Społeczne aspekty
zarządzania

DR KATARZYNA JANUSZKIEWICZ
DR JOANNA CEWIŃSKA
DR JANUSZ RAICHEL

Prezentacja stanowi pomoc dydaktyczną dla

studenta i nie zawiera wszystkich treści

prezentowanych w trakcie wykładu

W celu przygotowania do egzaminu należy

uzupełnić treści z wykładu oraz opracować

zagadnienia wskazane do pracy

samodzielnej

SAZ I

3

Treści kształcenia

1. Człowiek jako podmiot podsystemu społecznego organizacji. Poziomy i

obszary analizy

społecznych aspektów zarządzania.

I

2. Jednostka w organizacji – charakterystyka poznawczego

sposobu

funkcjonowania

człowieka,

analiza

różnic

indywidualnych

.

I

3. Motywacja do pracy: pojęcie potrzeby, motywu, motywacji; teorie motywacji

jako źródło

wiedzy niezbędne do kształtowania postaw i zachowań ludzi.

I

4. Jednostka jako element grupy społecznej. Wpływ jednostki na grupę i grupy

na jednostkę.

I

5. Zmiana charakteru i treści pracy i jej wpływ na funkcjonowanie zawodowe

jednostki.

I

Indywidualny poziom zachowań organizacyjnych

Czy

nn

ik

i

psy

ch

olo

gic

z

ne

Czy

nn

ik

i

bio

grafc

zn

o-

pro

fesj

on

aln

e

Czynniki

psychologiczne

Procesy

poznawcze

Inteligencja

Osobowość /

Temperamen

t

Emocje i

motywacja

Postawy i

schematy

Procesy poznawcze

Wyższe procesy psychiczne takie jak:

•

percepcja,

•

uwaga,

•

pamięć,

•

uczenie się,

•

myślenie.

Odbiór wrażeń

- jest to prosty proces

psychiczny

powstający

pod

wpływem

elementarnych bodźców na receptory jednego
rodzaju i odzwierciedlający pojedyncze cechy
bodźca. Mechanizm przebiega w sposób
podświadomy.

Organizacja percepcyjna

– tworzenie

wewnętrznej reprezentacji jakiegoś obiektu i
powstanie spostrzeżenia bodźca zewnętrznego.

Identyfikacja i rozpoznawanie

–

nadawanie znaczenia spostrzeżeniom.
Odniesienie do pamięci, osobistych teorii,
postaw, wartości etc.

Bodziec →
receptor →
impuls
nerwowy →

mózg

Wzrok: Jak wygląda ten przedmiot?
Jego wielkość, odległość,
kształt…

I: Czym jest ten przedmiot?
R: Jaką funkcję pełni ten przedmiot?

Percepcja

Proces percepcji

Percepcja:

•

Defnicja percepcji

•

Etapy procesu percepcji

•

Cele percepcji

•

Pojęcia charakteryzujące proces percepcji (próg
absolutny, adaptacja sensoryczna, próg różnicy)

Uwaga

•

Defnicja uwagi

•

Uwaga dowolna / mimowolna

•

Procesy uwagi (selektywność,
przedłużona koncentracja, podzielność,
przerzutność, czujność, przeszukiwanie)

•

Wartość aplikacyjna wiedzy dot. uwagi

Uczenie się

1.

Warunkowanie klasyczne

2.

Warunkowanie instrumentalne

3.

Modelowanie

Emocje

Złożony zespół zmian cielesnych i psychicznych, obejmujący
pobudzenie fzjologiczne, uczucia, procesy poznawcze i reakcje
behawioralne (zachowania) wykonywane w odpowiedzi na
sytuację spostrzeganą jako ważna dla danej osoby.
(Zimbardo)

Wpływ wiedzy (wcześniejszych doświadczeń) na
nasz odbiór i rozumienie świata.

Postawy i schematy

Schemat poznawczy

•

Skrypt

•

Schemat osób

•

Schemat cech

Funkcjonowanie społeczne- pojęcie
stereotypu

•

Stereotyp- przyjęty może być przez jednostkę w wyniku własnych
obserwacji, przejmowania poglądów innych osób, wzorców
przekazywanych przez społeczeństwo, może być także wynikiem
procesów emocjonalnych (na przykład przeniesienia agresji).
Stereotypy mogą być negatywne, neutralne lub pozytywne, chociaż
najczęściej spotyka się wyobrażenia negatywne. Stereotyp to
fałszywe i niedostatecznie uzasadnione a dotyczące pewnej grupy
osób (nadgeneralizacja) przekonanie zbiorowe, zwykle niewrażliwe
na argumentację.

Źródła stereotypów

•

podniesienie samooceny

•

teoria rzeczywistego konfliktu

•

przeniesienie agresji

•

międzygrupowa asymetria językowa

Komponenty stereotypu

•

Komponent poznawczy: informacje poznawcze,
przekonania związane z danym obiektem,
postrzeganie, oczekiwania i wyobrażenia.

•

Komponent afektywny: informacje afektywne,
emocje skojarzone z obiektem; akceptacja lub
odrzucenie, sympatia niechęć, wrogość.

•

Komponent wolicjonistyczny: informacje
dotyczące przeszłych zachowań wobec a także
to, co człowiek czuje, że on sam mógłby zrobić w
danych okolicznościach lub co rzeczywiście by
zrobił.

Funkcjonowanie społeczne- pojęcie
dyskryminacji

•

Dyskryminacja-

forma marginalizacji (wykluczenia społecznego),
objawiająca się poprzez traktowanie danej osoby
mniej przychylnie, niż innej w porównywalnej
sytuacji ze względu na jakąś cechę, np. okres
rozwojowy, niepełnosprawność, orientację
seksualną, płeć,
wyznawaną religię, światopogląd, narodowość lu
b rasę.

Czynniki

biografczn

e i

profesjonal

ne

Płeć

Wiek

Rasa

Wykształce

nie

Zawód

Miejsce

pracy

Chronotyp

Stan

zdrowia

Miejsce

zamieszkan

ia

Status

ekonomicz

ny /

rodzinny

Indywidualny poziom zachowań organizacyjnych człowieka wg J.F.

Terelaka

P I

Płeć

Różnice indywidualne między mentalnością i

usposobieniem kobiet i mężczyzn

Geny ojca odpowiedzialne za emocje, matki za

intelekt

Płeć biologiczna

Płeć psychologiczna i społeczna – poczucie bycia

K/M

Koncepcja schematów płci S.L. Bem – tożsamość

płciowa jako subiektywne poczucie jednostki do

bycia kobietą i mężczyzną (wiedza na temat

stereotypu męskiego, żeńskiego nagromadzona

jest w formie reprezentacji poznawczych –

schematów płci)

W perspektywie socjologicznej tożsamość

płciowa wyraża się w poczuciu przynależności do

danej grupy.

P I

Wiek

Wiek biologiczny – wiąże się z naturalnym

przebiegiem procesu starzenia się organizmu,

który ma swoje korelaty behawioralne i

intelektualne

Zmiany mają charakter indywidualny i regresywny,

ale:
Wzrasta inteligencja skrystalizowana oraz

zdolność samooceny

Wiek psychologiczny – wiąże się z kumulacją

doświadczenia życiowego (wiedza i/lub

praktyka)

Rodzaje rytmów

- Ultradialne, krótsze niż 20 h (np. rytmy perystaltyczne,

tętno, oddech, elektroencefalografczne)

- Cirkadialne, okołodobowe od 20 h do 28 h (sen-czuwanie,

procesy metaboliczne)

- Infradialne, trwające ponad 28 h (kilkudniowe,

miesięczne – menstruacyjne, hormonalne)

synchronizatory biologiczne i społeczen

adaptacja jest możliwa, ale nie dla wszystkich i do nie

każdej sytuacji

Chron
otyp

Zdrowie – dobry stan fzyczny i psychiczny oraz

wzajemna synchronizacja ważnych dla życia

biorytmów (WHO)

Inteligencja

Inteligencja

Bardzo ogólna zdolność umysłowa, która obejmuje

między innymi:

•

Zdolność rozumowania

•

Planowania

•

Rozwiązywania problemów

•

Abstrakcyjnego myślenia

•

Rozumienia złożonych myśli

•

Szybkiego uczenia się

•

Uczenia się na podstawie doświadczenia

Teorie inteligencji - Charles Spearman

Osiągnięcia poszczególnych osób w

różnych testach są ze sobą skorelowane

•

Istnieje zatem czynnik inteligencji ogólnej, czynnik g,
stanowiący podstawę wszystkich inteligentnych osiągnięć

•

Każda dziedzina posiada również związane z nią
specyfczne umiejętności – czynnik s

•

Koncepcja R. Cattela- zaproponował podział
na inteligencję płynną ( g

f

 ) i skrystalizowaną ( g

c

 ). Ta

pierwsza to ogólna zdolność warunkująca sprawność
wszelkich czynności intelektualnych (zdeterminowana
biologicznie), druga to zespół szczegółowych zdolności
rozwijanych na skutek zastosowania inteligencji płynnej w
życiu. Podobny podział przedstawił wcześniej

Teorie inteligencji - Raymond Cattel

Inteligencja emocjonalna

•

Inteligencja emocjonalna-
 kompetencje osobiste człowieka w
rozumieniu zdolności
rozpoznawania stanów
emocjonalnych własnych oraz innych
osób, jak też zdolności używania własnych
emocji i radzenia sobie ze stanami
emocjonalnymi innych osób.

Komponenty inteligencji
emocjonalnej

i ich wpływu na samego siebie,
- świadomość swoich zalet i wad.

Komponenty inteligencji emocjonalnej

- chęć rozwoju i samodoskonalenia
- zorientowanie na sukces
- chęć kontynuowania nauki
- chęć przejmowania inicjatywy
- optymizm

Komponenty inteligencji
emocjonalnej

Samoregulacja
- panowanie nad własnymi emocjami
- umiejętność adaptacji, czyli elastyczność
w dostosowaniu się do zmian i radzenia

sobie z napotkanymi problemami

- utrzymywanie norm uczciwości i

prawości, solidność

Komponenty inteligencji emocjonalnej

Umiejętności społeczne
- szacunek dla innych
- łagodzenie konfliktów
- współpraca i współdziałanie
- poczucie humoru
- umiejętność przekonywania

(wizjonerstwo

i dyplomacja)
- umiejętność wykorzystania różnorodności

typów

i charakterów

Komponenty inteligencji
emocjonalnej

Świadomość społeczna
- empatia i chęć zrozumienia innych
- rozumienie punktu widzenia i odczuć

innych

- docenienie zalet i wad innych
- świadomość polityczna
rozumiana jako rozpoznawanie emocji
w grupie i stosunków między jej

członkami