Przełamywanie barier w leczeniu nowotworów mózgu

Dr Howard Riina lawirował cienką rurką w labiryncie tętnic w mózgu Dennisa Sugrue, śledząc jej położenie na monitorze rentgenowskim. W miejscu, z którego podczas poprzedniej operacji usunięto złośliwy guz, zaaplikował lek o nazwie mannitol i zalał je przeciwnowotworowym Avastinem.

Lekarze obawiali się, że Avastin spowoduje obrzęk mózgu, krwotok lub drgawki. Ale Sugrue nie odniósł szwanku. Pół godziny po zabiegu, obudził się z narkozy mamrocząc:„Im więcej tym lepiej". Żałował, że nie podano mu większej dawki.

Pięćdziesięcioletni Sugrue, który zawodowo zajmuje się funduszami inwestycyjnymi a prywatnie jest ojcem dwójki nastoletnich dzieci, uczestniczył w badaniach dotyczących glejaka - nowotworu mózgu, który w sierpniu zabił senatora Edwarda M. Kennedy’ego z Massachusetts. Był dopiero drugą osobą, jakiej kiedykolwiek wstrzyknięto Avastin bezpośrednio do mózgu.

Wprowadzanie leków do mózgu zawsze było problemem z powodu naturalnego systemu obronnego, bariery krew-mózg. Badania prowadzone w NewYork-Presbyterian/Weill Cornell wykorzystują znane już technologie, łącząc je w nowy sposób – tak, by otworzyć barierę i dostarczyć wysokie dawki leku bezpośrednio do nowotworów, bez narażania reszty mózgu na skutki uboczne.

Celem badań jest znalezienie lepszych sposobów leczenia glejaków, ale technika może być przydatna także w przypadku przerzutów do mózgu z innych części ciała, jak piersi czy płuca. Ta sama procedura może dostarczać inne leki i mogłaby być stosowana w leczeniu zaburzeń neurologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane czy choroba Parkinsona.

System obronny, który lekarze próbują przełamać, rozwinął się, aby chronić przed toksynami i drobnoustrojami. To głównie komórki wyściełające ściany naczyń włosowatych w mózgu, ułożone tak gęsto, że wiele obecnych w krwiobiegu cząsteczek nie może się przedostać do samej tkanki mózgowej. Ale niektóre leki, na przykład mannitol, tymczasowo otwierają barierę. Po raz pierwszy użyto go ponad 20 lat temu, aby pomóc innym lekom dotrzeć do mózgu.

Nowa technika udoskonala sztukę otwierania bariery: wykorzystuje mikrocewniki - cienkie, elastyczne rurki, wprowadzane do tętnicy w pachwinie, a następnie do drobnych naczyń krwionośnych mózgu – aby dostarczyć lek prosto do guza lub miejsca, z którego go usunięto. Takie cewniki są zwykle wykorzystywane do podawania leków rozpuszczających zakrzepy w leczeniu udarów mózgu.

- To znacząco zmieni sposób podawania chemioterapii w przyszłości - mówi chirurg mózgu dr John Boockvar - Musimy jednak udowodnić, że przy odpowiednich dawkach nikt nie odnosi szkody.

- Każdy chciałby coś zrobić dla tych ludzi - mówi o pacjentach z glejakami Riina. - Nawet jeśli podarujesz komuś tylko rok życia, może to dla niego oznaczać ślub albo ukończenie studiów.

Badanie, które rozpoczęło się w sierpniu, wciąż jest w najwcześniejszej fazie, co oznacza, że jego głównym celem jest określenie bezpieczeństwa, a nie skuteczności – sprawdzenie, czy bezpiecznie jest wprowadzać Avastin bezpośrednio do tętnic mózgowych i w jakiej dawce go stosować. Niemniej lekarze byli zadowoleni, gdy rezonans magnetyczny wykazał u pierwszych pacjentów ustąpienie oznak wznowy glejaka. Ale nie wiadomo, jak długo efekt się utrzyma. - Piękny obraz MRI nie oznacza wyleczenia – mówi Boockvar.

Pomimo pięknych skanów, pierwszy leczony pacjent zmarł w październiku z powodu zapalenia płuc i zaatakowania przez glejaka pnia mózgu.

Innowacje są pilnie potrzebne w walce z glejakiem - jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów występujących u ludzi - jak to określił dr Russell Lonser, kierujący wydziałem neurochirurgii w National Institutes of Health.

Badania kliniczne to także złożony pod względem emocjonalnym i etycznym pakt pomiędzy zdesperowanymi pacjentami a lekarzami, którzy muszą zachować równowagę pomiędzy naukowymi ambicjami a obowiązkami klinicysty, nie dawać zbyt wiele nadziei, ale też nie odbierać jej całkowicie.

- Mówię pacjentom, że będę się starał leczyć ich chorobę, ale jak dotąd glejak jest nieuleczalny – mówi Boockvar.