Drogi odprowadzające mocz
• Mocz jest wytwarzany w nerkach w procesie
ciągłym. Mocz spływa z ujścia cewki zbiorczej,
znajdującego się na szczycie piramidy
nerkowej, do kielichów mniejszych, i dalej,
poprzez kielichy większe, do miedniczki
nerkowej. Stąd, drogą moczowodów,
transportowany jest do pęcherza moczowego.
• Uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany
z organizmu, zawierający produkty przemiany
materii bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju.
• Dobowa ilość moczu wydalanego przez
zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500
ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości
spożytych płynów i temperatury otoczenia
1. Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem,
nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami.
2. Krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz zbędnymi i szkodliwymi
substancjami dostaje się do warstwy korowej kłębuszków
nerkowych.
3. W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi.
4. W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego -
czyli wchłonięcie z moczu pierwotnego do krwi cennych substancji
(glukozy, witamin, soli mineralnych, wody).
5. Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do
kanalików zbiorczych.
6. Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów.
7. Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego.
8. Przez cewkę moczową mocz jest wydalany na zewnątrz organizmu.
Powstawanie moczu
Powstaje z kielichów nerkowych. Kielich
nerkowy obejmuje zazwyczaj dwie
lub trzy brodawki, które wpuklają się
w kielich
Kielichy bez wyraźnej granicy
przechodzą w miedniczkę nerkową i
są położone w zatoce nerkowej
W rejonie wnęki miedniczka przechodzi
w moczowód.
Miedniczka nerkowa ma zmienny kształt
i jest spłaszczona w kierunku
przednio-tylnym
Ściana miedniczki i kielichów nerkowych
zbudowana jest z trzech warstw:
a) Błony zewnętrznej ( utworzona przez
luźną tkankę łączna)
b) Błony środkowej ( składająca się z
włókien mięśniowych gładkich)
c) Błony śluzowej ( pokrytej nabłonkiem
przejściowym dróg moczowych)
Miedniczka nerkowa
Jest parzystym tworem, o długości około 30
cm . Ma zmienne światło- od jednego do
dziesięciu milimetrów. Łączy nerki z
pęcherzem moczowym. Podobnie jak nerki
położony jest poza otrzewną. Jego ścianę
stanowią trzy ściśle związane ze sobą
warstwy :
a) błona zewnętrzna ( zespala tkanka łączną
wiotką moczowód z otoczeniem.)
b) błona mięśniowa ( odpowiedzialna jest za
przesuwanie moczu w kierunku pęcherza
moczowego)
c) błona śluzowa
Moczowód
• Błona mięśniowa rytmicznie się kurczy - ruchy perystaltyczne
moczowodu, występujące co 15 do 60 sek. ( częstotliwość
zależy od ilości dopływającego z nerek moczu) przesuwają
porcje moczu do pęcherza. Jest to ważne, ponieważ dzięki
skurczom ciśnienie moczu w moczowodach przewyższa
okresowo ciśnienie w pęcherzu, co pozwala na wypełnienie go
„do granic możliwości”. Skurcze słabną przy nadmiernie
wypełnionym pęcherzu, natomiast w przypadku uwięźniętego w
moczowodzie kamienia bardzo się nasilają (co jest bardzo
bolesne dla „kamienicznika”). Perystaltykę ściany moczowodu
wspomaga specyficzna budowa błony śluzowej - warstwy
wewnętrznej.
• Śluzówka jest nie tylko tkanką odporną na drażniące (inne
tkanki) działanie moczu, ale też tworzy fałdy pomagające
zamknąć światło moczowodu w czasie skurczu.
• Unaczynienie pochodzi od gałązki tetnicy nerkowej i tętnicy
biodorwej wewnętrznej
Budowa moczowodu
Jest magazynem moczu, opróżnianym w
miarę potrzeb. Leży w miednicy
małej, schowany za spojeniem
łonowym. Oczywiście taką wielkość
(małej cytryny) ma pusty pęcherz.
Wypełniony może pomieścić około
700cm3 moczu! Tak możemy go
obciążać w sytuacjach trudnych (dla
nas), zazwyczaj opróżniamy go
jednak wcześniej- przy objętości 250-
350cm3 płynu. A w sytuacjach
krytycznych może się w nim zmieścić
dużo więcej, nawet ponad dwa litry
moczu.
Podobnie jak nerki i moczowody,
pęcherz leży zaotrzewnowo, a
otaczające tkanki pozwalają na jego
względne przemieszczanie, związane
ze zmianami objętości.
Pęcherz moczowy
• Od dołu pęcherz u kobiet przylega do przepony moczowo-
płciowej i pochwy u mężczyzn do gruczołu krokowego.
• Od tyłu do pęcherza moczowego przylega u mężczyzn
odbytnica, u kobiet zaś pochwa i macica.
• Od tyłu i góry pęcherz moczowy pokrywa otrzewna ścienna,
która u mężczyzn przechodzi na odbytnice i wytwarza
zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe u kobiet zaś
przechodzi na macice i tworzy zagłębienie pęcherzowo-
maciczne
• W pęcherzu moczowym wyróżnia się :
a) Dno - położone w dolnej części
b) Trzon – zakończony szczytem pęcherza ( ze szczytu pęcherza
w kierunku pępka biegnie więzadło pępkowe pośrodkowe)
• Unaczynienie pochodzi od tetnicy biodrowej wewnętrznej
• Unerwienie – splot pęcherzowy
Pęcherz moczowy
Jest pozostałością omoczni z rozwoju płodowego,
stabilizuje położenie pęcherza moczowego
Więzadło pępkowe pośrodkowe
• Ściana pęcherza
moczowego zbudowana
jest z trzech warstw:
zewnętrznej, mięśniowej i
śluzowej. Również i tu błona
śluzowa tworzy fałdy. Fałdy
śluzówki znajdujące się w
miejscu ujścia
moczowodów do pęcherza
dodatkowo zapobiegają
cofaniu się moczu do
moczowodów między
kolejnymi skurczami
perystaltycznymi.
Budowa ściany pęcherza moczowego
• Błona śluzowa - tworzy fałdy, nie ma ich tylko w trójkącie pęcherza
leżącym między ujściami moczowodów a ujściem cewki moczowej
Fałdy te wygładzają się w miarę wypełniania się pęcherza. Błonę
śluzową pokrywa nabłonek wielorzędowy przejściowy.
• Błona mięśniowa – tworzy wiele pasm mięśniowych
przebiegających w trzech warstwach : podłużnej, okrężnej i skośnej.
Mięśnie te tworzą mięsień wypieracz moczu.
Z włókien okrężnych w okolicy ujścia cewki moczowej powstaje
mięsień zwieracz pęcherza
Zwieracz pęcherza jest stale napięty i zapobiega wypływowi moczu.
Nie jest podległy naszej woli i działa tylko na drodze odruchowej.
Mięsień ten jest wspierany przez mięsień zwieracz zewnętrzny
cewki moczowej
• Błona zewnętrzna – utworzona przez tkankę łączną
pokrywającą
Budowa
ściany pęcherza moczowego
Aparat moczowy
męski
A – aorta
V – żyła główna dolna
1 – nerki
2 – tętnica biodrowa wspólna
3 – żyła biodrowa wspólna
4 – moczowód
5 – nasieniowód
6 – pęcherzyk nasienny
7 – stercz oraz (poniżej) cześć
błoniasta cewki moczowej
8 – gruczoły opuszkowo-
cewkowe (Cowpera)
9 – opuszka cewki moczowej
10 – odnoga ciała jamistego
11 – część gąbczasta cewki
moczowej
12 – żołądź prącia
13 – dół łódkowaty cewki
moczowej
• U mężczyzn otrzewna z
pęcherza przechodzi ku
tyłowi na przednią
powierzchnię odbytnicy,
wyścielając w tym miejscu
zagłębienie odbytniczo-
pęcherzowe
• Dno pęcherza spoczywa na
gruczole krokowym
(prostata). Nieco powyżej
do tylno-dolnej powierzchni
pęcherza moczowego
przylegają pęcherzyki
nasienne.
• Cewka moczowa ma
długość 20 cm, przechodzi
przez gruczoł krokowy, a
następnie wzdłuż prącia, by
zakończyć się ujściem
zewnętrznym.
Różnice w budowie cewki moczowej
między kobietami a mężczyznami
• U kobiet otrzewna z
górnej powierzchni
pęcherza moczowego
przechodzi na przednią
powierzchnię macicy,
przy czym powstaje
zagłębienie
pęcherzowo –
maciczne
• Dno pęcherza spoczywa
na trójkącie moczowo –
płciowym, zatem pęcherz
leży niżej niż u mężczyzn.
• Ku tyłowi od pęcherza
znajduje się macica i
górny odcinek pochwy.
Cewka moczowa ma 3 do
4 cm.
Drogi wyprowadzające mocz zaczynają się w kielichach
mniejszych miedniczki nerkowej, na szczycie każdej z
piramid nerkowych. Mocz moczowodami spływa do
pęcherza, gdzie jest magazynowany. Specyficzna
budowa ścian moczowodów i pęcherza pozwala na
czynne transportowanie moczu, zapobiega cofaniu się
go w stronę nerki, gwarantuje dużą pojemność
magazynową oraz umożliwia efektywne opróżnianie
pęcherza. Skupiska włókien warstwy mięśniowej tworzą
przeszkody zapobiegające ciągłemu wypływowi moczu.
Dzięki temu mocz nie zalega w pęcherzu a jednocześnie
pęcherz opróżnia tylko się raz na jakiś czas.
Podsumowanie