Umiejętności i role kierownicze
Na wszystkich szczeblach organizacji kierownicy muszą planować, organizować,
przewodzić i kontrolować. Jednak różni kierownicy poświęcają różną ilość czasu
każdemu z tych działań. Umiejętności i działalność kierowników różnią się na
różnych szczeblach organizacji.
Wszystkim kierownikom niezbędne są trzy podstawowe rodzaje umiejętności:
techniczne, społeczne i koncepcyjne.
Umiejętności techniczne to zdolność posługiwania się narzędziami, metodami i technologią w określonej specjalności. Kierownikowi potrzebne są umiejętności
techniczne w takim stopniu, aby mógł poradzić sobie z zadaniem, za które
odpowiada.
Umiejętności społeczne to zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania. Kierownik powinien opanować umiejętności społeczne w stopniu
umożliwiającym mu prowadzenie własnego zespołu i współpracę z innymi członkami
organizacji.
Umiejętności koncepcyjne to umysłowa zdolność koordynacji oraz integrowania wszystkich interesów i działalności w organizacji. Jest to zdolność postrzegania organizacji jako całości i współzależności jej części, a także rozumienia, w jaki sposób zmiana w dowolnej części organizacji wpłynie na całość. Umiejętności
koncepcyjne umożliwiają kierownikowi podejmowanie decyzji najlepiej służących
interesom całej organizacji.
Oczywiście znaczenie poszczególnych rodzajów umiejętności zależy od
pozycji kierownika w organizacji. Na niższych szczeblach zarządzania najważniejsze są umiejętności techniczne. Im wyższe miejsce zajmuje kierownik w hierarchii, tym bardziej będzie się angażował w decyzje długofalowe, dotyczące znacznych części
organizacji. Dla kierownictwa naczelnego najważniejszymi wydają się umiejętności koncepcyjne.
Umiejętności społeczne są równie ważne na każdym szczeblu zarządzania.
Badania prowadzone nad postępowaniem kierowników potwierdzają, że określone
umiejętności mają większe znaczenie na niektórych szczeblach zarządzania niż na
innych. W działalności kierowników szczebla niższego i średniego dominuje
nadzorowanie, natomiast kierownicy szczebla najwyższego najwięcej czasu
poświęcają planowaniu.
Mimo tego istnieje duże podobieństwo w postępowaniu kierowników na wszystkich
szczeblach. Wszyscy kierownicy mają formalną władzę nad swoimi jednostkami
organizacyjnymi, a ich pozycja wynika z władzy. Ta pozycja sprawia, że wchodzą oni w stosunki międzyludzkie z podwładnymi, kolegami i przełożonymi, którzy
dostarczają im informacji niezbędnych do podejmowania decyzji.
Te różne aspekty pracy kierownika sprawiają, że kierownicy na wszystkich szczeblach odgrywają wiele ról. Główne z nich, to role międzyludzkie, informacyjne i decyzyjne:
1. Role międzyludzkie (interpersonalne) ułatwiają kierownikowi utrzymanie nie zakłóconego funkcjonowania organizacji. Składają się na nie:
rola reprezentacyjna - kiedy kierownik musi niekiedy pełnić określone funkcje ceremonialne
rola przywódcy - kierownik zatrudnia, szkoli i motywuje pracowników
rola łącznika między ludźmi
2. Role informacyjne - kierownikowi potrzebna jest informacja, aby mógł
podejmować właściwe decyzje. Kierownicy zbierają i rozpowszechniają informacje, odgrywając trzy role informacyjne:
rola monitora - kierownik wciąż poszukuje informacji, która mogłaby być
wykorzystana z pożytkiem. Ta rola pozwala kierownikowi zajmować pozycję
najlepiej poinformowanego człowieka w grupie.
rola upowszechniającego - kierownik przekazuje ważne informacje
podwładnym, bez tego byłyby dla nich niedostępne.
rola rzecznika - kierownik przekazuje część zebranych informacji osobom spoza jednostki czy nawet spoza organizacji. Zaspokajanie potrzeb informacyjnych
przełożonych przez zapewnianie im dopływu informacji jest ważnym elementem
roli rzecznika.
3. Role decyzyjne - kierownik, oprócz przekazywania informacji innym, wykorzystuje je również do podejmowania decyzji. Kierownik odgrywa następujące role
decyzyjne:
rola przedsiębiorcy - kierownik stara się udoskonalić swoją jednostkę
rola przeciwdziałającego zakłóceniom - reaguje na sytuacje znajdujące się poza jego kontrolą, np. zerwanie kontraktu, bankructwo odbiorcy.
rola rozdzielającego zasoby - kierownik ponosi odpowiedzialność za decyzje,
jak i komu zostaną przydzielone zasoby organizacji, oraz za własny czas.
rola negocjatora - kierownicy poświęcają wiele czasu negocjacjom, gdyż tylko oni mają potrzebny do tego autorytet i informacje.
Jak widać, definicja kierowania jako sumy funkcji - planowania, organizowania,
przewodzenia i kontrolowania - jest nieco wyidealizowana. W rzeczywistości
kierownicy działają w bardzo niepewnym, burzliwym środowisku. Pewne sytuacje i
wydarzenia są możliwe do przewidzenia w bardzo niewielkim stopniu, a kierownik
musi sobie z nimi radzić w miarę ich występowania. Nawet racjonalne i
systematyczne postępowanie nie eliminuje pojawiających się zakłóceń.
Tak więc kierowanie prawdopodobnie przez pewien jeszcze czas będzie bardziej
sztuką niż nauką ścisłą.
Litratura:
1. “Kierowanie” - J.A.F. Stoner, Ch. Wankel
2