele pedagogiki

alternatywnej

Ellen Key (1849-1926) – sprzeciw wobec przemocy w
wychowaniu
John Dewey (1859-1952) – uczenie się przez działanie
Maria Montessori (1870- 1952) - metoda swobodnego
wychowania przedszkolnego w „domach dziecięcych”
Owidiusz Decroly (1871 – 1932) - metoda „ośrodków
zainteresowań”
Janusz Korczak (1878 -1942) – autokreacja dziecka, dziecko
autorem swego życia
Celestin Freinet (1896 - 1966) – zasada swobodnej ekspresji
dziecka
Carl R. Rogers (1902-1987) – pedagogika humanistyczna,
nauczyciel facylitatorem

Pedagogika Gestalt

Gestalt po niemiecku znaczy kształt, forma. Gestaltyzm to
kierunek w psychologii, który głosi, że życie psychiczne
człowieka jest całością, której format i właściwości nie dają
się sprowadzić do sumy cech jej części składowych. W
pedagogice gestalt integruje wiedzę, doświadczenie i
dokonania filozofów, psychoterapeutów i pedagogów dla
wspierania procesów rozwojowych człowieka w wymiarze
humanistycznym.
Głównymi celami wychowania w pedagogice gestalt są:

•wprowadzenie jednostki do kształtowania własnych
umiejętności,

•poznanie własnych potrzeb i zainteresowań, ich dalsze
rozwijanie,

•dostrzeganie szans poszerzania potencjału działań i
przeżyć,

•samostanowienie z jednoczesną świadomością więzi
społecznych,

•przyczynianie się do autonomii osoby,

•doskonalenie zdolności doznawania i postrzegania,

•zdolność rozpoznawania oczekiwań i gotowość
odpowiadających im zachowań.

STO

Społeczne Towarzystwo Oświatowe - prowadzi wszechstronne
działania na rzecz uspołecznienia polskiego systemu oświatowego oraz
stworzenia możliwości wyboru różnych dróg kształcenia i wychowania.
Zakłada różnego typu i rodzaju szkoły oraz przedszkola: wychowujące
twórczo, zachęcające do zdobywania wiedzy, rozwijające osobowość
człowieka. Szkoły, których autonomia łączy się z wpływem lokalnego
środowiska.

Podstawowe cele Towarzystwa

•mała grupa uczniów na zajęciach edukacyjnych,

•dobrze wykwalifikowani nauczyciele,

•osobisty kontakt między dzieckiem a wychowawcą,

•rozwój zdolności twórczych,

•zachęcanie do samodzielnego zdobywania wiedzy,

•dbałość o zdrowie i rozwój fizyczny,

•szacunek dla ucznia,

•zapewnienie uczniowi poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i radości
życia.

PODSUMOWANIE

Wspólną cechą wszystkich alternatywnych pedagogik
jest ukierunkowanie na humanizację, tolerancję,
demokratyzację życia, rozszerzanie pola wolności
dziecka.

Pytanie:

Czy hasło „Zero tolerancji dla agresji” można zaliczyć do
haseł pedagogiki alternatywnej?

Kto jest autorem tego programu i jakie są/były jego
założenia ?

Opracowanie: Dolnośląski Urząd Pedagogiki
Alternatywnej

Document Outline