6 program UE: nauka, technologie, innowacje, bezpieczeństwo, rozwój, kosmos.
Adiuwent – ułatwia przyczepność pestycydu do rośliny.
Alergia – (nadwrażliwość) nadmierna reakcja org. na normalnie występujące w środowisku czynniki. Alergia to indywidualna uwarunkowana genetycznie
Antropogeniczne alergeny: pyly przemysłowe, tyton, związki chemiczne, leki.
Biocenoza - ogol organizmow wystepujacychna danym obszarze powiazanych ze soba w jedna całość roznymi zalenosciami.
Biogaz – anareoby związki powstające w fermentacji beztlenowej.
Biomagnifikacja– zjawisko kumulowania się substancji toksycznej w poszczególnych ogniwach lancucha troficznego bez utraty właściwości tokstycznych . Substancje kumulowane w łancuchu to: metale ciezkie, Hg Pb Ni Cr pestycydy NOX SO2.
Bioodzysk: usuwanie chemicznych zanieczyszczeń za pomocą organizmów żywych.
Biopaliwo – wszystko co zawiera cukier i może być przerobione na alkohol a nastepnie na tzw etanol odwodniony może być biopaliwem.
Bioremediacja: technologia usuwania zanieczyszczeń z gleby i wód podziemnych za pomocą żywych mikroorganizmów.
Biotop- nieozywione elementy tego obszaru, a wiec podloza woda powietrze.
BSC: gąbczaste zwyrodnienie mózgu tzw choroba wściekłych krów spowodowane zakażnymi białkami zwane pirony.
BSE - gąbczaste encefalopatrie bydla – choroba szalonych krow. Choroba zakazna wywolana przez białkowe czynniki zakazne tzw priony. Chorobe stwierdzono po raz pierwszy w UK 1986.
BZT : biochemiczne zapotrzebowanie tlenu.
Cechy populacji: rozrodczość, śmiertelność, dł. Zycia (potencjalna), struktura wiekowa, zageszczenie, obszar wystepowania, liczebnosc.
CO synonim: cichy zabójca, milczący morderca, podstępny morderca.
Dawka napromieniowania: 10kGy
Dekantamentacja: usuwanie substancji szkodliwych dla zdrowia.
EDTA - kwas wersenowy. Nie bierze bezpośredniego udzialu w przemianach materii, nie tworzy zadnych produktow ubocznych i złogów, wydalany jest z organizmu w ciagu kilku godzin a z nim metale ciezkie. Uzywany jest jako udrazniacz kanałów zebowych.
Ekologia- nauka o ekonomii i gospodarowaniu w obrebie przyrody
Ekosystem – najmniejsza trwajaca a zarazem funkcjonalna czastka środowiska przyrodniczego posiadające mechanizmy samoregulacji i homeostazy.
Emisja – wprowadzenie do środowiska wytworow działalności człowieka (zanieczyszczen stalych ciekłych lub gazowych , halasu, promieniowania.
Eutrofizacja – proces wzbogacenia zbiornikow wodnych w substancje pokarmowe skutkujacy wzrostem żyzności wod. Proces ten dotyczy nie tylko zbiornikow wodnych ale i ścieków.
Ex-wymarle, E- wymierające, V – narazone, R-rzadkie, I – o nieznanym zagrozeniu
Fitoremendacja - technologii oczyszczania środowiska za pomocą roślin które akumulują substancje zanieczyszczone.
Fitotoksyny: niszczą rośliny Cu, Zn, Ni
Gatunek inwazyjny to np. norka amerykanska, szrotówek kasztanowiaczek, heracleum.
GMO – organizmy modyfikowane genetycznie, to organizmy których geny zostały celowo zmienione przez człowieka w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych ( rekombinacji lub krzyżowania).
Hormeza – zjawisko polegające na tym, ze czynnik występujący w przyrodzie szkodliwy dla organizmu w wiekszych dawkach, w mniejszych dziala na nas korzystnie.
Imisja – ilość zanieczyszczen powiekszajaca lokalna emisje a pochodzaca z roznych obcych źródeł .
Indeks saprobowy: oligasaprobowa – I klasa/ β-mezosaprobowa – II/ α-mezosaprobowa – III/ polisaprobowa – IV
Indeks saprobowy: wskaźnik biologiczny do oznaczani stopnia zanieczyszczenia wód śródlądowych.
Introdukcja: sprowadzanie gatunku na nowe miejsce gdzie nigdy nie był z innej części świat.
Inwersja temperatury: czym wyżej powinno być chłodneij ale gdy jest smog jest tam cieplej.
IUCN-Swiatowa unia ochrony roslin
Karencja-okres który powinien upłynąć miedzy ostatnim dopuszczalnym terminem stosowania srodka ochrony roslin a zbiorem rosliny uprawnej.
Kompaktor – maszyna sluzaca do ubijania smieci na wysypisku.
Konwencja wiedeńska – 1985 przestrzeganie emisji freonów do ozonosfery.
Ksenobotyk: leki toksyny
LD50/30: dawka śmiertelna promieniowania jednorazowego podczas której zginęło 50% napromieniowanych organizmów w czasie 30 dni.
Mogilniki: miejsca składowania bardzo toksycznych substancji.
Monitoring- ilościowe i jakościowe pomiary zjawiska lub obecnosci substancji przeprowadzony z gory na określony czas.
Oddychanie: respiracja.
Odpady komunalne- stale i ciekle odpady powstające w gospodarstwach domowych w obiektach uzyecznosci publicznej i obsługi ludności, w tym nieczystości gromadzone w zbiornikach bezodpływowych porzucane wraki pojazdow mechanicznych oraz odpady uliczne z wyjątkiem odpadow niebezpiecznych z zakładów opieki zdrowotnej i zakładów weterynaryjnych.
ONZ: woda 200
Organizmy endemiczne – organizmy unikalne dla danego miejsca lub regionu występujące na ograniczonym obszarze, nigdzie indziej nie występujące naturalnie np. Brzoza Ojcowska.
Ozon negatywny: niszczenie gumy, alergie, geny ssaków, mutagenność, oczy
Ozon pozytywny: uśmierca bakterie, sterylizacja maszyn, konserwacja mięsa, dłuższa wytrzymałość owoców, dezynfekcja wody
Ozon zagrożenia: freon R11 dziura R12, halon, tlenek azotu
Parszywa dwunastka – związki chloro organiczne o charakterze kancerogennym w skladzie: 9 pestycydow, dioksyny , bifenele, furony.
PCB: polichlorowe bifenyle
Pierwiastek śmierci: Cd kadm
Pierwiastek zycia: magnez Mg
Pierwsze ogniwo gromadzi 2% energii.
Piroliza odpadów: rozkład związków chemii w wysokiej temp. Bez dostępu tlenu.
Podzial pestycydow ( chemiczny): fosfoorganiczne, chlorowane węglowodory, karbaminiany, związki cyny i miedzi, pyretroidy, związki rtecioorganiczne, pochodne kwasow aryloalkanokarboksylowych
Podzial pestycydówzewzgledu na długosc wystepowania w środowisku: b. trwale powyżej 18 msc. , trwale do 18 msc. , nietrwale do 6 msc. Szybko zanikające do 3 msc.
Precystencja – kumulowanie się toksycznych substancji w łańcuchu troficznym.
Prewencja- okres w którym ludzie i zwierzeta nie powinny stykac się z roslinami na których stosowano srodki ochrony roslin, oraz przebywac wśród roslin i w tych obiektach w których stosowano te srodki.
Priony- zakazne bialka występujące w każdym organizmie i całkowicie niegroźne. Dopiero w sytuacji gdy zmieniaja one swoja naturalna konformacje staja się bialekiem prionowym infekcyjnym.
Promieniotworczosc dzielimy na radionuklidy i promieniowanie jonizacyjne. Zdolność emitowania przez niektóre substancje promieniowania jadrowego w wyniku rozpadu jader atomowych alfa beta gama x
Protokół montrealski: zakłada 50% spadek produkcji freonu
PWA – policykliczne węglowodory aromatyczne
Pyretroidy: naturalne lub syntetyczne związki służące do niszczenia owadów nie są szkodliwe dla ssaków. Syntetyczne rozpuszcza tłuszcz a naturalne światło.
R11 ma największy współczynnik redukcji ozonu, a R12 wywoluje efekt cieplarniany.
Reintrodukcja: odnawianie gatunku k tory już kiedyś istniał w danym miejscu.
Rekultywacja: przywracanie wartości odżywczych terenom zdegradowanym przez wysypiska.
Repelenty – odstraszacze.
Repelenty- srodki odstraszajace
Retencja wodna – zdolność do gromadzenia zasobow wodnych i przetrzymywania ich
Rolnictwo ekologiczne - (biodynamiczne, biologiczne) oparte na pelnej wiedzy przyrodniczej – bez pestycydow i nawozow sztucznych, w produkcji zwierzecej bez antybiotykow i anabolikow.
Rolnictwo ekstensywne – niskie naklady, niska wydajność produkcja nietowarowa, na wlasne potrzeby, nie gwarantuje naturalnych walorow środowiskowych.
Rolnictwo intensywne- rolnictwo ukierunkowane na maksymalizacje wytwórczości rolniczej (monokultury, fermy, ogrodnictwo).
Rolnictwo konwencjonalne- uprzemysłowione, współczesne.
Rosliny kumulujące metale ciezke :Salata kapusta marchew rzodkiewka
Sapropel: toksyczny osad denny, skatol, indol.
Sekwestracja CO2 – czynności majace na celu wychwycenie transport oraz unieszkodliwienie lub trwale zdeponowanie i odizolowanie od biomasy CO2.
Siarka wrażliwe: porosty
Skład biogazu: tlen 0,1-0,5% , CH4 55-75% CO2 25-45 % N2 0 – 0,3 % H2 1-5% , H2S 0-3%.
Smog – nienaturalne zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczen powietrza powodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych zjawisk atmosferycznych.
Sozologia- Goetl 1965 dotyczy zabezpieczenia trwałości zasobow przyrody, analizuje przyczyny, doraźne skutki, następstwa przemian przyrodniczych wskazuje możliwość lagodzenia ujemnego wpływu.
Sposoby pozbywania się odpadów: (sortowanie segregacja) = recykling, skladowanie, kompostowanie, spalanie.
Stosunek C:N = 30:1
Substancje antropogeniczne – substancje wytworzone przez człowieka i wprowadzone do środowiska.
Substancje percystenowe: DDT, herbicydy, HCH
Substancje smogu ponadregionalnego( elektromagnetycznego) – fale radiowe, mikrofale, podczerwien, światło, ultrafiolet, promieniowanie rentgenowskie i gamma.
Synantropizacja – wpływ człowieka na środowiska po przez zastąpienie swoistych gatunków nieswoistymi.
Synergizm – zjawisko wzajemnego wzmocnienia dzialania kilku substancji wtedy gdy występują razem w danym środowisku.
Synonimy CO2 – cichy zabojca, milczacy morderca, podstepny morderca.
Takson- jednostka organizacyjna
Toksyczna dioksyna: 2,3,7,8 – TCDD tetrachlorodibenzodioksyna – symatrycyna C12H4Cl4O
Toksyny: Pb, Cd
UNESCO – organizacja narodów zjednoczonych do spraw nauki kultury i oświaty
Ustawiczna kleska zywiolowa- kataklizm.
Utrata magnezy: kawa, alkohol, herbata, stres, fosfor, błonnik, wapń
Wartosc sub. szkodliwych wyrazonych wskaźnikiem LD50 dla człowieka w pierwszej klasie pestycydow wynosi 25m/kg masy ciala (klasa T+).
Wartosci dopuszczalne dla obszarow chronionych: Pył zawieszony 40qg/m3, SO2 32qg/m3 , NOx 40qg/m3 , CO2 1mg/m3
Warunki oczyszczania ścieków: chemiczne, biologiczne, mechaniczne, naturalne(rośliny)
Właściwości dioksyn: trucizny, małe stężenie, rozpuszczalne w organicznych, nie rozpuszczalne w wodzie,
WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.
Zagospodarowanie śmieci: wysypiska, spalanie, kompostowanie, recykling.
Zasolenie wod – niskie <0,3g/l srednie <0,4 g/l wysokie >0,6g/l
Źródła zakażenia metalami: nawozy sztuczne, obornik, pestycydy, kompost, ścieki, korozja metali.