ZAAWANSOWANA 

RACHUNKOWOŚĆ 

FINANSOWA

Instrumenty finansowe

Instrument finansowy

jedna strona kontraktu

druga strona kontraktu

Instrument finansowy

Aktywa finansowe

Zobowiązanie finansowe

lub

instrument kapitałowy

Aktywa finansowe

Aktywa pieniężne

Instrumenty kapitałowe

 wyemitowane przez 

inne jednostki

prawo do otrzymania aktywów

 pieniężnych lub prawo 

do wymiany instrumentów

 finansowych z inną jednostką 

na korzystnych warunkach

Instrumenty  finansowe

Zobowiązanie

finansowe

Zobowiązanie jednostki do:

   wydania aktywów finansowych

 albo do 

wymiany instrumentu finansowego

 z inną jednostką 

na niekorzystnych warunkach

Instrumenty  finansowe

Instrument

kapitałowy

Kontrakt, z którego wynika  

prawo do majątku jednostki, 

pozostałego po zaspokojeniu 

lub zabezpieczeniu 

wszystkich wierzycieli, a także 

zobowiązanie się jednostki 

do wyemitowania lub dostarczenia 

własnych 

instrumentów kapitałowych 

Przykłady instrumentów 
finansowych



Papiery wartościowe o charakterze 
kapitałowym akcje



Udziały w spółkach



Dłużne papiery wartościowe (obligacje, bony)



Umowy powodujące powstanie należności i 
zobowiązań pieniężnych (pożyczki, kredyty)



Instrumenty pochodne (kontrakty forward, 
futures, swap, opcje)

Wycena początkowa instrumentów 

finansowych

Aktywa  finansowe  wprowadza  się  do  ksiąg  na 

moment zawarcia kontraktu w cenie nabycia, tj 

wartości  godziwej  poniesionych  wydatków  lub 

przekazanych innych składników majątkowych  

Zobowiązania finansowe – w wartości godziwej 

otrzymanej 

kwoty 

lub 

wartości 

innych 

otrzymanych składników majątkowych. 

Przy  ustalaniu  ceny  nabycia  uwzględnia  się 

poniesione  koszty  transakcji,  takie  jak  prowizje 

maklerskie, opłaty giełdowe.

Klasyfikacja instrumentów  

finansowych (RMF)



aktywa finansowe i zobowiązania 

finansowe  przeznaczone do obrotu



pożyczki udzielone i należności własne 

nieprzeznaczone do sprzedaży



aktywa finansowe utrzymywane do 

terminu wymagalności



aktywa finansowe dostępne do sprzedaży

Klasyfikacja instrumentów  finansowych

WYCENA BILANSOWA 

INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH

Rodzaj instrumentu Parametry wyceny

Sposób odnoszenia 

skutków wyceny

Aktywa finansowe i 

zobowiązania 

finansowe 

przeznaczone do 

obrotu 

Wartość godziwa

Wynik finansowy

Aktywa finansowe 

dostępne do 
sprzedaży

 

Wartość godziwa

Wynik finansowy lub 

kapitał z aktualizacji

Udzielone pożyczki i 

należności własne

Skorygowana cena 

nabycia

Wynik finansowy

Aktywa finansowe 

utrzymywane do 

terminu 

wymagalności

Skorygowana cena 

nabycia

Wynik finansowy

Zobowiązania 

finansowe

Skorygowana cena 

nabycia

Wynik finansowy

Wycena bilansowa 

instrumentów finansowych

Wartość godziwa

Skutki przeszacowania

Wynik finansowy

Aktywa finansowe

 i zobowiązania finansowe

 przeznaczone do obrotu

Wycena bilansowa 

instrumentów finansowych

Wartość godziwa

Skutki przeszacowania

Wynik finansowy  lub

Kapitał z aktualizacji

Aktywa finansowe 

dostępne do sprzedaży

Podstawy  ustalenia wartości godziwej



publikowane notowania kursowe danego 

instrumentu na aktywnym publicznym rynku 

papierów wartościowych



sklasyfikowanie instrumentu przez niezależną 

agencję ratingową i wiarygodny szacunek 

wynikających zeń przepływów



wykorzystanie właściwego modelu wyceny 

danego instrumentu finansowego, przy założeniu, 

że dane wprowadzone do modelu można 

wiarygodnie wycenić, ponieważ pochodzą z 

aktywnych rynków

Wycena przy braku możliwości 

ustalenia wartości godziwej



Cena nabycia z uwzględnieniem 
utraty wartości (dla aktywów o 
nieustalonym terminie 
wymagalności)



Skorygowana cena nabycia (dla 
aktywów o ustalonym terminie 
wymagalności)

Wycena bilansowa 

instrumentów finansowych

Skorygowana cena

 nabycia

Skutki przeszacowania

Wynik finansowy

Udzielone pożyczki 

i należności własne

Wycena bilansowa 

instrumentów finansowych

Skorygowana cena

 nabycia

Skutki przeszacowania

Wynik finansowy

Aktywa finansowe 

utrzymywane do 

terminu 

wymagalności

Wycena bilansowa 

instrumentów finansowych

Skorygowana cena

 nabycia

Skutki przeszacowania

Wynik finansowy

Zobowiązania 

finansowe

Skorygowana  cena  nabycia  

(zamortyzowany koszt)

Efektywna stopa procentowa

   Stopa, za pomocą której następuje 

zdyskontowanie do bieżącej wartości związanych 

z instrumentem finansowym przyszłych 

przepływów pieniężnych oczekiwanych do 

terminu wymagalności, a w przypadku 

instrumentów o zmiennej stopie procentowej, do 

terminu następnego oszacowania przez rynek 

poziomu odniesienia. 

    Efektywna stopa procentowa stanowi wewnętrzną 

stopę zwrotu (IRR) składnika aktywów lub 

zobowiązania finansowego za dany okres.

Przesłanki utraty wartości



Znaczące trudności finansowe emitenta 
lub dłużnika



Niedotrzymanie warunków umowy



Wysokie prawdopodobieństwo upadłości 
dłużnika lub emitenta



Możliwy do zmierzenia spadek 
oszacowanych przepływów pieniężnych 
związanych z grupą aktywów finansowych

Aktywa finansowe 

przeznaczone do obrotu

Aktywa finansowe 

utrzymywane 

do terminu wymagalności

Pożyczki

 

udzielone

 

i należności własne

 

Aktywa

 

finansowe dostępne 

do sprzedaży

Przekwalifikowanie aktywów 

finansowych

Skutki przekwalifikowania



Aktywa finansowe wyceniane do tej pory w 
SCN przy przekwalifikowaniu wycenia się w 
wartości godziwej a różnice  między SCN a 
wartością godziwą odnosi się na 
przychody/koszty finansowe lub na kapitał 
z aktualizacji wyceny

Skutki przekwalifikowania



Dla aktywów finansowych wycenianych w wartości 
godziwej po przekwalifikowaniu staje się ona skorygowaną 
ceną nabycia. Skutki przeszacowania tych aktywów ujęte 
w kapitale z aktualizacji rozlicza się następująco:



Dla aktywów bez terminu wymagalności – pozostają w 
kapitale z aktualizacji do dnia wyłączenia tych aktywów z 
ksiąg (wówczas odnosi się na przychody/koszty finansowe)



Dla aktywów z terminem wymagalności – rozlicza się je w 
okresie do terminu wymagalności za pomocą efektywnej 
stopy procentowej odnosząc na przychody/koszty 
finansowe

Ujawnianie i prezentacja 

informacji na temat aktywów 

finansowych



Prezentacja w bilansie w podziale na: długo i 
krótkoterminowe a następnie na: udziały i akcje, 
inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne 
aktywa finansowe 



Prezentacja w rachunku zysków i strat 
skutków przeszacowania: 



przy wycenie w SCN –jako przychody/koszty z 
tytułu odsetek



Przy wycenie w wartości godziwej – jako 
przychody/koszty z tytułu aktualizacji wyceny