Organizacja systemów
produkcyjnych
11. Planowanie organizacji
prac
Dr inż. Eugeniusz Neumann
Organizacja systemów
produkcyjnych
11. Planowanie organizacji
prac
Dr inż. Eugeniusz Neumann
2
Planowanie a
prognozowanie
Planowanie polega na angażowaniu się w przyszłość.
Wymaga „przewidywania, woli działania i dążenia do
założonych celów”. Należy podczas planowania ocenić
problemy, zagrożenia, które stoją na drodze do
pożądanych wyników. Należy jednak podkreślić,
iż planowanie mimo, że wybiega w przyszłość
zdecydowanie różni się od prognozowania czy
przewidywania. Planowanie odpowiada na pytanie: „co
robimy?”, natomiast prognozowanie raczej: „co się
zdarzy?”.
Planowanie nie jest nową ideą. Już w 1916 roku Henry
Fayol zaliczył je do pięciu funkcji administracyjnych
przedsiębiorstwa. Dopiero jednak po II wojnie światowej,
wzrost ekonomiczny i szybki rozwój rynków wymogły na
przedsiębiorstwach stworzenie systemów planowania.
3
Graficzne metody
planowania
Jedna z najwcześniejszych i najlepiej znanych metod planowania i kierowania
realizacją działań jest wykres (harmonogram) Gantta. Został on opracowany
przez Henry’ego Laurenta Gantta. Wykresy Gantta są graficzną metodą
planowania i kontrolowania wykonania prac
w czasie.
W typowym wykresie wiersze zarezerwowane są dla stanowisk pracy, bądź też
operacji lub produktów, natomiast kolumny określają kolejne jednostki
terminowania, takie jak godziny, dni, czy tez tygodnie. Dla każdej czynności
oszacowuje się czas realizacji i określa termin jego wykonania. Wykres ten
umożliwia kierownikom lub menedżerom podjęcie zobowiązań opartych na
planowanych terminach zakończenia działań, umożliwia pozyskanie zasobów w
celu skrócenia terminów realizacji działań. Harmonogram Gantta jest jedną z
najlepszych technik pozwalających na określenie obciążenia stanowisk pracy w
komórkach produkcyjnych,
w przypadku produkcji nierytmicznej.
Wykresy Gantta są łatwą i skuteczną metodą planowania prac, przejrzystym
sposobem przedstawiania faktów, metodą eliminującym bezczynność i
marnotrawstwo. W praktycznym zastosowaniu wykresy są nieco bardziej
skomplikowane, lecz charakteryzuje je łatwość kreślenia i odczytywania.
Najczęściej są one opracowywane na specjalnych siatkach i przy stosowaniu
umownych symboli.
4
Podstawowe symbole stosowane w
wykresach Gantta
L
p.
Symbol
Znaczenie symbolu
1.
Rozpoczęcie zadania
2.
Zakończenie zadania
3.
50
Gruba linia u podstawy symbolu
pokazuje
wielkość
wykonanego
zadania, w tym przypadku pokazuje
wykonanie 25 z 50 sztuk
4.
Czas nadrobiony w stosunku do
planu, następnie zadanie pokazane
powyżej linii wg właściwego czasu
rozpoczęcia
5.
Czas opóźniony w stosunku do
planowanego
6.
50
Ilość do wykonania pokazana z
lewej strony
7.
(X)
Symbol identyfikacyjny zlecenia
5
Przykład. Wykres Gantta
Poniedziałek Wtorek
Środa Czwartek Piątek
Wyrób A
Wyrób B
Pod tą samą szerokością kolumn mogą kryć się różne wielkości zleceń. I tak w wyrobie A na dzień praca obejmuje
50 sztuk, zaś dla wyrobu B wynosić będzie 40 sztuk, chociaż szerokość kolumn nie uległa zmianie.
Wyrób A
Zlecenie drugie Z50 produkcji wyrobu A zostało opóźnione, gdyż w chwili obserwacji (V) zlecenie Z100 nie jest
wykonanie w czasie, opóźnienie wynosi około pół dnia. Nie ma sensu wyznaczać innego terminu rozpoczęcia
realizacji zlecenia Z50, dopóki nie zostanie całkowicie ukończone zlecenie poprzedzające Z50.
Wyrób B
Zlecenie drugie Z250 produkcji wyrobu B zostało przyspieszone – nowe zlecenie umieszczone zostało powyżej
starszego. Zlecenie Z160 w chwili obserwacji (V) jest przyspieszone o jeden dzień. Stan ten pozwala przypuszczać,
iż zlecenie to będzie ukończone o jeden dzień wcześniej, niż wcześniej zakładano, stąd przyspieszenie realizacji
nowego zlecenia.
V
V
6
Techniki sieciowe
Możemy wyróżnić kilka podstawowych zalet metod sieciowych:
Zmuszają do precyzyjnego przeanalizowania wszystkich prac
przedsięwzięcia,
Pozwalają na porównanie wariantów działań pod względem czasu i
kosztów,
Ograniczają improwizowanie,
Pomagają w eliminowaniu inwestycji nierentownych,
Stanowią cenny instrument planowania i zarządzania, zachęcają więc do
skutecznego planowania,
Demonstrują zależności między zadaniami, poprzez graficzne
przedstawienie,
Zwracają uwagę na obszary problemowe, wykrywają wąskie gardła i
ewentualne ogniska kłopotów,
Ułatwiają komunikację, stanowią wspólną ramę odniesienia dla wszystkich
pracowników zainteresowanych projektem,
Umożliwiają koncentrację na najważniejszych pracach poprzez
identyfikację krytycznych czynności i zadań,
Zapewniają elastyczności umożliwiając kierownikom stałe aktualizowanie
ścieżki krytycznej.
7
Techniki sieciowe
W metodach sieciowych spotkać się można z kilkoma pojęciami
podstawowymi:
Czynność – to część składowa przedsięwzięcia pochłaniająca pewne środki
na jej realizację (czas, praca pracowników, maszyny..). To najczęściej
operacja. Każda czynność musi się rozpocząć i zakończyć. Początkiem
każdej czynności jest zdarzenie poprzedzające (ZP), zakończeniem każdej
czynności jest zdarzenie następujące (ZN). Czynność w sieci zależności jest
przedstawiana za pomocą strzałki, skierowanej zgodnie z postępem prac
w czasie.
Czynność zerowa (pozorna) - jest to czynność służąca do pokazania
zależności między zdarzeniem a czynnością. Bardzo często czynność ta
jest włączona do sieci, by pokazać,
że jedno ze zdarzeń nie może zaistnieć przed zakończeniem innego
zdarzenia. Czas trwania tej czynności jest równy zero. Jej stosowanie
umożliwia jednoznaczny zapis czynności wykonywanych równolegle. W
sieci zależności czynność zerową, lub tak zwaną zależność czasową,
przedstawiana jest jako strzałkę linią przerywaną.
Zdarzenie - jest to moment czasowy, w którym rozpoczyna się lub kończy
co najmniej jedna czynność. Z tym elementem zawsze związany jest
konkretny termin. W sieci zależności przedstawiane jest jako kółko.