Rak Szyjki Macicy

Epidemiologia

•

piąty co do częstości nowotwór u kobiet w

Polsce/5,8%/.

•

zachorowalność systematycznie, ale

nieznacznie spada o ok. 1,8% rocznie.

•

standaryzowany współczynnik zachorowalności

w roku 2003 wynosił ok. 12,3 na 100 000 kobiet.

•

najwyższą zachorowalność zaobserwowano na

terenie zachodniej i północnej Polski, na

dawnych terenach „ziem odzyskanych”.

•

Dolny Śląsk należy do obszarów o najwyższej

zachorowalności na raka szyjki macicy-

standaryzowany współczynnik zachorowalności

wynosi ok. 13,5 na 100 000 kobiet.

Epidemiologia- c.d.



wśród przyczyn zgonów na

nowotwory złośliwe u kobiet rak

szyjki macicy znajduje się w Polsce

na siódmym miejscu.



umieralność również nieznacznie

maleje.



standaryzowany współczynnik

zgonów w roku 2003 wynosił 6,0 na

100.000 kobiet.

Epidemiologia c.d.



najczęściej chorują na ten nowotwór

kobiety III i VI dekadzie życia



w przedziale wieku 50-79 lat

utrzymuje się na stałym wysokim

poziomie

Diagnostyka

Podstawowym badaniem służącym do oceny

patologii występujących na tarczy części

pochwowej jest

rozmaz cytologiczny

W Polsce obowiązuje cytodiagnostyka wg.

systemu

Papanicolaou

oraz wg.

systemu Bethesda

Ważnym badaniem diagnostycznym jest również

kolposkopia

służąca głównie w przypadkach

infekcji wirusowych i stanów

przednowotworowych szyjki macicy.

O rozpoznaniu raka szyjki macicy decyduje zawsze

wynik

badania histopatologicznego

Profilaktyka

Wzrost oświaty zdrowotnej wśród

społeczeństwa.

Leczenie stanów zapalnych i

nadżerki szyjki macicy.

Systematyczne badania

ginekologiczne i cytologiczne.

Skryning populacyjny.

Szczepienia przeciw wirusowi HPV

Czynniki ryzyka główne

wczesne rozpoczęcie życia seksualnego –

poniżej 16 r.ż

duża liczba partnerów seksualnych

partnerzy podwyższonego ryzyka

/niemonogamiczni, z infekcją HPV/

duża liczba porodów –powyżej 3

niski standard ekonomiczny

stwierdzona wcześniej patologia w

badaniu cytologicznym lub

kolposkopowym

palenie papierosów

Czynniki ryzyka

prawdopodobne

niewłaściwa dieta /niedobór vit. C, A i E/

wieloletnie stosowanie hormonalnych

środków antykoncepcyjnych

zakażenie wirusem HPV

inne stany zapalne niż HPV /chlamydie,

rzęsistek, wirus opryszczki HSV-2/

choroby weneryczne - kiła, rzeżączka

Klasyfikacja kliniczna

Międzynarodowej

Federacji

Ginekologów i

Położników.(FIGO)

Zdefiniowana w 1971 roku .

Zaktualizowana w 1995 roku.

Stopień 0

– ca in situ

Stopień I

– zmiana ograniczona do szyjki macicy

I a-

wczesna inwazja

Ia1

-ognisko inwazji nie przekracza 3mm

grubości i 7mm szerokości

Ia2

-ognisko inwazji wynosi 3-5 mm

grubości i 7mm szerokości

-rak inwazyjny o wymiarach większych niż w

stopniu I a

Ib1

-nowotwór nie przekracza wielkości

4 cm

Ib2

-nowotwór przekracza wielkość 4 cm

Stopień II

-wzrost raka przekracza szyjkę

macicy i nacieka przymacicza nie dochodząc

do kości lub nacieka pochwę nie przekraczając

jej dolnej 1/3

II a-

rak zajmuje górna 2/3 pochwy, nie

nacieka przymacicz

II b-

rak nacieka przymacicza, ale nie

dochodzi do ścian kostnych miednicy

Stopień III

– rak nacieka przymacicza

dochodząc do kości miednicy lub

zajmuje dolną 1/3 pochwy.

Wszystkie

przypadki z nerką nie

wydzielającą lub wodonerczem

III a

-rak zajmuje dolną 1/3 pochwy.

nacieka przymacicza nie

dochodząc

do ściany kostnej miednicy

III b

- rak nacieka przymacicza do

ściany

kostnej miednicy lub

wszystkie

przypadki z

afunkcją nerki bądź wodonerczem

Stopień IV

– rak przekracza granicę

miednicy

mniejszej lub nacieka

błonę śluzową

pęcherza

moczowego i/lub odbytnicy

IV a

– nacieczenie narządów

miednicy mniejszej

/pęcherza moczowego i/lub

odbytnicy/

IV b

– odległe przerzuty

Badania

diagnostyczne



Rtg klatki piersiowej



OB, morfologia,



Badania biochemiczne:

kreatynina, mocznik, enzymy wątrobowe,

elektrolity



USG jamy brzusznej



USG miednicy mniejszej



TK miednicy mniejszej



Rezonans magnetyczny



Urografia



Cystoskopia



Rektoskopia

Stany

przednowotworowe

Brodawczak płaskonabłonkowy (papilloma

planoepitheliale) – zmiana łagodna, która w 10 %

ulega zezłośliwieniu i przechodzi w stadium inwazyjne

z pominięciem etapu raka przedinwazyjnego.

Polip szyjkowy (polypus cervicis uteri) – bardzo rzadko

złośliwieje, ok.. 0,5%.

Rogowacenie białe (leukoplakia).

Kłykciny płaskie (condylomata plana).

Kłykciny kończyste ( condylomata acuminata).

Dysplazja ( cervical interepithelial neoplasia, CIN ) –

podzieloną na trzy stopnie, przechodzącą stopniowo w

raka.

Patomorfologia

Carcinoma planoepitheliale – 85%.

Występuje w trzech odmianach:

a/ akeratodes macrocellulare

b/ akeratodes microcellulare

c/ keratodes

Adenocarcinoma – 10%

a/ adenosquamosum -wykazuje

jednocześnie cechy

złośliwe w nabłonku

gruczołowym jak i płaskim

b/ adenoacanthoma – o cechach złośliwości

nabłonka

gruczołowego bez takich cech w

nabłonku płaskim.

c/ cllarocellulare – o bardzo dużej

złośliwości i złym

rokowaniu

Patomorfologia- c.d.

Carcinoma adenoides cysticum (oblak) –

występuje rzadko, zwykle u starszych kobiet i

jest ograniczony do szyjki macicy

4.Carcinoma indefferentiatum – o bardzo dużej

złośliwości stosunkowo rzadki.

5.Nowotwory mezenchymalne

-leiomyosarcoma

-rhabdomyosarcoma

-sarcoma stromale endocervicale

6.Nowotwory wtórne – np. nacieki białaczkowe,

chłoniak , czerniak złośliwy, przerzuty raka sutka

i trzonu macicy.

Makroskopowy

obraz

kliniczny



Postać endofityczna /wrzodziejąca/



Postać egzofityczna /,,kalafiorowata”/



Postać wewnątrzszyjkowa

Drogi szerzenia się

nowotworu

przez ciągłość

przerzuty drogami chłonnymi

przerzuty drogami

krwionośnymi

Szerzenie się przez

ciągłość



w kierunku pochwy i jej ścian- (tu może przyjąć

postać egzofitczną lub endofitczną)



w kierunku jamy macicy i jej mięśnia - (kierunek

ten przyjmuje często postać

wewnątrzszyjkowa)



w kierunku przymacicz – kierunek dominujący



w kierunku przegrody pochwowo-odbytniczej i

odbytnicy



w kierunku ściany pęcherza moczowego

Szerzenie się drogami

chłonnymi



drogi chłonne i węzły okolicy

okołoszyjkowej, przymacicz,

biodrowe wewnętrzne i zewnętrzne,

zasłonowe, krzyżowe



węzły chłonne biodrowe wspólne

oraz pachwinowe i przyaortalne



węzły chłonne lewego nadobojcza

Szerzenie się drogami

krwionośnymi



Przerzuty tą droga występują rzadko

w ok.25% przypadków i zwykle w

zaawansowanej fazie choroby



Najczęściej stwierdza się metastazy

w wątrobie, kościach, płucach ,jelicie

grubym i mózgu

Objawy



upławy – często wodniste podbarwione krwią



krwawienie lub plamienie kontaktowe



upławy ropne z krwią , cuchnące



krwawienia lub krwotoki



bóle podbrzusza i okolicy lędźwiowo-krzyżowej



obrzęk jednej (częściej) lub obu kończyn dolnych



zaburzenia mikcji,krwiomocz i objawy kolki

nerkowej



wodonercze, afunkcja nerek i mocznica



zaparcia i subileus

Najczęstsze

przyczyny

zgonu

powodu

raka

szyjki

macicy



masywny krwotok



mocznica



wyniszczenie

Czynniki

rokownicze

klasyczne

Stopień zaawansowania klinicznego

Typ histologiczny nowotworu

Wiek chorej

Stan ogólny chorej

Metoda i rodzaj zastosowanego

leczenia

Czynniki

rokownicze

dodatkowe

•

Serologiczne i tkankowe markery nowotworowe

/SCC ,CEA /

•

Aktywność proliferacyjna

•

Naciekanie przestrzeni naczyniowych

•

Aktywność angiogenetyczna

–

gęstość mikronaczyń /MVD/,

-śródnabłonkowy naczyniowy czynnik wzrostu

/VEGF/

•

Ekspresja onkogenów

-dla receptoru nabłonkowego czynnika wzrostu

/EGFR/

-genu c-erbB2/neu

-onkogeny HPV E5 i E6 wpływające na białko p53

Leczenie



Stopień 0, Ia

– leczeniem z wyboru

jest chirurgia



Stopień Ib. i IIa

– stosowane są dwa

rodzaje leczenia

a/ leczenie skojarzone ( chirurgia i

radioterapia)

b/ sama radioterapia



Stopień IIb, IIIa, IIIb.

–metodą z wyboru

jest radioterapia



Stopień IV

–leczenie objawowe

ZDJĘCIE LOKALIZACYJNE WYKONANE NA SYMULATORZE

1,5

OSŁONY

NAROŻNE

pole A

wyk. A.

Ignatowicz

4,5

pole boczne

OSŁONA

KOŚĆ

KRZYŻOWĄ

OSŁONA

POŚLADEK

ZDJĘCIE LOKALIZACYJNE WYKONANE NA SYMULATORZE

wyk. A.

Ignatowicz

Leczenie

c.d



Od 1999 roku wprowadzono do

standardowego postępowania u

chorych z inwazyjnym rakiem szyjki

macicy w stopniach Ib-IV

radiochemioterapię

opartą na

cisplatynie.

Postępowanie

paliatywne



Ból



Anoreksja i kacheksja



Nudności i wymioty



Niedrożność jelit



Przetoki



Krwawienie i krwotoki



Obrzęk limfatyczny

Wyniki

leczenia



Odsetek przeżyć w Polsce bez uwzględnienia stopni

zaawansowania wynosi ok.55%



Na świecie wg Annual Raport wynosi on ok. 65,5%



I stopniu

zaawansowania – odpowiednio ok:



-75% w Polsce ,-85% świat



II stopniu

zawansowania



- 66% , 70%



III stopniu

zawansowania



- 33%, 38%



IV stopniu

zaawansowania



- 1%,7%

Document Outline