WADY NEOLIBERALIZMU

Wiele osób żyje w przekonaniu że, wolny rynek to idealny ustrój który gwarantuje szybki postęp. Jednak jest wiele powodów które sprawiają że, nie jest to system idealny.

Odwołując się do Marksizmu każdy pracownik jest wykorzystywany przez pracodawcę ponieważ, jego pensja jest niższa niż wartość pracy którą wykonuje. Po pierwsze pensje mają podwójną rolę, służą jako koszty produkcji oraz jako kreator popytu na produkty. Pensje jako koszty produkcji są zawsze za wysokie, a w przypadku kreowania popytu są zbyt niskie. To powoduje że, konsumenci nie mają wystarczająco pieniędzy aby kupić wszystkie produkty które produkują. Dlatego potrzebujemy banku centralnego aby dodrukowywał pieniądze i powodował inflacje. Funkcję banku centralnego mogą pełnić banki które dzięki kredytom będą po pierwsze umożliwiać duże inwestycje a po drugie 'produkować' pieniądze(nie chce mi się wyjaśniać jak). Ale nawet wtedy potrzebujemy urzędu regulującego stopy procentowe. Inflacja powinna być także trzymana w ryzach idealny jej poziom to pomiędzy 1%-3%.

W wolnym rynku produkty których pozytywny wpływ na społeczeństwo jest większy niż ich cena będą produkowane w niewystarczającej ilości(positive externalities). Przykładem takiego produktu jest edukacja i wiedza. Jak wiemy aby decydować o produkcji potrzebujemy wiedzy. A ponieważ w wolnym rynku nie będzie dostępna w wystarczającym stopniu, sprawia to że w niewyedukowanym społeczeństwie kryzysu zdarzają się częściej. Gdy przedsiębiorca wyprodukuje za dużo z powodu braku wiedzy o popycie i produkty wypełniają jego magazyny. Za pewne będzie chciał zmniejszyć produkcję, co spowoduje zmniejszenie zatrudnienia(a jak wiemy pensje mają podwójną rolę) przez co popyt spadnie nie tylko na jego własne produkty ale także na wszystkie inne produkty, co spowoduje spirale bezrobocia i spadek w PKB, innymi słowy kryzys. Dlatego potrzebny jest rząd aby w razie zwolnień i ograniczania produkcji zainterweniował i 'podparł' ekonomię zwiększeniem wydatków i/lub pracami publicznymi. Jak wspomniałem potrzebny jest też aby subsydiował edukacje.

Kolejnym problemem są produkty który powodują większe szkody dla społeczeństwa niż profity dla producenta i/lub konsumenta. Na przykład gdy kupię sobie samochód mój czas podróży się skróci; więc oczywiście jestem beneficjentem. Ale przynosi on także koszty dla społeczeństwa w postaci zanieczyszczeń i tłoku na ulicach. A więc w wolnym rynku będzie zbyt dużo samochodów ponieważ nie wszystkie ich koszty będą uwzględnione. Dlatego potrzebny jest rząd który opodatkuje samochody na kwotę równą kosztom społecznym, a pieniądze pozyskane przeznaczy na naprawienie strat.

Kolejnym przykładem porażki wolnego rynku(market failure) są dobra publiczne. Na przykład gdy wybuduje tamę aby uniknąć powodzi będzie ona chronić nie tylko mój dom ale także domy moich sąsiadów i nie mam możliwości aby im zabronić korzystania z niej, przez co nie mogę na niej zarabiać. Dlatego moje koszty będą większe niż korzyści. Z tego powodu nikt nie wybuduje takiej tamy, lecz gdy rząd zbierze podatki i każdy zapłaci za jakąś część tamy wtedy koszty poniesione przez każdego będą mniejsze niż korzyści. Inne tego typu dobra to obrona, infrastruktura a nawet oświetlenie ulic.

Następnym argumentem za istnieniem państwa jest fakt że, firmy, ludzie, korporacje czerpią korzyści z istnienia państwa. Na przykład nie wyobrażalne jest istnienie systemu finansowego bez banku centralnego dbającego o wartość waluty, chyba że system byłby oparty na jakimś surowcu do którego dostęp jest ograniczony takim jak złoto; lecz eksperyment z parytetem złota został już przeprowadzony i umarł śmiercią naturalną. Ponadto nie wyobrażalne jest prowadzenie firmy bez możliwości zawierania kontraktów a do tego potrzebne są sądy i siła(power) a nawet jakaś władza legislacyjna. Jakiś parlament potrzebny jest aby ustalić prawa na jakich firmy działają; sądy potrzebne są aby zapewnić uczciwość i równość wobec prawa; siła w postaci policji, wojska potrzebna jest aby zapewnić egzekwowanie tego prawa. Dowodem na prawdziwość tego argumentu jest fakt że, państwa z silnym aparatem władzy rozwijają się lepiej np. Szwecja z silnym systemem i dobrze egzekwowanym prawem jest bardziej przyjazna inwestycją niż np. Angola gdzie jest wolność z powodu niemożności egzekwowania prawa i zapanowania nad terytorium. Istnienie minimalnego rządu który zapewni uczciwą konkurencje na rynku jest niezbędna.

Kolejny argument jest z natury moralny. Jeśli założymy że, naród to jakaś wspólnota ludzi którzy mają podobne tradycje język sposób patrzenia na świat. A mają, co wiem ponieważ spędziłem dużą część mojego życia za granicą i mimo że, ludzie tej samej narodowości się często kłócą to podobnie patrzą na świat. W mojej opinii jest to przez ich pierwszy język który determinuje sposób myślenia. Ale wracając do tematu czując jakąś więź z tymi ludźmi choćby przez fakt że, są ludźmi; nie powinniśmy im pozwolić umierać z głodu lub z braku opieki medycznej. Oczywiście takie akcje mogą zmniejszyć inicjatywę do pracy. Dlatego zasiłki dla bezrobotnych powinny wystarczać jedynie na przetrwanie, a darmowa opieka zdrowotna powinna dotyczyć jedynie najbiedniejszych. Ciekawy system występuje w USA jeśli nie masz ubezpieczenia opiekę medyczną zapewnia ci państwo ale jeśli wykryje, że posiadasz jakieś fundusze które są większe niż te pozwalające na przetrwanie będzie ci je konfiskować aż nie spłacisz całego długu. W taki sposób można uspokoić nasze sumienia i zachować inicjatywę do pracy.

W mojej opinii powodem dla którego wolny rynek nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem jest założenie że, gdy człowiek będzie dbał o samego siebie wszystko będzie dobrze tymczasem człowiek jest stworzeniem społecznym i nie zawsze to co jest dobre dla jednostki jest dobre dla całego społeczeństwa. Właśnie po to zostały stworzone państwa.

Celem tego artykułu nie jest krytyka rynku, kapitalizmu ale idei neoliberalne głoszonej miedzy innymi przez Miltona Friedmana który mówi że, powinniśmy zostawić rynki im samym. W mojej opinii nie wolny rynek ale rynek delikatnie zarządzany jest najlepszym systemem. Oczywiście istnieje o wiele więcej przykładów gdy wolny rynek zawodzi lecz te wydały mi się najważniejsze.