• Przykłady rehabilitacji w wybranych SM
  i chorobie Parkinsona

• CHOROBA PARKINSONA:

• OBJAWY/cechy charakterystyczne:

• napięcie o typie sztywności

• spowolnienie ruchowe (bradykinezja)

• drżenie spoczynkowe

• Zasady postępowania/ćwiczenia:

• Ćwiczenia chodu

• Ćwiczenia uwzględniające element rotacji

• Zabiegi cieplne

• Mobilizacja stawów

• Terapia w wodzie

• Terapia grupowa

• Ćwiczenia aktywności dnia codziennego

• Ćwiczenia w odciążeniu

• Prewencja upadków

• Pomoc w życiu codziennym

• Terapia w zakresie trzech zaburzeń:

- hypokineza - m.in. zaburzenie prawidłowej sekwencji ruchu

• - sztywność - m.in. zaburzenie płynności ruchu, inicjacji

• - drżenie - ograniczenia w zakresie samoobsługi

• Hypokineza (terapia)

• Łączenie ruchów głowy z kończynami i całym ciałem

• Opis ruchu przed jego wykonaniem

• Określanie przestrzeni przez bodźce wzrokowe

• Komendy werbalne

• Wsparcie dźwiękowe

• Bodźce dotykowe w izolowanych i złożonych ruchach dowolnych

• Ćwiczenia na przyrządach - koordynacja wzrokowo-ruchowa

• Uwaga !:

• - często zmieniaj pracujące grupy mięśniowe

• - zmieniaj szybkość pracujących grup mięśniowych

• - unikaj statycznego i ekscentrycznego przeciążenia mięśni

• - stosuj przyrządy (taśma, mata, piłka…)

• - ćwicz w różnych pozycjach ciała

• Ważne elementy w konstruowaniu terapii (hipokineza):

• - zmiana pozycji - bo apraksja osiowa…….

• - ćwiczenia w pozycji siedzącej - mobilizacja odcinków kręgosłupa, przenoszenie ciężaru ciała, wstawanie

• - ćwiczenia na stojąco - równowaga, odruchy postawne, prawidłowa postawa (platforma, zaangażowanie rąk, odbijanie piłki

• - chód - zmiana kierunku, inicjacja chodu, dodatkowe programy motoryczne, zmiana tempa, poszerzanie podstawy, poprawa kontrrotacji, zwroty, schody, wąskie przejście

• - apraksja chodu -wyjdź na zewnątrz

• Ważne elementy w konstruowaniu terapii (hipokineza) (c.d.):

• - ruchy precyzyjne (ćwicz. rozciągające, rozluźniające, poprawa ruchów naprzemiennych, ćwicz. zręcznościowe)

• - hipomimia

• - zaburzenia połykania

• - dyzartria

• Sztywność (terapia):

• - mobilizacja mięśni - rozciąganie, ułożenie rozciągające, ciepłolecznictwo

• - ćwicz. bierne, ze zmiennym tempem, z el. rotacji, przy dobrze ustabilizowanym tułowiu

• - umiejętność powtarzania ruchu przy znanej pozycji wyjściowej

• - terapia oddechowa

• - trening autogenny

• - relaksacja

• - ćwicz. w podwieszeniu

• - ćwicz. w wodzie

• Drżenie (terapia - strategie):

• - w poz. stojącej - próby przenoszenia ciężaru ciała

• - przy drżeniu jednostronnym - próby unieruchomienia jedną ręką

• - drżenie stóp - próba oparcia o nogę krzesła

• - samoobsługa - nigdy presja czasu!!!!

• - tworzenie strategii dla trenowanych aktywności

• - przygotowywanie pacjenta do aktywności które ma podjąć w najbliższym czasie

• - oparcie przedramion podczas siedzenia ( pisania?)

• STWARDNIENIE ROZSIANE:

• OBJAWY/cechy charakterystyczne:

• Niedowłady/porażenia kończyn

• Zaburzenia czucia

• Zaburzenia równowagi

• Przebieg rzutami

• Okresowe zaostrzanie obrazu choroby

• Wzrost napięcia mięśniowego

• Istotne elementy w terapii pacjenta z SM:

• - ograniczenia wysiłku - zbyt duży może prowadzić do nasilenia objawów

• - przeciwwskazana jest terapia ciepłem ( np. solux)

• - okres reemisji wykorzystujemy do zwiększenia sprawności chorego

• - rehabilitacja powinna mieć charakter funkcjonalny

• - postępowanie rehabilitacyjne jest uzależnione od objawów występujących u chorych

• - terapia w kierunku obniżania wzmożonego nap. mięśniowego

• - często wykonywane są ćwiczenia w kierunku poprawy równowagi

• Postępowanie w ataksji

• - bezpieczeństwo w terapii (zaufanie) !

• - jasne i proste wytłumaczenie co będziemy robić (i dlaczego)

• - stopniowanie trudności ( w terapii i całym postępowaniu) - ostrożnie z wysiłkiem (może nasilić !)

• - szybszy ruch będzie łatwiejszy od wolnego

• - stopniowe ograniczanie kontroli wzroku nad wykonywanym ruchem

• - ograniczanie przestrzeni w uczeniu czynności motorycznych

• - aktywizacja pacjenta w kierunku aktywności ventralnych (tendencja do upadków w tył)

• - aproksymacja (szczególnie jeśli jest problem z czuciem ułożenia)

• - łatwiejszy najpierw będzie ruch w pełnym zakresie z oporem („szyna ruchu” - dynamiczna zwrotność ciągła)

• - zasada: stabilność+mobilność=koordynacja czyli praca nad ustabilizowaniem tułowia

• - przygotowywanie pacjenta w terapii do aktywności które ma podjąć w najbliższym czasie (cele krótkoterminowe - bo złożony problem)

Cele fizjoterapii w spastyczności

• Na poziomie uszkodzenia - reedukacja napięcia mięśniowego, likwidacja bólu, przywrócenie elastycznych właściwości mięśnia

• Na poziomie funkcji ciała - odtworzenie prawidłowej dowolnej siły skurczu mm w fizjologicznym zakresie ruchu oraz koordynacji z innymi mięśniami

• Na poziomie aktywności i uczestnictwa - zdolność wykorzystania ruchu w praktyce, nauka i zastosowanie ruchu w czynnościach dnia codziennego

Strategie fizjoterapii w spastyczności

• Zwiększenie kontroli postawy ciała przy coraz mniejszej i coraz bardziej zmiennej płaszczyźnie podparcia

• Opanowanie coraz bardziej precyzyjnych ruchów izolowanych

• Zwiększenie maksymalnej dowolnej siły mięśniowej

• Wydłużanie czasu prawidłowej kontroli motorycznej wymaganej na zadanie

• Skuteczne (efektywne i wydajne) wchodzenie w interakcje ze zmieniającym się otoczeniem

Czynniki wpływające na rozległość i intensywność

tworzenia wzorca spastycznego:

• Strategie wykonywania przez pacjenta zadań funkcjonalnych

• Stopień aktywności motorycznej pacjenta

• Poziom zachowanego czucia głębokiego i powierzchownego

• Rodzaj zastosowanej terapii

Nie wolno podczas terapii wielokrotnie prowokować patologicznych wzorców ruchowych !

Terapia ruchem w spastyczności

• Należy wiedzieć jak zachowuje się napięcie w trakcie realizacji zadań motorycznych

• Angażujemy mięśnie całej dotkniętej połowy ciała

• W trakcie terapii prowadzimy jednoczesną stymulację ekstero- i proprioceptywną stopy i dłoni

• Ćwiczenia wykonywane są w pozycjach wysokich

• Należy odwracać prawidłowy przebieg ruchu - części proksymalne pracują dynamicznie, a części dystalne są wykorzystywane do stabilizacji

Co to jest toksyna botulinowa?

• Toksyna botulinowa, czyli tzw. jad kiełbasiany jest silną trucizną produkowaną w warunkach beztlenowych przez bakterię Clostridium Botulinum (laseczka jadu kiełbasianego).

• W 1895 roku van Ermengen wyizolował bakterię Clostridium Botulinum z pożywienia, które stało się przyczyną masowego zatrucia i nazwał ją wtedy Bacillus Botulinus

Toksyna botulinowa - budowa i mechanizm działania

• Cząsteczka toksyny botulinowej typu A (BTX-A) jest białkiem, zbudowanym z 2 łańcuchów: lekkiego (50 kDa) i ciężkiego (100 kDa), połączonych mostkiem dwusiarczkowym.

• Łańcuch ciężki jest odpowiedzialny za wiązanie się toksyny z receptorami na zakończeniach presynaptycznych , natomiast łańcuch lekki za właściwe działanie toksyny tzn. zahamowanie wydzielania neurotransmitera zakończeń nerwowo-mięśniowych, jakim jest acetylocholina.

• - po podaniu leku w postaci iniekcji do mięśnia początek klinicznego działania widoczny jest po 24 - 72 h (okres potrzebny na związanie).

• - najskuteczniejsze działanie lek osiąga po 2 tygodniach i wyczerpuje się po około 2 - 4 miesiącach

• - mechanizm powrotu funkcji mięśnia po tym okresie związany jest z procesem reinerwacji poprzez tworzenie nowych zakończeń nerwowo - mięśniowych (tworzenie nowych wypustek aksonalnych - sprouting)

• Podsumowanie zasad postępowania w spastyczności

• - należy zapobiegać i leczyć stany które nasilają spastyczność

• - w długotrwałym leczeniu spastyczności należy unikać doustnych leków przeciwspastycznych

• - leczenie z wyboru umiejscowionej spastyczności polega m.in. na wstrzyknięciu toksyny botulinowej. Konieczne jest połączenie tej metody z zastosowaniem gipsowania i fizjoterapią

• Podsumowanie zasad postępowania w spastyczności cd.

• - seryjne opatrunki gipsowe są najskuteczniejsze w leczeniu spastyczności u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych

• -zastosowanie gipsowania powinna poprzedzać krioterapia

• - zabiegi ortopedyczne i neurochirurgiczne stosowane są głównie u dzieci z MPD. Najlepsze wyniki uzyskuje się u dzieci z dojrzałym sposobem chodu.

---