Profilaktyka raka 

szyjki macicy-

Twój wybór!

Program skierowany 

do uczniów klas I 

liceum.

 

 

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Wydział Nauk o Zdrowiu

Kierunek: pielęgniarstwo

Agnieszka Wróbel

Karolina Szczypińska 

gr. 10c

 

 

Jak dużo wiesz o raku 

szyjki macicy? 

Sprawdź swoją 

wiedzę odpowiadając 

na nasze pytania.

 

 

1. Co to jest szyjka 

macicy?

a) Inna nazwa wnętrza 

macicy.

b) Wąska dolna część 

macicy, uchodząca w 

górnej części pochwy.

c) Inna nazwa pochwy.

 

 

2. Główną przyczyną 

raka szyjki macicy 

jest/są:

a) Czynniki 

genetyczne

b) Złe nawyki 

żywieniowe

c) Wirus

 

 

3. Zakażenia wirusowe 

są zwykle usuwane w 

sposób naturalny 

przez...

a) Układ nerwowy

b) Układ oddechowy

c) Układ odpornościowy 

(immunologiczny

)

 

 

4. Które, spośród aktywnie 

seksualnych kobiet, są 

narażone na zakażenie 

wirusem, mogącym 

wywołać raka szyjki 

macicy?

a) Tylko młode kobiety.

b) Tylko starsze kobiety.

c) Zarówno młodsze jak i 

starsze kobiety.

 

 

5. Szyjka macicy...

a) Nie jest narażona na 

zakażenia i rozwój raka, 

ponieważ chroni ją śluz.

b) Jest stale narażona na 

zakażenia i rozwój raka.

c) Staje się odporna na 

zakażenia i rozwój raka po 

urodzeniu dziecka.

 

 

                         Wstęp

Rak szyjki macicy jest chorobą, którą 

jest zagrożona praktycznie każda 

kobieta.

Po zapoznaniu się z dalszymi 

informacjami masz szansę uniknięcia 

tej choroby lub rozpozania jej w tak 

wczesnym stadium, że niewielki 

zabieg chirurgiczny pozwoli ją 

całkiwicie wyeliminować, a Twoje 

plany życiowe i macierzyńskie mogą 

być w pełni zrealizowane.

 

 

Problem priorytetowy:

Główną i podstawową 

przyczną raka szyjki 

macicy to  infekcja 

onkogennym wirusem 

brodawczaka ludzkiego 

czyli wirusem HPV.

 

 

Czym jest wirus HPV?

    

Wirus brodawczaka ludzkiego 

(HPV) jest szeroko 

rozpowszechniony . 

Istnieje ponad 100 typów wirusa 

HPV, z których większość jest 

relatywnie nieszkodliwa , a 

zakażenie przebiega bezobjawowo 

i ustępuje samoistnie . 

Około 30 typów wirusa HPV jest 

odpowiedzialnych za infekcje 

narządów moczowo-płciowych 

kobiet i mężczyzn.

 

 

   
      

Na całym świecie około 630 milionów ludzi jest 

zakażonych wirusem HPV . 

W pewnym momencie swojego życia około 

połowa aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn 

zostaje zakażona wirusem HPV . 

- statystycznie istotna większość kobiet – 80% - 

zostaje zakażona przed ukończeniem 50 roku 

życia . 

Zakażenie wirusem HPV najbardziej 

rozpowszechnione jest wśród młodych osób 

dorosłych w wieku 18-28 lat . 

Większość zakażeń wirusem HPV przebiega 

bezobjawowo, a do transmisji wirusa 

(przeniesienia wirusa) może dojść nawet, gdy 

brak objawów zakażenia (brodawki lub inne 

widoczne zmiany) .

 

 

Jakie mogą być skutki HPV u kobiety 

oraz mężczyzn ?

     

Wirusy przekazywane drogą płciową możemy 

podzielić na niskoonkogenne (niskiego ryzyka) 

oraz wysokoonkogenne (wysokiego ryzyka). 

Wirusy niskiego ryzyka odpowiedzialne są za 

powstawanie łagodnych zmian brodawkowatych 

narządów rozrodczych (określanych jako kłykciny 

kończyste) zarówno u kobiet jak i mężczyzn. 

Odmiany HPV wysokiego ryzyka prowadzą 

najczęściej do powstawania raka szyjki macicy 

(ponad 90% zachorowań wywołanych przez 

wysokoonkogenne odmiany HPV). Zakażenie 

typami HPV wysokoonkogennym związane jest 

również z występowaniem innych, rzadziej 

występujących nowotworów narządów moczowo-

płciowych, takich jak rak odbytu, pochwy i sromu. 

 

 

 

     

Z badań wynika, że ok. 75% aktywnych 

seksualnie kobiet na pewnym etapie życia 

ulega zakażeniu wirusem HPV. W 80% 

przypadków wirus ustępuje samoistnie w 

ciągu kilku miesięcy. Pozostaje jednak 20% 

zarażonych kobiet w których organizmach 

jego obecność przejmuje formę 

przewlekłą. Statystycznie, przewlekła 

infekcja HPV zwiększa 500-krotnie ryzyko 

rozwoju raka szyjki macicy. HPV DNA jest 

obecny w 99,7% przypadków raka szyjki 

macicy, co oznacza, że ma wpływ na 

prawie każde zachorowanie na tą 

przypadłość. 

      Zarówno kobiety, jak i mężczyźni 

zupełnie nieświadomie mogą przekazać 

wirus swojemu partnerowi seksualnemu – 

często jego występowanie jest całkowicie 

bezobjawowe.

 

 

 

Wirus HPV, a problemy 

zdrowotne mężczyzn.

  

 Dobra wiadomość: u większości mężczyzn 

narażonych na kontakt wirusem HPV nie dojdzie do 

powstania żadnych objawów ani problemów 

zdrowotnych. Szacuje się, że tylko u około 1% 

aktywnych seksualnie mężczyzn, może on spowodować 

powstanie trudnych do wyleczenia brodawek 

narządów moczowo-płciowych. Jeszcze rzadziej 

występuje rak prącia i odbytu. Jednak 

prawdopodobieństwo rozwoju raka odbytu u mężczyzn 

homo- i biseksualnych jest 17 razy większe niż u 

mężczyzn heteroseksualnych. Prawdopodobieństwo to 

wzrasta też u mężczyzn z upośledzoną odpornością, a 

także u nosicieli wirusa HIV. 

 

 

 

 

                      

   Jak się rozwija HPV?

     

W większości przypadków zakażenie 

wirusami HPV ustępuje samoistnie, ale w 

przypadkach zakażeń wirusami HPV 

wysokiego ryzyka może dojść do rozwoju 

raka szyjki macicy. Zmiany w obrębie 

szyjki macicy powstałe z nieprawidłowych 

komórek na skutek zakażenia wirusem 

HPV są opisywane jako śródnabłonkowa 

zmiana nowotworowa (CIN). W zależności 

od typu wirusa HPV przebieg zakażenia 

prowadzący do rozwoju raka szyjki macicy 

może być różny. 

Zakażenia typami wirusa HPV niskiego 

ryzyka (HPV 6 lub 11) obciążone są 

znikomym ryzykiem  progresji zmian, ale 

mogą przejść w etap tzw. przetrwałego 

     zakażenia. 

 

 

     Reasumując, większość zakażeń wirusami 

HPV ustępuje samoistnie w ciągu 24 

miesięcy.Zakażenia typami wirusa HPV 

wysokiego ryzyka (typy HPV 16 i 18) są 

często powiązane z CIN 2 - zmianami 

bardziej zaawansowanymi. Pomimo, że 

stany przedrakowe CIN spowodowane 

przez wirusy HPV mogą ustąpić bez 

potrzeby leczenia, to prawdopodobieństwo 

progresji nowotworowej jest tym wyższe 

im zmiany te są większe (CIN 2/3). 

CIN 2/3 – dysplazja średniego i dużego 

stopnia (uszkodzenie szyjki macicy 

znacznego stopnia lub stan przedrakowy). 

CIN 1 – dysplazja małego stopnia, w 

stopniu tym opisywane są również 
brodawki narządów moczowo- płciowych

 . 

 

 

 

 

Czynniki rozwoju raka 

szyjki macicy:

-przewlekłe zakażenie 

wirusem brodawczaka 

ludzkiego

-wczesne rozpoczęcie 

współżycia płciowego

-duża liczba partnerów 

płciowych

-duża liczba porodów

-wieloletnie palenie 

papierosów

 

 

Czynniki 

prawdopodobne:

-wieloletnie stosowanie 

hormonalnych leków 

antykoncepcyjnych

-zakażenie HIV

-częste nie leczone 

zakażenie pochwy 

wywołane przez Chlamydia

 

 

Jak przenosi się wirus HPV?

Wirus przekazywany jest w 

czasie stosunku seksualnego, a 

czasami nawet w czasie 

intymnego kontaktu skóry 

narządów płciowych partnerów. 

Zatem ryzyko zakażenia się 

wirusem HPV dotyczy każdej 

aktywnej seksualnie osoby. 

Prezerwatywa nie daje ochrony 

przed zakażeniem, ponieważ 

skóra bezpośrednio wokół 

narządów płciowych również 

może go przenosić.

 

 

Jakie są objawy raka szyjki 

macicy?

We czesnym stadium 

zaawansowania choroby:

-możne nie dawać żadnych 

objawów.

W późnym stopniu 

zaawansowania:

-nieprawidłowa wydzielina z 

pochwy

-upławy (wodniste z krwią)

-nieprawidłowe krwawienie 

miesięczne

-ból podczas stosunku płciowego

-bóle podbrzusza i okolicy 

krzyżowej

 

 

Znaczenie badań 

cytologicznych

Badanie cytologiczne pozwoliły 

na znaczne ograniczenie 

występowania raka szyjki macicy 

w wielu krajach na świecie. 

Regularne badanie jest 

najbardziej skutecznym 

sposobem wykrywania 

nieprawidłowych zmian 

komórkowych szyjki macicy.

 

 

Na czym polega badanie 

cytologiczne?

Wymaz cytologiczny zwany 

popularnie cytologią jest 

badaniem prostym do 

wykonania, bezbolsenym dla 

kobiety, trwającym kilka minut. 

Ma on na celu wykrycie 

nieprawidłowych komórek, 

świadczących o rozpoczęciu się 

procesie nowotworowym.

 

 

Na świecie co minutę wykrywa się 

nowy przypadek zachorowania na 

raka szyjki macicy. Co dwie minuty z 

tego powodu umiera kobieta.

Dlaczego Polki nie robią 

cytologii?

Polska należy do krajów europejskich 

o najwyższym poziomie 

zachorowalności i umieralności 

kobiet z powodu raka szyjki macicy.

Kobiety w Polsce myślą:

„nie będę się badać, bo jeszcze coś 

wykryją”

„rak mnie nie dotyczy-to choroba 

starszych kobiet”

 

 

Jak często należy 

poddawać się badaniu?

Badanie to powinno być 

rutynowo wykonywane u 

każdej kobiety po inicjacji 

seksualnej-początkowo raz 

w roku przez pierwsze 3-4 

lata, a następnie 

powtarzane nie rzadziej 

niż  co 3 lata.

 

 

Badanie cytologiczne 

najlepiej przeprowadzić:

-co najmniej 2 dni po ostatnim 

dniu miesiczki i nie później niż 2 

dni przed rozpoczęciem 

miesiączki.

-co najmniej 4 dni po użyciu  

globulek dopochwowych

-w dniu badania nie należy 

współżyć ani zakładać 

tamponów.

 

 

Dzięki wczesnemu 

wykrywaniu choroby za 

pomocą badania 

cytologicznego, ocalono 

życie wielu kobiet. 

Jednakże cytologia nie 

uchroni Cię przed 

zakażeniem wirusem HPV.

 

 

Niezależnie od 

wykonywanej cytologii, 

zapytaj lekarza o 

szczepienie przeciwko 

onkogennym typom wirusa 

HPV 16 i 18.

 

 

Szczepionka przeciwko HPV

Rok 2006 możemy nazwać 

przełomowym w walce z rakiem 

szyjki macicy, bowiem pojawiła 

się szczepionka. Szczepienie nie 

chroni nas w 100% przed 

rakiem. Jednak zmniejsza ryzyko 

zmian przednowotworowych. 

Dlatego, nawet po zaczepieniu, 

tak ważne jest dalsze regularne 

wykonywanie badań 

cytologicznych.

 

 

Kto może się szczepić?

Zaleca się rytunowe 

szczepienia dziewczętom w 

wieku 11/12 lat. 

Szczepienia mogą być 

wykonywane także u 

młodszych dziewcząt oraz 

u chłopców w wieku 9-15 

lat.

 

 

Zalecanie jest również 

szczepienie osób w wieku 

13/26 lat, które nie zostały 

poddane szczepieniu. 

Najkorzystniejsze jest 

szczepienie przed 

potencjalną ekspozycją na 

zakażenie HPV, a więc 

przed inicjacją seksualną.

 

 

Połączenie szczepienia 

przeciwko zakażaniu 

wirusem HPV oraz 

regularne wykonywanie 

cytologii stanowi 

optymalną formę 

profilaktyki raka szyjki 

macicy.

 

 

Rak szyjki macicy 

zabija 5 Polek 

dziennie.

Możemy to zmienić!

 

 

Cel ogólny

Poprawa stanu zdrowia - 

wczesne wykrycie 

nowotworu raka szyjki 

macicy

 

 

Cele szczegółowe

Po zrealizowaniu programu uczeń 

potrafi:

Omówić czym jest rak szyjki macicy oraz 

przedstawić czynniki rozwoju
Omówić epidemiologię szerzenia się 

wirusa HPV-głównej przyczyny raka szyjki 

macicy
Omówić objawy raka szyjki macicy
Przedstawić znaczenie badań 

cytologicznych oraz wykonywania 

szczepień ochronnych przeciwko HPV

 

 

Środki finansowe:

Ministerstwo Zdrowia

NFZ

Polskie Towarzystwo 

Ginekologiczne

 

 

Osoby biorące udział w 

programie:

Agnieszka Wróbel, Karolina 

Szczypińska - 

koordynatorki(osoby ds. promocji 

zdrowia)

Dr Agnieszka Gąsowska-ginekolog

Dr n. med. Małgorzata Rekosz

Dr Grzegorz Południewski-

położnik

 

 

Czas trwania programu

Odbywać się będą 2 cykle 

spotkań po 45 min

 

 

Zadania

Kryterium 

sukcesu

Środki 

realizacji

Wykonawcy

Środki 

dydaktyczne

Epidemiolo

gia raka 

szyjki 

macicy

70%

Agnieszka 
Wróbel, 

Karolina 
Szczypińs
ka Dr n. 
med. 

Małgorzat
a Rekosz

Zapobiegan

ie i leczenie 

raka szyjki 

macicy
( wygląd 

badania 

cytologiczn

ego 

znaczenie 

szczepionki

)

50%

Dr 

Agnieszka 
Gąsowska-
ginekolog 
Dr 

Grzegorz 
Południew
ski-
położnik

 

 

Kolejne tematy spotkań

Konkurs plastyczny na temat 

profilaktyki raka szyjki 

macicy
Ankieta dydaktyczna 

dotycząca przeprowadzonego 

programu ( test 

sprawdzający wiadomości)

 

 

Monitoring

Powtórne wypełnianie testu 

sprawdzającego wiedze 

uczniów po przeprowadzonym 

programie