Parmenides
Parmenides
ŻYCIE PARMENIDESA.
Urodził się w Elei i tam mieszkał. Żył
współcześnie z Heraklitem, jego wiek
męski przypadał około r. 500. Według
tradycji, słuchał Ksenofanesa. Koło r.
480 - 470 napisał swe dzieło
filozoficzne, wierszowane, ale
zupełnie niepoetyczne. Miał być
jedną z najczcigodniejszych postaci w
dziejach filozofii greckiej.
TEORIA BYTU.
Punkt wyjścia rozważań Parmenidesa:
"Trzeba z konieczności powiedzieć i
myśleć, że tylko to, co jest, istnieje.
Bo byt jest, a niebytu nie ma".
„Ontologiczna zasada tożsamości".
Własności bytu
Byt nie ma początku: bo z czegoż miał
powstać? Tylko z niebytu - a niebytu nie ma.
Nie może też mieć końca, dla tej samej racji,
dla której nie ma początku; jest, więc wieczny.
Jest ciągły, bo każda przerwa byłaby niebytem;
jest nieruchomy i w ogóle niezmienny, bo
mógłby zmienić się tylko na niebyt
Jest niepodzielny, bo części bytu nie będąc już
bytem musiałyby być niebytem; nie ma w
sobie różnic, bo to, co różne od bytu, jest
niebytem. Więc byt jest stały i jeden,
Wnioski
• Parmenides zaś drogą czystego
rozumowania doszedł do swoich
wyników. Mniemał, że wyniki
rozumowania, a nie zjawiska, dają
właściwy obraz bytu, że trafnie pojmiemy
rzeczywistość, gdy abstrahując od
zmienności i różnorodności zjawisk
zwrócimy uwagę na jej podłoże proste i
niezmienne, jednolite i ciągłe.
Metoda dedukcyjna
• Był prototypem tych filozofów, którzy
odrzucili doświadczenie jako źródło
poznania, i całą wiedzę wywodził z
założonych a priori przesłanek ogólnych.
Zaufał wyłącznie tylko rozumowi i dedukcji.
• Postępowanie' jego poniekąd odpowiadało
naturalnym skłonnościom umysłu: jedność
i stałość jest potrzebą umysłu, a przez to
postulatem badania.
• Operując jedynie pojęciami wytworzył
sobie przekonanie, że byt ma cechę
trwałości, a trwałość wyklucza zmianę.
Podstawa epistemologiczna
bytu
Argumenty:
• Skąd wiemy, iż "niebytu nie ma"? Bo o
niebycie niepodobna w ogóle myśleć:
"niebytu nie można ani poznać, ani
wypowiedzieć". Dlaczego? Gdyż między myślą
a bytem zacho dzi związek najściślejszy. "Ta
sama rzecz jest i jest myślana", "tym samym
jest myśl i rzecz, której myśl dotyczy, boć nie
znajdujesz myśli bez czegoś istniejącego, co
wypowiada się w myśli".
Sens twierdzeń
Parmenidesa
• Myśl, gdy nie jest w błędzie, w treści swej nie jest
różna od tego, co rzeczywiście istnieje.
• Twierdzenie Parmenidesa o tożsamości bytu i myśli
było zresztą mniej paradoksalne, niż się wydaje
dziś;
• myśl nie była przez wczesnych Greków
utożsamiana z procesem rozumowania, lecz raczej
przeciwnie - panowała skłonność do pojmowania
myśli jako intuicji, jako pewnego rodzaju oglądania
i dotykania rzeczywistości przez umysł.
• Myśli były pojmowane nie jako abstrakcyjne, lecz
jako konkretne, i mogły przez to łatwiej być
utożsamione z konkretnym bytem.
ZNACZENIE PARMENIDESA
• Wraz z uformowaną przez się szkołą elejską
Parmenides zaważył w dziejach filozofii
przede wszystkim:
• l) naczelną teorią jedności i niezmien ności
bytu,
• 2) poglądem na nierozerwalność bytu i myśli,
• 3) odróżnieniem myśli od postrzegania i
• 4) dedukcyjną, dialektyczną metodą
filozofowania.