dr hab. Jerzy Supernat
Instytut Nauk Administracyjnych
Uniwersytet Wrocławski
Pojęcia organizacji,
kierownictwa, zarządzania i
biznesu
2
Uczeń Konfucjusza:
Mistrzu, co
uczyniłbyś przede wszystkim, gdybyś
został cesa-rzem Chin ?
Konfucjusz
(551 – 479 p.n.e.):
Ustaliłbym
znaczenia
słów
/
Przypisałbym (przyporządkowałbym)
słowom określone znaczenia.
Nagłówek
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
3
Pojęcie organizacji
Twórcy
polskiej
prakseologicznej
teorii
organizacji
Tadeusz Kotarbiński
(1886-
1981) i
Jan Zieleniewski
(1901-1973)
wyróżnili
trzy
znaczenia
terminu organizacja.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
4
•
czynnościowe (organizacja jako czynność czy
proces)
znaczenia rezultatowe:
•
rzeczowe
(organizacja
jako
rzecz
zorganizowana, w szczególności złożona z ludzi,
wspólnych celów i zasobów, czyli instytucja)
•
atrybutowe (organizacja jako atrybut / cecha
rzeczy, ale i procesu, polegająca na tym, że
składniki rzeczy lub procesu współprzyczyniają się
do powodzenia całości)
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
5
Ponieważ często zamiast „organizacja” (w
znaczeniu atry-butowym i w odniesieniu do rzeczy
zorganizowanej)
mó-wimy
„struktura
organizacyjna”, ma sens zdanie następu-jące:
oznacza
ono:
projektowanie struktury instytucji
organizacja organizacji organizacji
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
6
W krajach anglosaskich terminowi organizacja
(organiza-tion) również przypisuje się wskazane
powyżej znaczenia, choć zdecydowanie najczęściej
pojawia się on w sensie rzeczowym, a
odpowiednikiem
organizacji
w
znaczeniu
czynnościowym jest na ogół słowo organizing.
Stąd angielskim ekwiwalentem polskiego zdania
„organi-zacja organizacji organizacji” byłoby
zdanie:
organizing the organization of organization
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
7
Louis D. Brandeis
(1856-1941):
Organization can never be a
substitute for initiative and for
judgment. (Orga-nizacja nigdy nie
zastąpi inicjatywy i rozsądku).
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
8
Louis Dembitz Brandeis
9
Jeżeli chodzi o termin management, to w Polsce
na ogół nadaje się mu znaczenie czynnościowe i
tłumaczy jako za-rządzanie (ew. kierowanie), co –
niestety – nie zawsze jest zasadne.
W krajach anglosaskich termin management jest
używany co najmniej równie często w sensie
rzeczowym (podmio-towym / instytucjonalnym) i
oznacza wówczas grupę ludzi (kierowników)
zarządzających (kierujących) organizacją. Stąd
polskim ekwiwalentem terminu management powi-
nien
być
w
ogólnym
przypadku
termin
kierownictwo, a to z racji jego podwójnego
(czynnościowego i rzeczowe-go) znaczenia.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
10
Labor Court Judge Dr. Yitzhak Lubotzky directed
Bezeq's employees and management to
continue to negotiate in good faith in order to
resolve the disputes between them.
Management is responsible for establishing and
main-taining internal control to achieve the
objectives of ef-fective and efficient operations,
reliable financial report-ing, and compliance with
applicable laws and regula-tions.
W zdaniach poniżej termin management należy
tłumaczyć oczywiście jako kierownictwo, a nie
zarządzanie.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
11
Bezkrytyczne posługiwanie się słowem zarządzanie
jako odpowiednikiem terminu management może
być nie tylko błędne, ale i nielogiczne.
W polskim tłumaczeniu pracy Horsta Steinmanna i
Georga Schreyögga, Management. Grundlagen der
Unternehmens-führung. Konzepte – Funktionen –
Fallstudien, Dr. Th. Gabler Verlag 2000, czytamy o
instytucjonalnym rozumie-niu „zarządzania” (sic!) z
takim
wyjaśnieniem:
„Pojmując
zarządzanie
instytucjonalnie, ma się na myśli grupę osób, której
powierzono w organizacji uprawnienia do wydawa-
nia poleceń”.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
12
Management w znaczeniu zarządzania:
Zarządzanie jest to zestaw działań (obejmujący
plano-wanie
i
podejmowanie
decyzji,
organizowanie, przewodze-nie, tj. kierowanie
ludźmi, i kontrolowanie) skierowanych na zasoby
organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i in-
formacyjne)
i
wykonywanych
z
zamiarem
osiągnięcia ce-lów organizacji w sposób sprawny i
skuteczny (
Ricky W. Griffin
).
Management is a set of activities (including
planning and decision making, organizing, leading,
and controlling) directed at an organization’s
resources (human, financial, physical, and
information) with the aim of achieving orga-
nizational goals in an efficient and effective
manner.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
13
Frederick W. Taylor
(1856-1915):
The art of management has
been
de-fined
as
knowing
exactly what you want men to
do and then seeing that they do
it in the best and cheapest way.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
14
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
Amerykański senator
Henry Cabot Lodge
(1850‑1924)
w latach 1914-1915
atakował w Senacie
twórcę naukowego
zarządzania
F.W. Taylora (1856-1915)
jako tego, który miał
przywrócić dni
niewolnictwa (the days of
slavery) oraz uważać za
właściwe wydusić
z niewolników wszystko,
co jest możliwe i
pozwolić
im umrzeć (who thought
it profitable to work the
slaves to the last
possible point
and let them die).
15
W praktyce termin biznes najczęściej pojawia się
w zna-czeniu organizacji nastawionej na zysk czy
maksymaliza-cję zysku (profit maximization).
Pojęcie biznesu
Termin biznes jest wyjątkowo wieloznaczny,
podobnie zresztą jak jego angielski odpowiednik
business, który pochodzi od słowa busy, czyli
zajęty, zapracowany, ru-chliwy, czy wścibski.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
16
J.H. Adam:
Biznes jest to osoba, firma, spółka lub inna
organizacja, która wytwarza lub produkuje jakiś
wyrób, kupuje i sprze-daje towary lub świadczy
jakieś usługi, zwykle w celu osiągnięcia zysku (a
person, firm, company or other orga-nization who
makes or produces a product, buys and sells goods
or provides some kind of service, usu. for the pur-
pose of making a profit).
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
17
Biznesu nie można definiować i
wyjaśniać w kategoriach zysku i
zyskowności, ponie-waż jest to
podejście błędne i – co więcej –
nieistotne.
Peter F. Drucker
(1909-2005):
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
18
Peter F. Drucker:
Nawet gdyby archaniołowie, a nie biznesmeni
zasiadali w fotelach dyrektorskich, także i oni
musieliby troszczyć się o zyskowność, pomimo
całkowitego braku zainteresowania osiągnięciem
zysku. Tym niemniej zysk nie jest celem biz-nesu, a
tylko czynnikiem ograniczającym / limitującym go:
osiągnięcie
pewnego
minimum
zysku
jest
niezbędne
dla
pokrycia
ryzyka
działalności
gospodarczej i uniknięcia stra-ty. To, że w
konkretnym przypadku jakaś osoba podejmu-je
działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku,
jest (pomijając kwestię istnienia lub nieistnienia
motywu zysku) jej prywatną sprawą (i jej Anioła
Stróża). Nie mówi nato-miast nic o tym, co dana
osoba robi i na czym w rzeczywi-stości polega jej
biznes.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
19
Peter F. Drucker:
Wyjaśnienie istoty biznesu wymaga wyjścia od
jego celu, który musi leżeć poza samym biznesem.
Stąd istnieje tylko jedna prawdziwa definicja celu
biznesu:
stworzyć klienta – to create a customer.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
20
Celem biznesu jest także utrzymanie
klien-ta (the purpose of a business is
to get and keep a customer). Tylko
klient jest tym, który określa, czym
jest biznes. Tylko to, co klient uważa
za wartość i za co gotowy jest
zapłacić, wyznacza treść biznesu i za-
pewnia jego istnienie.
Seneka Młodszy:
Alteri vivas oportet, si vis tibi
vivere – Musisz żyć dla drugiego, jeśli chcesz żyć
(z pożytkiem) dla siebie.
Theodore Levitt
(1925-2006):
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
21
Theodore Levitt:
Thanks to increasing interdependence, more and
more of the world’s economic work gets done
through long-term relationships between sellers
and buyers. It is not a mat-ter of just getting and
then holding on to customers. It is more a matter
of giving the buyers what they want. Buy-ers want
vendors who keep promises, who’ll keep supply-
ing and standing behind what they promised. The
era of the one-night stand is gone. Marriage is
both necessary and more convenient. Products are
too complicated, re-peat negotiations too much of
a hassle and too costly. Under these conditions,
success in marketing is trans-or-med into the
inescapability of a relationship. Interface be-comes
interdependence.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
22
Peter F. Drucker:
Nota bene ponieważ celem biznesu jest stworzenie
klienta (i życie dla niego!), każdy biznes ma dwie –
i tylko dwie – podstawowe funkcje: marketing i
innowacje.
W szczególności marketing jest wyjątkową,
wyróżniającą funkcją biznesu i można powiedzieć,
że biznes tym się różni od innych organizacji, że
posługuje się marketin-giem.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
23
Zysk jest rezultatem funkcjonowania biznesu i
spraw-dzianem tego, jak dobry jest biznes tam,
gdzie chodzi o marketing, innowacje i – dodajmy –
produktywność.
Tom Peters
i
Robert H. Waterman
,
charakteryzując
doskonale
zarządzane
przedsiębiorstwa amerykańskie, piszą:
Idea, że zysk jest naturalnym skutkiem ubocznym
robie-nia czegoś dobrze, a nie celem samym w
sobie, jest pra-wie powszechna (The idea that
profit is a natural by-product of doing something
well, not an end in itself, is almost universal).
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
24
Robert H. Waterman
Tom Peters
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
25
Zysk (minimalny) jest niezbędny w celu
przetrwania
biznesu
(najważniejszą
zasadą
ekonomii biznesu nie jest bowiem maksymalizacja
zysku, ale uniknięcie straty).
Biznes
musi
także
przyczyniać
się
do
finansowania
niez-będnych
kosztów
funkcjonowania
społeczeństwa
(oświa-ta,
bezpieczeństwo, porządek publiczny itd.), co
oznacza, że musi zarabiać wystarczająco dużo,
aby płacić podatki. Wreszcie biznes musi
wypracować kapitał dla sfinanso-wania prac
badawczych i swojego przyszłego rozwoju.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
26
Oliver Wendell Holmes
(1841-
1935):
Taxes are the price we pay for a
civil-ized society.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
27
Milton Friedman
(1912-2006):
The most important single central
fact about a free market is that no
exchange takes place unless both
parties benefit.
Pojęcia organizacji, kierownictwa, zarządzania i biznesu
dr hab. Jerzy Supernat
28
Management manages by making decisions
and by seeing that those decisions are
implemented.
Harold S. Geneen
It is an immutable law in business that
words
are
words,
explanations
are
explanations, promises are promises but
only performance is reality.
Myśli końcowe
dr hab. Jerzy Supernat