WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE
WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE
Regulacja i koordynacja czynności narządów i
tkanek zachodzi poprzez dwa systemy
1. układ nerwowy – czas regulacji jest szybki,
zachodzi drogami nerwowymi
2. układ endokrynny (hormonalny) – czas
regulacji jest dłuższy od nerwowego, ponieważ
hormon jako nośnik sygnału czynnościowego
(informacji) dociera do narządu docelowego
drogą krwi. CO więcej, układ hormonalny jest
kontrolowany przez układ nerwowy
Budowa hormonów:
Hormony polipeptydowe lub białkowe – hormony przysadki,
kalcytonina, parathormon, insulina, glukagon, gonadotropiny
łożyskowe somato- i laktotropinę łożyskową
Pochodne tyrozyny – tyroksyna i trijodotyronina, aminy
katecholowe
Pochodne tryptofanu – melatonina
Pochodne steroidowe - hormony kory nadnerczy i gruczołów
płciowych
Miejsce powstawania
Hormony wydzielane przez gruczoły endokrynne drogą
egzocytozy
Hormony wytwarzane przez gruczoły egzokrynne,
Hormony wytwarzane przez specjalne neurony (komórki
neurosekrecyjne)
Np. hormon antydiuretyczny
Sposób wydzielania
Droga endokrynna – hormon przechodzi do krwioobiegu
Droga neurokrynna – hormon przechodzi przez
synaptyczny kontakt
aksonu neuronu z komórką
docelową
Droga neuroendokrynna – hormon jest wydzielany jest
przez neuron
do krwioobiegu
Droga parakrynna – hormon dyfunduje do tkanek
docelowych
bezpośrednio poprzez przestrzeń
międzykomórkową
Regulacja wydzielania hormonów
1. przez układ nerwowy bezpośrednio i pośrednio
2. mechanizm sprzężenia zwrotnego
3. przez zmiany równowagi jonowej we krwi
4. przez komórki układu immunologicznego
Rytmiczne zmiany w poziomie hormonów we
krwi.
1. Rytm pulsacyjny – krótkotrwałe zmiany w poziomie
hormonów. Zmiany mogą sięgać 100 i więcej % w
porównaniu z poziomem najniższym przy czym czas ich
trwania waha się od 40 do 120 minut.
2. Rytmy dobowe – wzrost poziomu hormonów w określonych
porach w ciągu doby.
3. Rytmy sezonowe lub roczne – występują zależnie od pory
roku
WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE
Docelowe działanie hormonów
Każdy hormon jest nośnikiem sygnału. Przekazywanie tego
sygnału do komórki docelowej zachodzi za pośrednictwem
swoistych receptorów umiejscowionych w
1. jądrze komórkowym
2. cytozolu
3. błonie komórkowej
WYDZIELANIE WEWNĘTRZNE
Przysadka
Hormony tropowe
hormon adrenokortykotropowy (ACTH) stymulacja kory
nadnerczy
hormon tyreotropowy (TSH) stymulacja komórek
tarczycy
Hormony gonadotropowe
Hormon luteinizujący (LH) stymulacja powstania ciałka
żółtego i owulacj ♀
wydzielanie testosteronu ♂
hormon folikulotropowy(FSH)
stymulacja dojrzewania pęcherzyka
jajnikowego ♀
zwiększanie receptorów dla LH w
komórkach jądra ♂
Przysadka
Oksytocyna skurcz mięśni gładkich
Wazopresyna regulacja ciśnienia osmotycznego krwi
Hormon wzrostu stymulacja wzrostu I różnicowania się komórek
Prolaktyna wpływ na prawidłową syntezę i wydzielanie mleka
Melatonina
regulator wydzielania hormonów gonadotropowych i metabolizmu
dobowego
Szyszynka
Tyroksyna (T
4
) a z niej trijodotyronina (T
3
)
Rozwój układu nerwowego,
Zwiększenie procesów utleniania w mitochondriach, wzrost
syntezy białek
enymatycznych
Kalcytonina
Obniżenie poziomu wapnia we krwi
Tarczyca
Parathormon
zwiększenie poziomu wapnia we krwi
Przytarczyce
Glikokortykoidy
mobilizacja organizmu w czasie
stresu
Adrenalina
wzmaga metabolizm, pobudza
akcje serca
Noradrenalina
zwiększa ciśnienie tętnicze
krwi
Nadnercza
Insulina
pośredniczy w dostawie glukozy do
komórek organizmu
Glukagon
powoduje wzrost poziomu glukozy we
krwi
Somatostatyna
reguluje wewnątrzwydzielniczą
funkcję trzustki
Trzustka
Jądra – testosteron
uwarunkowanie cech samczych
Jajniki - estrogeny
rozwój narządów płciowych
progesteron
stymulacja ciąży
Gonady
Hormony przewodu pokarmowego –
Gastryna, Chelecystokinina (CCK), Sekretyna
Aminy biogenne - Adrenalina, noradrenalina i dopamina,
Serotonina
Kininy i inne hormony tkankowe – kininy, cytokiny
Angiotensyna
Erytropoetyna
Prostaglandyny
Opioidy
Hormony Tkankowe np..: