ZAGROŻENIA ZAWODOWE 

PERSONELU MEDYCZNEGO

 

 

NARAŻENIE ZAWODOWE (EKSPOZYCJA ZAWODOWA)

 NA ZAKAŻENIE HIV, HBV , HCV

EKSPOZYCJA ZAWODOWA jest to narażenie na zakażenie 
różnymi drobnoustrojami m. in. HIV, HBV, HCV na 
skutek kontaktu z materiałem biologicznym w trakcie 
wykonywania pracy zawodowej

Zawodowe narażenie dotyczy wszystkich osób, których 
praca związana jest z kontaktem z krwią lub innym 
potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym  
(wydzielinami i wydalinami),  a więc lekarzy, 
pielęgniarek, rehabilitantów, laborantów, studentów 
kierunków medycznych, wolontariuszy, również 
funkcjonariuszy policji, służb ratowniczych, kosmetyczki

 

 

Źródła zakażenia

 

Materiałem zakaźnym może być każdy materiał biologiczny 
zawierający patogen, w tym wirusa w ilości niezbędnej do 
zakażenia

Do zakażenia w czasie ekspozycji zawodowej może dojść 
głównie 
poprzez naruszenie ciągłości skóry przy zakłuciu, 
zadrapaniu, 
skaleczeniu 

Prawdopodobieństwo zakażenia po ekspozycji związanej z 
uszkodzeniem skóry wynosi:

HIV: 0,3 %                          HCV: 5 - 15 %                            HBV: 
30 %

MOCZ, KAŁ, ŚLINA, PLWOCINA, WYMIOCINY, WYDZIALINA Z 
NOSA, POT I ŁZY (JEŚLI NIE ZAWIERAJĄ KRWI) NIE SĄ 
ZAKAŹNE  i KONTAKT Z NIMI NIE WYMAGA ZASTOSOWANIA 
PROFILAKTYKI POEKSPOZYCYJNEJ

 

 

PODSTAWY POSTĘPOWANIA POEKSPOZYCYJNEGO

Po ekspozycji na zakażenie wirusem HBV, HCV lub HIV 
najważniejsza jest szybkość działania. Właściwe 
postępowanie, podjęte w ciągu pierwszych kilkunastu, 
kilkudziesięciu godzin, daje szansę uniknięcia rozwoju 
choroby 

- Pierwszą czynnością, którą należy wykonać, jest umycie 
miejsca 
  ekspozycji wodą z mydłem, a w przypadku śluzówek (np. 
oczy) - samą  
  wodą albo solą fizjologiczną

- Nie należy  wyciskać uszkodzonego miejsca i nie tamować 
krwawienia

- Wszelkie skaleczenia i powstałe uszkodzenia skóry należy 
  zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem

- Pobrać krew pacjentowi, który jest „źródłem ekspozycji”  
na badanie : 
   anty-HCV,  HbsAG,  przeciwciał anty-HIV 

- Pobrać krew pracownikowi (na badania jak wyże) , który 
uległ 
   ekspozycji

 

 

Osoba poszkodowana powinna zgłosić ekspozycję 
lekarzowi zakładowemu lub lekarzowi Zespołu ds. 
Zakażeń Szpitalnych
lub do najbliższej placówki zajmującej się leczeniem 
chorób zakaźnych 

Dalsze postępowanie lecznicze wdraża lekarz ( decyduje  
m.in.  o szczepieniu p/ko WZW typy B, podaniu 
immunoglobuliny swoistej anty-Hbs,  podanie leku 
przeciwretrowirusowego – Retrovir)

Każda osobo po ekspozycji powinna być objęta 
programem badań kontrolnych – celem monitorowania 
serokonwersji

Osoba po ekspozycji do czasu wykluczenia  zakażenia 
powinna w kontaktach seksualnych używać prezerwatyw 
(ochrona i unikanie ciąży u kobiet), nie oddawać krwi, 
nasienia i narządów do przeszczepów

Kobiety karmiące powinny przerwać karmienie piersią

 

 

 

Zakażenia HIV/AIDS

Epidemia HIV i AIDS obejmuje wszystkie kontynenty
Na świecie jest około 40 mln ludzi zakażonych  wirusem 
HIV ( przy czym zmarło 2,9 mln)

Najbardziej dotkniętym regionem jest subsaharyjska 
Afryka
Żyje tam od  23 - 28 mln osób zakażonych HIV i AIDS
Drugim najbardziej dotkniętym regionem świata jest  
Ameryka Łacińska i Karaiby

Gwałtowny wzrost liczby osób żyjących z zakażeniem 
HIV odnotowano we wschodniej i 

centralnej

 Azji oraz 

wschodniej Europie 

W Polsce:
- ogółem zakażonych HIV  jest  10 895 osoby,
- chorych na AIDS – 1945
- zmarło z powodu AIDS - 866

 

 

Czynnik etiologiczny:

Ludzki wirus niedoboru odporności - HIV.  Znane są dwa 
typy :  HIV-1
odpowiedzialny za większość zakażeń na świecie i HIV-2

Źródło zakażenia : zakażony człowiek od ok. 2 tygodni od 
zakażenia aż do śmierci – we wszystkich stadiach i postaciach 
zakażenia

Drogi szarzenia: 
-Ryzykowne kontakty seksualne (bez zabezpieczenia)

-Zakażona krew i preparaty krwiopochodne na drodze 
transfuzji, 
 zakażone strzykawki lub sprzęt używany do zabiegów 
inwazyjnych

-Droga wertykalna (od matki na dziecko)

Okres wylęgania:
Średnio od zakażenia HIV do rozpoznania AIDS około 10 lat

AIDS to zespół nabytego niedoboru odporności – jest późną 
fazą zakażenia HIV. AIDS jest zespołem bardzo 
niejednorodnym. Charakteryzują go poważne zakażenia 
oportunistyczne (zapalenia mózgu, płuc), nowotwory, 
wyniszczenie, ubytek masy ciała, gorączka, biegunka,
uczucie wyczerpania fizycznego i psychicznego

 

 

Zapobieganie

1. Unieszkodliwienie źródła zakażenia: eliminacja osób 

o ryzykownych zachowaniach i zakażonych HIV 
spośród dawców krwi, nasienia, tkanek i narządów

2. Przecięcie dróg szerzenia HIV

-  stosowanie prezerwatyw

-  unikanie przygodnych kontaktów seksualnych

-  przestrzeganie zasad aseptyki i higieny  podczas 

zabiegów 

      inwazyjnych

-  stosowanie leków przeciwretrowirusowych w celu  
      zapobiegania zakażeniu dziecka jaki leczenia matki 

zakażonej      HIV, sztuczne karmienie dziecka 
zamiast karmienia piersią przez zakażoną matkę

             

 

 

WIRUSOWE  ZAPALENIE  WĄTROBY  TYPU B lub C

             

Czynnik etiologiczny : wirus HBV lub HCV

Źródło zakażenia: człowiek

Drogi szerzenia: 

-naruszenie ciągłości tkanek : np. związane z zabiegami 
medycznymi :  
 transfuzja krwi lub preparatów krwiopochodnych, 
przeszczepy tkanek  
 lub narządów, dializy, zabiegi inwazyjne przy użyciu 
niesterylnego 
 sprzętu, zabiegi endoskopowe)  lub zabiegami 
niemedycznymi : zabiegi 
 kosmetyczne, tatuaże, przekłuwanie różnych okolic ciała 
przy użyciu  
 niesterylnego sprzętu, przyjmowanie środków 
narkotyzujących przy  
 użyciu zakażonych igieł i strzykawek

- drogą kontaktów seksualnych głównie homoseksualnych

- drogą wertykalną  (najczęściej podczas porodu)

 

 

Okres wylęgania:

W przypadku WZW typu B – od 14  do 180 dni  
W przypadku WZW typu C -  do 1  do 5 miesięcy

   

Objawy:
podwyższona temperatura ciała, nudności, ogólne 
osłabienie, objawy grypopodobne,  zażółcenie skóry 

WZW typu B w 40-45% przypadków ma przebieg ostry
WZW typu C w 5-10% przypadków ma przebieg ostry

Przebieg WZW typu C jest bardziej skryty niż innych typów 
WZW, a objawy są często bardzo niecharakterystyczne.
Chory często bagatelizuje te niespecyficzne objawy, a do 
lekarza zgłasza się bardzo często z nieodwracalnymi 
patologicznymi zmianami w wątrobie

U  20% pacjentów po 25-30 latach przewlekłego procesu 
chorobowego rozwija marskość wątroby oraz raka 
wątrobowo-komórkowego

 

 

Zapobieganie  

        

-obowiązkowa hospitalizacja chorych eliminacja 
zakażonych spośród 
  kandydatów na dawców krwi , tkanek  narządów   

- stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, stosowanie 
skutecznej 
  sterylizacji narzędzi 
- odpowiednie postępowanie z materiałem biologicznym

 

-W zapobieganiu zakażeniom HBV  istotną rolę pełni 
immunizacja czynna (szczepienie) i immunizacja bierna 
(immunoglobuliny) 

-W zapobieganiu szerzenia się HCV istotna rolę odgrywa 
wykrywanie i leczenie osób zakażonych . Stosowanie 
powszechne testów przesiewowych anty-HCV w 
krwiodawstwie zmniejszyło znacznie ryzyko zakażenia HCV 
do < 0.5%. Możliwości terapeutyczne 
( interferon + rybawiryna ) zwiększają skuteczność 
eliminacji 
wirusa C, a tym samym zmniejszają ryzyko zachorowań na 
HCV 

W przypadku zakażeń HCV nie ma możliwości prowadzenia 
profilaktyki swoistej nie ma szczepionki ani 
immunoglobulin anty-HCV