Zarządzanie i InŜynieria Produkcji
oprac. Beata Starzyńska
Kierowanie/przywództwo, motywowanie
przywództwo
kierowanie
motywowanie
(przewodzenie)
zespół procesów
wpływanie na
oddziaływanie
wykorzystywanych w
postawy i zachowania
(przywódcy) na
celu sprawienia,
pracownika za
zachowania innych,
by członkowie
pośrednictwem
dające w efekcie
przedsiębiorstwa
określonych bodźców,
poŜądane zachowania
współpracowali ze
które przekształcają
podwładnych
sobą w interesie
się w motywy*
organizacji
działania
*) motyw – wewnętrzny stan organizmu, potrzeba, pragnienie kierujące działania pracownika na osiąganie celów 2 z 17
Motyw, motywacja, motywowanie
motyw*
motywacja
motywowanie
pobudki i przyczyny
powodowanie działań
(powody) działania;
osób (pracowników)
przyczyna, która
uzasadnienie,
w określony sposób,
pobudza do działania
wyjaśnienie pobudek;
pobudzanie do
działanie i wynik
działania
motywowania
*) motyw – wewnętrzny stan organizmu, potrzeba, pragnienie kierujące działania pracownika na osiąganie celów 3 z 17
Zarządzanie przez cele (ZPC)
istota
polega na wspólnym (przełoŜeni i podwładni)
określaniu celów oraz mierników skuteczności
działania, a takŜe wspólnych przeglądach i ocenie rezultatów działań
charakterystyka
samodzielność pracowników w wyborze środków i sposobów działania
opracowywanie imiennych planów przedsięwzięć
systematyczne przeglądy oraz samokontrola
bodźce płacowe, premiowe, awanse
4 z 17
Zarządzanie przez delegowanie
uprawnień (ZPD)
istota
polega na przekazywaniu pracownikom niŜszych
szczebli zarządzania części formalnej władzy i odpowiedzialności za wykonanie zadań
charakterystyka
dotyczy zadań operacyjnych, rutynowych
odpowiedzialność dot. podwładnego i
przełoŜonego (zakres przekazanych uprawnień na piśmie, właściwy wybór osoby, nadzór i kontrola)
wzbogacanie pracy i uaktywnianie pracowników
dowartościowanie i nagradzanie pracowników
5 z 17
Zarządzanie przez wyjątki (ZPW)
istota
bazuje na systemie przepływu informacji, w którym przełoŜony otrzymuje tylko sygnały o istotnych odchyleniach (wyjątkach) w przebiegu procesów od ustalonych wcześniej wzorców (planów, norm,
standardów, zwyczajów, itp.)
charakterystyka
połoŜenie nacisku na sposób, zakres i rodzaj przekazywanych informacji
autonomia decyzyjna podwładnych w działaniach standardowych lub mieszczących się w granicach przyjętej tolerancji („in plus” – szanse, „in
minus” – zagroŜenia i kryzysy)
wyzwala samodzielność i odpowiedzialność oraz zaufanie do kierownictwa niŜszego szczebla
6
zarządzania
z 17
Zarządzanie przez wyniki (rezultaty)
(ZPR) istota
polega na formułowaniu celów i zadań dla jednostek organizacyjnych, a następnie rozliczanie ich z uzyskanych wyników (w kategoriach kosztów i
zysków)
charakterystyka
połoŜenie nacisku na kontrolę oraz rozliczanie wyników końcowych
dla tzw. centrów zysków ustalanie minimalnego poziomu wartości zysku do osiągnięcia
dla tzw. centrów kosztów ustalanie limitów
kosztów działalności
samodzielność j.o. w zakresie gospodarowania przyznanymi środkami - głównym motywem
działań jest chęć maksymalizacji zysków
7 z 17
Zarządzanie przez zadania (ZPZ)
istota
polega na formułowaniu (przez przełoŜonego)
konkretnych zadań rzeczowych (dla podwładnych) wraz z określeniem terminu ich wykonania
charakterystyka
zadania (najczęściej niepowtarzalne) wynikają z dekompozycji celów głównych (oraz pośrednich)
przedsiębiorstwa
przydział zadań w czasie odpraw z pracownikami
przynajmniej jednorazowa kontrola wykonania
lub stanu zaawansowania zadań
bodźce płacowe w postaci płacy akordowej (za sztukę, prowizja od obrotu) lub za wykonane
8 z 17
dzieło
Zarządzanie przez innowacje (ZPI)
istota
polega na ciągłym poszukiwaniu moŜliwości oraz wdraŜaniu zmian (usprawnień, udoskonaleń,
innowacji) w przedsiębiorstwie (jest realizacją strategii ciągłego doskonalenia) w celu podniesienia efektywności działań
charakterystyka
zdarzeniami inicjującymi działania są
pojawiające się problemy (tworzy się listy
problemów do rozwiązania)
prowadzenie analiz ekonomicznych w aspekcie
opłacalności proponowanych rozwiązań oraz
skutków społecznych zmian
przełoŜeni tworzą warunki sprzyjające
innowacjom; oceniają przede wszystkim
pomysłowość oraz inwencję twórczą
9 z 17
pracowników
Zarządzanie przez partycypację (ZPP)
istota
technika zarządzania przez współudział - wzrost aktywności podwładnych oraz zaspokojenie ich
potrzeb wyŜszego rzędu (samorealizacji, uznania, przynaleŜności) w drodze dopuszczenia ich do
procesu podejmowania decyzji
charakterystyka
partycypacja formalna – wpływ przedstawicieli pracowników na podejmowane decyzje w ramach
rozwiązań instytucjonalnych (związki zawodowe, rady pracownicze, rady nadzorcze i in.);
nieformalna – utrwalone zachowania, wpisane w
kulturę organizacyjną przedsiębiorstwa
partycypacja pośrednia (przedstawicielska jw.) lub bezpośrednia (narady pracownicze, zespoły
zadaniowe, grupy partnerskie, zespoły
10
autonomiczne, koła jakości, itp.)
z 17
Zarządzanie przez partycypację (ZPP)
charakterystyka
partycypacja bierna – wynika z formalnej przynaleŜności pracowników do organizacji – przejawia się w istnieniu praw, z których pracownicy mogą (ale nie muszą) korzystać: I. prawo do informacji ze strony kierownictwa, II. prawo do wysłuchania skarg i zaŜaleń, III. prawo do wypowiadania się i opiniowania, IV. prawo do doradzania kierownictwu
partycypacja czynna – wymaga zaangaŜowania się ze strony pracowników; opiera się na prawach: I. prawo do wyraŜania sprzeciwu wobec zamiarów i decyzji
kierownictwa, II. prawo do wyraŜania zgody, III. prawo do wspólnego rozstrzygania, stanowienia i podejmowania decyzji (np. poprzez głosowanie), IV. prawo wyłącznego podejmowania decyzji (samowola pracownicza)
11 z 17
Zarządzanie przez konflikt (ZPK)
istota
polega na wczesnym wykrywaniu potencjalnych
źródeł konfliktów w celu powzięcia środków
zapobiegawczych (strategia zapobiegania)
charakterystyka
źródłami konfliktów są róŜnice interesów, postaw i zachowań, wyznawane poglądy oraz systemy
wartości, nietolerancja; gdy zainteresowani są nieprzejednani i niezdolni do uznania racji innych
konflikt jako motywacja – wyzwala aktywność w postaci „ducha walki” oraz dąŜność do osłabiania niepoŜądanych zachowań organizacyjnych
12 z 17
Zarządzanie przez konflikt (ZPK)
metody rozwiązywania konfliktów
unikanie i odwlekanie – negowanie konfliktów; stanowią one „tabu” w przedsiębiorstwie; w efekcie
przytłumienie konfliktu lub odroczenie go w czasie
wymuszanie – narzucenie rozwiązania odgórnie, z pozycji władzy
kompromis – zachęcenie do zawarcia ugody, na bazie której strony konfliktu uzyskują częściowe spełnienie swoich roszczeń, jednocześnie rezygnując z pewnej ich części
mediacje – rozstrzygnięcie konfliktu następuje na skutek uczestnictwa i osądu mediatora (niezaleŜnej osoby trzeciej); jest to osoba upowaŜniona przez zarząd przedsiębiorstwa w sytuacji, gdy bezpośredni przełoŜony stron konfliktu nie jest w stanie zaŜegnać konfliktu 13 z 17
Zarządzanie przez komunikowanie się
(ZPK)
istota
polega na budowie i doskonaleniu systemu stałego informowania pracowników o celach i miejscu
przedsiębiorstwa na rynku, zamierzeniach jego
kierownictwa oraz o pojawiających się problemach charakterystyka
wymaga znajomości procesu komunikowania się
zakłada, Ŝe pracownicy chcą być partnerami dla kierownictwa w procesach zarządzania
zapobiega powstawaniu zjawiska tzw. pustki
informacyjnej, wypełnianej najczęściej przez domysły, plotki i podejrzenia
14 z 17
Zarządzanie przez komunikowanie się
(ZPK)
definicja komunikowania się
przekazywanie adresatom komunikatów,
wywołujące zamierzony skutek; zdolność do odbioru komunikatów od innych nadawców
style komunikowania się w relacji przełoŜony - pracownik
przyjacielski – zrozumienie dla problemów i odczuć pracowników; zachęcający do wypowiedzi; ukierunkowany na utrzymywanie pozytywnych relacji oraz więzi towarzyskich
doradczy – aktywność i entuzjazm; chęć wywierania wpływu na pracowników; ukierunkowanie na podtrzymanie dobrych relacji
analityczny – zorientowany na zadania i współpracę, a nie emocje i oceny; niechęć do dominacji; oszczędne komunikaty
wodzowski – dąŜność do dominacji; przywiązanie do własnej 15 z 17
koncepcji; zwięzłość i rzeczowość; agresywność;
Zarządzanie przez grupy autonomiczne
istota
polega na tworzeniu (głównie na szczeblu
wykonawczym) samodzielnych grup roboczych,
pozbawionych formalnego kierownika (funkcję tę sprawuje wybrany przez grupę lider)
charakterystyka
nadrzędna ingerencja w działania grupy jest
ograniczona do wyznaczania zadań, przeprowadzenia oceny i rozliczeń działań oraz do sytuacji
wyjątkowych
szeroka autonomia działań; zmienność przydziału zadań dla danej osoby; wynagrodzenie wg wkładu pracy
poszerzanie zakresu i ciągłe wzbogacanie pracy 16 z 17
Style kierowania lidera w pracy
zespołowej
autokratyczny – samodzielnie podejmuje wszystkie decyzje odnośnie przebiegu prac w podległym mu zespole i nie pozostawia pracownikom Ŝadnego marginesu swobody działania; pragnie znać wszystkie szczegóły dot. pracy zespołu
demokratyczny – przed podjęciem decyzji lider zespołu zasięga opinii członków zespołu; brak podziału na rządzących i podwładnych; mają oni większą samodzielność oraz moŜliwość podejmowania inicjatyw; lidera nie interesują
„drobiazgi”; zainteresowanie sprawami osobistymi członków zespołu
liberalny – lider zespołu pozostawia członkom zespołu pełną swobodę w podejmowaniu decyzji; nie ingeruje w działania zespołu; udziela informacji tylko wtedy, gdy np. jest pytany o radę
17 z 17
Zarządzanie przez koła jakości
istota
polega na inicjowaniu tworzenia, opartej na
dobrowolności uczestnictwa, grup pracowniczych nastawionych na poprawę jakości pracy i/lub
jakości produktów
charakterystyka
koło jakości tworzy kilku (kilkunastu) pracowników, najczęściej zatrudnionych w tej samej jednostce organizacyjnej
zadaniem kół jakości jest generowanie oraz
dyskutowanie pomysłów odnośnie rozwiązań
problemów jakościowych
spotkania mają miejsce w przedsiębiorstwie lub poza nim
17’ z 17