Zadanie 4
Na podstawie obejrzanego materiału1 proszę odpowiedzieć na pytanie, czy u bohatera obserwować można aktualnie wzrost potraumatyczny (według Tedeschiego i Calhouna)? Odpowiedź proszę dokładnie uzasadnić, adekwatnie odwołując się do wiedzy psychologicznej.
W jednym z odcinków programu telewizyjnego pod tytułem „Druga strona medalu”, dziennikarka, Jolanta Pieńkowska podjęła bardzo trudną rozmowę na temat choroby nowotworowej i jej leczenia. Bohaterem obejrzanego przez nas materiału jest polski reżyser i scenarzysta, jeden z najbardziej cenionych, współczesnych twórców filmowych w Polsce – Krzysztof Krauze – w wywiadzie tym opowiada on o swojej walce z rakiem prostaty, perypetiach z polskimi lekarzami oraz o wcześniej niedocenianych przez niego badaniach profilaktycznych. Podejmuje też rozważania na temat swojego stosunku do choroby, chemioterapii i walce o życie.
W 2006 roku u naszego bohatera zdiagnozowano raka prostaty. Guz wycięto, jednak reżyser nie docenił powagi sytuacji i zlekceważył nowotwór. Po jakimś czasie nowotwór znów dał o sobie znać, gdyż okazało się, że reżyser ma przerzuty do kości. W obejrzanym przez nas materiale, reżyser sam przyznaje, że nie docenił powagi sytuacji i po prostu zlekceważył przeciwnika, jakim jest rak. Dalej kontynuując swoją myśl powiedział, że na swoje usprawiedliwienie ma tylko tyle, że doświadczenie uczy, że wydaje nam się, że wciąż umierają inni a nikt jednak nie dopuszcza myśli, że sam może umrzeć. Po obejrzeniu całości wywiadu, możemy z pełnym przekonaniem odpowiedzieć, że nasz bohater jest przykładem osoby u której można zaobserwować wystąpienie tak zwanego wzrostu potraumatycznego. Poddając obejrzany wywiad analizie psychologicznej, dokonaliśmy powyższej oceny odwołując się do koncepcji Tedeschiego i Colhouna, która następująco określa wzrost potraumatyczny: „termin wzrost potraumatyczny odnosi się do pozytywnych psychologicznych zmian doświadczalnych w rezultacie zmagania się z okolicznościami życiowymi stanowiącymi znaczne wyzwanie. Używamy określeń trauma, kryzys, wysoce stresujące wydarzenia wymiennie, traktując je jako z grubsza rzecz biorąc synonimy. Stosowanie przez nas tych terminów jest nieco szersze i mniej restrykcyjne niż w części literatury”2. Prościej rzecz ujmując, Tedeschi i Calhoun określają wzrost potraumatyczny, jako pozytywne zmiany będące rezultatem znaczących, negatywnych wydarzeń życiowych. Tedeschi oraz Calhoun wymieniają pięć obszarów wzrostu potraumatycznego jak: zwiększenie znaczenia życia i zadowolenia z niego, odkrycie radości życia, poprawa i pogłębienie relacji z innymi ludźmi, zwiększenie poczucia osobistej siły, odkrycie nowych możliwości w swoim życiu, rozwój duchowy.
W zasadzie większość powyższych obszarów wzrostu potraumatycznego nasz bohater opisuje, jako te, które doświadczył w momencie podjęcia swojej walki z rakiem. Jak nasz bohater sam opowiada, stało się to jednak dość późno. Przewartościowanie życia u Krzysztofa Krauze, jak sam wspomina, rozpoczęło się tak jakby w drugim etapie jego choroby nowotworowej. Na początku postawienia przez lekarzy diagnozy choroby, bohater materiału jak sam zresztą stwierdził, nie przejął się tym zbytnio i lekceważył. Sama choroba nie robiła na Krauze zbyt silnego wrażenia, a nawet nie była niczym nadzwyczajnym. Jego podejście do choroby zmieniło się w chwili, gdy Pan Krzysztof dowiedział się o przerzutach nowotworu do kości. Ta informacja zburzyła cały dotychczasowy spokój naszego bohatera i wytworzyła w nim uczucie silnej traumy z tego powodu.
U naszego bohatera możemy zaobserwować wzrost potraumatyczny w następujących obszarach: zwiększenie znaczenia życia i zadowolenia z niego - Krauze opowiada w wywiadzie o zdolności odróżniania tego, co w życiu ważne, od tego co mało ważne lub zupełnie nieważne (nie traci czasu na rzeczy nieważne). Bohater opowiada o poprawie i pogłębieniu jego relacji z innymi ludźmi – opisuje tę zmianę jako częstsze rozmowy z przyjaciółmi oraz zawężeniem kontaktu z rodziną, wpuszczenie najbliższych do świata swojej choroby (kontaktów nieistotnych w swoim życiu nie podtrzymuje). Zwiększenie poczucia osobistej siły, to kolejny obszar, który udało się naszemu bohaterowi rozwinąć we wzroście potraumatycznym – Krauze opowiada o zmianie swojego stylu życia, zmienił dietę, rzucił palenie, zaczął uprawiać sport, rozpoczął aktywny udział własny w leczeniu swojej choroby. Nasz bohater również odkrył nowe możliwości w swoim życiu – w wywiadzie opowiada o tym jak ma silne poczucie wdzięczności za każdy przeżyty dzień. Bohater mówi otwarcie, że już czuje wewnętrznie, iż wygrał. Wygrał sam ze sobą, ale i wygrywa co dzień każdą chwilą dnia.
Istotnym, a rzadko uwzględnianym czynnikiem w dotychczasowych badaniach nad wzrostem potraumatycznym może być refleksyjność. Refleksyjny stan umysłu, który przejawia się aktywnym przetwarzaniem danych i zaangażowaniem w poszukiwanie nowych kategorii i punktów widzenia, może w znaczący sposób ułatwiać zaangażowanie poznawcze -będące ważnym elementem procesu wzrostu potraumatycznego, a które w tym kontekście oznacza świadome, skoncentrowane na sytuacji rozmyślanie, umożliwiając tym samym przebudowywanie reprezentacji poznawczych ważnych aspektów życia osoby3.
Tę refleksyjność, można zauważyć również u naszego bohatera. W chwili diagnozy nasz bohater był wycofany, sam nie podejmował działań w walce z chorobą i odsunął od tego również swoich bliskich. Kiedy jednak choroba powróciła w postaci przerzutów, nasz bohater zaczął zastanawiać się nad tym dlaczego to właśnie jego spotkało, zaczął rozmyślać o tym, że wina leży w nim samym. Właśnie ta refleksyjność pomogła mu dokonać zwrotu w dotychczasowym życiu i tym samym dzięki tej refleksyjności Krauze potrafił osiągnąć wzrost potraumatyczny.
http://tvnplayer.pl/programy-online/druga-strona-medalu-odcinki,92/odcinek-3,S03E03,2303.html
Tedeschi R.G., Calhoun L.G., Posstraumatic growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence. Psychological Inquiry, 2004, s.1↩
Tedeschi R.G., Calhoun L.G., Posstraumatic growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence. Psychological Inquiry, 2004↩