Podstawy wyceny

Wykład 2/S (Ekonomia)

Mienie (majątek)

Pojęcie „mienie” definiuje ustawa Kodeks cywilny (art. 44).

Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. 
Podmioty właścicielskie:

•

państwowe,

•

samorządowe: gminne (komunalne), powiatowe i wojewódzkie,

•

inne (prywatne).

Mienie państwowe przysługuje:

•

 Skarbowi Państwa,

•

 państwowym osobom prawnym, w tym: przedsiębiorstwom państwowym.

Mienie samorządowe:
-  gminne  (komunalne)  utworzone  na  mocy  przepisów  ustawy  o 

samorządzie  gminnym.  Powstało  poprzez  przekształcenie  z  mocy  prawa 
części  mienia  państwowego  w  mienie  komunalne.  Mienie  komunalne 
należy  do  poszczególnych  gmin  i  ich  związków  oraz  do  innych 
komunalnych osób prawnych w tym przedsiębiorstw komunalnych;

Mienie c.d.

•

powiatowe  -  utworzone  na  mocy  ustawy  z  dnia  5  czerwca  1998  r.  o 
samorządzie  powiatowym.  Mieniem  powiatu  jest  własność    i  inne  prawa 
majątkowe  (wydzielone  z  zasobu  Skarbu  Państwa)    nadane  powiatom  i 
powiatowym osobom prawnym;

•

wojewódzkie – utworzone na mocy ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o 
samorządzie województwa. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe 
(wydzielone  z  zasobu  Skarbu  Państwa)  nadane  przez  województwom  i 
innym wojewódzkim podmiotom prawnym.

Mienie inne niż państwowe i samorządowe (prywatne) :

•

prywatne – własności i inne prawa majątkowe osób fizycznych;

•

podmiotów 

gospodarczych 

(spółek, 

spółdzielni, 

przedsiębiorstw) 

prywatnych ;

•

        osób  prawnych  nie  będących  podmiotami  gospodarczymi  (parafii, 

związków wyznaniowych 

     itp.).

Podmioty gospodarcze

SEKTOR PUBLICZNY

SEKTOR PRYWATNY

 I. Własność  państwowa (SP)

1.Przedsiębiorstwa państwowe (SP)
2.Jednoosobowe spółki SP
3.Spółki prawa handlowego z 

przewagą:

- udziału SP
- udziału państwowych osób 

prawnych

4. Jednostki (państwowe) 

organizacyjne nie posiadające 
osobowości prawnej

II. Własność   samorządowa

4. Przedsiębiorstwa gmin, powiatów 

lub województw

5. Jednoosobowe spółki  gmin, 

powiatów i województw

6. Spółki prawa handlowego z 

przewagą:

- udziału  gmin, powiatów lub 

województw

- udziału gminnych, powiatowych lub 

wojewódzkich osób  prawnych

4. Jednostki (samorządowe) nie 

posiadające osobowości prawnej

I.   Przedsiębiorstwa prywatne    
II.  Spółdzielnie (również mieszkaniowe)
III. Jednostki pozagospodarcze: organizacje 
społeczne,
      organizacje polityczne, związki 
zawodowe i inne
IV. Jednostki prywatne krajowe

1.Osób fizycznych prowadzących 

działalność gospodarczą

2.Gospodarstwa rolne (indywidualne)
3.Spółki prawa handlowego z przewagą 

udziału kapitału prywatnego

4.Fundacje i zakładowe fundusze
5.Pozostałe: np. spółki cywilne, 

wspólnoty mieszkaniowe, parafie, 
związki wyznaniowe, gospodarstwa 
domowe

V. Przedsiębiorstwa zagraniczne
VI. Jednostki z udziałem kapitału 
zagranicznego

6.Joint ventures
7.Przedsiębiorstwa zagraniczne drobnej 

wytwórczości

8.Filie i przedstawicielstwa 

zagranicznych osób prawnych

  Prawa do mienia

Prawa do mienia

Prawa rzeczowe

(prawa bezwzględne)

Prawa zobowiązaniowe

(nierynkowe,

prawa względne)

1. Najem

2. Dzierżawa

3. Użyczenie

4. Leasing

5. Zarząd

6. Zachówek

1. Własność

2. Użytkowanie wieczyste

3. Ograniczone prawa rzeczowe:

3.1 Użytkowanie

3.2 Spółdzielcze prawa

3.2.1. własnościowe prawo do

          lokalu mieszkalnego

3.2.2. spółdzielcze prawo lokalu 

          użytkowego

3.2.3. prawo do domu 

          jednorodzinnego 

          w spółdzielni 

          mieszkaniowej

3.2.4. prawo odrębnej własności

3.3 Hipoteka

3.4 Służebność

Formy organizacyjno-prawne podmiotów gospodarczych i ich 

prawa do majątku

L.p

.

Forma podmiotu

Rodzaj praw do majątku trwałego

nieruchomego

ruchomego

1 Spółki osobowe:

• jawna,
• partnerska,
• komandytowa,
• komandytowo-akcyjna;

prawo własności, 

prawo użytkowania 

wieczystego, 

dzierżawa,

prawo własności, 

leasing

2 Spółki kapitałowe:

• spółka z o.o.,
• spółka akcyjna;

prawo własności, 

prawo użytkowania 

wieczystego, 

dzierżawa,

prawo własności, 

leasing

3 Instytucje  finansowe  –  banki,  fundusz 

inwestycyjny, 

towarzystwo 

funduszy 

inwestycyjnych 

lub 

powierniczych, 

narodowy  fundusz  inwestycyjny,  zakład 
ubezpieczeń, 

fundusz 

powierniczy, 

towarzystwo 

emerytalne, 

fundusz 

emerytalny,  fundusz  emerytalny,  dom 
maklerski;

prawo własności, 

prawo użytkowania 

wieczystego, 

dzierżawa,

prawo własności, 

leasing

4 Jednostki organizacyjne nieposiadające 

osobowości prawnej;

zarząd

użytkowanie, prawo 

własności, leasing

5 Spółdzielnie;

prawo własności, 

współwłasności, prawo 

użytkowania 

wieczystego,

prawo własności, 

leasing

6 Przedsiębiorstwa

użytkowanie, zarząd, 

prawo własności, 

prawo użytkowania 

wieczystego

użytkowanie, prawo 

własności, leasing

Formy nabywania 

(przenoszenia praw)

Rynkowe

Nierynkowe administracyjne i 

inne

1) Kupno-sprzedaż:

• obrót cywilny między 

podmiotami prywatnymi;

• przetarg (ustny lub pisemny) 

między podmiotami 

publicznymi i prywatnymi:

a) ograniczony,

b) nieograniczony,

c) pierwszeństwo nabycia,

d) pierwokup,

e) inne formy kupna-

sprzedaży,

f) inne pararynkowe formy 

nabycia:

• licytacja,

• egzekucja.

1) Uwłaszczenie,

2) Wywłaszczenie,

3) Ograniczenie prawa własności,

4) Przewłaszczenie (umocnienie),

5) Przekształcenie (umocnienie)

6) Dziedziczenie,

7) Darowizna,

8) Spadek,

9) Zasiedzenie (w dobrej i złej 

wierze),

- w dobrej wierze

- w złem wierze

10) Inne:

• porzucenie (pozostawienie);

• egzekucja;

• licytacja.