Stefan Michnik 

Stefan Michnik (ur. 28 września 1929 w Drohobyczu), zamieszkały w Storvreta w Szwecji, 

koło Uppsali – kapitan Wojska Polskiego, oskarżany o zbrodnie stalinowskie sędzia i adwo-

kat, informator i rezydent Informacji Wojskowej. Syn Heleny i przyrodni brat Adama Mich-

nika. 

Życiorys  

Był  aktywnym  działaczem  w  Związku  Walki  Młodych.  W  1948  został  sekretarzem  koła 

Związku Młodzieży  Polskiej na terenie elektrowni w Warszawie, gdzie pracował jako labo-

rant-elektryk. 7  grudnia 1947 wstąpił do  PPR, a później do  PZPR.  Z rekomendacji partii 28 

sierpnia 1949 zapisał się jako ochotnik do Oficerskiej Szkoły Prawniczej im. Teodora Dura-

cza w Jeleniej Górze. Studiował tam do 25 lutego 1951, otrzymując bardzo dobre opinie prze-

łożonych  i  funkcjonariuszy  Informacji  Wojskowej

[1]

.  W  1950  został  członkiem  egzekutywy 

Oddziałowej Organizacji Partyjnej PZPR w tej szkole. 

13 marca 1950 został dobrowolnym, tajnym informatorem służby bezpieczeństwa o  pseudo-

nimie "Kazimierczak".

[1]

  Następnie  został  rezydentem  Informacji  Wojskowej  w Jeleniej  Gó-

rze. 

27 marca 1951 po ukończeniu Oficerskiej Szkoły Prawniczej został asesorem w Wojskowym 

Sądzie  Rejonowym  w  Warszawie  w  stopniu  podporucznika  w  wieku  22  lat.  Jednocześnie 

został rezydentem Wydziału Informacji Garnizonu Warszawskiego, który miał sześciu infor-

matorów o pseudonimach: "Chętki", "Czaruch", "Romański", "Szych" (lub "Szycha"), "Zbo-

towski"  i  "Żywiec".  W  1952  przekwalifikowano  go  z  rezydenta  na  tajnego  informatora.  10 

czerwca  1953  podjęto  decyzję  o  zaprzestaniu  współpracy  z  "Kazimierczakiem".  Bezpośred-

nim powodem była jego przynależność do PZPR

[2]

. 

W kwietniu 1952 został  porucznikiem i zaczął przewodniczyć  składom sędziowskim sądzą-

cym  schwytanych  członków  żołnierzy  podziemia  niepodległościowego  i  członków  dawnej 

partyzantki  antyhitlerowskiej.  20  listopada  1953  przestał  pracować  w  Wojskowym  Sądzie 

Rejonowym.  Objął  wówczas  stanowisko  kierownika  gabinetu  Katedry  Nauk  Wojskowo-

Prawniczych Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego w Warszawie kierowa-

nej przez Polana-Haraschina. 

Nigdy nie ukończył studiów prawniczych. Próbował uzupełnić swą wiedzę, studiując na Wy-

dziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak po czterech latach nauki w 1955 zaliczył 

tylko I stopień studiów prawniczych. 

Od 10 grudnia 1955 był instruktorem Wydziału Szkolenia Oddziału I Organizacji i Planowa-

nia Zarządu Sądownictwa Wojskowego. W 1956 w wieku 27 lat awansował do stopnia kapi-

tana, aby rok później dobrowolnie odejść z wojska. Według innych danych 26 lipca 1957 ka-

pitan Stefan Michnik został przeniesiony do rezerwy ze względu na opisanie jego działań w 

raporcie Komisji Mazura. Przez kilka miesięcy w latach 1957–1958 był adwokatem w  War-

szawie. Następnie w latach 1958–1968 redaktorem w Wydawnictwie MON. Przez kilka mie-

sięcy na przełomie lat 1968–1969 był likwidatorem szkód stołecznego PZU. 

Oskarżany o zbrodnie stalinowskie - był sędzią między innymi w procesach: 



  majora  Zefiryna  Machalli  (wyrok  śmierci,  pośmiertnie  rehabilitowany,  skład  sędziowski 

podjął wspólną decyzje o niedopuszczeniu obrońcy do procesu, o wykonaniu wyroku nie 

poinformowano rodziny), 



 

pułkownika Maksymiliana Chojeckiego (niewykonany wyrok śmierci), 



  por. Andrzeja Czaykowskiego, w którego egzekucji uczestniczył

[2]

, 



  majora Jerzego Lewandowskiego (niewykonany wyrok śmierci), 



 

pułkownika  Stanisława  Weckiego  wykładowcy  Akademii  Sztabu  Generalnego  (13  lat 

więzienia, zmarł torturowany, pośmiertnie zrehabilitowany), 



  majora Zenona Tarasiewicza, 



 

pułkownika Romualda Sidorskiego redaktora naczelnego Przeglądu Kwatermistrzowskie-

go (12 lat więzienia, zmarł wskutek złego stanu zdrowia, pośmiertnie zrehabilitowany), 



 

podpułkownika Aleksandra Kowalskiego, 



  majora  Karola  Sęka,  artylerzysty  spod  Radomia,  przedwojennego  oficera,  potem oficera 

Narodowych Sił Zbrojnych (wyrok śmierci, stracony w 1952). 

Był również sędzią w tzw. "sprawach odpryskowych" od procesu generałów (sprawy Tatara). 

Wymieniony  przez  Komisję  Mazura  jako  jeden  z  sędziów  łamiących  praworządność

[3]

. 

S.Michnik określił wtedy swoją działalność jako spowodowaną "młodzieńczą naiwnością" 

[4]

. 

W  1969  po  wydarzeniach  marcowych  1968  wyjechał  do  Szwecji  (odmówiono  mu  wizy 

USA),  gdzie  mieszka  do  dziś  jako emerytowany  bibliotekarz  w  miasteczku  Storvreta,  około 

10 kilometrów od Uppsali. W latach 70. wspierał działaczy opozycji demokratycznej, współ-

pracował z Radiem Wolna Europa i publikował w paryskiej "Kulturze" teksty na temat Cze-

chosłowacji w 1968 (pod pseudonimem Karol Szwedowicz). 

Od sierpnia 2007 Instytut Pamięci Narodowej rozważał wniosek o jego ekstradycję

[5]

. W dniu 

25 lutego 2010 roku Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie na wniosek pionu śledczego 

IPN wydał nakaz aresztowania

[6]

, na podstawie którego w październiku wydany został Euro-

pejski Nakaz Aresztowania

[7]

. 

Przypisy 

1.  ↑ 

1,0

 

1,1

 Wprost: Agent Michnik. [dostęp 2010-04-01]. 

2.  ↑ 

2,0

 

2,1

 Zob. K. Szwagrzyk, linki zewnętrzne. 

3.  ↑ Raport Komisji Mazura 

4.  ↑ Używano nas - młodych sędziów - do rozpoznawania tych spraw, dlatego że nas łatwo 

można było dostosować do systemu, używać jako bezwiedne narzędzie terroru w stosunku 

do niewinnych ludzi. Nam wtedy imponowało powiedzenie o zaostrzającej się walce kla-

sowej i nieprawdę powie ten, kto by twierdził, że wtedy z niechęcią rozpatrywał sprawy. 

Ja wiem, że raczej ludzie garnęli się do tych spraw, sam muszę przyznać, że kiedy dosta-

łem  pierwszy  raz  poważną  sprawę,  to  nosiłem  ją  przy  sobie  i  starałem  się,  żeby  mi  tej 

sprawy nie odebrano w K. Szwagrzyk, patrz linki zewnętrzne. 

5.  ↑  Tygodnik  Wprost  8/2007  [1]Dlaczego  IPN  chce  ekstradycji  stalinowskiego  sędziego 

Stefana Michnika. Stalinowskie procesy były farsą sterowaną przez bezpiekę. Wyroki czę-

sto zapadały jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy - pisze w tygodniku „Wprost” Maciej 

Korkuć, historyk IPN - Major dyplomowany Zefiryn Machalla w 1952 r. miał 37 lat. ... Za 

wojenne bohaterstwo w 1939 r. jego przełożony wnioskował o Virtuti Militari. ... Skazany 

na śmierć w tzw. procesie odpryskowym, nie miał obrońcy, a jego żona przez kilka lat nie 

wiedziała nawet o wykonaniu wyroku. W składzie „sądu” znalazł się 23-letni fachowiec, 

ppor.  Stefan  Michnik.  Karierę  robił  po  trupach  –  w  sensie  dosłownym  Serwis  prasowy 

IPN 

6.  ↑  ga,  PAP:  Wydano  nakaz  aresztowania  stalinowskiego  sędziego  Stefana  M..  Gazeta.pl, 

25 lutego 2010. [dostęp 26 lutego 2010]. 

7.  ↑ Nakaz aresztowania stalinowskiego sędziego już w Szwecji. gazeta.pl, 2010.