Materiały edukacyjne
Materiały edukacyjne
X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. Ogrodowa 58, 00-876 Warszawa, Polska.
Kontakt
– tel.: +48 22 201 95 70,
email: sales@xtb.pl, www.xtb.pl
1. Co to jest ryzyko walutowe?
Ryzyko walutowe to w skrócie: możliwość zmiany wartości składników majątku, przepływów pieniężnych
lub zobowiązań wynikająca ze zmian kursu walutowego.
Ryzyko walutowe jest jednym z wielu rodzajów ryzyka, na jakie narażone jest przedsiębiorstwo. Wynika ono głównie
z udziału przedsiębiorstwa w handlu zagranicznym, dokonywania inwestycji rzeczowych lub kapitałowych poza
granicami kraju bądź z pozyskiwania finansowania dłużnego nominowanego w walutach obcych. Duża zmienność, jaką
możemy zaobserwować w ciągu ostatnich lat na rynkach walutowych może być czynnikiem niekorzystnie wpływającym
na wyniki finansowe czy pozycję konkurencyjną firmy. Spadek przychodów z eksportu, wyższe koszty importowanych
surowców lub towarów czy wzrost kosztów obsługi zadłużenia to najczęstsze problemy jakie może powodować brak
właściwego zarządzania ryzykiem finansowym. Problem ryzyka walutowego coraz częściej dotyczy również osób
fizycznych poprzez zaciąganie kredytów nominowanych w walutach obcych.
Biorąc pod uwagę powyższą definicję, zarządzanie ryzykiem sprowadza się de facto do ograniczenia możliwych odchyleń
wartości składników majątku lub zobowiązań od wielkości planowanej lub oczekiwanej. Cel taki może zostać osiągnięty
dzięki transakcjom zabezpieczającym wykorzystującym instrumenty pochodne.
Walutowe kontrakty różnic kursowych pozwalają w bardzo prosty sposób, i przy minimalnych kosztach, zabezpieczać
pozycje walutowe narażone na ryzyko. Pełna płynność, brak marży, ukrytych kosztów czy prowizji oraz elastyczność
w zakresie dopasowania wysokości transakcji i daty rozliczenia to podstawowe zalety, dzięki którym kontrakty różnic
kursowych stają się coraz bardziej popularnym instrumentem wykorzystywanym w transakcjach spekulacyjnych
i zabezpieczających.
2. Metody zarządzania ryzykiem walutowym
Podstawowym celem zarządzania ryzykiem walutowym jest stabilizacja wartości przyszłych przepływów pieniężnych
nominowanych w walutach obcych na znanym obecnie, określonym i akceptowalnym przez nas poziomie.
Można wyróżnić dwa podejścia w zarządzaniu ryzykiem walutowym:
Podejście konserwatywne – wiąże się z pełnym zabezpieczeniem pozycji walutowej w taki sposób, aby zmiany
kursu walutowego nie powodowały zmiany wartości przepływów pieniężnych. W ten sposób już dzisiaj
niezależnie od wahań kursów walutowych możemy określić wartość w krajowej walucie należności, przyszłych
płatności, czy rat kredytu.
Podejście aktywne – zarządzanie ryzykiem walutowym może przybrać formę aktywnego zarządzania pozycją
walutową. W tym przypadku świadomie decydujemy się na częściowe lub całkowite pozostawienie ekspozycji
Zarządzanie ryzykiem
walutowym
X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. Ogrodowa 58, 00-876 Warszawa, Polska.
Kontakt
– tel.: +48 22 201 95 70,
email: sales@xtb.pl, www.xtb.pl
walutowej, w oczekiwaniu na korzystne zmiany kursu. Zabezpieczenie pozycji (również pełne) może nastąpić
w momencie, gdy uznamy, iż poziom kursu walutowego jest dla nas korzystny.
Podstawowe korzyści płynące z zarządzania ryzykiem walutowym:
Wyeliminowanie lub ograniczenie wpływu zmian kursów walutowych na uzyskiwane przychody lub ponoszone
koszty
Poprawa warunków planowania i zarządzania płynnością oraz wyeliminowanie dodatkowych kosztów
finansowych
Możliwość wykorzystania bieżących, korzystnych kursów walut do ustalenia wartości przyszłych przepływów
pieniężnych.
Zarządzanie ryzykiem w procesie inwestycyjnym ma w swym założeniu prowadzić do stabilizacji dynamiki wzrostu
wartości portfela przy realizacji założonego zysku, stanowiącego cel inwestycji. Zarządzanie oznacza tu przyjęcie
i zastosowanie w codziennej praktyce zbioru zasad, dotyczących wielkości otwieranych pozycji, zakładanego ryzyka
oraz rynków, na których podejmowane jest zaangażowanie.
W szczególności należy określić zasady dotyczące:
Wielkości zaangażowania na danym rynku i wysokość globalnej ekspozycji – przy ustalaniu limitów należy wziąć
pod uwagę zmienność rynku, korelacje pomiędzy kursami walutowymi, wysokość inwestowanego kapitału
czy sytuację rynkową (ile lotów mogę kupić/sprzedać przy danej ilości kapitału)
Zamykania stratnych pozycji – reguły dotyczące zamykania stratnych pozycji powinny zostać ustalone przed
dokonaniem inwestycji (przykładowo strata na jednej pozycji nie może przekroczyć 5% kapitału). Ustalone
zasady powinny być konsekwentnie przestrzegane.
Korzystania ze zleceń obronnych stop loss w celu ochrony kapitału przed nadmiernymi stratami.
Przetrzymywania dużych ekspozycji przez weekend ze względu na możliwość wystąpienia luki cenowej na rynku.
Wykorzystywanie w praktycznej działalności inwestycyjnej zleceń stop jest niezbędnym i bardzo popularnym narzędziem
zarządzania ryzykiem.
Zlecenia typu stop mogą występować jako:
stop straty (stop loss), określające maksymalny poziom akceptowanej straty na transakcji, po przekroczeniu
którego pozycja jest zamykana,
stop obrony zysku (take profit), zakłada zamknięcie pozycji w momencie osiągnięcia określonego z góry poziomu
zysku,
stop ponoszonego ryzyka (trailing stop), zamykający transakcję, gdy określona część związanego z nią zysku
zostanie utracona,
stop obrony progu rentowności (breakeven), powodujący zamknięcie transakcji, gdy przyniesiona przez nią
strata powoduje spadek kapitału poniżej jego wartości początkowej.
Wielkość limitu przy wystawianiu zlecenia stop można ustalić w oparciu o:
Zmienność rynku – takie rozwiązanie pozwala na adaptację poziomu obrony do warunków występujących na
rynku poprzez wykorzystanie odpowiednio dobranego wskaźnika zmienności (np. ATR –Average True Range ).
W przypadku okresów o dużej zmienności poziom obrony jest bardziej oddalony od aktualnej ceny.
W przypadku okresu o niskiej zmienności system reaguje na mniejsze ruchy rynku.
Wykresy - metoda heurystyczna zakładająca, iż zlecenia stop loss są ustawiane w pobliżu istotnych, z punktu
widzenia analizy wykresów, poziomów. Istotne miejsca mogą obejmować poprzednie ekstrema rynku (szczyty
i dołki), ograniczenia linii trendu lub wybicie z formacji technicznych.
Wskaźniki techniczne – transakcja zamykająca pozycję jest zawierana w momencie przyjęcia przez wybrany
wskaźnik techniczny określonej wartości. Przykładem może być transakcja zamykająca pozycję, gdy ceny spadną
poniżej średniej kroczącej o przyjętym parametrze.
Wielkość potencjalnej straty – zamknięcie pozycji z chwilą wystąpienia straty o określonej wielkości. Poziom
dopuszczalnej straty jest przyjęty przed otwarciem danej pozycji, nie podlegając dalszym modyfikacjom.
X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. Ogrodowa 58, 00-876 Warszawa, Polska.
Kontakt
– tel.: +48 22 201 95 70,
email: sales@xtb.pl, www.xtb.pl
Posiadany kapitał – metoda uzależniająca moment zamknięcia pozycji od poziomu kapitału posiadanego przez
inwestora. Jeżeli na skutek rozliczeń transakcji wartość portfela inwestora spadnie do przyjętego poziomu,
pozycja jest zamykana.
Wielkość depozytu – dopuszczalny poziom straty związany jest z aktualnym, wymaganym przez regulacje rynku
i opartym z reguły na zmienności instrumentu poziomem depozytu. Pozycja jest zamykana, gdy poziom straty
osiągnie daną relatywnie część wniesionego depozytu.
3. Przykłady transakcji zabezpieczających
Podmioty dążące do świadomego zarządzania ryzykiem walutowym, które powstaje w trakcie prowadzenia
podstawowej działalności gospodarczej, mogą rozważyć zastosowanie zarówno pełnego zabezpieczenie ryzyka
kursowego (podejście konserwatywne) jak i aktywnego kształtowanie ekspozycji.
Podejście pasywne – pełne zabezpieczenie
Przykład 1: Przedsiębiorstwo X podpisało kontrakt z firmą niemiecką na dostawę elementów do linii produkcyjnej
o wartości 250.000 EUR, którego realizacja (i płatność) nastąpi za półtora miesiąca. Perspektywa nadchodzących
wyborów i możliwych zawirowań na rynku złotego skłoniła je do zabezpieczenia pozycji.
Działanie: Przedsiębiorstwo dokonuje zakupu 2.5 kontraktu (każdy o nominale 100.000 EUR) na kurs EURPLN po kursie
3.88 zł. Ponieważ zajęto długą pozycję w walucie niżej oprocentowanej (euro) należy jeszcze wziąć pod uwagę
konieczność poniesienia kosztu jej utrzymania przez okres zabezpieczenia (punkty swapowe). Efektywny kurs
zabezpieczenia wyniósł 3.8920.
Konsekwencje: Zgodnie ze wcześniejszymi oczekiwaniami kurs EURPLN wzrósł po ogłoszeniu wyniku wyborów osiągając
w dniu dokonania płatności poziom 4.02 zł, zatem na dokonanie tej płatności przedsiębiorstwo musiało wydać 1.005.000
zł. Jednocześnie jednak zamknięto pozycję w kontraktach, co dało dodatni wynik na transakcji w wysokości 32.000 zł.
W rezultacie, pomimo wzrostu kursu EURPLN o ponad 3.5%, koszt zakupu pozostał na oczekiwanym poziomie.
Oczywiście w przypadku spadku kursu korzystniejszy kurs wymiany w dniu dokonywania płatności zostałby wyrównany
poprzez ujemny wynik na transakcji zabezpieczającej.
Podejście aktywne – częściowe zabezpieczenie
Podejście aktywne opiera się na wykorzystaniu oczekiwań danego podmiotu dotyczących kształtowania się przyszłych
kursów rynkowych dla zarządzania wielkością ekspozycji walutowej. W przedstawionym powyżej przykładzie o podejściu
aktywnym można by mówić w sytuacji, gdyby przedsiębiorstwo oczekując osłabienia złotego dokonało transakcji
o większym nominale niż wartość zabezpieczanej płatności, np. 3.5 kontraktu.
Konsekwencje: W porównaniu z sytuacją, w której firma nie stosuje żadnego rodzaju zabezpieczenia, ekspozycja na
ryzyko przy podejściu aktywnym ulega zmniejszeniu, jednocześnie powstaje możliwość skorzystania z rosnącego kursu
EURPLN. Aktywne podejście może polegać nie tylko na pozostawianiu ekspozycji na zmiany kursów walut, ale również
na wyborze dogodnego momentu do dokonania transakcji zabezpieczającej. Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż tego typu
podejście wymaga nie tylko ustalenia szczegółowych i sztywnych zasad zarządzania pozycją, ale również bardziej
rozbudowanych i sprawnie funkcjonujących systemów raportowania i kontroli.
Przykład 2: Inwestor przewiduje osłabienie się polskiej waluty w stosunku do waluty europejskiej ze względu na
prawdopodobne podanie się do dymisji rządu i prawdopodobieństwo przedterminowych wyborów. Na rachunku
X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A. Ogrodowa 58, 00-876 Warszawa, Polska.
Kontakt
– tel.: +48 22 201 95 70,
email: sales@xtb.pl, www.xtb.pl
inwestycyjnym posiada 20.000 PLN, a aktualny kurs EUR/PLN wynosi 3,9840. Inwestor jest przekonany o trafności swojej
analizy i postanawia kupić 2 loty EUR/PLN po kursie 3,9840.
Zawarcie takiej transakcji oznacza, że inwestor posiada obecnie otwartą pozycję skierowaną na wzrost kursu EUR/PLN
o nominale 200.000 EUR. Na zabezpieczenie transakcji zostanie pobrany depozyt początkowy w wysokości 2*4.000 PLN,
czyli 8.000 PLN.
Inwestor zarobi na transakcji, jeżeli kurs EUR/PLN będzie wyższy niż 3,9840 a straci, jeżeli będzie niższy niż 3,9840.
Prześledźmy zatem stan naszego rachunku inwestycyjnego w zależności od hipotetycznych zmian kursu na rynku.
1. Dzień pierwszy - na zamknięciu dnia kurs EUR/PLN wynosił 3,9700.
Strata inwestora z wyceny wynosi: 200.000*(3,97-3,9840)= -2.800 PLN. Inwestor decyduje się jednak przetrzymać
pozycję i przerolować ją na następny dzień. Operacja rolowania przebiega automatycznie. Otwarta pozycja inwestora
zostanie zastąpiona nową, identyczną pozycją tzn. będzie on miał kupione 200.000 EUR/PLN po kursie 3,9840, jego
rachunek zostanie obciążony kwotą punktów swapowych za jeden dzień.
2. Dzień drugi - na zamknięciu dnia kurs EUR/PLN wynosił 3,9880.
Zysk inwestora z wyceny wynosi: 200.000*(3,988-3,9840) = 800 PLN. Inwestor stwierdza jednak, że zysk w wysokości
800 PLN jest dla niego niewystarczający i postanawia przetrzymać pozycję do następnego dnia, rolując ją tak jak w dniu
poprzednim. Znowu jego konto zostaje skorygowane o wielkość aktualnych punktów swapowych
3. Dzień trzeci - o godzinie 14:00 pojawia się informacja o dymisji rządu i przedterminowych wyborach, rynek jest
niespokojny. O godzinie 15:15 kurs EUR/PLN wynosi już 4,0190.
Inwestor stwierdza, że taki poziom kursu jest dla niego satysfakcjonujący i postanawia zamknąć pozycję, sprzedając ją po
kursie 4,0190. Zysk inwestora wynosi: 200.000*(4,0190-3,9840) = 7.000 PLN. Inwestor poniósł jednak koszty punktów
swapowych za dwa dni.
Tak więc zysk netto inwestora zostanie jeszcze skorygowany o wartość przetrzymania pozycji.
Przykład 3 Załóżmy teraz, że inwestor przewiduje wzmocnienie się polskiej waluty w stosunku do euro. Swoje
przekonanie opiera na przewidywaniach, że po zakończeniu wojny w Zatoce Perskiej polskie firmy zdobędą intratne
kontrakty na odbudowę Iraku, co przyczyni się do poprawy sytuacji gospodarczej w Polsce.
Inwestor posiada 20.000 PLN, a aktualny kurs EUR/PLN wynosi 4,4630. Inwestor stwierdza, że ten kurs EUR/PLN jest za
wysoki i długo się nie utrzyma, dlatego też postanawia sprzedać 2.5 lota EUR/PLN.
Zawarcie takiej transakcji oznacza, że inwestor posiada obecnie otwartą pozycję na spadek kursu EUR/PLN o nominale
250.000 EUR, na zabezpieczenie której z jego rachunku inwestycyjnego zostanie pobrany depozyt początkowy w wynosi
2.5*4.000 PLN, czyli 10.000 PLN. Inwestor zarobi na tej transakcji, jeżeli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4,4630 a straci,
jeżeli będzie wyższy niż 4,4630. Znowu przeanalizujemy stan rachunku inwestycyjnego w zależności od hipotetycznych
zmian na rynku.
1. Dzień pierwszy - na zamknięciu dnia kurs EUR/PLN wynosił 4,48
Strata inwestora z wyceny wynosi: 250.000*(4,4630-4,48)= -4.250PLN. Inwestor decyduje przetrzymać pozycję i ją
przerolować na następny dzień.
2. Dzień drugi - wojska amerykańskie wkraczają do Bagdadu, co rokuje szybkie zakończenie konfliktu.
Na rynkach światowych panuje euforia, indeksy giełdowe notują znaczne wzrosty. Kurs EUR/PLN o godzinie
16:10 spada do poziomu 4,3910.
Inwestor stwierdza, że taki poziom kursu jest dla niego satysfakcjonujący i postanawia zamknąć pozycję. Zysk inwestora
wynosi: 250.000*(4,4630-4,3910) = 18.000 PLN plus naliczone punkty swapowe, zgodne z aktualnymi wartościami.