Nauki o zarządzaniu

Cz. 9

Przywództwo w organizacji

Można zaryzykować tezę, że problem przywództwa i

przywódców jest jednym z najstarszych problemów, jakim i
zajmowała się ludzkość w różnych okresach swego rozwoju.
Przywództwo polega na tworzeniu wizji rozwoju i
pobudzania ludzkich motywacji.

Przywództwo w organizacji

Przywództwo – jest oddziaływaniem na zachowania

innych. Jest to rodzaj społecznego wpływu, który pojawia
się wówczas gdy jedna osoba - przywódca – jest zdolna do
powodowania pożądanego przez siebie zachowania kogoś
innego, kto ulega mu z powodu więzi jaka ich łączy, z
powodu społecznego stosunku, jaki zachodzi między nimi.

Przywództwo – to sztuka mobilizowania ludzi do

skutecznych działań.

Przywództwo w organizacji

Istota przywództwa – to świadome wywieranie

szczególnego wpływu w obrębie grupy, po to, by zbliżyć ją
do celu, jakim jest trwałe zaspokajanie jej istotnych potrzeb.

Przywódca – to ktoś, kto kieruje działaniami innych i

rozwija je, starając się zapewnić stałe doskonalenia i określa
kierunek.

Przywództwo w organizacji

Przywództwo wyraża się w zdolności jednostek do

efektywnego wpływania na postępowanie innych
jednostek lub grup ludzi. Opiera się ono na łącznym
wykorzystaniu władzy formalnej i nieformalnej. Przejawia
się również w zdolności do motywowania podwładnych i
tych osób, którymi przywódca może kierować, tak by
postępowali zgodnie z jego wolą. Przywództwo wynika z
zestawu cech osobowości przywódcy, z jego postawy oraz z
sytuacji, w jakiej realizowany jest ten proces.

Przywództwo w organizacji

Cechy

osobowości

Postawy;

zachowania

Sytuacje,

warunki

Przywództwo

Style przywództwa

Zakres definiowania przywództwa

Przywództwo w organizacji

John Gardner sformułował pięć kryteriów pozwalających odróżnić

przywódców od zwykłych kierowników (menedżerów).

- przywódca myśli długofalowo, wybiegając daleko poza problemy

bieżące,
- przywódca posiada szczególne umiejętności radzenia sobie ze
sprzecznymi potrzebami zespołu,
- przywódca przywiązuje dużą wagę do wizji, wartości i motywacji,
- przywódca nie akceptuje aktualnego stanu rzeczy, poszukuje

lepszych,

efektywniejszych rozwiązań,
- przywódca nie ogranicza się w swych zainteresowaniach do

zakresu

zadań zespołu.

Komunikowanie się w organizacji

• Komunikowanie się jest procesem przekazywania

informacji od jednej osoby do drugiej. Skuteczne
komunikowanie się to proces wysyłania wiadomości w taki
sposób, że wiadomości ma możliwie zbliżone znaczenie do
wiadomości zamierzonej.

• Według J. Stonera, Komunikacja, to proces, w którym

ludzie dążą do dzielenia się znaczeniami za pośrednictwem
symbolicznych komunikatów (przekazów). Komunikacja
odbywa się między nadawcą i odbiorcą.

Model procesu komunikacji

schemat

Nadaw

ca

(źródło)

Kod

owa

nie

Kan

ał

Odko

dowa

nie

Odbior

ca

Nadawani
e

Komunikat

Komunik
at

Odbió
r

Szum

Sprzężenie zwrotne

Odbiór

Nadawa
nie

Model procesu komunikacji

W modelu procesu komunikacji występują takie pojęcia jak:

komunikat, nadawca, odbiorca, kodowanie, dekodowanie, szum,
kanał.

Komunikat, to zakodowana informacja przesyłana przez nadawcę

do odbiorcy. Komunikat zwany jest również przekazem.

Nadawca, to osoba rozpoczynająca komunikację i pragnąca

przekazać informację innej osobie. Nadawca przekazuje
informację jednej lub większej liczbie osób.

Kodowanie, polega na przełożeniu przez nadawcę informacji,

która ma być przekazana , na wiele symboli. Kodem jest język,
zachowanie się rozmówcy oraz różne symbole.

Dekodowanie, to proces, w którym odbiorca interpretuje

komunikat i przekłada go na przydatną informację (zrozumiałą
informację).

Model procesu komunikacji

Kanał, środek (medium) za pośrednictwem którego

następuje komunikacja miedzy nadawcą a odbiorcą.

Szum, wszystko co wprowadza zamieszanie, zakłóca,

ogranicza lub w inny sposób przeszkadza w komunikacji

Formy komunikacji interpersonalnej

Formy komunikacji interdyscyplinarnej mogą być

ustne lub pisemne oraz wizualne (wykresy, fotografie, filmy
i nagrania magnetowidowe.

1. Komunikacja ustna ma miejsce w toku bezpośredniej

rozmowy, dyskusji grupowych, rozmów telefonicznych i
innych okoliczności, w których słowo mówione jest używane
do wyrażenia treści.

2. Komunikacja pisemna obejmuje: notatki, listy,

sprawozdania i inne okoliczności, w których do przekazania
informacji wykorzystuje się słowo pisane.

Formy komunikacji interdyscyplinarnej

tabela

Forma

Korzyści

Wady

Ustna

1.

Sprzyja

zwrotnej

reakcji i
wymianie poglądów
2. Łatwa w użyciu

1. Może być niedokładna

2. Nie zostawia trwałego

zapisu

Pisemna

1. Przeważnie jest

dokładniejsza

2. Zostawia zapis

1. Nie sprzyja zwrotnej

reakcji

i wymianie

poglądów

2. Trudniejsza i bardziej

czasochłonna

Kształtowanie systemu komunikacji

Organizacje starają się kształtować i usprawniać systemy

komunikacyjne.

Wyróżnia się komunikację organizacyjną pionową w dół i w górę oraz

komunikację poziomą.

Komunikacja pionowa, to komunikacja odbywająca się w dół i w

górę organizacji, zwykle wzdłuż linii służbowego podporządkowania.
Może obejmować kilka szczebli organizacyjnych.

Komunikacja pozioma, to komunikacja przepływająca w poziomie

w ramach organizacji, obejmuje kolegów i osoby zajmujące
równorzędne

stanowiska

w

hierarchii

organizacyjnej,

może

obejmować osoby z kilku różnych jednostek organizacyjnych.

Inne formy komunikowania się, to „ zarządzanie poprzez

krążenie po firmie”. Wymaga od menedżera krążenia po firmie i
odbywania rozmów z wszystkimi znajdującymi się w zasięgu
organizacji.

Kto z kim komunikuje się w

organizacjach

Komunikowanie się w organizacjach jest celowe. Można twierdzić, że

w organizacjach komunikuje się „każdy z każdym” i „wszyscy ze
wszystkimi”.

W praktyce spotykamy kontakty interpersonalne między nadawcą i

odbiorcą komunikaty:

- kierownik – pracownik,
- pracownik – kierownik,
- kierownik – przedstawiciel grupy zadaniowej, rady, komitetu,

komisji, itp.

- kierownik – przedstawiciel grupy formalnej i nieformalnej tzw. Grup
interesów,
- kierownik – przedstawiciel zespołu decyzyjnego, doradczego
i koordynacyjnego

Nie jest możliwa działalność organizacji bez komunikowania się

między członkami organizacji.

Kształtowanie sieci komunikacyjnej

Sieć komunikacyjna to wzorzec, w jaki układa się

komunikacja zachodząca pomiędzy członkami grupy. L. R.
Bittel przedstawia przykłady sieci w pięcioosobowych
grupach.

-
Menadżer

-
Pracownik

Typy sieci komunikacyjnej -

Łańcuch

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

- Y

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

– „Koło od

wozu”

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

- Krąg

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

– Pajęczyna

(każdy z każdym)

schemat

Typy sieci komunikacyjnej –

telefon

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

-

Komunikacja liniowa

schemat

Typy sieci komunikacyjnej –

Zmodyfikowane „Koło od wozu”

schemat

Typy sieci komunikacyjnej –

Zmodyfikowany krąg

schemat

Typy sieci komunikacyjnej

• Sieci scentralizowane -

łańcuch, Y i „koło od wozu

” -

przełożeni zachowują kontrolę informacji, są to sieci szybkie
i elastyczne. Są to sieci ograniczone.

• Sieci zdecentralizowane –

krąg i pajęczyna

- pozwalają

na swobodną wymianę informacji w ramach całej grupy.
Zadaniem menedżera jest ułatwienie wymiany informacji,
a nie jej kontrolowanie. Są to sieci otwarte lub
nieograniczone.

Przeszkody w skutecznym

komunikowaniu się

Często występują przeszkody w skutecznym

komunikowaniu się w organizacji. Komunikowanie się
miedzy ludźmi jest utrudnione ponieważ zbiorowość ludzka i
zbiorowość

organizacji

jest

bardzo

zróżnicowana.

Zróżnicowanie to wynika z poziomu wykształcenia,
umiejętności fachowych, doświadczeń, przemęczenia i
braku nawyku słuchania.

R.W. Griffin przytacza bariery skutecznej komunikacji .

Do czynników zakłócających proces komunikowania się
zalicza się cechy nadawcy, cechy odbiorcy, dynamikę
interpersonalną, i czynniki po stronie otoczenia.

Bariery skutecznej komunikacji

tabela

Cechy nadawcy

- Sprzeczne lub niespójne sygnały
- Niewiarygodność w przedmiocie wiadomości
- Niechęć do komunikowania się

-Cechy odbiorcy

- Brak nawyku słuchania
- Uprzedzenia w przedmiocie wiadomości

-Dynamika interpersonalna pomiędzy

nadawcą i odbiorcą

- Semantyka
- Różnice statutu lub władzy
- Różnica percepcji

-Czynniki po stronie otoczenia

- Szumy
-- Przeciążenie

Bariery skutecznej komunikacji

Komunikacja jest procesem społecznym. Odbiorca

przekazu musi przekaz zrozumieć i po odpowiedniej
interpretacji

podjąć

właściwe

decyzje

zgodne

z

oczekiwaniami przekazującego informację. Szumy i
przeciążenia tj. występujące zniekształcenia komunikatu
zostają często likwidowane kiedy następuje sprzężenie
zwrotne w komunikowaniu się( dwustronna komunikacja).
Nadawca otrzymując odpowiedź może zweryfikować
prawdziwość i dokładność własnego przekazu.

Przezwyciężanie barier komunikowania

sie

Dobry menedżer docenia sprawne i dokładne

komunikowanie się w organizacji i wpływa na poprawę
systemu komunikowania się. Jedną z form poprawy
komunikacji kierownictwa organizacji z personelem jest
krążenie

(obchody)

kierownika

po

wydziałach

i

stanowiskach pracy w celu osobistego poznania poglądów
pracowników dotyczących funkcjonowania organizacji.

Techniki poprawy skuteczności

komunikacji

tabela

Techniki dla nadawcy

Sprzężenie zwrotne
Świadomość języka i znaczenia
Zachowanie wiarygodności
Wrażliwość na potrzeby odbiorcy

Techniki dla odbiorcy

Rozwijanie umiejętności słuchania
Wrażliwość na potrzeby odbiorcy

Techniki dla nadawcy i odbiorcy

Śledzenie losów informacji
Regulacja przepływu informacji
Zrozumienie bogactwa różnych środków przekazu

Techniki poprawy skuteczności

komunikacji

R.W. Griffin techniki przezwyciężania barier

komunikowania się podzielił na techniki oddzielne dla
nadawcy i oddzielne dla odbiorcy oraz łącznie dla odbiorcy i
nadawcy. Menedżer nadawca powinien być wiarygodnym
ekspertem w danej dziedzinie i właściwie wykorzystywać
obustronną komunikacje.