Drogi odprowadzające mocz

• Mocz jest wytwarzany w nerkach w procesie

ciągłym. Mocz spływa z ujścia cewki zbiorczej,
znajdującego się na szczycie piramidy
nerkowej, do kielichów mniejszych, i dalej,
poprzez kielichy większe, do miedniczki
nerkowej. Stąd, drogą moczowodów,
transportowany jest do pęcherza moczowego.

• Uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany

z organizmu, zawierający produkty przemiany
materii bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju.

• Dobowa ilość moczu wydalanego przez

zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500
ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości
spożytych płynów i temperatury otoczenia

1. Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem,

nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami.

2. Krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz zbędnymi i szkodliwymi

substancjami dostaje się do warstwy korowej kłębuszków
nerkowych.

3. W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi.
4. W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego -

czyli wchłonięcie z moczu pierwotnego do krwi cennych substancji
(glukozy, witamin, soli mineralnych, wody).

5. Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do

kanalików zbiorczych.

6. Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów.
7. Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego.
8. Przez cewkę moczową mocz jest wydalany na zewnątrz organizmu.

Powstawanie moczu

Powstaje z kielichów nerkowych. Kielich

nerkowy obejmuje zazwyczaj dwie

lub trzy brodawki, które wpuklają się

w kielich

Kielichy bez wyraźnej granicy

przechodzą w miedniczkę nerkową i

są położone w zatoce nerkowej

W rejonie wnęki miedniczka przechodzi

w moczowód.

Miedniczka nerkowa ma zmienny kształt

i jest spłaszczona w kierunku

przednio-tylnym

Ściana miedniczki i kielichów nerkowych

zbudowana jest z trzech warstw:

a) Błony zewnętrznej ( utworzona przez

luźną tkankę łączna)

b) Błony środkowej ( składająca się z

włókien mięśniowych gładkich)

c) Błony śluzowej ( pokrytej nabłonkiem

przejściowym dróg moczowych)

Miedniczka nerkowa

Jest parzystym tworem, o długości około 30

cm . Ma zmienne światło- od jednego do
dziesięciu milimetrów. Łączy nerki z
pęcherzem moczowym. Podobnie jak nerki
położony jest poza otrzewną. Jego ścianę
stanowią trzy ściśle związane ze sobą
warstwy :

a) błona zewnętrzna ( zespala tkanka łączną

wiotką moczowód z otoczeniem.)

b) błona mięśniowa ( odpowiedzialna jest za

przesuwanie moczu w kierunku pęcherza
moczowego)

c) błona śluzowa

Moczowód

• Błona mięśniowa rytmicznie się kurczy - ruchy perystaltyczne

moczowodu, występujące co 15 do 60 sek. ( częstotliwość

zależy od ilości dopływającego z nerek moczu) przesuwają

porcje moczu do pęcherza. Jest to ważne, ponieważ dzięki

skurczom ciśnienie moczu w moczowodach przewyższa

okresowo ciśnienie w pęcherzu, co pozwala na wypełnienie go

„do granic możliwości”. Skurcze słabną przy nadmiernie

wypełnionym pęcherzu, natomiast w przypadku uwięźniętego w

moczowodzie kamienia bardzo się nasilają (co jest bardzo

bolesne dla „kamienicznika”). Perystaltykę ściany moczowodu

wspomaga specyficzna budowa błony śluzowej - warstwy

wewnętrznej.

• Śluzówka jest nie tylko tkanką odporną na drażniące (inne

tkanki) działanie moczu, ale też tworzy fałdy pomagające

zamknąć światło moczowodu w czasie skurczu.

• Unaczynienie pochodzi od gałązki tetnicy nerkowej i tętnicy

biodorwej wewnętrznej

Budowa moczowodu

Jest magazynem moczu, opróżnianym w

miarę potrzeb. Leży w miednicy

małej, schowany za spojeniem

łonowym. Oczywiście taką wielkość

(małej cytryny) ma pusty pęcherz.

Wypełniony może pomieścić około

700cm3 moczu! Tak możemy go

obciążać w sytuacjach trudnych (dla

nas), zazwyczaj opróżniamy go

jednak wcześniej- przy objętości 250-

350cm3 płynu. A w sytuacjach

krytycznych może się w nim zmieścić

dużo więcej, nawet ponad dwa litry

moczu.

Podobnie jak nerki i moczowody,

pęcherz leży zaotrzewnowo, a

otaczające tkanki pozwalają na jego

względne przemieszczanie, związane

ze zmianami objętości.

Pęcherz moczowy

• Od dołu pęcherz u kobiet przylega do przepony moczowo-

płciowej i pochwy u mężczyzn do gruczołu krokowego.

• Od tyłu do pęcherza moczowego przylega u mężczyzn

odbytnica, u kobiet zaś pochwa i macica.

• Od tyłu i góry pęcherz moczowy pokrywa otrzewna ścienna,

która u mężczyzn przechodzi na odbytnice i wytwarza

zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe u kobiet zaś

przechodzi na macice i tworzy zagłębienie pęcherzowo-

maciczne

• W pęcherzu moczowym wyróżnia się :
a) Dno - położone w dolnej części
b) Trzon – zakończony szczytem pęcherza ( ze szczytu pęcherza

w kierunku pępka biegnie więzadło pępkowe pośrodkowe)

• Unaczynienie pochodzi od tetnicy biodrowej wewnętrznej
• Unerwienie – splot pęcherzowy

Pęcherz moczowy

Jest pozostałością omoczni z rozwoju płodowego,

stabilizuje położenie pęcherza moczowego

Więzadło pępkowe pośrodkowe

• Ściana pęcherza

moczowego zbudowana

jest z trzech warstw:

zewnętrznej, mięśniowej i

śluzowej. Również i tu błona

śluzowa tworzy fałdy. Fałdy

śluzówki znajdujące się w

miejscu ujścia

moczowodów do pęcherza

dodatkowo zapobiegają

cofaniu się moczu do

moczowodów między

kolejnymi skurczami

perystaltycznymi.

Budowa ściany pęcherza moczowego

• Błona śluzowa - tworzy fałdy, nie ma ich tylko w trójkącie pęcherza

leżącym między ujściami moczowodów a ujściem cewki moczowej
Fałdy te wygładzają się w miarę wypełniania się pęcherza. Błonę
śluzową pokrywa nabłonek wielorzędowy przejściowy.

• Błona mięśniowa – tworzy wiele pasm mięśniowych

przebiegających w trzech warstwach : podłużnej, okrężnej i skośnej.

Mięśnie te tworzą mięsień wypieracz moczu.
Z włókien okrężnych w okolicy ujścia cewki moczowej powstaje

mięsień zwieracz pęcherza

Zwieracz pęcherza jest stale napięty i zapobiega wypływowi moczu.

Nie jest podległy naszej woli i działa tylko na drodze odruchowej.

Mięsień ten jest wspierany przez mięsień zwieracz zewnętrzny

cewki moczowej

• Błona zewnętrzna – utworzona przez tkankę łączną

pokrywającą

Budowa

ściany pęcherza moczowego

Aparat moczowy

męski

A – aorta

V – żyła główna dolna

1 – nerki

2 – tętnica biodrowa  wspólna

3 – żyła biodrowa wspólna

4 – moczowód

5 – nasieniowód

6 – pęcherzyk nasienny

7 – stercz oraz (poniżej) cześć

błoniasta cewki moczowej

8 – gruczoły opuszkowo-

cewkowe (Cowpera)

9 – opuszka cewki moczowej

10 – odnoga ciała jamistego

11 – część gąbczasta cewki

moczowej

12 – żołądź prącia

13 – dół łódkowaty cewki

moczowej

• U mężczyzn otrzewna z

pęcherza przechodzi ku

tyłowi na przednią

powierzchnię odbytnicy,

wyścielając w tym miejscu

zagłębienie odbytniczo-

pęcherzowe

• Dno pęcherza spoczywa na

gruczole krokowym

(prostata). Nieco powyżej

do tylno-dolnej powierzchni

pęcherza moczowego

przylegają pęcherzyki

nasienne.

• Cewka moczowa ma

długość 20 cm, przechodzi

przez gruczoł krokowy, a

następnie wzdłuż prącia, by

zakończyć się ujściem

zewnętrznym.

Różnice w budowie cewki moczowej

między kobietami a mężczyznami

• U kobiet otrzewna z

górnej powierzchni

pęcherza moczowego

przechodzi na przednią

powierzchnię macicy,

przy czym powstaje

zagłębienie

pęcherzowo –

maciczne

• Dno pęcherza spoczywa

na trójkącie moczowo –

płciowym, zatem pęcherz

leży niżej niż u mężczyzn.

• Ku tyłowi od pęcherza

znajduje się macica i

górny odcinek pochwy.

Cewka moczowa ma 3 do

4 cm.

Drogi wyprowadzające mocz zaczynają się w kielichach

mniejszych miedniczki nerkowej, na szczycie każdej z
piramid nerkowych. Mocz moczowodami spływa do
pęcherza, gdzie jest magazynowany. Specyficzna
budowa ścian moczowodów i pęcherza pozwala na
czynne transportowanie moczu, zapobiega cofaniu się
go w stronę nerki, gwarantuje dużą pojemność
magazynową oraz umożliwia efektywne opróżnianie
pęcherza. Skupiska włókien warstwy mięśniowej tworzą
przeszkody zapobiegające ciągłemu wypływowi moczu.
Dzięki temu mocz nie zalega w pęcherzu a jednocześnie
pęcherz opróżnia tylko się raz na jakiś czas.

Podsumowanie