Sytuacja

oświatowa

w zaborze

pruskim

w latach

1795-1819

W 1795 r. Polska została wymazana z map

Europy. Tereny dawnej RP rozdzielone

zostały pomiędzy trzech zaborców:

Rosję, Austrię i Prusy.

Rząd pruski stosował podwójną politykę

szkolną wobec ludności polskiej:

łagodniejszą w Wielkopolsce w innych

dzielnicach bezwzględną na  Śląsku i

Pomorzu szkolnictwo germanizowano

konsekwentnie.

Fryderyk II



Fryderyk II Wielki,

Friedrich II von Hohenzollern (ur.
24 stycznia 1712 w Berlinie, zm.
17 sierpnia 1786 w Poczdamie) –
król Prus w latach 1740-1786.
Pod jego rządami Prusy stały się
jednym z najpotężniejszych
państw europejskich. Nowy
rozdział w życiu Fryderyka i
historii europejskiej rozpoczyna
się po śmierci Fryderyka
Wilhelma I w dniu 31 maja 1740.
Pierwsze miesiące rządów 28-
letniego króla zostały
zdominowane przez gry
dyplomatyczne. W polityce
zagranicznej okazał się
ryzykantem i wytrawnym
graczem. Dewizą rządów
Fryderyka stało się
rozbudowywanie potęgi Prus
przez wojny i podboje.

Zabór pruski. W wyniku rozbiorów
Prusy zagarnęły zachodnie
i północno - zachodnie ziemie
Rzeczypospolitej (141 400 km²).
Po trzecim rozbiorze cały obszar,
który znalazł się pod pruskim
panowaniem, został podzielony
na prowincje:
- Prusy Południowe - obejmujące
tereny leżące na lewym brzegu
Wisły oraz Warszawę;
- Prusy Nowowschodnie - w
ich skład weszły obszary leżące
na północ od Wisły i Bugu;
- Nowy Śląsk - obejmował
księstwo siewierskie i zachodnie
kresy Małopolski po Częstochowę.
Ponadto w skład prowincji
wchodził departamenty, których
po 1795 r. było pięć:
- Warszawa,
- Białystok,
- Kalisz,
- Poznań,
- Płock.

Na zajętych przez Prusy terenach

było dużo szkół średnich, a
stosunkowo mało szkół parafialnych,
dlatego też postanowiono
rozbudować sieć szkoły ludowej. Miał
w niej obowiązywać język niemiecki,
co przyspieszyłoby germanizację
ludności polskiej

 

Za panowania Fryderyka Wielkiego,

w roku 1763 w Prusach nastąpiła
wielka reforma szkolnictwa. Została
wprowadzona ustawa szkolna.

Szkolnictwo

Ustawa ta :
- wprowadziła obowiązek szkolny dla wszystkich dzieci
w wieku 6-13 lat
- szkoły miały charakter dwujęzyczny (wymagano od
nauczyciela znajomości niemieckiego i polskiego)
- podpisywano deklaracje o znajomości języka
niemieckiego
- wprowadziła zakaz używania języka polskiego na
terenie szkoły
- z powodu biedy germanizacja nie powiodła się
- dzieci zamiast chodzić do szkoły pomagały rodzicom

Ustawa szkolna wprowadzona przez
Fryderyka Wielkiego w 1763 roku w
zaborze pruskim

- Utrzymywanie oporu ułatwiała absencja w szkole.
- Tylko ¼ dzieci przestrzegała przepisu nakazującego

obowiązkowe uczęszczanie do szkół.

- Tak niska frekwencja spowodowana była pracą

dzieci na roli, służbą u bogaczy czy niekorzystnymi
warunkami atmosferycznymi.
- Frekwencja zmniejszała się, gdy rosła nadzieja na
odzyskanie niepodległości, np. w czasie powstania
Kościuszkowskiego.

Przysięga, którą musiał
składać każdy nauczyciel
rozpoczynający pracę
dydaktyczno –wychowawczą.

Zreformowany plan nauczania
:

- Dla szkół elementarnych
należało opracować ,,dobre’’
podręczniki
- Podręczniki były opracowane
przez Felbigera
- Zorganizowano seminaria
nauczycielskie – aby
polepszyć jakość nauczania
- Każdy nauczyciel musiał
znać język niemiecki – w
przeciwnym razie był
zwalniany

Losy szkolnictwa polskiego
 
1797 r. – Południowa Pruska Komisja Edukacji
- zabezpieczenie polskich funduszy szkolnych
przed wydaniem ich na rozbudowę szkolnictwa
niemieckiego
- niezależność szkolnictwa polskiego od Prus
-ostatecznie Fryderyk II określił zadania i obowiązki
szkół polskich

Główne założenia szkolnictwa Fryderyka
Wilhelm II
 
- szkoła stanowiła ważne ogniwo w rozwoju
państwa
- miała wychowywać posłusznych, sumiennych
chłopów i mieszczan
- powinna dysponować jednolitym programem
nauczania dla całego kraju