ENTOMOLOGIA - wykłady

Rząd: Cheteroptera - Pluskwiaki różnoskrzydłe

Rodzina: Tasznikowate

- Zmiennik lucernowiec

- Zmiennik baldaszkowiec

- Zmiennik ziemniaczek

- Zmiennik pokrzywiak

- Ozdobnik Lucernowiec

Rodzina: Płaszczyńcowate

- Płaszczyniec burakowy

Rodzina: Tarczówkowate

- Warzywnica ozdobna

- Warzywnica jasna

- Warzywnica kapustna

- Lednica zbożowa

- Żółwinek zbożowy

- Zbrojec dwuplamy (niszczy stonkę ziemniaczaną)

CHARAKTERYSTYKA PLUSKWIAKÓW RÓŻNOSKRZYDŁYCH:

Rozwój - niezupełny

Aparat gębowy - kłująco ssący (tylko!!!)

Typ skrzydeł - półpokrywy

Nogi - kroczne, skoczne

Larwa - pierwotna

Jak jest rozwój niezupełny to zawsze będzie występowała larwa pierwotna, jeśli będzie rozwój zupełny to będzie występowała poczwarka

Owad dzieli się na 3 podstawowe części:

- głowa

- tułów

- odwłok

RODZAJE APARATÓW GĘBOWYCH:

- Gryzący - chrząszcze, prostoskrzydłe (turkuć podjadek), niektóre błonkoskrzydłych

- Kłująco-ssący - pluskwiaki różnoskrzydłe i równoskrzydłe, przylżeńce, niektóre muchówki.

- Ssący - motyle

- Liżący - muchówki (dwuskrzydłe)

- Gryząco-liżący - żądłówki

ZMYSŁ WZROKU I WĘCHU OWADA:

Zmysł wzroku owada jest bardzo słabo rozwinięty. Owady widzą na odległość do około 1 m. U owadów występuje zjawisko częściowego daltonizmu - owady widza barwy biało - czarne, niebieski i żółty. Rekompensatą słabego wzroku u owadów jest bardzo dobrze rozwinięty zmysł węchu. Owady wyczuwają zapach na odległość około 3 km. np. turkuć podjadek. Zmysł węchu przeważnie umieszczony jest u owadów na czółkach w tzw. rynariach.

BUDOWA MORFOLOLOGICZNA OWADA:

Przysadki umieszczone są na głowie u owadów. Każdy owad w fazie embrionalnej rozwoju złożony jest z 21 segmentów. Na głowę przypada 6 segmentów, na tułów - 3 i na odwłok - 12 (część ruchoma).

Liczba segmentów na głowie i tułowiu jest stała, natomiast na odwłoku liczba ta zmienia się w zależności od gatunku.

CEFALIZACJA - zlanie się 6 segmentów głowy w wyniku czego powstaje puszka głowowa. U larwy nie ma puszki, są natomiast szwy i segmenty.

O tym że na głowie zlało się 6 par segmentów świadczy 5 par przysadek:

1 - czółki

2 - oczy złożone

3 - 3 pary aparatu gębowego

* żuwaczki

*żuchwy

*warga dolna

Na głowie u owadów znajduję się również warga górna oraz przyoczka które mogą być ale niekoniecznie, w liczbie od 1 do 3. Przyoczka (oczy proste) służą do odbierania natężenia światła. Nie biorą udziału w widzeniu.

Każdy aparat gębowy składa się z 4 podstawowych części:

- warga górna

- żuwaczki

- żuchwy

- warga dolna

W aparacie typu kłująco-ssący może być inaczej - jest to wyjątek w budowie aparatu gębowego:

- warga górna

- 2 szczecinki kłujące

- 2 żuchwy które dzielą się na 5 części : pieniek, kotwiczka, żuwka wew. i zew., głaszczek żuchwowy

- warga dolna - składa się z 5 części z których powstaje rynienka - do ochrony szczecin kłujących.

W nakłuwaniu i wysysaniu pokarmu bierze tutaj udział jedna para szczecin.

Rząd: Muchówki

Rozwój: zupełny

Aparat gębowy: liżący i kłująco ssący

Skrzydła: błoniaste, pierwsza para normalnie zbudowana a druga para zredukowana do tzw. przezmianek i służy tylko do sterowania lotem

Nogi: kroczne

Larwa: wtórna, alodialna - alodialna - bez nóg oraz bez wyodrębnionej głowy

Poczwarka: wolna tzw. bobówka

Podrząd: Długorogie

Rodzina: Leniowate

* Leń marcowy

* Leń ogrodowy

Rodzina: Komarnicowate

* Komarnica błotniarka

* Komarnica zbutwień

* Komarnica ogrodowa

Rodzina: Pryszczarkowate

* Pryszczarek heski

* Pryszczarek kapustnik

* Pryszczarek przylistkowiak

* Paciornica lucerniana

* Paciornica krzyżowianka

Podrząd: Krótkorogie

Rodzina: Bzygowate - Syrphidae (syrfide) - zwalczają mszyce

* Udnica cebularz

* Udnica cebulanka

Rodzina: Nasionnicowate

* Nasionnica trześniówka

* Trzep szparagówka

Rodzina: Połyśnicowate

* Połyśnica marchwianka

Rodzina: Niezmiarkowate

* Niezmiarka paskowana

* Ploniarka zbożówka

Rodzina: Śmietkowate (Muchowate)

* Śmietka kapuściana

* Śmietka kiełkówka

* Śmietka ćwiklanka

* Śmietka cebulanka

Larwy dzielimy na:

1 - Pierwotne - występuje tam gdzie jest rozwój niezupełny - pluskwiaku równoskrzydłe, pluskwiaki różnoskrzydłe, przylżeńce, prostoskrzydłe.

2 - Wtórne - występuje tam gdzie jest rozwój zupełny - muchówki, błonkówki, motyle, chrząszcze.

LARWY PIERWOTNE I POSTAĆ DOROSŁA:

Podobieństwa	Różnice
Wygląd zewnętrzny	Wielkość
Jednakowe środowisko	Brak skrzydeł
Jednakowy sposób odżywiania	Brak rozwiniętych narządów rozrodczych
Jednakowy aparat gębowy	Barwa

NIMFA - najstarsza larwa <tuż przed IMAGO>

Jednakowe środowisko - glebowe, wodne

Sposób odżywiania - np. u mszyc larwy i imago wysysają soki z rośliny, turkuć podjadek podgryza korzonki

Aparat gębowy - np. mszyce mają kłująco ssący, turkuć podjadek - gryzący

Brak skrzydeł - ogólnie, bo występują bardzo malutkie skrzydełka ale larwy nie przemieszczają się za ich pomocą, tylko nimfa używa skrzydeł do przemieszczania się.

Brak rozwiniętych narządów rozrodczych - larwy nie są dojrzałe płciowo. U niektórych owadów może występować PEDOGENEZA - zjawisko polegające na tym, że larwy mogą rodzić np. u mszyc.

Barwa - np. larwy turkucia są jaśniejsze od imago bo w swojej budowie mają mniej hityny.

LARWY WTÓRNE:

1 - Apodialne - są to larwy beznogie

a - larwy beznogie z wyodrębnioną głową - U niektórych chrząszczy, rodz. ryjkowcowate, stronkowcowate, kornikowate, i u niektórych błonkówek np. pszczoła miodna. Aparat gębowy został zredukowany do tzw. haków gębowych którymi larwa wbija się w tkankę miażdżąc ją a następnie wysysa zawartość zmiażdżonych tkanek.

b - larwy beznogie bez wyodrębnionej głowy - tylko u muchówek - głowa jest ciemniej wybarwiona.

2 - Oligopodialne - występują u chrząszczy z wyjątkiem ryjkowatych, nornikowatych, stronkowatych - larwy mają 3 pary nóg tułowiowych

3 - Polipodialne - wielonożne, występują tylko u motyli i u błonkoskrzydłych

Rodzina Motyli - miernikowcowate - jedynie ta rodzina będzie miała 3 + 2

3 pary nóg tułowiowych i 2 pary odwłokowych

W pozostałych rodzinach 3 + 5 (3 tułowiowe i 5 odwłokowych)

U błonkówek 3 + 6,7,8 (3 + 6-8)

BIONOMIA = BIOLOGIA

TURKUĆ PODJADEK:

Rząd: Prostoskrzydłe

Rodzina: Turkuciowate

U Turkucia Podjadka zimują larwy wszystkich postaci i imago w glebie. Na wiosnę wychodzą raz w życiu, szukają partnera, kopulują. Następnie para schodzi na ziemię, samica buduje gniazdo w ziemi w którym składa do 60 jaj. Po kilkunastu dniach wylęgają się larwy koloru białego. Samica bardzo opiekuje się dwoma pierwszymi stadiami larwy. U turkucia występuje zjawisko KANIBALIZMU (im bardziej na Pn tym większy kanibalizm). Wrogiem naturalnym turkucia jest kret. Turkuć podjadek podcinając korzonki roślin powoduje łysiny.

Walka:

1 - W dzień słoneczny (między 12 - 13h) rozkopujemy łysinkę i wykopujemy gniazdo z larwami. Słońce niszczy larwy wysuszając je, wysuszone larwy pękają. Pozostałe należy zniszczyć.

2 - Jesienią wykopuje się dołki na polu ok. 1 m w głąb. Dołki muszą być wykopane daleko od siebie. Do dołków należy nasypać obornika końskiego. Turkucie wchodzą do pułapki. Bardzo wczesną wiosną kiedy jeszcze nie rozmarzła gleba wykopujemy obornik ze szkodnikiem i niszczymy go. Bardzo dobry sposób.

3 - Środki doglebowe - można stosować pod warunkiem, że przez 3 lata na takim terenie nie będzie sadziło się warzyw ponieważ smak warzyw będzie podobny do stęchlizny.

SZKODNIKI WIELOŻERNE GLEBOWE:

1 - Rekrutujące się z owadów

Rząd: Prostoskrzydłe\

Rodzina: Turkuciowate

Gatunek: Turkuć podjadek

Rząd: Chrząszcze

Rodzina: Żukowate (Chrabąszczowate)

Gatunek: Chrabąszcz Majowy

Gatunek: Chrabąszcz Kasztanowiec

Gatunek: Guniak Czerwczyk

Gatunek:

I.Rząd:Prostoskrzydłe (ortrhoptera)

Rodzina:Turkuciowate

1.Turkuć podjadek

II.Rząd:Chrzaszcze (coleoptera)

Rodzina:Zukowate (chrabaszczowate)

1.Chrabąszcz majowy

2.Chrabąszcz kasztanowiec

3.Guniak czerwczyk

4.Nałanek kłosiec

5.Nierówienka listnik

6.Ogrodnica niszczylistka

Rodzina:Sprężykowate

1.Osiewnik rolowiec

2.Osiewnik skibowiec

3.Osiewnik ciemny

4.Nieskor czarny

5.Podrzut myszaty

6.Zacioski

Rozwój: zupełny

Aparat gębowy: gryzący

Nóżki:kroczne lub bierzne

Skrzydła: 1para pokrywy, 2para błoniaste

Larwa: wtórna apodialna lub oligopodialna

Poczwarka: wolna

III.Rząd:Motyle(lepidoptera)

Rodzina:Sówkowate

Grupa:Rolnice

1.Rolnica zbożowa

2.Rolnica czpówka

3.Rolnica goździówka

4.Rolnica tasiemka

5.Rolnica panewka

6.Pientnowka kapustnica

Rozwój: zupełny

Aparat gębowy: kłująco-ssący

Nóżki: kroczne

Skrzydła: błoniaste pokryte łuskami

Larwa: wtórna polipodialna

Poczwarka: zamknięta

VI.Rząd:Muchówki=Dwuskrzydłe

(dipitera)

Podrząd:Muchowki długorogie

Rodzina:Leniowate

1.Leń marcowy

2.Leń ogrodowy

Rodzina:Komarnicowate

1.Komarnica zbutwień

2. Komarnica warzywna

3. Komarnica błotna

Rodzina:Pryszczakowate

1.Pryszczarek heski

2.Pryszczarek przylistkowiak

3.Pryszczarek kapustnik

4.Paciornica krzyzowianka

5.Paciornica lucernianka

Rozwój: zupełny

Aparat gębowy: liżący i kłująco-ssący

Skrzydła:błoniaste 1para normalne 2para zredukowane do tzw. Przezmianek

Nóżki: kroczne z przylgami

Larwa: wtórna apodialna

Poczwarka: wolna

SZKODNIKI WIELOŻERNE GLEBOWE REKRUTUJĄCE SIĘ Z INNYCH GRUP SYSTEMATYCZNYCH

IV.Typ:Robaki obłe

Gromada:Nicienie

Rząd:Węgorki

Rodzina:Węgorkowate

1.Węgorek niszczyk

Rodzina:Mątwikowate

1.Mątwik korzeniowy

V.Typ:Stawonogi

Gromada:Pajęczaki

Rząd:Roztocze

Rodzina:Przedziorkowate

1.Przędziorek chmielowiec

2.Przędziorek owocowiec

Rodzina:Rozkruszowate

1.Rozkruszek korzeniowy

SŁODYSZEK RZEPAKOWY

Rząd: Chrząszcze

Rodzina: Łyszczynkowate

Biologia:

Niewielki chrząszcz do 2mm, czarny, połyskuje granatowym bądź zielonym kolorem. Ma charakterystyczne buławkowate czułki. Jest lekko spłaszczony brzusznie. Zimuje na skraju lasu w ściółce. Po przezimowaniu, Kidy temperatura wynosi 10⁰C owady te wychodzą z ukrycia. Zimują owady dorosłe ale są one niedojrzałe płciowo. Aby dojrzałość tą osiągnąć przelatują na żółte, jaskrawe kwiaty gdzie odżywiają się pyłkiem (lub na wierzby bądź chwasty) i osiągają dojrzałość płciową. Są bardzo szkodliwe jeżeli rzepak jest w fazie pąka. Samica wygryza otworek u podstawy pąka i tam wsuwa swoje jaja. (jeżeli kwiat się rozwinie to nie szkodzą roślinie). Rozwijająca się larwa odżywia się pyłkiem.

Tylko owad dorosły jest szkodliwy ponieważ wygryzając otworek w pąku w wyniku czego dochodzi do zamierania pąków kwiatowych.. następnie larwa opuszcza pąk, spada na glebę, wchodzi do gleby gdzie następuje przepoczwarnienie w owady dorosłe niedojrzałe płciowo.

Walka:

1 - Utrzymanie w bardzo dobrej kondycji rzepaku

2 - Ramy chwytne - zbita z desek rama na której znajduje się worek

3 - Stosowanie środków nieszkodliwych dla pszczół - triodan, Confoclor, Melipax, Taxafen.

STONKA ZIEMNIACZANA:

Rząd: Chrząszcze

Rodzina: Stonkowate

Opis szkodnika: Stonki są dość duże, długość do 10 mm, pomarańczowo żółte, w wyraźnie czarne paski. Larwy intensywnie czerwone. Jaja żółte.

Biologia: Zimuje owad dorosły na głębokości około 50 cm w glebie, a jeżeli jest mroźna zima to mogą schodzić nawet do 1 m. cykl rozwojowy trwa 1,5 - 2 lat. Są to szkodniki bardzo płodne, samica składa przeciętnie ok. 1000 - 1500 jaj.

Larwy przechodzą rozwój na liściach, po zakończeniu którego wędrują do ziemi gdzie następuje Przepoczwarnienie. W sierpniu na roślinach pojawiają się stonki które po okresie intensywnego żerowania schodzą do gleby gdzie zimują. Wiosną pojawiają się chrząszcze, gdy temp. gleby wynosi 15⁰C. Ponieważ wychodzenie chrząszczy zachodzi wcześniej niż następują wschody ziemniaków, stonka rozlatuje się w ich poszukiwaniu. Samice po kopulacji składają na spodniej stronie liścia beczułkowate, żółte jaja - po kilkanaście. Z jaj wylęgają się larwy które określamy jako L₁, L₂, L₃, L₄…

L₁ i L₂ są najbardziej żarłoczne.

L4 przestaje żerować, schodzi do gleby przepoczwarcza się i wychodzi owad dorosły na powierzchnię gleby. Po kopulacji dochodzi do ponownego składania jaj. Owad dorosły nie zdąża zejść pod ziemie aby uchronić się przed zimą.

Walka:

1 - Walka biologiczna - kuropatwy, bażanty, zbrojec dwuplamy - wróg naturalny.

2 - Środki chemiczne: fosfor organiczny - na larwy, tenolofas, zolame, Decis.

MSZYCE:

Rząd: Pluskwiaki równoskrzydłe

Podrząd: Mszyce

Rodzina: Mszycowate

Maleńkie owady od 1 mm - 6 mm. Największą w Polsce jest mszyca grochowa. Mszyce są słabymi lotnikami - max do 1 km, z prądami wiatrów do 10 km. Występuje od 10 - 18 pokoleń. Zimują jaja.

1 - Mszyce jednodomne - cały ich rozwój odbywa się na jednym gatunku roślin, np. mszyca jabłoniowa, m. grochowa, m. kapuściana.

2 - Mszyce dwudomne - rozwój odbywa się na więcej niż jednej roślinie. Np. m. czmielinowo - burakowa, m. brzoskwiniowo - ziemniaczana, m. różano - szczecinowa, m. jabłkowo - babkowa, m. jabłoniowo - zbożowa.

Mszyce fakultatywne - np. m. jabłoniowo - szczecinowa - może ale nie musi przelatywać na szczecine

Mszyce niefakultatywne - przelatywania obligatoryjne - np. m. czmielinowo - burakowa - musi przelecieć zawsze z chmieliny na buraka bo inaczej zginie.

Mszyce wśród pluskwiaków równoskrzydłych można rozpoznać po:

1 - na odwłokowej części każdej mszycy, po stronie grzbietowej znajdują się 2 syfony - które służą do wydzielania feromonów.

2 - po ogonku który znajduje się na końcu części odwłokowej.

U mszyc występuje polimorfizm - wielopostaciowość oraz pedogeneza.

Rząd: Błonkówki = Błonkoskrzydłe - Hymenoptera

Rozwój - zupełny

Aparat gębowy - gryzący, gryząco-liżący

Nogi - kroczne, z koszyczkiem

Larwa - wtórna, alodialna z wyodrębnioną głową, polipodialna

Poczwarka - wolna

Podrząd: Rośliniarki

Rodzina: Pilanowate

- Owocnica żółtoroga

- Owocnica jabłkowa

- Pałecznica agrestowa

- Brzęczak porzeczkowy

- Śluzownica ciemna

- Bruzdownica pędówka

- Zwiot różany

- Gnatarz rzepakowiec

Rodzina: Osnujowate

- Osnuja gruszowa

- Osnuja gwoździsta

Rodzina: Obażaczowate

- Obnażacz różówka

- Obnażacz granatek

Podrząd: Owadziarki

Pożyteczne:

- Osiec korówkowy

- Baryłkarz bielinek

- Gąsieniczek czarny

- Kruszynek zmienny

- Mszycarz

Szkodliwe:

- Gruboudka koniczynowa

- Gruboudka lucernowa

- Galasówka maliniak (Ołysz maliniak)

- Szypszyniec różany

Podrząd: Żądłówki

Rodzina: Pszczołowate

- Pszczoła miodna

- Pszczoła samotnica

- Pszczoła kaukaska

- Trzmiele

Rodzina: Osowate

- Osa pospolita

- Osa grzebiąca

- Szerszeń - Osa szerszeń

Rodzina: Mrówkowate

- Mrówka rudnica

- Mrówka czarna

- Mrówka żółta

- Mrówka faraona

CYKLE ROZWOJOWE MSZYC I WALKA Z MSZYCAMI:

Cechą charakterystyczną mszyc jest bardzo intensywne rozmnażanie. Młode owady szybko rosną i w sprzyjających warunkach osiągają dojrzałość do rozrodu już po kilku dniach. Jedna samica daje początek wielu pokoleniom, które po miesiącu liczą tysiące osobników.

Mszyca trzmielowo - buraczana

Mają długość do 2,2mm. Barwa ich jest matowoczarna z zielonym odcieniem. Aparat gębowy kłująco ssący za pomocą którego pobiera z roślin płynny pokarm. Jaja są czarne błyszączące

Mszyca kapuściana

Mszyce tego gatunku są zielonkawe, pokryte obficie wydzielanym szarym nalotem woskowym.

Zimują jaja na trzmielinie, jaśminowcu i kalinie a u kapuścianej na głąbach kapuścianych oraz na 2-letnich roślinach krzyżowych.

Pierwsze z jaj wylęgają się larwy - na wiosnę. Dorastają one do nimfy - ostatniego stadium larwalnego - i pierwsze pokolenie to założycielki rodów. W miejscu gdzie zimowała rozwija się pierwsze pokolenie - są to same samice bezskrzydłe i jest to pokolenie najbardziej rodne.

Następne pokolenie - drugie - to potomkinie założycielek rodu samice bezskrzydłe. Trzecim pokoleniem występującym na tych samych roślinach to pokolenie migrantek - samice, część uskrzydlona a część bezskrzydła - przyczyną tego jest środowisko w którym się rozwijają np. może być za ciasno lub brakuje odpowiedniego pokarmu do pełnego rozwoju. Migrantki w poszukiwaniu pokarmu przelatują na inne rośliny. Następne pokolenia (3, 4) to przesiedleńcy (na burakach). Ostatnim pokoleniem z przesiedleńców to pokolenie obupłciowe seksuales. Występują osobniki męskie i żeńskie - uskrzydlone. Następne pokolenie to reemigranci, którzy wracają spowrotem na żywiciela pośredniego - tylko samice. Samice te rodzą na tych roślinach (kalina, jaśminowiec, trzmielina) potomstwo samice bezskrzydłe. Samce natomiast wracają na żywiciela zimowego dopiero po jakimś czasie i zapładniają samice bezskrzydłe - potomstwo po seksuales. Samice te składają zapłodnione jaja. Jeżeli jaja nie zostaną zapłodnione to nie przetrwają, nie przezimują.

WALKA Z MSZYCAMI:

1 - Czynniki abiotyczne:

A - opady - mszyce nie boją się lekkich opadów, boją się natomiast opadów typu burzowego połączone z wiatrem i ulewy.

B - temperatura - najbardziej optymalną temp. do rozwoju jest 18 - 25⁰C. Przymrozki utrzymujące się przez kilka dni wiosną nie niszczą mszyc. Takie same przymrozki jesienią mogą spowodować dużą śmiertelność wśród mszyc.

30⁰C ogranicza populację mszyc - mniej się rozmnażają i giną. Granice powyżej 35⁰C przy braku opadów zdecydowanie powoduje dużą śmiertelność. Pozostają jednostki.

C - nasłonecznienie - im większe tym będzie ich więcej.

2 - Czynniki biotyczne

A - pokarm - najlepszy taki gdzie znajduje się dużo białka

B - wrogowie naturalni

Drapieżnicy:

I - wyspecjalizowane:

- biedronki z wyjątkiem obełnicy lucernianki (24 kropki) - imago i larwy

- złotook - imago i larwy

- muchówki - krótkorogie - część z tej rodziny

- muchówki - długorogie

II - od przypadku do przypadku:

- skorek

- pająki sieciowe i niesieciowe

- chrząszcze z biegaczowatych

- sikorki

- mszycarz

- osiec korówkowy

3 - Walka chemiczna

- Pirimor 50 DP (0,05%) - jest środkiem wybiórczym, niszczy mszyce ale nie niszczy fauny pożytecznej - inne środki je niszczą.

- wygniatanie

BIELINEK KAPUSTNIK:

Rząd: Motyle

Rodzina: Bielinkowate

Objawy żerowanie - Na liściach widać gąsienice które w początkowym okresie żerowania wygryzają w liściach niewielkie otwory, w późniejszym zaś - całkowicie zjadają blaszkę liściową pozostawiając jedynie grubsze nerwy.

Opis szkodnika - Owad dorosły jest dużym motylem o skrzydłach białych z czarnymi plamkami na brzegach. Gąsienice po wylęgu są jasnozielone z dużą czarna głową, pod koniec rozwoju stają się niebieskozielone z czarnymi i żółtymi paskami. Jaja bielinka są pomarańczowe, składane w złożach.

Biologia - Zimują poczwarki w zacisznych miejscach. Motyle pierwszego pokolenia pojawiają się w maju. Samice po kopulacji składają jaja na chwastach z rodziny krzyżowych. Nieliczne gąsienice tego pokolenia tylko w sporadycznych przypadkach żerują na roślinach uprawnych. Przepoczwarnienie gąsienic następuje w drugiej połowie czerwca. Lot motyli pokolenia letniego (drugiego) rozpoczyna się na początku lipca. Samice składają jaja na spodniej stronie roślin kapustnych, w złożach po kilkanaście do kilkudziesięciu sztuk. Po wylęgu gąsienice pozostają na tych samych roślinach na których zostały złożone jaja i tam żerują na liściach - nigdy nie wgryza się do środka kapusty. Po zakończeniu żerowania gąsienice opuszczają rośliny udając się w poszukiwaniu dogodnych do zimowania kryjówek. Najczęściej wybierają do tego celu pnie drzew, płoty, ściany budynków, gdzie w stadium poczwarki przyczepione przędzą do podłoża zostają do następnego roku. Liczebność 2 pokolenia zależy w dużym stopniu od warunków pogody panującej w czasie lotu motyli. Nie sprzyjają rozwojowi bielinka liczne opady i silne wiatry.

Walka :

1 - Środki bakteryjne rozpryskuje się na duże larwy. Są to środki: Thuridan, Bacilan, Bactospeine PM 6000.

2 - Sól z wodą - opryskać kapustę - niszczy larwy

3 - Naturalni wrogowie - baryłkarz bielinek

Środki stosujemy na 2 tygodnie przed zawiązaniem główek - później już nie!!!

Rząd: Pluskwiaki równoskrzydłe - Homoptera

Rozwój: niezupełny

Aparat gębowy: kłująco-ssący

Nogi: kroczne i skoczne

Skrzydła: błoniaste - pierwsza para większa od drugiej

Larwa: pierwotna

Brak poczwarki !!

Podrząd: Skoczki

Rodzina:

- Skoczek sześciorek

- Skoczek ziemniaczak

- Skoczek różany

Podrząd: Miodówki (weszki roślinne)

Rodzina: Miodówkowate

- Miodówka jabłoniowa

- Miodówka plamista

- Miodówka czerwona

Podrząd: Czerwce

Rodzina: Tarcznikowate

- Tarcznik niszczyciel

- Tarcznik aleandrowiec

- Skorupik jabłoniowy

Rodzina: Misecznikowate

- Misecznik śliwowy

Rodzina: Wełnowcowate

- Wełnowiec szklarniowy

Podrząd: Mączliki

Rodzina: Mączlikowate

- Mączlik szklarniowy

Podrząd: Mszyce (Aphidadea)

Rodzina: Mszycowate (Aphidadea)

Jednodomne:

- Mszyca jabłoniowa

- Mszyca malinowa

- Mszyca porzeczkowa

Dwudomne:

- Mszyca różano - szczecinowa

- Mszyca jabłoniowo - zbożowa

- Mszyca różano - przytuliowa

Rodzina: Bawełnicowate

- Bawełnica korówka

Rodzina: Filokserowate

- Filoksera winiec

Rząd: Przylżeńce - Thysonoptera

Rozwój - niezupełny

Aparat - kłująco ssący

Nogi - z przylgą

Skrzydła - błoniaste ze strzępiną

Larwa - pierwotna - czyli brak poczwarki

Podrząd: Przylżeńce pokładełkowe

Rodzina: Wciornastkowate

- Wciornastek owsianek

- Wciornastek grochowiec

- Wciornastek tytanowiec

- Wciornastek szklarnowiec

- Wciornastek lnowiec, mieczykowiec itd.

Podrząd: Przylżeńce rurkowe

Rodzina: Kwietniczkowate

- Wciornastek koniczynowiec

- Wciornastek zbożowiec

- Wciornastek pszenicznik

- Wciornastek liliowiec

- Wciornastek chryzantemowiec

PACHÓWKA STRĄKÓWECZKA

Rząd: Motyle

Rodzina: Zwójkowate

Zimuje larwa w glebie - do 5 cm. Wiosną larwa podchodzi tuż pod powierzchnię gleby, tam się przepoczwarcza. Wylatują owady dorosłe. Po kopulacji samica składa jaja dostrąków. Po kilkunastu dniach wylęgają się larwy które wgryzają się do wnętrza strąka. Do strąka może wejść kilka larw, ale rozwój zupełny może przejść tylko jedna larwa, ponieważ występuje tu zjawisko kanibalizmu.

3 cechy rozpoznawcze żerowania pachówki w strąku:

- nieregularne wygryzienia

- w strąku występują odchody larwy

- występują pajęczyny przędzy

Larwa po zakończeniu żerowania w strąku opuszcza go podczas gdy strąk pęknie - dojrzeje. Następnie spuszcza się na nici na glebę. Wchodzi do gleby i tam zimuje.

Walka:

1 - bardzo wczesny siew grochu

2 - zbiór grochu przed pękaniem owoców

3 - płodozmian i izolacja przestrzenna

4 - podorywka i głęboka orka

ŚMIETKA ĆWIKLANKA

Rząd: Muchówki

Podrząd: Krótkorogie

Rodzina: Śmietkowate

Zimuje bobówka w glebie która wiosną się przepoczwarcza. Po kopulacji samica składa jaja na brzegach liści, na spodniej stronie liści buraków. Następnie wylęgają się larwy i natychmiast wchodzą one do wnętrza liścia. Na początku występuje minowanie liści. Larwa spada na ziemię, wchodzi do gleby i tam się przepoczwarcza.

Występują 2-3 pokolenia. Najgroźniejsze jest 1 pokolenie.

PIĘDZIK PRZEDZIMEK

Rząd: Motyle

Rodzina: Miernikowcowate

Biologia: Zimują jaja na krótkopędach, na pąkach śpiących. Na wiosnę z jaj wylęgają się larwy które żerują na pąkach kwiatowych i liściowych, na liściach, zawiązkach owoców - nigdy nie żerują na pędach. Po żerowaniu, najstarsza larwa, na nitce zjeżdża na ziemię w obrębie korony drzew. Wchodzi do gleby i tam się przepoczwarcza, ale też nie od razu - zależy to od czynników pogodowych. Mogą zapadać w diapauzę letnią. Z poczwarki wylatują i wychodzą motyle - przed zima, pod koniec października - listopad. Tu występuje daleko posunięty dymorfizm płciowy - samiec jest normalnie uskrzydlony (wylatuje), natomiast samica jest bezskrzydła z bardzo długimi nogami - przypomina pająka (wychodzi). Samica wchodzi na krótkopędy i przy pąkach składa jaja. Występuje 1 pokolenie.

Walka:

1 - Prześwietlanie drzew

2 - Przekopywanie gleby pod drzewami

3 - Opaski lepowe - na wysokości jednego metra zakłada się na korę papier na którym znajduje się lepik - ściśle. Samice wędrując na krótkopędy przyklejają się do opaski lepowej.

BRUDNICA NIEPARKA

Rząd: Motyle

Rodzina: Brudnicowate

Występuje 1 pokolenie. Zimują jaja w złożach na pniach drzew - nigdy nie na gałązkach - przykryte włoskami z odwłoka samicy które tworzą filcowatą poduszeczkę. Na wiosną wychodzą larwy, bardzo owłosione. Włoski wypełnione są powietrzem dzięki czemu larwy z prądami powietrza rozprzestrzeniają się na znaczne odległości - nawet do 15 km. Larwy odżywiają się liśćmi i mogą powodować gołożery. Przepoczwarnienie następuje w koronie drzew - w miejscu żerowania. Po przepoczwarnieniu wylatują motyle. Występuje dymorfizm płciowy - samica jest brudno biała a samiec ceglasto czerwony, samica jest większa od samca natomiast samce mają lepiej rozwinięty zmysł węchu.

Walka: zdrapywanie złóż jaj drucianą szczotką - należy podłożyć coś pod spód aby jaja nie opadały na ziemię. Następnie należy je spalić.

KUPRÓWKA RUDNICA

Rząd: Motyle

Rodzina: Brudnicowate

Zimują larwy w dużych gniazdach zimowych - kilkanaście liści sprzędzionych przędzą. Wiosną owłosione larwy wychodzą z gniazd. Żerują na liściach, mogą powodować gołożery. Cechą charakterystyczną larw jest silne owłosienie larw które powoduje podrażnienia.

Przepoczwarnienie następuje w koronie drzew. Wylatują motyle. Występuje dymorfizm płciowy. Samice są większe od samców, samica ma na odwłoku wianuszek rudych włosków, samiec natomiast czarny przecinek włosków. Samce mają bardziej rozbudowany zmysł węchu. Po kopulacji samice składają jaja na spodniej stronie liści bardzo późnym latem. Z jaj wylęgają się larwy które żerują na roślinach ale już nie w takim stopniu jak wcześniej. Po żerowaniu budują gniazdo zimowe.

Walka: ściąganie gniazd zimowych i niszczenie ich.

NIESTRZĘP GŁOGOWIEC

Rząd: Motyle

Rodzina: Bielinkowate

Jest to jeden z największych motyli, biały. U samca widoczne są czarne żyłki na białym tle skrzydeł a u samic ciemno brązowe. Występuje bardzo lekki dymorfizm płciowy. Samice są większe. Zimują larwy w małych gniazdach zimowych - zwinięty jeden liść. Po przezimowaniu larwy wychodzą i żerują wiosną.

Następnie wchodzi do gniazda Kuprówki i tam zimuje. Żerują na liściach powodując gołożery. Po żerowaniu przepoczwarczają się w koronie drzew. Wylatują motyle. Po kopulacji samice składają jaja. Reszta taka sama jak u Kuprówki rudnicy, walka również taka sama.

PRZEZIERNIK PORZECZKOWY

Rząd: Motyle

Rodzina: Przeziernikowate

Zimują larwy w dolnej części roślin - przy szyjce korzeniowej. Na wiosnę gąsienica wygryza otworek w dolnej części pędu, tam się przepoczwarcza. Wylatują motyle - małe, podobne do błonkówek, z bardzo wydłużonym odwłokiem. Łuski skrzydeł są niebieskawe. Po kopulacji samica składa jaja na powierzchni przy pąkach liściowych, kwiatach, liściach. Wylęgające się larwy żerują na roślinie przez około 2 tygodnie (2 wylinki). Po żerowaniu larwy szukają miękkich części w górnych pędach. Wgryzają się w pędy a następnie wygryzają rdzeń pędów. Kiedy dojdą do końca pędu - zimują.

Walka:

1 - środki fosforoorganiczne wgłębne - kiedy larwy żerują na powierzchni roślin, kiedy zawiązują się pąki.

2 - środki układowe systemiczne - kiedy larwa już wgryzła się w pęd, tuż po zbiorach

3 - wycinanie pędów bardzo nisko tuż przy ziemi.

1

18

---