10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 11 • 7.02.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Ewidencja niskocennych środków trwałych

Czy przy przejściu z ksiąg handlowych na księgę podatkową należy

z ewidencji środków trwałych wydzielić i przenieść do ewidencji wypo-

sażenia przedmioty o niskiej wartości?

Ewidencją wyposażenia obejmuje się wyposażenie, którego wartość początkowa

przekracza 1.500 zł. Stanowi o tym § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów

w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r.

nr 152, poz. 1475 ze zm.). Definicję wyposażenia zawiera § 3 pkt 7 tego rozporządze-

nia. Zgodnie z tym przepisem, wyposażenie to rzeczowe składniki majątku, związane

z wykonywaną działalnością, niezaliczone, zgodnie z przepisami ustawy o podatku

dochodowym, do środków trwałych.

Zatem wyposażenie to te składniki majątku, które nie zostały ujęte w ewidencji

środków trwałych. Jeśli więc prowadząc księgi rachunkowe podatnik zaliczył rze-

czowe składniki majątku do środków trwałych, mimo ich niskiej wartości – prze-

chodząc na księgę podatkową nie powinien ich obejmować ewidencją wyposażenia.

Składniki te stanowią środki trwałe i powinny nadal figurować w ewidencji środków

trwałych. Podatnicy prowadzący księgę podatkową mają obowiązek prowadzenia

ewidencji środków trwałych, zatem należy po prostu ją kontynuować. W przypadku

gdy niskocenne środki trwałe nie zostały całkowicie umorzone, podatnik powinien

kontynuować ich amortyzację, wpisując odpisy amortyzacyjne w kolumnie 13 księgi

„Pozostałe wydatki”.

Dorota Przybyszewska

Straty i zyski nadzwyczajne są to skutki zdarzeń powstających w okolicznościach trud-

nych do przewidzenia, poza zwykłą działalnością operacyjną (statutową) jednostki. Ponadto

zdarzenia te nie są związane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności. Wynika to

z art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Skutki zdarzeń nadzwyczajnych ujmuje się w księgach rachunkowych zgodnie z za-

sadą ostrożności. Nakazuje ona uwzględnić w wyniku finansowym – bez względu na jego

wysokość – wyłącznie niewątpliwe zyski nadzwyczajne oraz wszystkie poniesione straty

nadzwyczajne. Skutki tych zdarzeń ujmuje się w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu

finansowym także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem,

w którym następuje rzeczywiste zamknięcie ksiąg rachunkowych.

Do ewidencji zdarzeń nadzwyczajnych służą konta: 77-0 „Zyski nadzwyczajne” i 77-1

„Straty nadzwyczajne”. W ewidencji szczegółowej prowadzonej do tych kont należy od-

dzielnie ujmować poszczególne rodzaje strat i zysków nadzwyczajnych.

Do zysków i strat nadzwyczajnych zalicza się w szczególności skutki:

– zdarzeń losowych (pożar, powódź, huragan i inne klęski żywiołowe),

– restrukturyzacji działalności,

– zaniechania lub zawieszenia pewnego rodzaju działalności, w tym sprzedaży zorga-

nizowanej części przedsiębiorstwa (np. sklepu, oddziału).

Nie zalicza się do strat nadzwyczajnych skutków kradzieży czy wypadków samochodo-

wych – zdarzenia te uznaje się za związane z ryzykiem prowadzenia działalności. Skutki

finansowe tych zdarzeń zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych, a otrzymane

ewentualne odszkodowania zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych.

W rachunku zysków i strat wykazywany jest wynik zdarzeń nadzwyczajnych w wier-

szu M (wariant kalkulacyjny) oraz w wierszu J (wariant porównawczy). Wynik ten stanowi

różnicę między:

– sumą zysków nadzwyczajnych wykazanych w wierszu M.I lub J.I oraz

– sumą strat nadzwyczajnych wykazanych w wierszu M.II lub J.II.

Informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych wykazuje się w dodatkowych infor-

macjach i objaśnieniach, z podziałem na: losowe i pozostałe (zgodnie z ust. 2 pkt 9 dodat-

kowych objaśnień).

Zdarzenia losowe

Skutki zdarzeń losowych takich jak powódź, huragan, pożar, gradobicie, trzęsienie

ziemi to przede wszystkim wszelkie poniesione straty majątkowe oraz koszty usuwania

skutków tych zdarzeń.

Środki trwałe, które uległy zniszczeniu wyksięgowuje się z ksiąg dokonując następu-

jących zapisów:

a) dotychczasowe umorzenie

– Wn konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”,

– Ma konto 01 „Środki trwałe”,

b) nieumorzona wartość początkowa środków trwałych

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 01 „Środki trwałe”.

W przypadku środków trwałych w budowie pełną kwotę poniesionych nakładów zalicza

się do strat nadzwyczajnych i ujmuje zapisem:

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie”.

Z kolei wartość zniszczonych rzeczowych składników majątku obrotowego w cenach zakupu

(nabycia) lub według kosztu wytworzenia odnosi się w ciężar strat nadzwyczajnych, księgując:

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 31 „Materiały”, konto 33 „Towary”, konto 60 „Produkty gotowe i półpro-

dukty”.

W przypadku ewidencji tych składników w stałych cenach ewidencyjnych należy odnieść

na konto 77-1 odchylenia od cen ewidencyjnych, zapisem:

– Wn/Ma konto 34-1 „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”, konto 34-2

„Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów”, konto 62 „Odchylenia od cen ewiden-

cyjnych produktów”,

– Ma/Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”.

Do zysków nadzwyczajnych – ujmowanych na koncie 77-0 – zalicza się w szczególności

odszkodowania od zakładów ubezpieczeniowych za straty powstałe w aktywach trwałych

i obrotowych na skutek zdarzeń losowych a także przychody ze sprzedaży uszkodzonych

składników majątku trwałego (lub ich części) oraz majątku obrotowego.

Przykład

Założenia

1. Na skutek gwałtownego huraganu połączonego z ulewą zerwany został dach bu-

dynku magazynowego. Zniszczeniu uległy materiały na łączną wartość w cenach zakupu

10.000 zł.

2. Koszty naprawy dachu na podstawie otrzymanej faktury od zakładu remontowego

wyniosły:

– wartość netto:

30.000 zł,

– podatek VAT:

6.600 zł,

– łączna kwota zobowiązania:

36.600 zł.

3. Zakład ubezpieczeniowy wypłacił odszkodowanie w wysokości:

35.000 zł.

4. Jednostka sporządza rachunek zysków i strat według wariantu porównawczego.

Dekretacja

1. Wyksięgowanie zniszczonych materiałów:

10.000 zł

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 31 „Materiały”.

2. Faktura VAT za naprawę dachu:

a) wartość netto

30.000 zł

– Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

b) VAT podlegający odliczeniu

6.600 zł

– Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie”,

c) łączna kwota zobowiązania

36.600 zł

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Zakład remontowy).

3. PK – zarachowanie kosztów związanych z usuwaniem szkody

do strat nadzwyczajnych (wartość netto wynikająca z faktury):

30.000 zł

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

Zdarzenia nadzwyczajne na dzień

bilansowy i w rachunku zysk

ów i strat

4. PK – decyzja towarzystwa ubezpieczeniowego o przyznaniu

odszkodowania:

35.000 zł

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem),

– Ma konto 77-0 „Zyski nadzwyczajne”.

5. WB – wpływ odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego: 35.000 zł

– Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”,

– Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem).

W porównawczym rachunku zysków i strat jednostka wykaże:

– w pozycji J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych – kwotę

(-) 5.000 zł,

– w pozycji J.I. Zyski nadzwyczajne – kwotę

35.000 zł,

– w pozycji J.II. Straty nadzwyczajne – kwotę

40.000 zł.

Skutki finansowe restrukturyzacji działalności

Do strat nadzwyczajnych zalicza się rezerwę na zobowiązania spowodowane restruk-

turyzacją, jeżeli jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia m.in. na podstawie

odrębnych przepisów oraz gdy plan restrukturyzacji pozwala w sposób wiarygodny osza-

cować wartość przyszłych zobowiązań.

Ewidencja rezerwy (np. na przewidywane koszty odpraw zwalnianym pracownikom)

oraz jej wykorzystanie może przebiegać zapisami:

1 Utworzenie rezerwy:

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 83 „Rezerwy”.

2. Wykorzystanie rezerwy:

– Wn konto 83 „Rezerwy”,

– Ma konto 23 „Rozrachunki z pracownikami”.

3. Rozwiązanie części lub całości niewykorzystanej rezerwy:

– Wn konto 83 „Rezerwy”,

– Ma konto 77-0 „Zyski nadzwyczajne”.

Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Do strat nadzwyczajnych zalicza się wartość bilansową składników majątku wchodzą-

cych w skład sprzedanej zorganizowanej części jednostki. Do zysków nadzwyczajnych

należy zaliczyć wartość sprzedaży na podstawie faktury VAT.

Ewidencja księgowa sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa:

1. Faktura VAT:

a) wartość według cen sprzedaży netto

– Ma konto 77-0 „Zyski nadzwyczajne”,

b) VAT należny

– Ma konto 22-2 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”,

c) razem należność

– Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”.

2. Rozchód sprzedanych składników majątku wchodzących w skład zorganizowanej

części przedsiębiorstwa:

a) nieumorzona wartość środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 01 „Środki trwałe”, konto 02 „Wartości niematerialne i prawne”,

b) wartość materiałów, towarów i produktów gotowych

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 31 „Materiały”, konto 33 „Towary”, konto 60 „Produkty gotowe

i półprodukty”,

c) wartość należności

– Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

– Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”, konto 24 „Pozostałe rozra-

chunki”,

d) wartość zobowiązań

– Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”, konto 24 „Pozostałe rozra-

chunki”,

– Ma konto 77-0 „Zyski nadzwyczajne”.

Ewa Gruchot