INSTRUMENTY FINANSOWE

INSTRUMENTY FINANSOWE

Stanowią złożony zespół narzędzi

pieniężnych wykorzystywanych przez

różne podmioty do osiągania różnych

celów, w różnych dziedzinach życia

gospodarczego, społecznego, w ramach

różnych stosunków (transakcji)

gospodarczych.

INSTRUMENTY FINANSOWE

• Dla wszystkich instrumentów finansowych

oprócz formy pieniężnej charakterystyczne
jest to, że ich wykorzystanie ma w
ostateczności wpływać na sferę realną
gospodarki.

• W wąskim ujęciu przez instrumenty

finansowe rozumie się dowody
potwierdzające tytuł własności lub długu.

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Z punktu widzenia funkcji prawnych papiery
wartościowe dzielą się na:
papiery wartościowe reprezentujące
wierzytelności pieniężne, np.: obligacje,
weksle, losy loteryjne;
papiery wartościowe uprawniające do
zarządzania rzeczami, np. konosamenty w
transporcie towarów;
papiery wartościowe potwierdzające
własność, np. udział w spółkach akcyjnych
(akcje).

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Z punktu widzenia formy obrotu papiery

wartościowe dzielą się na:

•papiery wartościowe imienne,

•papiery wartościowe na okaziciela.

INSTRUMENTY FINANSOWE

Ujęcie sprowadzające instrumenty finansowe
wyłącznie do papierów wartościowych jest
jednak zbyt wąskie, gdyż pomija wiele
instrumentów finansowych,
wykorzystywanych dla osiągania różnych
celów ekonomicznych oraz społecznych.
W szerokim ujęciu instrumenty finansowe
to ogół narzędzi o charakterze pieniężnym,
które są wykorzystywane przez różne
podmioty do kształtowania różnych dziedzin
życia gospodarczego i społecznego.

INSTRUMENTY FINANSOWE

Instrumenty finansowe są stosowane w
odniesieniu do zarówno całej gospodarki,
jak i pewnych jej segmentów, wreszcie w
odniesieniu do mikropodmiotów.
Natura instrumentów finansowych
powoduje, że są one wykorzystywane także
przez same podmioty w ich wewnętrznych
strategiach, dotyczących zarówno
finansowej sfery działalności, jak i sfery
realnej (rzeczowej).

PODZIAŁ

INSTRUMENTÓW

FINANSOWYCH

• Podział instrumentów finansowych jest

dokonywany według kryterium

podmiotowego oraz kryterium

przedmiotowego. Jednak odrębne

stosowanie tych kryteriów jest wątpliwe,

ponieważ niektóre instrumenty są

nierozerwalnie związane z określonym

podmiotem.

• Głównym podmiotem posługującym się

powszechnie instrumentami finansowymi

w sferze fiskalnej i w sferze monetarnej

jest państwo.

PODZIAŁ

INSTRUMENTÓW

FINANSOWYCH

Jeżeli za kryterium klasyfikacji instrumentów

finansowych przyjmiemy funkcję pieniądza

jako środka płatniczego, to na tej podstawie

można wyróżnić zestaw instrumentów

umożliwiających dokonywanie rozliczeń

pieniężnych w ramach różnych transakcji.

•Surrogaty pieniężne

PODZIAŁ

INSTRUMENTÓW

FINANSOWYCH

Z punktu widzenia funkcji ekonomicznych

instrumenty finansowe dzielą się na:

•instrumenty rozliczeniowe,
•instrumenty dłużne,
•instrumenty zaspokajające popyt na pieniądz,
•instrumenty inwestowania,
•instrumenty bodźcowe,
•instrumenty ograniczające ryzyko,
•instrumenty potwierdzające tytuł własności.

Powyższe zestawienie pokazuje, że instrumenty

finansowe występują w różnym kontekście zjawisk

gospodarczych, w których ma zastosowanie pieniądz.

PODZIAŁ

INSTRUMENTÓW

FINANSOWYCH

Najintensywniej instrumenty finansowe

występują na rynkach finansowych. Zatem

jako podstawę do charakterystyki

instrumentów finansowych możemy przyjąć

kryterium rodzajów rynków finansowych.
Na rynkach tych można wyróżnić

następujące segmenty:
•rynek pieniężny,
•rynek kapitałowy,
•rynek instrumentów pochodnych,
•rynek walutowy.

Instrumenty finansowe

rynku pieniężnego

Na rynku pieniężnym (money market) dokonuje

się zakupu i sprzedaży instrumentów

finansowych (głównie wierzycielskich) o dużej

płynności, których termin wymagalności nie

przekracza 1 roku.
Do najbardziej znanych instrumentów

finansowych rynku pieniężnego można zaliczyć:

bony skarbowe,

certyfikaty depozytowe,

akcepty bankierskie,

bony komercyjne,

weksle,

REPO ,

reverse REPO.

BONY SKARBOWE

Bony skarbowe, podstawowe instrumenty
rynku pieniężnego, są bardzo ważnym
instrumentem - przede wszystkim z uwagi na
fakt, że ich rentowność jest bardzo wrażliwa
na wszelkie zmiany, zachodzące na rynku.
Dlatego właśnie rynek bonów jest ważnym
wskaźnikiem oczekiwań inwestorów. Bony
skarbowe idealnie zapewniają optymalną
kombinację atrakcyjnego dochodu
z bezpieczeństwem inwestycji. Gwarantem
tych papierów wartościowych
jest Skarb Państwa.

BONY SKARBOWE

• Bony skarbowe to krótkoterminowe papiery

wartościowe emitowane przez Skarb Państwa
na okres od 1 dnia do 52 tygodni w celu
pokrycia bieżących potrzeb płatniczych.

• Bon skarbowy (ang. treasury bill) jest

instrumentem dłużnym, emitowanym przez
Skarb Państwa za pośrednictwem
Ministerstwa Finansów. Emisja tego
instrumentu odbywa się w celu finansowania
bieżących wydatków budżetu państwa i dla
zapewnienia płynności na rynku pieniężnym.

BONY SKARBOWE

Bon skarbowy charakteryzują:
1)  termin wykupu – dzień, w którym

emitent dokonuje wykupu, czyli Skarb

Państwa zwraca dług posiadaczowi bonu

skarbowego; w Polsce bony skarbowe

najczęściej są emitowane na okres 13

tygodni, 26 tygodni i 52 tygodni;

2)  wartość nominalna – wartość, którą

Skarb Państwa płaci posiadaczowi w

terminie wykupu; w Polsce minimalna

wartość nominalna bonu skarbowego to

10 tys. złotych;

BONY SKARBOWE

3)  cena bonu skarbowego – ponieważ

jedyny przychód z tytułu inwestycji w bon
skarbowy to wartość nominalna
otrzymywana przy wykupie, bony
skarbowe sprzedawane są po cenie
niższej od wartości nominalnej – nazywa
się to sprzedażą z dyskontem, zaś bony
skarbowe nazywane są instrumentami
zerokuponowymi (zerokuponowy oznacza,
iż w przypadku tego instrumentu nie
występują odsetki).

BONY SKARBOWE

Narodowy Bank Polski na cotygodniowych

przetargach odgrywa rolę agenta

pośredniczącego w sprzedaży bonów

objętych emisją.
Podmiot posiadający status uczestnika

rynku pierwotnego, który ma zamiar

uczestniczyć w przetargu, kieruje swoją

ofertę do NBP. Musi być w niej określona

kwota nominalna bonów, jaką zamierza

nabyć i cena jaką jest gotów zapłacić za

każde 100 złotych wartości nominalnej

bonu skarbowego.

BONY SKARBOWE

Po zgromadzeniu wszystkich ofert, Minister
Finansów określa minimalne i średnie ceny
dla każdego rodzaju oferowanych bonów
skarbowych.
Ma on możliwość redukcji wielkości
sprzedaży niektórych bonów, ale dotyczy to
tylko minimalnej ceny na przetargu. Oferty
z cenami wyższymi muszą być przyjęte w
całości.
Kupione na przetargu bony są przedmiotem
obrotu na rynku wtórnym.

BONY SKARBOWE

Oferta Ministerstwa Finansów kierowana jest
zarówno do osób fizycznych, jak i podmiotów
gospodarczych. Mali i średni przedsiębiorcy
mają możliwość kupienia bonów skarbowych
w większości banków komercyjnych. Muszą
jednak posiadać w nim rachunek. Dodatkowo
muszą podpisać umowę o prowadzeniu
rachunku bonów skarbowych.

BONY SKARBOWE

Podstawową charakterystyką, która określa
dochód z inwestycji w bon skarbowy, jest
stopa rentowności bonu skarbowego.

r = [(FV – P)/P] x (360/t)

gdzie:

r – stopa rentowności bonu skarbowego,

wyrażona w skali rocznej,

FV – wartość nominalna bonu skarbowego,

P – cena bonu skarbowego,

t – liczba dni do wykupu bonu skarbowego.

BONY SKARBOWE

Bon skarbowego notowanego na polskim rynku.

W dniu 14 grudnia 2007 r. bank „X” podał

następujące ceny w odniesieniu do 133-

dniowego bonu skarbowego, tzn. bonu z

terminem wykupu 27 kwietnia 2008 r. (wartość

nominalna bonu wynosi 10000 złotych):

- cena kupna (cena, po której bank chce kupić

ten bon skarbowy): 9836,50 zł;

- cena sprzedaży (cena, po której bank chce

sprzedać bon skarbowy): 9847,20 zł.

Jeśli inwestor kupi ten bon skarbowy (po cenie

sprzedaży) i przetrzyma do terminu wykupu,

wówczas ile wyniesie stopa rentowności?

BONY SKARBOWE

Korzyści:

wysoka dochodowość - z reguły wyższa niż

w przypadku depozytów,

stałe oprocentowanie,

dopasowanie terminu wykupu do potrzeb

klienta,

możliwość wcześniejszego odsprzedania

posiadanego bonu skarbowego przed terminem

wykupu bez znacznej utraty oprocentowania,

praktycznie brak ryzyka niewypłacalności

emitenta,

bony skarbowe mogą posłużyć jako

zabezpieczenie kredytu bankowego.

WEKSLE

Weksel jest papierem wartościowym
potwierdzającym istnienie zobowiązania
pieniężnego osoby lub osób, które go podpisały.
Osobą uprawnioną do realizacji praw
majątkowych wskazanych na wekslu jest
prawny posiadacz weksla. W najbardziej
ogólnym ujęciu istota weksla polega na tym,
że jego wystawca (emitent) zobowiązuje się do
zapłaty danej osobie (remitentowi) konkretnej
kwoty w określonych miejscu i czasie.
Cechą charakterystyczną weksla jest m.in. to,
że jego posiadacz może przenosić prawa
wynikające z tego dokumentu na inne osoby.

WEKSLE

Prawne warunki wystawiania weksli oraz
obrotu wekslowego reguluje prawo papierów
wartościowych, w tym prawo wekslowe.
Weksel to instrument finansowy spełniający
ważne funkcje ekonomiczne, takie jak:
•funkcja płatnicza,
•funkcja kredytowa,
•funkcja obiegowa,
•funkcja gwarancyjna,
•funkcja refinansowa.

WEKSLE

Rozróżnia się dwa rodzaje weksli:
• weksel własny - (sola, prosty, suchy) jest

papierem wartościowym bezwarunko wego

przyrzeczenia zapłaty przez wystawcę

określonej kwoty we wskazanych: miejscu i

czasie. Za bezwarunkowe przyrzeczenie

zapłaty odpowiedzialne są rów nież osoby

podpisane na wekslu.

• weksel trasowany - (ciągniony, trata,

przekazany) zawiera skierowane do kon

kretnej osoby bezwarunkowe polecenie

zapłaty określonej kwoty w oznaczonych:

miejscu i czasie.

INNE INSTRUMENTY

RYNKU PIENIĘŻNEGO

Bon komercyjny jest papierem wartościowym,
w którym emitent (bank, przedsiębiorstwo)
potwierdza zaciągnięcie pożyczki i zobowiązuje
się do jej zwrotu wraz z należnymi odsetkami
w określonym terminie (krótszym niż 1 rok).
Bon jest instrumentem zbliżonym do obligacji,
różniącym się okresem wymagalności (wykup
obligacji następuje nie wcześniej niż po upływie
1 roku).

INNE INSTRUMENTY

RYNKU PIENIĘŻNEGO

Certyfikat depozytowy jest dokumentem,

w którym potwierdza się zdeponowanie

danej sumy pieniężnej według określonej

stopy procentowej i na określony czas.

Akcept bankierski stanowi zobowiązanie

banku dłużnika do zapłacenia określonej

kwoty pieniężnej bankowi wierzyciela.

INNE INSTRUMENTY

RYNKU PIENIĘŻNEGO

REPO (repurchase agreement) są to

operacje warunkowego zakupu, które

polegają na zakupie przez bank centralny od

banków komercyjnych papierów

wartościowych, zobowiązując je jednocześnie

do odkupienia tych papierów po określonej

cenie i w określonym terminie.

Reverse REPO - polegają na tym, że bank

centralny sprzedaje papiery wartościowe

bankom komercyjnym, zobowiązując je do

ich odsprzedaży po określonej cenie i w

określonym terminie.

INSTRUMENTY FINASOWE

RYNKU KAPITAŁOWEGO

Przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym są
bądź wierzycielskie, bądź własnościowe
instrumenty finansowe, których termin
realizacji jest dłuższy niż 1 rok.

Podstawowymi instrumentami tego rynku są:

•obligacje (skarbowe i municypalne)
•akcje
•listy zastawne
•certyfikaty inwestycyjne

OBLIGACJE

• Obligacje należą do najbardziej popularnych

instrumentów dłużnych. Są formą zaciągania
długu przez różne podmioty, takie jak: Skarb
Państwa, władze municypalne,
przedsiębiorstwa, banki.

• Cechą charakterystyczną obligacji jest to, że

mają one z góry określony dochód
(oprocentowanie).

• Z formalnego punktu widzenia obligacja jest

papierem wartościowym, który potwierdza
wystąpienie stosunku wierzycielsko-
dłużniczego.

OBLIGACJE

• Emitent obligacji jest zobowiązany zarówno do

wypłacania odsetek w określonych z góry

wysokości i terminach, jak i do zwrotu pożyczonej

kwoty (kapitału) przez wykup obligacji, również w

wyznaczonym z góry terminie.

• Niektórzy emitenci w warunkach emisji obligacji

zobowiązują nabywcę do złożenia oświadczenia

woli, co będzie się działo z kapitałem i odsetkami

po okresie zapadalności obligacji. Możliwe są

różne opcje w zależności od oferty emitenta oraz

wyboru posiadacza obligacji.

• W przypadku niektórych obligacji mogą

występować inne niż pieniężne świadczenia na

rzecz nabywcy, np. świadcze nia rzeczowe

polegające na dostawie towarów i usług.

OBLIGACJE

Istnieje wiele możliwych do zastosowania

podziałów obligacji. Ze względu na

emitenta wyróżnia się:
•obligacje Skarbu Państwa (skarbowe),
•obligacje władz samorządowych

(municypalne),
•obligacje przedsiębiorstw niefinansowych,
•obligacje banków i innych instytucji

finansowych,
•obligacje fundacji i innych organizacji

społecznych mających osobowość prawną.

OBLIGACJE

Ze względu na nabywców obligacje dzielą

się na:

• obligacje oferowane wyłącznie osobom

prywatnym,

• obligacje oferowane wyłącznie osobom

prawnym (inwestorom instytucjonalnym),

• obligacje dla nabywców krajowych,
• obligacje dla inwestorów zagranicznych.

OBLIGACJE

Z punktu widzenia przeznaczenia

zgromadzonych (wypożyczonych) środków

rozróżnia się:

•obligacje o ogólnym przeznaczeniu,

•obligacje przeznaczone na ściśle określone

cele, wynikające z prospektu emisyjnego.

OBLIGACJE

Ze względu na okres wykupu obligacje dzielą
się na:
•obligacje krótkookresowe, których okres
wykupu jest krótszy niż 5 lat;
•obligacje średniookresowe, których okres
wykupu mieści się między 5 a 10 latami;
•obligacje długoterminowe, których okres
wykupu przekracza 10 lat;
•obligacje wieczyste, które nigdy nie podlegają
wykupowi, gdyż ich nabywca otrzymuje jedynie
odsetki, zwane rentą wieczystą.

OBLIGACJE

Przyjmując kryterium oprocentowania,

można rozróżnić:

•obligacje o stałym oprocentowaniu;

•obligacje o zmiennym oprocentowaniu,

zwane także obligacjami indeksowanymi;

•obligacje zerowe.

OBLIGACJE

Ze względu na sposób wykupu obligacje

dzielą się na:

•obligacje podlegające wykupowi

(umorzeniu),

•obligacje konwersyjne,

•obligacje opcyjne.

OBLIGACJE SKARBOWE

Obligacje skarbowe stanowią

podstawowy instrument finansowania

deficytu budżetowego i długu publicznego.

Mogą być emitowane jako obligacje o

stałym

i zmiennym oprocentowaniu. Z reguły są im

przypisane pewne przywileje, polegające

np. na zwolnieniu z podatku dochodowego

z tytułu procentu (dochodu z kaptału),

możliwości odpisu od podstawy

opodatkowania dochodów wydatków na

zakup obligacji (i innych walorów

skarbowych).

OBLIGACJE MUNICYPALNE

Obligacje municypalne (komunalne) są
emitowane nie tylko przez władze lokalne,
lecz także przez ich agencje, najczęściej w
celu finansowania infrastruktury lokalnej.
Również w tym przypadku są możliwe pewne
preferencje podatkowe lub korzyści związane
z użytkowaniem urządzeń powstałych dzięki
wyemitowaniu obligacji. Proces emitowania
obligacji municypalnych występuje już w
Polsce, ale na niewielką skalę.

LIST ZASTAWYNY

• List zastawny jest rodzajem instrumentu

dłużnego emitowanego przez instytucje

(towarzystwa) kredytowe.

• Listy zastawne są sprzedawane na rynku

pieniężnym.

• Pieniądze pochodzące z ich sprzedaży są

przeznaczane na finansowanie projektów

inwestycyjnych o wysokich nakładach

oraz dłuższym okresie realizacji.

• Zgromadzone środki pieniężne mogą być

też przeznaczane na pożyczki dla

członków towarzystw kredytu

hipotecznego.

LIST ZASTAWYNY

• Dla nabywcy stanowią jeden z

najpewniejszych instrumentów lokowania
wolnych środków pieniężnych, gdyż ich
zabezpieczeniem są aktywa banków
(towarzystw kredytowych) hipotecznych
oraz majątek powstały w wyniku
inwestycji.

• Posiadacz listu zastawnego uzyskuje

prawo do stałego oprocentowania,
którego podstawę stanowi wartość
nominalna listu.

LIST ZASTAWYNY

• Formą listu zastawnego jest list

kredytowy, który jest zobowiązaniem

wystawcy do zapłaty należności albo

pokrycia strat do wysokości gwarancji.

Wystawcami listów kredytowych są banki

albo towarzystwa kredytowe.

AKCJE

Akcje należą do podstawowych
instrumentów (papierów) wartościowych
potwierdzających udział danego podmiotu
w majątku spółki akcyjnej.
Dają one prawo do dywidendy oraz prawo
do głosowania na walnym zebraniu
akcjonariuszy.
Duże znaczenie akcji wśród instrumentów
finansowych wynika z faktu, że większość
podmiotów gospodarczych jest
zorganizowana w formie spółek akcyjnych.

AKCJE

Z prawnego punktu widzenia akcja to

papier wartościowy, który stanowi:
•ułamkową część równomiernie

podzielonego kapitału akcyjnego spółki;
•określone uprawnienie i jednocześnie

obowiązek akcjonariuszy względem

przedsiębiorstwa;
•dokument wystawiony przez spółkę

akcyjną, inkorporujący określone prawa;
•dokument legitymujący właściciela jako

członka danej spółki

AKCJE

Klasyfikacja akcji napotyka pewne trudności ze

względu na wielość możliwych do

zastosowania kryteriów. Jednym z kryteriów są

prawa przypisane do akcji jako papieru

wartościowego. Prawa te mogą mieć charakter

majątkowy oraz charakter niematerialny, gdy

dotyczą przywilejów decyzyjnych.
Stosując kryterium praw przypisanych akcjom,

można wyróżnić następujące ich rodzaje:
•akcje zwykłe,
•akcje uprzywilejowane,
•akcje użytkowe.

CERTYFIKATY INWESTYCYJNE

Certyfikaty inwestycyjne są to
świadectwa udziałowe potwierdzające tytuł
własności w majątku funduszy
inwestycyjnych.
Ze względu na typ funduszu inwestycyjnego
rozróżnia się:
•certyfikaty potwierdzające uczestnictwo w
funduszu inwestycyjnym typu otwartego;
•certyfikaty lokacyjne, występujące przy
nabywaniu udziałów (akcji) funduszy
inwestycyjnych zamkniętych.

INSTRUMENTY FINANSOWE

RYNKU INSTRUMENTÓW

POCHODNYCH

Na rynku instrumentów pochodnych (derivatives
market) handluje się instrumentami
finansowymi zmniejszającymi ryzyko.
Pokusą uczestnictwa w tym rynku jest także
chęć uzyskania wysokich dochodów
(spekulacja).
Nazwa „instrumenty pochodne" (derywaty)
wywodzi się stąd, że są one bardziej złożoną
formą w stosunku do instrumentów prostych,
takich jak akcje, obligacje.

INSTRUMENTY FINANSOWE

RYNKU INSTRUMENTÓW

POCHODNYCH

Cechą charakterystyczną instrumentów
pochodnych jest niemożność ich samoistnego
funkcjonowania, chociaż obrót nimi dokonuje
się w oderwaniu od instrumentów
podstawowych.
Ważne jest jednak to, że instrumenty
pochodne wpływają silniej lub słabiej, dodatnio
lub ujemnie na instrumenty podstawowe.

INSTRUMENTY FINANSOWE

RYNKU INSTRUMENTÓW

POCHODNYCH

Na ogół obserwuje się silniejsze wahania
cen instrumentów pochodnych niż cen
instrumentów podstawowych, co oznacza,
że handel opcjami może być z jednej strony
przedsięwzięciem wielce ryzykownym, ale
z drugiej strony - może przynosić znaczne
zyski.

INSTRUMENTY FINANSOWE

RYNKU INSTRUMENTÓW

POCHODNYCH

Oto cztery podstawowe grupy

instrumentów pochodnych:

•opcje,

•kontrakty terminowe,

•swapy,

•warranty.

OPCJE

Nazwa „opcja" wywodzi się z języka

łacińskiego i oznacza „wolną wolę", „wolny

wybór". Pojęcie to ma zastosowanie w wielu

dziedzinach życia. W kontekście

finansowym opcja oznacza prawo do

zakupu lub sprzedaży określonego

instrumentu finansowego po ustalonej

cenie w ściśle określonym czasie.
W zależności od tego, czy chodzi o

sprzedaż, czy zakup opcji, wyróżnia się:
•opcję kupna (cali optiori, CALL),
•opcję sprzedaży (put optiori, PUT).

OPCJE

• Nabywca opcji kupna ma prawo do

zakupu określonego instrumentu

finansowego po ustalonej cenie bazowej

(striking price).

• Nabywca opcji sprzedaży ma natomiast

prawo do sprzedaży instrumentów

finansowych po ustalonej cenie.

OPCJE

Na międzynarodowym rynku finansowym
można wyróżnić dwa rodzaje opcji:
•opcje amerykańskie, których prawo
realizacji przypada na dowolny dzień
między dniem ich nabycia a dniem
wygaśnięcia;
•opcje europejskie, których termin realizacji
przypada na dzień ich wygaś nięcia.

OPCJE

opcja akcyjna (share option) - jej istota polega
na tym, że menadżerowie wyższego szczebla w
danej spółce mają prawo nabycia w przyszłości
akcji swojej spółki po cenie obowiązującej w
dniu nabycia opcji. W praktyce może to
oznaczać istotny zysk z akcji w momencie
realizacji opcji. Opcja akcyjna ma stanowić silną
moty wację dla zarządu spółki do pomnażania
wartości giełdowej przedsiębiorstwa.

KONTRAKTY TERMINOWE

Kontrakt terminowy to instrument
zobowiązujący strony kontraktu do kupna
bądź sprzedaży instrumentu podstawowego
w określonej ilości, w określonym terminie
w przyszłości, po określonej cenie.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje
kontraktów terminowych - kontrakt futures
oraz kontrakt forward.

SWAP

Swap to kontrakt, który polega na zamianie
przyszłych płatności stron kontraktu.
Do najbardziej popularnych swapów należą:
•swap procentowy (interest ratę swap), zwany
również swapem stopy procentowej. Polega na
zamianie zobowiązań odsetkowych między
stronami kontraktu
•swap walutowy (currency swap). Polega na
zamianie przyszłych płatności z danej waluty
na inną.

WARRANTY

Warranty to rodzaj instrumentów
pochodnych dających prawo bądź do
zakupu papierów wartościowych (akcji) po
określonej cenie w przyszłości, bądź do
subskrypcji przyszłych emisji akcji.
Warranty należą do instrumentów
spekulacyjnych, mogą przynieść wysokie
zyski, gdy cena instrumentu
podstawowego, tj. akcji, wzrośnie ponad
cenę umowną, tzw. rozliczeniową.

WARRANTY

Należy pamiętać, że spekulacja warrantami
to również straty finansowe, gdy cena
instrumentu podstawowego spadnie poniżej
ceny rozliczeniowej.
Warranty są uważane za idealne
instrumenty inwestycyjne dla bogatych
inwestorów prywatnych, przy czym powinni
oni lokować w te instrumenty nie więcej niż
5-10% całkowitego portfela inwestycyjnego.

INSTRUMENTY CENOWE

Najszersza definicja ceny sprowadza się do
stwierdzenia, że cena wyraża w pieniądzu
wartość towaru, usługi, waluty, czynnika
produkcji.
Cena w funkcji miernika wartości informuje,
ile jednostek pieniężnych należy zapłacić za
określone dobro lub usługę.
Istotę ceny jako instrumentu finansowego
najlepiej można zrozumieć poprzez
charakterystykę rodzajów cen.

INSTRUMENTY CENOWE

Trzy rodzaje cen:

• cenę monopolową,

• cenę administrowaną,

• cenę minimalną.

FINANSOWE INSTRUMENY

ROZLICZENIOWE

• Podstawowy podział pieniądza to podział

na pieniądz gotówkowy i pieniądz

bezgotówkowy.

• Rozliczenia bezgotówkowe obejmują wiele

instrumentów, za pomocą których są

regulowane należności i zobowiązania bez

udziału pieniądza właściwego.

FINANSOWE INSTRUMENY

ROZLICZENIOWE

• Środkiem zapłaty za towary, usługi i inne

tytuły zawieranych transakcji jest pieniądz

bezgotówkowy, który ma formę zapisów na

rachunkach bankowych klientów.

• Jednakże, aby pieniądz bezgotówkowy

spełnił funkcję środka płatniczego,

niezbędne jest posługiwanie się różnymi

dokumentami. Dokumenty te często są

traktowane jako autonomiczne instrumenty

finansowe, chociaż są one ściśle związane z

pieniądzem bezgotówkowym.

INKASO

Do dokumentów, które warunkują

wykorzystanie pieniądza bezgotówkowego

w funkcji środka płatniczego, zalicza się

zwłaszcza inkaso bankowe, gdyż to właśnie

banki prowadzą rachunki klientów oraz

pośredniczą w rozliczeniach między nimi.

INKASO

Inkaso bankowe polega na tym, że prowadzący

rachunek klienta bank pobiera, na podstawie

przedstawionych mu dokumentów, od innego

podmiotu (płatnika), wymienioną w

dokumentach należność albo z tytułu już

dokonanej transakcji, albo na poczet przyszłej

zapłaty.
W regulowaniu stosunków wierzycielsko-

dłużniczych między kontrahentami, bank spełnia

funkcję typowego pośrednika, nie ponoszącego

żadnej odpowiedzialności za realizowaną

transakcję. Do obowiązków banku, związanych z

inkasem, nie należy merytoryczna kontrola

przedstawionych mu dokumentów.

INKASO

Najważniejszy podział inkasa bankowego
jest oparty na kryterium rodzaju
dokumentów, które są przedkładane
bankowi realizującemu inkaso. Pod tym
względem inkaso bankowe dzieli się na:

•inkaso finansowe (bezdokumentowe),

•inkaso dokumentowe.

INKASO

Nazwa „inkaso finansowe" jest umowna w
tym sensie, że chodzi o odróżnienie
dokumentów finansowych od dokumentów
handlowych. Nazwę „inkaso dokumentowe"
rezerwuje się tylko dla dokumentów
handlowych, wychodząc z założenia, że
dokumenty finansowe są ex definitione
przedmiotem inkasa.

INKASO

• Cechą charakterystyczną inkasa

finansowego jest więc to, że jego

przedmio tem są wyłącznie dokumenty

finansowe, do których się zalicza:

• tratę,
• weksel własny,
• kwity depozytowe,
• banknoty,
• akcje,
• obligacje.

INKASO

Dla inkasa dokumentowego
charakterystyczne jest to, że podstawą
wystąpienia klienta do banku, w celu
zainkasowania przez niego odpowiedniej kwoty
od kontrahenta klienta, są dokumenty
handlowe, zwłaszcza takie jak: dokumenty
przewozowe, dokumenty ubezpieczeniowe,
faktury, dokumenty załadowcze, dokumenty
stwierdzające tytuł własności.

AKREDYTYWA

•Jednym z finansowych instrumentów

rozliczeniowych jest akredytywa. Jest ona

zbliżona do inkasa. Główna różnica między

tymi dwoma instrumentami polega na tym,

że dzięki zastosowaniu akredytywy

zabezpieczone zostają interesy sprzedawcy,

a dokładniej mówiąc, że dostawca towaru

(usługi) otrzyma zapłatę. Zabezpieczenie to

polega na zdeponowaniu w banku przez

odbiorcę kwoty odpowiadającej zawieranej

transakcji lub wyłączeniu tej kwoty z

rachunku bankowego odbiorcy.

AKREDYTYWA

Akredytywa jest stosowana wtedy, kiedy
dostawca obawia się o zapłatę, co może
wynikać albo ze złych doświadczeń z
płatnikiem, albo z braku rozeznania nabywcy w
możliwościach dokonania przez niego zapłaty,
a także w przypadku, gdy przedmiot transakcji
ma wysoką wartość, a niezapłacenie przez
nabywcę mogłoby dostawcę zrujnować.
Akredytywa jest więc korzystna dla dostawcy,
natomiast niekorzystna dla nabywcy, gdyż
wymaga wcześniejszego zaangażowania
środków finansowych, co wiąże się z kosztami.

AKREDYTYWA

Rozróżnia się akredytywę dokumentową,
która zachowując cechy opisane wyżej, jest
identyczna z inkasem dokumentowym.
Innym rodzajem akredytywy jest
akredytywa pieniężna, która jest także
nazywana listem kredytowym.
Jej istota polega na tym, że dany bank
krajowy poleca bankowi-korespondentowi
wypłatę określonej kwoty dla określonego
podmiotu.

AKREDYTYWA

Akredytywa pieniężna może mieć
charakter dwustronny, co oznacza, że
rozliczenia są dokonywane tylko między
dwoma bankami, czyli bankiem, który
wystawił list kredytowy a bankiem-
korespondentem. Akredytywa pieniężna
może mieć charakter okrężny, jeżeli
zlecenie wypłaty (list kredytowy)
wystawione przez bank krajowy dotyczy
kilku banków zagranicznych.

KONSAMENT

Konosament jest papierem wartościowym

pozwalającym na dysponowanie towarem, na

który opiewa. Konosament, reprezentujący

prawo własności, może być przedmiotem

obrotu, a więc przeniesienia praw własności.

Stanowi też zabezpieczenie dla towaru, jest

najważniejszym dokumentem w transporcie

morskim.

KONSAMENT

Konosament jest wystawiany przez

przewoźnika, najczęściej w kilku

egzemplarzach, które stanowią komplet.

Nabywca konosamentu, z reguły, żąda

wydania kompletu (wszystkich

egzemplarzy); liczba egzemplarzy jest

widoczna na oryginale konosamentu.

KONSAMENT

Warunki konosamentu powinny odpowiadać

warunkom umowy o przewóz, natomiast,

gdy takiej umowy nie zawarto, konosament

może określać warunki umowy o przewóz

stosownie do porozumienia stron.
•konosamenty czarterowe, czyli oparte na

poprzednio zawartej umowie czarterowej;

mają nieskomplikowaną treść;
•konosamenty liniowe wystawiane bez

czarterpartii; mają szczegółową treść, są

bardzo rozbudowane i często dość

skomplikowane.

KONSAMENT

Przyjmując za podstawę podziału
konosamentów rodzaj odbiorcy, możemy
dodatkowo podzielić je na:
•konosamenty imienne (przenoszone na
osoby trzecie przez cesję),
•konosamenty na okaziciela,
•konosamenty na zlecenie (przenoszone na
osoby trzecie przez indos).

KARTY

Najczęściej stosowany podział kart polega

na rozróżnieniu:

•kart płatniczych,

•kart kredytowych,

•kart wydatkowych typu charge.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

• Wśród instrumentów finansowych ważną

grupę zajmują te, które umożliwiają
podmiotom zaspokajanie popytu na
pieniądz. Ich rodzaj jest zdeterminowany
przez kategorię podmiotu systemu
ekonomicznego, tytuł transakcji
pieniężnej, przeznaczenie środków.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Popyt na pieniądz jest zgłaszany albo w związku
z finansowaniem bieżącej działalności, albo w
związku z działalnością rozwojową. O sposobie
zaspokojenia popytu na pieniądz decyduje
rodzaj podmiotu systemu ekonomicznego. W
systemie ekonomicznym rozróżnia się
następujące kategorie podmiotów:
•gospodarstwa domowe,
•przedsiębiorstwa niefinansowe,
•przedsiębiorstwa finansowe,
•państwo (władze centralne, władze lokalne).

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Typowymi instrumentami zaspokajania

popytu na pieniądz przez gospodarstwa

domowe są:

•płace,

•emerytury,

•renty,

•zasiłki dla bezrobotnych,

•pożyczki,

•kredyty,

•odszkodowania,

•procenty od wkładów oszczędnościowych,

•zyski z inwestycji finansowych.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Dla przedsiębiorstw niefinansowych

najważniejszymi instrumentami zaspokajania

popytu na pieniądz są:

•ceny sprzedawanych towarów i usług,

kredyty,

•dochody z tytułu inwestycji finansowych,

•odszkodowania z tytułu ubezpieczeń,

•dotacje rządowe.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Przedsiębiorstwa finansowe posługują się

wieloma instrumentami, których charakter

jest uzależniony od prowadzonej

działalności podstawowej.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Dla banku komercyjnego zaspokojenie popytu

na pieniądz odbywa się przez:
•depozyty przyjmowane,
•papiery dłużne (emitowane własne),
•kredyty zaciągane w banku centralnym,
•pożyczki zaciągane na rynku pieniężnym

(międzybankowym),
•rachunki bieżące klientów (osad na tych

rachunkach),
•dochody z tytułu lokat,
•prowizje pobierane za wykonywane usługi.

INSTRUMENTY

ZASPOKAJAJĄCE

POPYT NA PIENIĄDZ

Towarzystwa ubezpieczeniowe zaspokajają

popyt na pieniądz przez:

•polisy,

•pożyczki,

•kredyty,

•dochody z lokat inwestycyjnych.

DZIĘKUJĘ PAŃSTWU

ZA UWAGĘ