Wzrost potraumatyczny

Tedeschi, R.G., Calhoun, L.G. (DATA)

Podejście kliniczne do wzrostu po

doświadczeniach traumatycznych

plan

• 1. Czym jest, a czym nie jest wzrost?

W jaki sposób się pojawia?

• 2. Jak wygląda proces wzrostu?
• 3. W jaki sposób klinicyści mogą

wspierać proces wzrostu?

Czym jest wzrost?

CZĘŚ

Ć I

Fenomen wzrostu

• Badany już od czasów starożytnych
• Pionierzy – Caplan (1964) i Frankl

(1963) – badali możliwość pojawienia
się pozytywnej zmiany w kontekście
wysoce stresujących okoliczności

Podobne terminy

• Mozolna przemiana
• Pozytywne zmiany psychologiczne
• Postrzegane lub wytworzone korzyści
• Wzrost związany ze stresem
• Odkrycie znaczenia
• Rozkwit
• Bujny rozwój
• Podobne efekty – pozytywne złudzenia
• Pozytywna reinterpretacja
• Czerpanie siły z przeciwności
• Transformacyjne radzenie sobie

Definicja wzrostu potraumatycznego

• 1. poważny kryzys

• 2. transformacyjne

zmiany życiowe

• 3. efekt

• 4. radykalna zmiana

podstawowych założeń
na temat życia
jednostki

• ≠ wzrost po stresie

• ≠ wykraczające

poza iluzję i
pozytywne
złudzenia

• ≠ mechanizm

radzenia sobie

• ≠ bujny rozwój,

rozkwit

„Jestem bardziej podatny na

zranienie, ale jednak silniejszy…”

• Starty tworzą coś wartościowego
• Poprawa związków – „na kogo naprawdę można liczyć,”

intymne relacje, współczucie

• Nowe możliwości w życiu
• Większe docenianie życia – przywiązywanie wagi do

drobnych codziennych spraw

• Większe poczucie osobistej siły – zwiększone poczucie

własnych zdolności do przetrwania i do zwycięstwa

• Rozwój duchowy – filozofia życiowa bardziej dojrzała,

satysfakcjonująca, znacząca

• Ale…

„co nie oznacza, że czuję się

szczęśliwszy…”

• ALE: nie zmniejsza dyskomfortu

emocjonalnego i nie podnosi poziomu
szczęścia

• Może prowadzić do poczucia bardziej

spełnionego i mającego większy sens
życia

• ≠ beztroska, szczęście, dobry

nastrój, wzmocnienie poczucia
własnej wartości

• Wniosek: paradoksy, paradoksy,

paradoksy…

Trauma NIE jest czymś

dobrym

• Zmaganie się jednostki po traumie
powoduje wzrost
• Wzrost jest powszechny, ale nie

uniwersalny; nie jest konieczny dla
pełnego powrotu do zdrowia

Proces wzrostu

potraumatycznego

CZĘŚ

Ć II

Proces wzrostu

• Wyzwania życiowe mają sejsmiczną

naturę

• Wydarzenie – wstrząs – musi mieć

odpowiednią siłę, by zmusić
jednostkę do rewizji podstawowych
założeń

• Z perspektywy narracyjnej: historia

jednostki dzieli się na „przed” i „po”

• Dlaczego osoba przed i po różni się?

Zaangażowanie poznawcze i

przetwarzanie

• Zniszczone wizje świata, poznawcze schematy

trzeba odbudować – następuje poznawcze
przetwarzanie w o charakterze „nadawania sensu,
rozwiązywania problemu, wydobywania
wspomnień i formułowania oczekiwań”

• Prowadzi to do zrozumienia, że niektóre cele są

już nieosiągalne, pewne schematy już nie pasują
do rzeczywistości, pewne przekonania już nie
obowiązują (np. Mój świat jest bezpieczny)

• Umożliwia to formułowanie nowych celów,

rewidowanie głównych elementów światopoglądu.
Proces ten może trwać bardzo długo – nawet lata

Zaangażowanie poznawcze

(2)

• Pozytywne zaangażowanie w dwa

obszary:

• Nadawanie sensu aktualnym

okolicznościom

• Nadawanie sensu bardziej

fundamentalnym sprawom

• Przetwarzanie poznawcze nie jest

uporządkowanym procesem,
wymaga wielu powrotów i powtórzeń

Zaangażowanie poznawcze

(3)

• Świadome przetwarzanie poznawcze może być

związane z wyższymi poziomami wzrostu
potraumatycznego

• Prowadzenie pamiętnika: studenci uniwersytetu,

którzy zostali poinstruowani, aby poznawczo
przetwarzać swoje reakcje emocjonalne, po
czterech tygodniach wykazywali wyższy poziom
wzrostu potraumatycznego niż osoby
poinstruowane, aby koncentrować się tylko na
faktach lub tylko na związanych z nimi
emocjach (Ullrich i Lagendort, 2002)

Otwieranie się, wparcie,

nadzieja

• Otoczenie społeczne zachęcające i

akceptujące vs ograniczające,
zniechęcające i karzące

Przetwarzanie poznawcze, narracje

życiowe, mądrość

• Zmiana rozumienia siebie, metapoznanie
• Autorzy własnego Ja

W jaki sposób klinicyści mogą wspierać

proces wzrostu terapeutycznego?

CZĘŚ

Ć III

Rola klinicystów

• Klinicyści jako facylitatorzy procesu
• Wsparcie w opanowaniu dyskomfortu
• Uważne słuchanie języka opisu kryzysu i reakcji

psychologicznej używanego przez klienta i rozsądne
przyłączanie się do klienta w tej formie komunikacji
(podejście niedyrektywne, podkreślanie wzrostu, unikanie
pustych frazesów, koncentracja na walce, nie na traumie)

• Respektowanie i pracowanie w ramach istniejącego

systemu wartości, myślenia i odczuwania, który
wykształcił klient lub próbowanie odbudowania go po
wystąpieniu traumy

• Wykazywanie tolerancji i szacunku wobec stosowania

pewnych niegroźnych zniekształceń poznawczych (iluzji)