ALKOHOLIZM
Alkoholizm, nazywany również toksomanią alkoholowa lub chorobą alkoholową to jedno z najczęstszych uzależnień dotykających polskie społeczeństwo. Zaburzenie to polega na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Mechanizm powstawania uzależnienia nie jest do końca wyjaśniony, ma on jednak bezpośredni związek z nadużywaniem alkoholu.
Aby można było stwierdzić czy osoba jest uzależniona od alkoholu musi ona przejawiać kilka szablonowych zachowań. Objawami uzależnienia jest min. silna potrzeba spożywania alkoholu, zwana głodem alkoholowym, upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy z kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu), picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu zespołowi abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności takiego postępowania, objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój drażliwy lub obniżony, lęk), zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu), postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, zachowań i zainteresowań, oraz picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości dla zdrowia pijącego. Osoba uzależniona wykazuje najczęściej przynajmniej 3 z podanych zachowań.
Obecnie wyróżnia się cztery stadia choroby alkoholowej:
Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, że picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol.
Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów.
Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem.
Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.
Alkoholizm to problem społeczny, dotykający zwykle nie tylko samego uzależnionego, ale i jego rodzinę, najbliższych jak i również sąsiadów. Problemy, z jakimi najczęściej spotykają się alkoholicy, to min. zaburzenie życia rodzinnego, problemy w kontaktach z ludźmi, problemy finansowe, przemoc wobec bliskich (odnotowana w ponad połowie przypadków uzależnień od alkoholu) a także problemy z prawem.
Z medycznego punktu widzenia przewlekły alkoholizm prowadzi często do zaburzeń psychicznych, nadmierne spożycie alkoholu jest zaliczane do czynników o najbardziej szkodliwym wpływie na zdrowie i życie ludzi. Przyczynia się ono do ponad 60 różnych rodzajów schorzeń i urazów; powoduje 20-50% przypadków marskości wątroby, padaczki, zatruć, wypadków drogowych, aktów przemocy i różnych rodzajów raka. Jest to jeden z czterech najważniejszych czynników ryzyka - obok palenia tytoniu, niezdrowej diety i braku aktywności fizycznej - chorób niezakaźnych, jak schorzenia układu sercowo-naczyniowego, nowotwory złośliwe, przewlekłe choroby płuc i cukrzyca. Nadużywanie alkoholu sprzyja szerzeniu się chorób wenerycznych, a także wpływa niekorzystnie na potomstwo uzależnionych. Z przeprowadzonych badań wynika, że spożywanie przez ciężarną nawet niewielkiej dawki alkoholu może doprowadzić do alkoholowego zespołu płodowego i w rezultacie spowodować ciężkie upośledzenie intelektualne dziecka, zaburzenia percepcji, snu, emocji wyższych, jak również zaburzenia w morfologii - niska masa urodzeniowa, mikrocefalia.
Szacuje się, że nierozważna konsumpcja alkoholu powoduje ponad 2 mln zgonów rocznie, czyli więcej niż epidemia HIV/AIDS, gruźlica lub przemoc. Stanowi to 4 proc. zgonów na świecie (ponad 6 proc. zgonów mężczyzn i ponad 1 proc. zgonów kobiet).
Niestety z choroby alkoholowej nie można się wyleczyć. Nawet po wieloletniej abstynencji próby tzw. „kontrolowanego picia” kończą się powrotem do nałogu. Możliwe jest jednak zatrzymanie choroby dzięki abstynencji osoby uzależnionej. Zadanie to jest nie lada wyczynem i bardzo często osoba dotknięta chorobą alkoholową musi znaleźć pomoc w specjalnych placówkach i instytucjach. Alkoholik może skorzystać w tym celu z pomocy wszelkiego rodzaju klubów abstynenta, profesjonalnych ośrodków terapii uzależnień i współuzależnienia, a także samopomocowych grup Wspólnoty Anonimowych Alkoholików. Organizacje te organizują terapie grupowe jak i indywidualne w celu zapoznania się z treściami i pogłębieniu wiedzy na temat problemu alkoholizmu. Na zajęciach tych bardzo ważne jest, aby doprowadzić chorych do przyznania się do problemu, a także akceptacji siebie, jako osoby uzależnionej i chęci przebudowy swojego stylu życia na taki, który umożliwia długotrwałą abstynencję, uczy rozpoznawania i radzenia sobie z głodem alkoholowym, a także zapobiega występowaniu nawrotów choroby. Jednym z zaleceń terapii odwykowej jest udział w spotkaniach Anonimowych Alkoholików (AA).
Również Kościół katolicki stara się pomóc osobą uzależnionym w ich walce z nałogiem poprzez takie instytucje jak: Bractwo Trzeźwości, Krucjata Wyzwolenia Człowieka, Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości warszawskiej Prowincji Braci Mniejszych Kapucynów oraz działalność indywidualną księży katolickich. Dostępne są również czasopisma zawierające treści antyalkoholowe – "Trzeźwymi Bądźcie" – dwumiesięcznik. "Rycerz Niepokalanej" – miesięcznik.
Jeśli chodzi o leczenie farmakologiczne, to do dziś dnia nie znaleziono skutecznego środka mogącego leczyć chorobę alkoholową. Powszechnie uważa się natomiast, iż farmakologia może stanowić jedynie wsparcie dla oddziaływań psychoterapeutycznych w leczeniu uzależnień, a jednocześnie stosowanie jakichkolwiek środków farmakologicznych, bez względu na ich skład chemiczny i profil działania, nie może być traktowane jako leczenie uzależnienia od alkoholu.
Alkoholizm jest problemem światowym i w wielu państwach (przeważnie środkowo- i wschodnioeuropejskich) zyskał on miano choroby cywilizacyjnej. Jak wynika z badań Programu Aktywizacji Placówek Odwykowych problem z ryzykownym nadużyciem alkoholu ma aż 18% polskiego społeczeństwa.