grudzień 12

1

dr Anna Kasprzak-Czelej

Zakład Rynków Finansowych

UMCS w Lublinie

1



Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi są:



1) papiery wartościowe;



2) niebędące papierami wartościowymi:



a) tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,



b) instrumenty rynku pieniężnego,



c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową,
inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest:

- papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny
instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są
wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne,

2

- towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być
wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
- towar i które są wykonywane przez dostawę, pod warunkiem, że są
dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie
obrotu,
- towar, które mogą być wykonane przez dostawę, które nie są przeznaczone do
celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów
finansowych a nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym ani w
alternatywnym systemie obrotu



d) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,



e) kontrakty na różnicę,

3



f) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp
procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do:

- zmian klimatycznych,
- stawek frachtowych,
- uprawnień do emisji
- stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są
wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez
rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
a także wszelkiego rodzaju inne instrumenty pochodne odnoszące się do
aktywów, praw, zobowiązań, indeksów oraz innych wskaźników, które wykazują
właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

4

Papier wartościowy to dokument potwierdzający i gwarantujący prawa majątkowe,

utrwalony w takim brzmieniu i w taki sposób, że może stanowić
samodzielny przedmiot obrotu publicznego.

Pojęcie papier wartościowy obejmuje:



akcje, prawa poboru, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity
depozytowe,



obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery
wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom
wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie
właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,



inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące
uprawnienie do nabycia lub objęcia w/w papierów wartościowych lub
wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne);

5

6

Instrumenty finansowe

udziałowe (własnościowe, właścicielskie)

prawo do udziału w majątku emitenta

np. akcje, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne

wierzytelnościowe (dłużne)

potwierdzają udostępnienie kapitału na
ściśle określony czas

np.obligacje, weksle, bony, depozyty
bankowe,

Kryterium:

•stosunek ekonomiczny między emitentem a nabywcą instrumentu

Instrumenty finansowe

o stałym dochodzie

np. obligacje o stałym oprocentowaniu, depozyty bankowe o
stałym oprocentowaniu, weksle o stałej stopie dyskontowej

o zmiennym dochodzie

np. akcje, obligacje o zmiennym
oprocentowaniu

Kryterium:

•sposób generowania dochodu

grudzień 12

2

7

Instrumenty finansowe

bazowe (pierwotne, rzeczywiste)

np. akcje, obligacje, depozyty bankowe

pochodne (pozabilansowe, derywaty,
terminowe)

to takie instrumenty, których cena kształtuje się jako
wielkość wtórna (pochodna) w stosunku do przyszłej,
oczekiwanej ceny instrumentu, który tym samym jest dla
niej instrumentem bazowym

stwarzają prawo/zobowiązanie albo do kupna/sprzedaży
instrumentu pierwotnego w przyszłości po określonej
cenie albo do odpowiedniego rozliczenia pieniężnego

np. kontrakty forward, kontrakty futures, opcje, swapy

Kryterium:

•kształtowanie ceny

8

Instrumenty finansowe

bezpośrednie

emitowane przez podmioty niefinansowe,
zgromadzone kapitały są bezpośrednio
zagospodarowywane przez emitenta

pośrednie

emitowane przez podmioty finansowe,
ich rola jest pośredniczenie w przepływie
kapitału

Kryterium:

•przynależność sektorowa emitenta

Instrumenty finansowe

krótkoterminowe

do 1 roku

– instrumenty rynku pieniężnego

długoterminowe

powyżej 1 roku – instrumenty rynku
kapitałowego

Kryterium:

•czas – okres zapadalności

9

Instrumenty finansowe

imienne

zbywane przez
pisemną cesję

na okaziciela

Kryterium:

•sposób wskazania osoby uprawnionej oraz trybu zbywania papierów

Instrumenty finansowe

rozliczeniowe

ułatwiają obieg pieniężny

np czek, weksel

lokacyjne

przynoszą dochód w postaci odsetek
np. listy zastawne, certyfikaty
depozytowe, papiery komercyjne

Kryterium:

•Korzyści z posiadania walorów i posługiwania się nimi

na zlecenie

wykorzystują indos

udziałowe

np. akcje, kwity depozytowe,
certyfikaty inwestycyjne

Instrumenty finansowe

GPW

akcje, PP, PDA

certyfikaty inwestycyjne

produkty strukturyzowane
(certyfikaty, obligacje)

ETF na indeksy: WIG20, DAX,
S&P 500

warranty akcyjne, indeksowe

kontrakty terminowe na indeksy
(WIG20, mWIG40), na kursy walut
(USD, EUR, CHF), na akcje

opcje na indeks WIG20

MiniWIG20 - jednostka indeksowa

prawa pierwszeństwa (brak)

Catalyst

obligacje korporacyjne,
samorządowe, spółdzielcze,
skarbowe

listy zastawne

inne dłużne instrumenty
finansowe

Kryterium:

•zorganizowany system obrotu instrumentami finansowymi

New Connect

akcje, PP, PDA