SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE

CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

ORAZ

NOWOTWORÓW

CHOROBY  UKŁADU KRĄŻENIA

Choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną 
zgonów na świecie i stanowią jeden z 
najpoważniejszych problemów zdrowotnych w krajach 
rozwijających  się 

Wśród  chorób układu krążenia najważniejszymi są: 
choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa), 
choroba naczyń mózgowych i nadciśnienie tętnicze

Do ich powstawania przyczyniają się różnorodne 
czynniki związane z trybem życia człowieka:

-Nadciśnienie tętnicze (wartość RR > 140/90 mmHg), 

- Zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone 
stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL- 
cholesterolu, trójglicerydów i niskie stężenie HDL- 
cholesterolu)

- Palenie papierosów

- Mała aktywność fizyczna

- Nieracjonalne odżywianie sprzyjające nadwadze 
  (każdy dodatkowy kilogram oznacza dla naszego serca 
zwiększoną 
  pracę, otłuszczenie serca osłabia jego czynność i 
prowadzi do  
  niewydolności 

- Stres

Charakterystyka sytuacji  epidemiologicznej w  Polsce w 

zakresie chorób układu krążenia

- Na choroby układu krążenia cierpi obecnie ok. 1-1,5 
mln  
  dorosłych w Polsce

- Co roku przybywa ok. 100 tys. chorych z powodu CHUK

- Choroby układu krążenia (CHUK) pozostają nadal 
najważniejszą 
  przyczyną umieralności przedwczesnej wśród kobiet i 
mężczyzn w 
  Polsce. Prawie, co drugi Polak umiera z powodu chorób 
serca i  
  naczyń

- Istnieje tendencja do występowania choroby 
niedokrwiennej 
  serca w coraz młodszych grupach wiekowych, nawet w 
  przedziale wieku 20-30 lat

- CHUK stanowią jedną z najważniejszych przyczyn 
absencji 
  chorobowej, hospitalizacji oraz inwalidztwa 
prawnego,  
  wpływają także w znaczący sposób na jakość życia 
Polaków, 
  szczególnie osób w wieku średnim i podeszłym

- Leczenie chorych z ChUK stanowi bardzo duże 
obciążenie dla 
  budżetu ochrony zdrowia (zmniejszenie zapadalności 
 
  spowodowałoby mniejsze wydatki na leczenie oraz 
niższe 
  koszty absencji w pracy)

Choroby te nie tylko skracają życie, ale wpływają 
negatywnie na jego jakość

Profilaktyka i wczesne wykrywanie  schorzeń 
kardiologicznych stanowią obok profilaktyki 
nowotworowej najważniejsze wyzwanie medycyny XXI 
wieku

Bardzo wiele zależy od poziomu edukacji 
społeczeństwa i jego świadomości w zakresie 
zdrowego trybu życia

Na przykładzie wielu krajów stwierdzono, że 
zmniejszenie umieralności i zapadalności na choroby 
układu krążenia można uzyskać tylko przez łączenie 
wysiłków lekarzy, władz, organizacji społecznych oraz 
całego społeczeństwa w ramach ogólnonarodowego 
programu działań na rzecz profilaktyki
i promocji zdrowia 

Profilaktyka jest szeregiem działań mających na celu 
zapobieganie chorobie przed jej rozwinięciem się 
(poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka), 
zapobieganie poważniejszym konsekwencjom choroby 
przez wczesne wykrycie i leczenie oraz zahamowanie 
postępu i powikłań już istniejącej choroby (ograniczenie 
niepełnosprawności i inwalidztwa)

Programy profilaktyczne ukierunkowane na walkę z 
chorobami krążenia  mogą być realizowane na różnych 
szczeblach organizacyjnych systemu opieki zdrowotnej, 
przez różne podmioty

Zgodnie z założeniami Narodowego Programu Zdrowia 
na lata 2007-2015 - pierwszym strategicznym celem 
zdrowotnym w Polsce jest zmniejszenie 
zachorowalności i przedwczesnej umieralności z 
powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów 
mózgu 

Zadania zmierzające do realizacji tego celu 
podejmowane są w ramach Narodowego Programu 
Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-
Naczyniowego – POLKARD

POLKARD jest programem opracowanym przez grupę 
ekspertów pod kierunkiem konsultanta krajowego ds. 
kardiologii i przedstawia projekt działań w zakresie 
profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób układu 
krążenia, standardów opieki zdrowotnej oraz 
monitorowania zmian zachodzących w Polsce

Zasadniczym celem programu POLKARD jest:

- zmniejszenie do 2012r.  umieralności z powodu chorób 
układu    
  sercowo-naczyniowego w Polsce (szczególnie 
umieralności 
  przedwczesnej tj. u osób poniżej 65 roku życia o co 
najmniej 30%)

- zmniejszenie liczby wczesnych zgonów z powodu 
udarów mózgu

- uzyskanie, u co najmniej 70% chorych, którzy przeżyli 
ostry okres 
  udaru, samodzielności w wykonywaniu podstawowych 
czynności  
  życia codziennego

- zwalczanie klasycznych czynników ryzyka miażdżycy, 

- wprowadzanie nowoczesnych, skutecznych metod  
  diagnostycznych i terapeutycznych oraz 

- działania na rzecz wyrównywania powstałych w kraju 
dysproporcji   
  w dostępie do wysokospecjalistycznych świadczeń 
zdrowotnych w  
  zakresie kardiologii,  kardiochirurgii i  neurologii

W ramach ogólnopolskich działań profilaktycznych 
realizowany jest „Program profilaktyki chorób układu 
krążenia” finansowany przez NFZ 

Adresatami programu są w szczególności osoby 
obciążone czynnikami ryzyka, zadeklarowane do 
lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i będące w 
wieku 35, 40, 45, 50 oraz 55 roku życia, u których nie 
została dotychczas rozpoznana choroba układu 
krążenia i które w okresie ostatnich 5 lat nie korzystały 
ze świadczeń udzielanych w ramach programu (także u 
innych świadczeniodawców)

Badania można wykonać u swojego lekarza 
podstawowej opieki 
zdrowotnej bez skierowania
W ramach badań wykonywany jest min. poziom 
cholesterolu i glukozy we krwi oraz  pomiar ciśnienia 
tętniczego, badanie poziomu  trójglicerydów

SYTUACJA  EPIDEMIOLOGICZNA  W  ZAKRESIE 

CHORÓB  NOWOTWOROWYCH

Obok chorób układu krążenia, drugim 

najpoważniejszym

problemem zdrowotnym w Polsce są choroby 

nowotworowe

Wzrastające zagrożenie ze strony tych schorzeń 

stanowi duże 

wyzwanie dla zdrowia publicznego

Przyrost liczby zachorowań i zgonów z powodu 

nowotworów 

złośliwych w Polsce wynika z  czterech głównych 

przyczyn

1. Wzrostu liczby ludności

2. Zmian w strukturze wieku ludności tj. zwiększenie się 

 liczebności grup wiekowych, w których 
zachorowalność jest szczególnie wysoka (znane jest  
pojęcie „wieku nowotworowego”, obejmującego 
kobiety po 40 roku życia i mężczyzn po 50 roku życia

Udowodniono, że wiek i starzenie się populacji ma duże 

znaczenie 

dla częstotliwości występowania nowotworów złośliwych
Od 20 roku życia do 65 roku życia u mężczyzn i do 75 

roku życia u 

kobiet ryzyko zachorowania wzrasta bowiem 100-krotnie
Podobne trendy dotyczą umieralności z powodu 

nowotworów 

złośliwych 

3. Niekorzystnych postawach zdrowotnych 

społeczeństwa (np. palenie tytoniu, alkoholizm, 
niewłaściwe żywienie)

4.  Późnego rozpoznawania i leczenia

Sytuacja epidemiologiczna:

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)  na 
świecie odnotowuje się rocznie ok. 11 milionów 
nowych zachorowań na nowotwory; w ciągu 
najbliższego dwudziestolecia liczba ta ma się podwoić

W Polsce na nowotwory zapada rocznie ok. 130 tys. 
osób, a prognozy specjalistów wykazują, że za 
dziesięć lat będzie to już 160 tys. rocznie

Do najczęstszych nowotworów złośliwych u mężczyzn 
należą: rak płuca, gruczołu krokowego i pęcherza 
moczowego, a u kobiet - rak piersi, płuca i trzonu 
macicy

Nowotwory złośliwe są przyczyną ok. 23 proc. zgonów 
wśród kobiet i ok. 27 proc. wśród mężczyzn w wieku 
45-64 lat

Wielu  zachorowaniom i późniejszym zgonom można 
zapobiec, prowadząc właściwie ukierunkowane w skali 
ogólnopolskiej działania profilaktyczne
Problematyka ta znalazła swoje odzwierciedlenie w 
Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007-2015 

Zgodnie z założeniami tego programu - drugim 
strategicznym celem zdrowotnym w Polsce jest 
zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej 
umieralności z powodu nowotworów złośliwych

Zadania zmierzające do realizacji tego celu 
podejmowane są w ramach ustawy z dnia 1 lipca 2005 
r.

 

dot. Narodowego Programu Zwalczania Chorób 

Nowotworowych (programu wieloletniego 
realizowanego w latach 2006-2015)

W ramach Programu podejmuje się działania dotyczące 
m.in.:

- rozwoju profilaktyki pierwotnej nowotworów złośliwych, w 
tym 
  zwłaszcza zależnych od palenia tytoniu i niewłaściwego 
żywienia

- wdrożenia populacyjnych programów wczesnego 
wykrywania, a w 
  szczególności raka szyjki macicy, piersi, jelita grubego oraz   
  wybranych nowotworów u dzieci

- zwiększenia dostępności do metod wczesnego 
rozpoznawania oraz 
  wdrożenia procedur zapewnienia jakości diagnostyki i 
terapii  
  nowotworów

- uzupełnienia oraz wymiany wyeksploatowanych urządzeń do 
 
  radioterapii i diagnostyki nowotworów

- rozwoju i upowszechniania współczesnych metod 
rehabilitacji chorych

- upowszechniania wiedzy w społeczeństwie na temat 
profilaktyki,  
  wczesnego rozpoznawania i leczenia nowotworów