BLOK: FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA

Zarządzanie wartością

przedsiębiorstwa

Wprowadzenie do

wykładu

w.I i II

prof. SGH dr hab. Jan Komorowski

Konsultacje: semestr letni 2013

Kolegium Zarządzania i Finansów SGH

Katedra Finansów

Czwartki 13.45 14.30, pok.330, bud. M,

Literatura:

1. J. Komorowski, Cele przedsiębiorstwa a rozwój gospodarczy. Podejscie

behawioralne.

Oficyna Wyd. SGH, Waszawa 2012.

3. Value Based Management. Koncepcje, narzędzia, przykłady. Praca zbiorowa pod red.
A.Szablewskiego, K.Pniewskiego, B.Bartoszewicza. Warszawa, Poltext 2008.

4. Z. Korzeb: Teoria kreowania wartości dla akcjonariuszy w procesch fuzji i przejęć,

Difin,

Warszawa 2010

5. A.Damodaran, Investment valuation, Tools and Techniques for Determining the

Value

of Any Asset, Wiley, N.York, 2002.

6. S.Z.Benning,O.H.Sarig, Finanse Przedsiębiorstwa. Metody wyceny. WIG-Press,
Warszawa 2000.

7. M.A. Allen Zarządzanie firmą portfelową, ABC, Kraków 2001.

2

Egzamin

Pisemny, opisowy, 6 pytań, w tym:
•3 pytania teoretyczne, interpretacyjne,
•3 pytania ogólne, problemowe,

Prezentacja (Essej) nt.:
Wybrana kwestia kreowania wartości
przedsięborstwa.
•Aktywność ? – Tak.
•Obecności ? - Nie

3

M I S J A P R Z E D M I O T U:

„ Zarządzanie Wartością Przedsiębiorstwa”
stawia przed nauką wyzwanie, jak w codziennym
działaniu inicjować rozwój firmy i poprez rozwój
podnosić jej wartość ekonomiczną, atrakcyjność i
kulturę
w długim okresie - aktywności zawodowej
studentów (50 lat):

4

Aktualne problemy:

• Jak rozumieć cele prowadzenia działalności

gospodarczej ?

• Jak powiększając wartość ekonomiczną firmy i kreować

zmiany jakościowe ?

• Co stanowi „trwałą wartość” w stosunkach

ekonomicznych ?

• Jak łączyć wartości ekonomiczne z formami wartości

ogółnoludzkich ?

• Jak budować relacje przedsiębiorstwa z innymi

podmiotmi ?

• Jak w kreacji nowej wartości wykorzystywać kapitał

finansowy i intelektualny ?

• Jak pobudzać przedsiębiorczość i kreatywność kapitału

ludzkiego do tworzenia nowej wartości ?

• Jak doskonalić metody pomiaru wartości w warunkach

zmian ?

5

Program wykładu ZWP

(VBM):

1. Wprowadzenie. VBM jako stnteza trzech kategorii.
2. Ewolucja poglądów na temat zarządzania wartością

przedsiębiorstwa,

3. Podmiotwość a cele przedsiębiorstwa,
4. Zarządzanie wartością w doktrynach ekonomicznych,
5. Wartość, Równowaga a rozwój przedsiębiorstwa,
6. Holistyczny model zarządzania finansowego przedsiębiorstwem,
7. Formuły wartości ekonomicznej,
8. Wielowymiarowość kreowania wartości przedsiębiorstwa,
9. Metody bezpośrednie pomiaru wartości,
10. Metody pośrednie pomiaru wartości,
11. Strategia powiększania wartości przedsiębiorstwa,
12. Zasdy budowy wartości portfela inwestycyjnego,
13. Zarządzanie realizacją strategii kreowania wartości,
14. Budowanie wartości a etyka i społeczna odpowiedzialność biznesu.

6

Value Based Management

Zawartość Iiteratury i przedmiot dotyczy:

• spółek kapitałowych (dotyczy czego?)
• podnoszenia wartości (jak zarządzać ?)
• dla akcjonariuszy (dla kogo?)
• przez zarządzających (przez kogo?)
• w długim okresie (kiedy?)

Teza:

• Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa dotyczy wyboru

celu

• i metod jego realizacji przez profesjonalnych

menedżerów

7

VBM –

w wąskim pierwotnym podejściu

obejmuje:
techniki powiększania wartości rynkowej
portfela inwestycyjnego i metody jego
wyceny.

Ograniczenia:

-

perspektywa inwestora giełdowego,

- zakładającego stabilność i efektywność rynku,
- ignorującego bezpośrednie czynniki kreowania
wartości.

Kryzys gospodarki i nauki, tempo zmian, globalizacja oraz praktyka zachęca do pogłębienia tej
tematyki

VBM - jako synteza trzech otwartych kategorii:
Zarządzanie + Przedsiębiorstwo + Wartość

8

VBM – jako synteza trzech pojęć: 1.
Zarządzanie

1). Zarządzanie

– proces podejmowania racjonalnych decyzji w

istniejących warunkach w świetle kryteriów ekonomicznych

Pytania:

Kto decyduje ?

akcjonariusze czy menedżerowie-

profesjonaliści ?

Dla kogo ?

a). - Inwestorów, b). – pracowników, c). - firmy ?

Treść celów ? -

Wzrost wskaźników czy rozwój ?

Warunki zarządzania:

A). Ignorowanie otoczenia ( jak w modelach teoretycznych) ?
B). Redukowanie gospodarki do rynku kapitałowego opisanego
wskaźnikami giełdowymi
C). Jako społeczno - gospodarcze środowisko działania ?

9

Podejście tradycyjne

- Opiera się na założeniach ekonomii neoklasycznej
-Bada procesy rynkowe zakładając efektywność rynku
-Zakłada, że źródłem wartości jest kapitał finansowy,
-Ignoruje konkretne warunki działania, wpływ na
otoczenie, w tym aspekty społeczne i psychologiczne

Podejście behawioralne

-Obserwuje konketne zachowania, na podstawie
których analizuje podmioty, i motywy ich
wyborów,
- wykorzystuje nauki społeczne,
-zakłada, że źródłem wartości jest kapitał
intelektualny,
-Wszystko to otwiera nową przestrzeń badań i
interpretacji.

10

Kryteria ekonomicznej efektywności a racjonalność

Doktryna ekonomiczna

– system wiedzy dot. działalności gospodarczej

-

czyli sposób myślenia oparty na określonych paradygmatach

np. liberalizm gospodarczy - wartość tworzy kapitał finansowy, max.
zysku itd., realny socjalizm, kolektywizm azjatycki,

Podejmowanie wyborów w swerze wolności wg. kryteriów
a decyzje (rozporządzanie zasobami i kreowanie relacji)

Efektywność

kalkulowana w oparciu o kryteria rachunku

ekonomicznego i polegająca na maksymalizacji funkcji celu (zysku),

Optymalizacja

– wybór najlepszy z możliwych w danym momencie

Racjonalność

- wybór rozumny uwzględniający także uwarunkowania,

doświadczenia, okoliczności, relacje z innymi podmiotami,
-oparta na dążeniu do rozwoju i wiedzy naukowej i zrównoważonym
-eko-socjo-rozwoju,

Chińskie myślenie jest inne

– „Plant seeds for global harvest”

11

VBM jako synteza trzech pojęć: 2).
PRZEDSIĘBIORSTWO:

Definicja predsiębiorstwa
Atrybuty ..........................
..........................

Dylemat:

Podmiot gospodarczy czy portfel

inwestycyjny ?

12

VBM jako synteza trzech pojęć: 2).
PRZEDSIĘBIORSTWO:

Dylemat:

Podmiot gospodarczy czy portfel

inwestycyjny ?

Definicja (właściwości - atrybuty) przedsiębiorstwa:

- posiadanie podmiotowości,
-samodzielność gospodarowania,
-prowadzenie działalności gospodarczej,
-dysponowanie zasobami ludzkimi i materialnymi.

13

VBM jako synteza trzech pojęć: 2).
PRZEDSIĘBIORSTWO:

Podmiotowość przedsiębiorstwa –

prawne atrybuty podmiotowości

–

nazwa, wydzielony majątek i adres, reprezentacja, ochrona czci,
-prawo do zawierania umów i zaciągania zobowiązań,

-Samodzielność

- zdolność dokonywania wyborów i podejmowania decyzji, czyli

wolność gospodarczą , autonomię działania

-Rozporządzanie

zasobami, płynnością, kapitałem i wiedzą

, czyli (wybory i

decyzje ekonmiczne jako atrybuty podmiotowości)

-wiarygodność

w prowadzeniu działalności gospodarczej

cecha

osób

fizycznych lub prawnych wchodzących w relacje i cieszących się zaufaniem w
prowadzeniu działalności (

kapitał relacji w biznesie),

czyli przestrzega zasady

etyki obowiązujące w grupie

14

Pojęcie przedsiębiorstwa. Cd.

Najważniejsze formy przedsiębiorstwa:

• przedsiębiorstwa jednoosobowe, (individual proprietorship),

• spółki cywilne (partnership) i komandytowe,

• Spółki handlowe (Incorporated, LTD. Co.), , w tym kapitałowe

publiczne i prywatne, (PLC, LTD. Co)

• W behawioralnym podejściu

zachowiania przedsiębiorstw

przypominają ludzkie zachowania w organizacji, w

zbiorowości,

w grupie (personalizm filozoficzny),

15

VBM – jako synteza trzech pojęć:
PRZEDSIĘBIORSTWO

Jakimi kieruje się celami ?

1. Cele akcjonariuszy, cele interesariuszy, czy cele przedsiębiorstwa ?

2.Cele ekonomii neoklasycznej
- Max zysku, Max wartości -dla kogo? - dla akcjonariuszy

3. Cele behawioralne: (KRR)
- w krótkim okresie - Kompromis
- w średnim okrsie - równowaga
- w długim okresie – rozwój

- sformalizowane, deklarowane, lub nierzeczywiste,
- cele jako kompromis interesów grupowych,
- nieformalne, często sprzeczne, potwierdzające konflikty grupowe,

16

VBM – jako synteza trzech pojęć:
PRZEDSIĘBIORSTWO

Modele celów przedsiębiorstwa - Ewolucja:

Przychody – Koszty = Zysk, czy: Zysk + Limit Kosztów = Przychody
P – ( K + Tax) = Dywidenda + Bonusy + Rozwój + Inwestycje

- wyizolowane cele finansowe (NPV, ROE, ROI, EVA itd.),

- jako projekcja układu sprawozdań finansowych,

- cele jako potrzeby (wg. A. Maslowa) ?

-cele jako macierz celów o różnym zasięgu i horyzoncie,

-
-cele jako wartości: Kompromis + Równowaga + Rozwój

17

VBM – jako synteza trzech kategorii:
W A R T O Ś Ć

Wartość ekonomiczna przedsiębiorstwa -

formuła ekonomiczno -

matematyczna oparta na określonych algorytmach będących
ilościowymi miernikami oceny stanu, zmian i wzrostu wartości

Miary wartości

– zbiór różnych algorytmów pomiaru wartości np. kapitałowej,

księgowej, rynkowej, odtworzeniowej itd. na podstawie wyników z przeszłości,
obrotów, zatrudnienia, udziału w rynku, majątku, indeksów giełdowych itd.

Menedżerowie oczekują dokładnej wyceny, co do grosza. Nie są zadowoleni z
wyceny wariantowej lub orientacyjnej.

Adekwatność wyceny

wartości ekonomicznej to funkcja :

- jakości informacji, okresu czasu, wartości rezydualnej,
- umiejętności predykcji i efektywnego rynku (przewidywalności),
-Stabilności warunków wyceny i trendów gospodarczych

Przykłady:

Rafineria Gdańska wyceniona w 2010 na 50 groszy za akcję

Wrigley’s House wyceniany na wiele miliardów i w 2011 r. sprzedany za 35 mln.$.

18

Formy wartości ekonomicznej

– pojęcia i atrybuty

Formy wartości ekonomicznej:

• Kapitałowa,

• Księgowa,

• Rynkowa,

• Transakcyjna,

• Likwidacyjna,

• Odtworzeniowa,

• Ubezpieczeniowa

• Ekonomiczna Wartość Dodana EVA,

• Rynkowa Wartość Dodana MVA,

Formy wartości wyznaczają interpretację, metody pomiaru i

zmienne,

z nich zaś wynikają ograniczenia i słabe strony interpretcji.

•

Np. NPV

19

W zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa

wykorzystuje się także teoretyczne modele

•

W. Sharpe - CAPM model

•

F.Black, M.Scholes – szacowanie wartości spółek na
podstawie opcji,

•

A. Rappaport: Kreowanie wartości dla akcjonariuszy
1986,

•

T Copeland, T. Koller, J. Murrin: Kreowanie wartości dla
akcjonariszy polega na max. generowaniu wolnej gotówki,

•

G.B.Stewart: EVA – ekonomiczna wartość dodana jako
różnica między zyskiem operacyjnym po opodatkowaniu a
kosztem kapitału własnego i obcego,

•

MVA – Rynkowa Wartość Dodana - różnica między
rynkową wartością spółki a wartością jej kapitałów
własnych i obcych.

20

Wykład VBM

Część II:

Źródła wartości -

ewolucja poglądów w

teorii ekonomii

21

Źródła wartości - ewolucja poglądów:

- od kapitału finansowego do

intelektualnego

• 1. Kapitał finansowy, 2. - Zasoby, 3. - Rynek, (A. Smith XVIII w. )
• Dochód rezydualny, czyli zysk po pokryciu kosztu kapitału własnego

i obcego (A. Marshall XIX w.)

• Stopa zwrotu funkcją ryzyka inwestycji (M. Miller, F. Modigliani

1950’s)

• Ceny akcji funkcją racjonalnych oczekiwań i zachowań

dominujących inwestorów

• DCF i NPV są podstawą zachowań rynkowych i decyzji

mikroekonomicznych,

• Polityka dywidendy a jej wpływ na wartość firmy,

• XXI wiek - kapitał intelektualny żródłem wartości

• ważna jest:
- przedsiębiorczość, innowacyjność, kultura, kreatywność, relacje,
- zrównoważony eko- rozwój.

22

Żródła wartości a relacje biznesowe
przedsiębiorstwa

Dylematy współczesnej ekonomii:
-

Kapitał finansowy czy intelektualny źrdłem

wartości
- Wartość dla akcjonariuszy

,

czy dla interesriuszy i

przedsiębiorstwa,
- Egoizm, Ignorowanie otoczenia i przerzucanie kosztów,

czy budowanie kapitału relacji z otoczeniem
- Konkurencja czy współpraca

(kooperacja,

kooperencja),

-

-

- redukcja kosztów pracy czy inwestowanie w

pracowników i partycypacyjny styl kierowania,

Pokrętne definicje:

P.Doyle: „

Marketing jest procesem zarządczym ukierunkowanym na

maksymalizację zwrotu dla udziałowców przez utrwalanie relacji z
cenionymi klientami i tworzenie przewagi konkurencyjnej.”

23

Ekonomiczny, finansowy, a społeczny wymiar

zarządzania wartością

• Ograniczone możliwości oddziaływania narzędzi finansowych na

procesy jakościowe.

• Zakres wolności gospodarczej poszerza możliwości wyboru,
• Silnym generatorem wartości są aktywa niematerialne, działania

PR, marketingowe,

• Rośnie znaczenie wzrostu wartości dla klientów,
• Powiększanie wartości wewnętrznej (kapitał intelektualny) drogą

uczenia się organizacji,

• Wpływ środowiska na rozwój wewnętrznej kultury organizacji,

a współczesne problemy rozwoju gospodarczego Zachodu:

Kryzys: permanentna stagnacja, zatrzymanie wzrostu,

Załamanie sektora wytwórczego, brak partycypacyjnego systemu

zarządzania, bezrobocie, alienacja pracy, kontestacja Wall Street,

24

Wartość jako kategoria filozoficzna otwiera nowe

horyzonty interpretacji procesów ekonomicznych

Wartości filozoficzne i humanistyczne obecne w
biznesie:
Utrwalanie wolności, godność, samodzielność, rozwój,
realizacja misji, rzetelność, etyka, reputacja, wiarygodność,
zaufanie,

Kierować się wartościami

,

czyli odczuwać ich potrzebę, nie działać egoistycznie, nie
szkodzić innym, cieszyć się zaufaniem, budować
wiarygodność w środowisku,

Personalizm filozoficzny – „Myślenie przez wartości”

25

Definicja kultury przedsiębiorstwa

zbiór uznawanych wartości, odczuwanych potrzeb i
dążeń, charakterystycznych dla danego podmiotu i
przejawiających się w jego wyborach i działaniach.

Kultura przedsiębiortwa to:

kultura organizacyjno-techniczna (organizacja, technologia, produkty),
kultura postaw jednostek,
Kultura relacji wewnętrznych
Kultura relacji zewnętrznych

Wniosek:

Rozwój przedsięborstwa to rozwój jego kultury

Model AB.Carolla

• Odpowiedzialność biznesu (koncepcja

CSR)

• Ekonomiczna,
• Prawna,
• Etyczna,
• Filantropijna.

• Pierwszeństwo wartości moralnych

przed wszystkimi innymi.

27

Etyka

- zbiór uznawanych przez dane środowisko norm i wartości,

- zbiór norm i wartości jako istota tożsamości każdego
podmiotu,

- pochodna wychowania, środowiska, wewnętrznej kultury i
profesjonalizmu,

Etyka jednostki

i jej odniesenie do etyki grupy

to czynnik detrminujący relacje w grupie,

Wiarygodność

przedsiębiorstwa w opinii grupy to stwierdzenie

akceptacji przez dany podmiot norm etycznych obowiązujących w
grupie

.

Budowa trwałych relacji

współpraca handlowa, kooperacja itd., jest uwarunkowana nie tylko

interesem indywidualnym podmiotów, lecz wzajemnym
korzyściami
w tym:

a). akceptacją,

czyli poznaniem

tożsamości – etyki,

b). wolą

- wyborem opartym na wartościach,

w obszarze

wolności

b). gotowością wspólnego działania

opartą na relacjach

konkretnych podmiotów polegających na

wiarygodności i

zaufaniu

W

ekonomii sferę relacji określa się ogólnie ryzykiem operacyjnym.

Istota CRS:

Cele

podmiotu gospodarczego w kształtowaniu relacji to kompromis

jako rówowaga egoizmu,

jako max. indywidualnych korzyści,

oraz orientacji prospołecznej

, czyli kreacji wartości na rzecz otoczenia.

Brak kopromisu,

czyli skrajne postawy generują

konflikt

Pytanie: CRS -

działanie etyczne to konieczność czy ekstrawagancja ?

(postulat etycznego działania - nie szkodzić innym).

Relacje niszczy :

asymetria korzyści, wyzysk, korupcja, spekulacja,

przerzucanie kosztów, unikanie podatków, itd.

Spekulacja i jej granice,

jak redystrybuuje wartość i odkąd przynosi straty?

30

Zmienność warunków kreowania
wartości:

1. Globalizacja (realna i intelektualna) a
regionalizm,
2. Światowy kryzys jako:

załamanie trendów,

recesja, nierównowaga, zmiany jakościowe,
niezrealizowane oczekiwania, przewartosciowania
itd.
w tym:

- kryzys finansowy (upadłości, spadki notowań),
- kryzys finansów publicznych (zadłużenie,
deficyt budż.),
- kryzys gospodarczy (nierównowaga prod. i
handlu),
- kryzys społeczny, (demografia, bezrobocie),
- kryzys jednostki ( wartości, rodziny,
konsumpcjonizm).

- kryzys nauk ekonomicznych.

31

JAK ROZUMIESZ FUNKCJE NAUKI W
SPOŁECZEŃSTWIE I GOSPODARCE?

- ZDOBYWANIE WIEDZY CELEM PROJEKCJI
RZECZYWISTOŚCI,
- WYKORZYSTANIE WIEDZY W SŁUŻBIE CZŁOWIEKOWI
- DLA DOBRA CAŁEJ CYWILIZACJI (PRZETRWANIA I
ROZWOJU),
- CELEM ZACHOWANIA ŚRODOWISKA DLA PRZYSZŁYCH
POKOLEŃ,

NAUKOWE MYŚLENIE:
OTWARTOŚĆ, EMPIRYZM, RACJONALNOŚĆ MYŚLENIA,
OBIEKTYWIZM, KRYTYCYZM, SCEPCYTYZM,

I

Nauka, ideologia a doktryny ekonomiczne

Pytanie:

Na ile kryzys gospodarczy wiąże się z kryzysem nauk ekonomicznych ?

32

Kryzys nauk ekonomicznych

to ograniczone możliwości wyjaśniania
rzeczywistości gospodarczej, predykcji
przyszłości, rozwiązywania problemów i
działania na rzecz rozwoju na gruncie
koncepcji naukowych, w tym:

• Ekonomii klasycznej
• Ekonomii keynesowskiej
• Ekonomii neoliberalnej (monetaryzm)
• Ekonomii głównego nurtu – eklektyzm
• Dominacji metod ilościowych

33

GOSPODARKA TO RYNEK

( IGNOROWANIE ŚRODOWISKA I

GOSPODARKI
NATURALNEJ),

RYNEK TO GIEŁDA,

RELACJE W GOSPODARCE TO KONKURENCJA

(W FIRMIE, W

DOMU)

ZACHOWANIA JEDNOSTEK OKREŚLAJĄ KRZYWE POPYTU I
PODAŻY,
KONIUNKTURA

JAKO INFORMACJA GIEŁDOWA DOT. CYKLU

PKB,
(BEZ ZMIAN JAKOŚCIOWYCH, RZECZOWYCH,
TECHNOLOGICZNYCH,

PRZEDSIĘBIORSTWO TO

PORTFEL INWESTYCYJNY,

PODMIOTOWOŚĆ TO ROLE

KONSUMENTA, PRODUCENTA ITD.,

RACJONALNOŚĆ

JAKO DZIAŁANIE WG. RACHUNKU

EKONOMICZNEGO,

CEL TO

MAKSYMALIZACJA ZYSKU NA RZECZ AKCJONARIUSZY,

WARTOŚĆ TO WARTOŚĆ PIENIĘŻNA,
PIENIĄDZ TO CEL INFLACYJNY..

Kryzys nauki ekonomii a zjawisko redukcjonizmu.

Przykłady:

34

Model odpowiedzialności społecznej z

1975 K. Davisa

1.

Odpowiedzialność społeczna wyrasta z siły

społeczeństwa,

2.

Firma działa dwukierunkowo jak otwarty system,

3.

Społeczne koszty i korzyści każdego działania i

produktu powinny być gruntownie skalkulowane,

4.

Koszty społeczne są przerzucane na konsumentów,

5.

Instytucje biznesowe są zobowiązane do

zaangażowania się w sprawy społeczne poza

biznesem,

- oto podstawowe warunki dla koncepcji
zrównoważonego eko – socjo rozwoju

35

Wzrost a rozwój

• R.Kaplan i D.Norton – zrównoważona karta wyników
( Ballanced Score Card )

• L. Edwisson i M.Malone:

Kapitał intelektualny głównym

źródłem wartości i rozwoju cywilizacji

• Cztery (Integralne - JK) perspektywy przedsiębiorstwa:

- Finansowa,

- Relacji z grupami Klientów, dostawców i rynkowego

otoczenia,

- Realnych procesów wewnętrznych, organizacji i

technologii,

- Osobowa, dotycząca postaw, motywacji, uczenia się i

rozwoju, .

36

BEHAWIORYZM

CZYLI ANALIZA ZACHOWAŃ Z

WYKORZYSTANIEM WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ I
SOCJOLOGICZNEJ

WYJAŚNIANIE ANOMALII RYNKOWYCH

JAKO

NIERACJONALNEGO ZACHOWANIA POTWIERDZAJĄCYCH
SŁUSZNOŚĆ ZAŁOŻEŃ TRADYCYJNEJ EKONOMII.

SUBIEKTYWIZM

CZYLI DOSTRZEŻENIE PODMIOTOWOŚCI

PRZEDSIĘBIORSTWA

RACJONALNOŚĆ

JAKO COŚ WIĘCEJ NIŻ EFEKTYWNOŚĆ

EKONOMICZNA

EKONOMIA BEHAWIORALNA JAKO POZYTYWNY SYSTEM

WIEDZY

ŁĄCZĄCY DOROBEK EKONOMII I INNYCH NAUK

SPOŁECZNYCH.

PERSONALIZM FILOZOFICZNY

- POZYTYWNA TEORIA

STAWIAJĄCA W CENTRUM CZŁOWIEKA, POZWALAJĄCA NA
PRZEŁAMANIE ALIENACJI PRACY I ZMIANĘ RELACJI MIĘDZY
KAPITAŁEM I CZŁOWIEKIEM.

I

Rozwój nurtu behawioralnego w Ekonomii i Finansach

- odpowiedzią na kryzys nauki, dogmatyzm, redukcjonizm i dominację ilościowego
podejścia do VBM

37

Efekt ewolucji poglądów dot.

przedsiębiorstwa

1. Koncepcja kapitalizmu inwestorów
2. Koncepcja kapitalizmu grup interesów
3. Misja jako satysfakcja klienta to nadrzędny cel

istnienia każdej firmy (P. Drucker)

• Przedsiębiorstwo jako podmiot prawa cieszący

się wolnością gospodarczą posiadajacy swobodę
wyboru,

• Kreacja wartości jako bilans relacji z

otoczeniem

• Rozwój jako cel nadrzędny przedsiębiorstwa,

czyli realizacja podmiotowych potrzeb wyższego rzędu
wg. Maslowa

38

PRZEDSIĘBIORSTWO NIE JEST

NIEWOLNIKIEM,

lecz niezależnym PODMIOTEM

• Wzrost

przedsiębiorstwa mierzony wartością notowań,

produkcją czy zasięgiem rynku jest takim samym
parametrem jak wzrost wagi i wysokości człowieka,

• Cele firmy

: Kompromis, równowaga, rozwój

• Rozwój

jako nadrzędny cel przedsiębiorstwa, czyli

realizacja podmiotowych potrzeb wyższego rzędu (wg.
Maslowa),

• Wolność gospodarcza

a nie konkurencja jako model

gospodarki jest najważniejszym warunkiem rozwoju
(przykład PRL).

• Środowisko

jako pojęcie szersze niż rynek kształtuje

przedsiębiorstwo

• Każdy podmiot, w tym przedsiębiorstwo, realizuje cele

będące kombinacją interesu własnego i wspólnoty, do
której należy.

39

Podmiotowość przedsiębiorstwa

-tradycyjne znaczenie podmiotowości, (nazwa,
reprezentacja, ochrona własności, zdolność do czynności
prawnych itd.) jako zapożyczenie z nauki prawa

Behawioralne ujęcie podmiotowości

• Za zachowaniami firm „kryją się” podmioty (osoby fizyczne i prawne),
• Podmiotowość jako funkcja wolności gospodarczej i autonomii

decyzji,

• Świadomość, czyli zdolność oceny rzeczywistości (i samooceny)
na podstawie wiedzy, w tym rachunku ekonomicznego, pamięci,
doświadczeń itd.
• Inteligencja, sprawność intelektualna w podejmowaniu wyborów

jest subiektywna racjonalność,

• Posiadanie tożsamości jako niepowtarzalnej osobowości o

określonej kulturze wewnętrznej (jap. niemieckiej, chińskiej, itd.).

• kultura wewnętrzna to indywidualna kultura organizacji,

technologii, postaw pracowników, relacji wewnętrznych i stosunków z
otoczeniem.

40

Podmiotowość przedsiębiorstwa a
jego relacje z otoczeniem –
podsumowanie:

W tradycyjnej ekonomii:

• ignorowane są interesy innych podmiotów,
• nie dostrzega się zmian w otoczeniu,
• Za celowe uważa się podnoszenie cen, opóźnianie

płatności, unikanie podatków, mienimalizację
kosztów itd.,

• Zachowania tego rodzaju rodzaju niszczą relacje.

Przedsiębiorstwo w podejściu behawioralnym

• Jest napędzane pierwiastkiem ludzkim, a nie kapitałem finansowym,
• Posiada poznawalną „osobowość” określającą jego potencjał rozwoju
• Konieczność działania etycznego w środowisku biznesu - CSR,
• Zawieranie kompromisów w dążeniu do rozwoju
• Znaczenie wiarygodności i zaufania w budowie kapitału relacji,

41

Czynniki wpływające na wartość

przedsiębiorstwa

1. Tradycyjne – Kapitał finansowy, zasoby, - kaptał, - praca, majątek , technologia, orgaizacja,

czas,

2. Nowoczesne - kapitał intelektualny wiedza, kompetencje, kwalifikacje, postawy, kultura,
3. Koniunkturalno- Rynkowe - popytowo-podażowe, wyniki operacyjne, notowania na giełdzie,

bodżce rynkowe, konkurencja,

spekulacja,

globalizacja, środowisko,

4. Stosunek państwa do przedsiębiorstwa, doktryny ekonomiczne, polityka gospodarcza,

wspieranie przedsiębiorczości, fiskalizm, protekcjonizm, korupcja, szara strefa itd.

5. Modele ekonomicznej efektywności jako algorytmy kalkulacji zysku, EVA, NPV a autonomia

przedsiębiorstwa,

6. Czynniki Ideologiczno- kulturowe wpływające wyrażające stereotypy myślenia

społeczeństwa

7. Sens subiektywnej racjonalności – indywidualne wybory
8. W szczególności, czynniki behawioralne. W tym:
- społeczne środowisko biznesu, przedsiębiorstwo a kooperanci, wolność gospodarcza,
- relacje z otoczeniem,
- indywidualne, - przedsiębiorczość, etyka,
- kultura wewnętrzna, organizacyjna, technologiczna, przedsiębiorstwo a intereresariusze,
- wartości, motywacje, potrzeby, cele,- według Masłowa- od ochrony praw do

samorealizacji, uznania,

przywództwa, wiarygodności, zaufania,

• Podmiotowość - Wartości personalistyczne, osobowość przedsiębiorstwa ,pamięć, świadomość,

doświadczenia, inteligencja, samodzielność ekonomiczna, autonomia wyborów,

42

Definicja VBM -

to zintegrowana część wiedzy o

zarządzaniu przedsiębiorstwem,
- określająca sposób wykorzystania jego potencjału
rozwojowego
drogą doboru narzędzi zarządzania strategicznego i
operacyjnego,
oraz koncentracji na celach przedsiębiorstwa i
kluczowych czynnikach wzrostu w długim okresie czasu.

Zmienne zarządzania wartością

Zmienne zarządzania wartością

, czyli jak wykorzystujemy:

, czyli jak wykorzystujemy:



Czynniki wzrostu,

Czynniki wzrostu,



Horyzont zarządzania,

Horyzont zarządzania,



Strategie właścicieli i pozostałych interesariuszy,

Strategie właścicieli i pozostałych interesariuszy,



Przedsiębiorstwo, jego tożsamość, cele i wartości,

Przedsiębiorstwo, jego tożsamość, cele i wartości,



Potencjał rozwoju,

Potencjał rozwoju,



Zasoby przedsiębiorstwa,

Zasoby przedsiębiorstwa,



Narzędzia zarządzania,

Narzędzia zarządzania,



Możliwości tkwiące w środowisku działania, w tym

Możliwości tkwiące w środowisku działania, w tym



W otoczeniu rynkowym po stronie popytu i podaży.

W otoczeniu rynkowym po stronie popytu i podaży.

43

•Dziękuję za

uwagę !!!

44