TRANSFER I EDUKACJA
INTEGRACYJNA
PROCESY WSPOMAGAJĄCE
PROCESY WSPOMAGAJĄCE
UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE
UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE
Dr Piotr Oleśniewicz
Dr Piotr Oleśniewicz
TRANSFER I EDUKACJA
INTEGRACYJNA
PROCESY WSPOMAGAJĄCE
PROCESY WSPOMAGAJĄCE
UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE
UCZENIE SIĘ I NAUCZANIE
Dr Piotr Oleśniewicz
Dr Piotr Oleśniewicz
POJĘCIE TRANSFERU
Przez TRANSFER rozumiemy
Przez TRANSFER rozumiemy
ułatwianie (TRANSFER
ułatwianie (TRANSFER
POZYTYWNY) lub
POZYTYWNY) lub
utrudnianie (TRANSFER
utrudnianie (TRANSFER
NEGATYWNY) opanowania
NEGATYWNY) opanowania
jednej czynności na skutek
jednej czynności na skutek
poprzedniego opanowania
poprzedniego opanowania
innej czynności. Umiejętne
innej czynności. Umiejętne
wykorzystanie transferu
wykorzystanie transferu
pozwala na znaczną
pozwala na znaczną
ekonomię uczenia się.
ekonomię uczenia się.
TRANSFER
PRZENIESIENIE SIĘ WPRAWY Z
PRZENIESIENIE SIĘ WPRAWY Z
UPRZEDNIO OPANOWANEJ CZYNNOŚCI
UPRZEDNIO OPANOWANEJ CZYNNOŚCI
NA UCZENIE SIĘ NOWEGO MATERIAŁU
NA UCZENIE SIĘ NOWEGO MATERIAŁU
(BUDOHOSKA)
(BUDOHOSKA)
WPŁYW PROCESU UCZENIA SIĘ
WPŁYW PROCESU UCZENIA SIĘ
ZACHODZĄCEGO AKTUALNIE NA
ZACHODZĄCEGO AKTUALNIE NA
PRZYSZŁY PROCES UCZENIA SIĘ ORAZ NA
PRZYSZŁY PROCES UCZENIA SIĘ ORAZ NA
NASZĄ ZDOOLNOŚĆ PRZECHOWYWANIA
NASZĄ ZDOOLNOŚĆ PRZECHOWYWANIA
W PAMIĘCI TEGO, CZEGO UCZYMY SIĘ
W PAMIĘCI TEGO, CZEGO UCZYMY SIĘ
OBECNIE I CZEGO UCZYLIŚMY SIĘ
OBECNIE I CZEGO UCZYLIŚMY SIĘ
WCZEŚNIEJ
WCZEŚNIEJ
(GALLOWAY)
(GALLOWAY)
TEORIE TRANSFERU
Transfer zachodzi we wszystkich
Transfer zachodzi we wszystkich
głównych sferach kształcenia:
głównych sferach kształcenia:
poznawczej, emocjonalnej i
poznawczej, emocjonalnej i
psychomotorycznej. Próby
psychomotorycznej. Próby
dokładniejszego wyjaśnienia zjawiska
dokładniejszego wyjaśnienia zjawiska
transferacji podjęli psycholodzy
transferacji podjęli psycholodzy
Thorndike i Woodsworth. W ich pracach
Thorndike i Woodsworth. W ich pracach
pojawiło się określenie „
pojawiło się określenie „
wspólne
wspólne
elementy”,
elementy”,
które jeżeli występowały w
które jeżeli występowały w
uprzednim i aktualnym uczeniu się,
uprzednim i aktualnym uczeniu się,
miały decydować o transferze. Im
miały decydować o transferze. Im
więcej
więcej
„wspólnych elementów
„wspólnych elementów
” znajduje
” znajduje
się w umiejętnościach już opanowanych
się w umiejętnościach już opanowanych
i tych, których uczeń właśnie się uczy,
i tych, których uczeń właśnie się uczy,
tym większy ma być efekt transferu.
tym większy ma być efekt transferu.
TEORIE TRANSFERU
Drugą z głównych teorii
Drugą z głównych teorii
określił Judd Sandiford.
określił Judd Sandiford.
Nazwał ją
Nazwał ją
„generalizacją
„generalizacją
doświadczenia”.
doświadczenia”.
Zgodnie z
Zgodnie z
jego poglądami, to nie
jego poglądami, to nie
„
„
wspólne elementy”
wspólne elementy”
ułatwiają
ułatwiają
bieżące uczenie się, lecz
bieżące uczenie się, lecz
wykształcony u ucznia
wykształcony u ucznia
uprzednio ogólny sposób
uprzednio ogólny sposób
zdobywania doświadczeń.
zdobywania doświadczeń.
WYMIARY TRANSFERU
TRANSFER DODATNI ( POZYTYWNY)
TRANSFER DODATNI ( POZYTYWNY)
jeśli uprzednie doświadczenie ułatwia
jeśli uprzednie doświadczenie ułatwia
zdobycie kolejnego (rzut piłką palantową a
zdobycie kolejnego (rzut piłką palantową a
rzut oszczepem)
rzut oszczepem)
TRANSFER UJEMNY (NEGATYWNY) jeśli
TRANSFER UJEMNY (NEGATYWNY) jeśli
uprzednie doświadczenie utrudnia
uprzednie doświadczenie utrudnia
opanowanie kolejnego (bieg gimnastyczny
opanowanie kolejnego (bieg gimnastyczny
a bieg lekkoatletyczny)
a bieg lekkoatletyczny)
TRANSFER ZEROWY jeśli uprzednie
TRANSFER ZEROWY jeśli uprzednie
doświadczenia nie mają wpływu na
doświadczenia nie mają wpływu na
zdobywanie kolejnego (skok w dal a jazda
zdobywanie kolejnego (skok w dal a jazda
konna)
konna)
RODZAJE TRANSFERU
SPECYFICZNY (PIONOWY)
SPECYFICZNY (PIONOWY)
NIESPECYFICZNY
NIESPECYFICZNY
(POZIOMY, OGÓLNY)
(POZIOMY, OGÓLNY)
RODZAJE TRANSFERU
TRANSFER SPECYFICZNY dotyczy
TRANSFER SPECYFICZNY dotyczy
bezpośredniego przenoszenia
bezpośredniego przenoszenia
podobnych elementów z materiału
podobnych elementów z materiału
uprzednio wyuczonego na obecnie
uprzednio wyuczonego na obecnie
opanowywany (bieg lekkoatletyczny a
opanowywany (bieg lekkoatletyczny a
bieg gimnastyczny)
bieg gimnastyczny)
RODZAJE TRANSFERU
TRANSFER NIESPECYFICZNY
TRANSFER NIESPECYFICZNY
dotyczy przenoszenia się wprawy
dotyczy przenoszenia się wprawy
obejmującej ogólne zasady
obejmującej ogólne zasady
postępowania czy też metody uczenia
postępowania czy też metody uczenia
się (np.:reguły i zasady nauczania w
się (np.:reguły i zasady nauczania w
dydaktyce: od znanego do nieznanego,
dydaktyce: od znanego do nieznanego,
od łatwiejszego do trudniejszego) w
od łatwiejszego do trudniejszego) w
metodyce narciarstwa:od skrętów
metodyce narciarstwa:od skrętów
wolnych do szybkich, od długich do
wolnych do szybkich, od długich do
krótkich
krótkich
TRANSFER
( W SFERZE : PSYCHOMOTORYCZNEJ, POZNAWCZEJ, EMOCJONALNEJ)
POZYTYWNY
NEGATYWNY
PIONOWY
SPECYFICZNY
POZIOMY
NIESPECYFICZNY
OGÓLNY
PIONOWY
SPECYFICZNY
POZIOMY
NIESPECYFICZNY
OGÓLNY
P
L
A
N
O
W
A
N
Y
P
R
Z
Y
P
A
D
K
O
W
Y
P
L
A
N
O
W
A
N
Y
P
R
Z
Y
P
A
D
K
O
W
Y
P
L
A
N
O
W
A
N
Y
P
R
Z
Y
P
A
D
K
O
W
Y
P
L
A
N
O
W
A
N
Y
P
R
Z
Y
P
A
D
K
O
W
Y
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA
KIERUNEK I WIELKOŚĆ TRANSFERU
Podobieństwo materiału
Podobieństwo materiału
(poprzedniego i aktualnie
(poprzedniego i aktualnie
nauczanego)
nauczanego)
Stopień opanowania materiału
Stopień opanowania materiału
(poprzedniego i aktualnie
(poprzedniego i aktualnie
nauczanego)
nauczanego)
Stopień trudności materiału
Stopień trudności materiału
(poprzedniego i aktualnie
(poprzedniego i aktualnie
nauczanego)
nauczanego)
Różnorodność zadań
Różnorodność zadań
poprzedzających zadanie aktualnie
poprzedzających zadanie aktualnie
rozwiązywane
rozwiązywane
Czas dzielący materiały (poprzednio
Czas dzielący materiały (poprzednio
i aktualnie nauczane)
i aktualnie nauczane)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA
KIERUNEK I WIELKOŚĆ TRANSFERU
Konstrukcja programu
Konstrukcja programu
nauczania (nauczanie
nauczania (nauczanie
programowane)
programowane)
Nauczanie grupowe lub
Nauczanie grupowe lub
indywidualne
indywidualne
Poziom inteligencji i
Poziom inteligencji i
temperament
temperament
Motywacja
Motywacja
NA EFEKTY TRANSFERU
WPŁYWAJĄ M.IN.
ROZUMOWANIE efektywność
ROZUMOWANIE efektywność
przenoszenia wprawy wzrasta, gdy rozumie
przenoszenia wprawy wzrasta, gdy rozumie
się reguły i prawidłowości, dzięki którym
się reguły i prawidłowości, dzięki którym
rozwiązuje się problemy
rozwiązuje się problemy
INSTRUKCJA dobrze przemyślana
INSTRUKCJA dobrze przemyślana
powoduje skrócenie czasu przyswajania
powoduje skrócenie czasu przyswajania
materiału oraz podnosi wyniki uczenia się.
materiału oraz podnosi wyniki uczenia się.
Podanie uczniom instrukcji ma istotne
Podanie uczniom instrukcji ma istotne
znaczenie dla przenoszenia wprawy
znaczenie dla przenoszenia wprawy
METODY UCZENIA SIĘ zastosowanie
METODY UCZENIA SIĘ zastosowanie
metody sprzężenia zwrotnego wyzwala u
metody sprzężenia zwrotnego wyzwala u
uczniów dużą aktywność i korzystnie
uczniów dużą aktywność i korzystnie
wpływa na efekty transferu
wpływa na efekty transferu
REGUŁY DOT.
TRANSFERU (DLA
NAUCZYCIELA)
1.
1.
Nauczaj tak, by transfer wystąpił
Nauczaj tak, by transfer wystąpił
we wszystkich sferach
we wszystkich sferach
2.
2.
Zdecyduj, co ma być przedmiotem
Zdecyduj, co ma być przedmiotem
transferu
transferu
3.
3.
Spraw, by uczenie się przebiegało
Spraw, by uczenie się przebiegało
ze zrozumieniem
ze zrozumieniem
4.
4.
Ćwicz to, co ma być przedmiotem
Ćwicz to, co ma być przedmiotem
transferu
transferu
5.
5.
Kładź nacisk na uogólnienia
Kładź nacisk na uogólnienia
(Galloway)
(Galloway)
TRANSFER W
PSYCHOMOTORYCZNYM
KSZTAŁCENIU
To przede wszystkim
To przede wszystkim
przenoszenie się wprawy w
przenoszenie się wprawy w
uczeniu się. Wymaga to nie tylko
uczeniu się. Wymaga to nie tylko
zabiegów dydaktycznych, a więc
zabiegów dydaktycznych, a więc
nabywania przez uczniów
nabywania przez uczniów
umiejętności uczenia się, ale
umiejętności uczenia się, ale
także pozytywnego transferu
także pozytywnego transferu
emocjonalnego, czyli
emocjonalnego, czyli
przenoszenia się właściwego
przenoszenia się właściwego
nastawienia się do procesu
nastawienia się do procesu
kształcenia się
kształcenia się
TRANSFER
BILATERALNY
Rodzaj transferu w sferze
Rodzaj transferu w sferze
sensoryczno-motorycznej,
sensoryczno-motorycznej,
odnoszący się do przenoszenia
odnoszący się do przenoszenia
wprawy na poziomie efektorów.
wprawy na poziomie efektorów.
Polega na tym, że czynności, które
Polega na tym, że czynności, które
potrafimy wykonywać jedną
potrafimy wykonywać jedną
stroną naszego ciała (np. pisanie
stroną naszego ciała (np. pisanie
ręką prawą) mogą być
ręką prawą) mogą być
przeniesione na drugą połowę
przeniesione na drugą połowę
naszego ciała (na rękę lewą).
naszego ciała (na rękę lewą).
Chodzi tu o możliwość wykonania
Chodzi tu o możliwość wykonania
czynności bez uprzedniego
czynności bez uprzedniego
ćwiczenia.
ćwiczenia.
TRANSFER
BILATERALNY
Cook: największy transfer wprawy ma
Cook: największy transfer wprawy ma
miejsce między kończynami
miejsce między kończynami
symetrycznymi, mniejszy między
symetrycznymi, mniejszy między
kończynami po tej samej stronie ciała,
kończynami po tej samej stronie ciała,
zaś najmniejszy między kończynami
zaś najmniejszy między kończynami
asymetrycznymi po przeciwnych
asymetrycznymi po przeciwnych
stronach ciała
stronach ciała
Millis i Ripper: ruchy prawych i
Millis i Ripper: ruchy prawych i
lewych kończyn są szczególnie
lewych kończyn są szczególnie
powiązane bilateralnie, gdy są
powiązane bilateralnie, gdy są
wykonywane symetrycznie, tzn. gdy
wykonywane symetrycznie, tzn. gdy
stanowią zwierciadlane odbicie
stanowią zwierciadlane odbicie
INTEGRACJA
To proces integrowania się,
To proces integrowania się,
tworzenia się całości z
tworzenia się całości z
drobnych cząstek, scalanie
drobnych cząstek, scalanie
(Słownik Języka Polskiego)
(Słownik Języka Polskiego)
EDUKACJA
INTEGRACYJNA
Dotyczy łączenia treści
Dotyczy łączenia treści
różnych przedmiotów
różnych przedmiotów
szkolnych np.: wykorzystanie
szkolnych np.: wykorzystanie
treści poruszanych na lekcji
treści poruszanych na lekcji
biologii z zakresu
biologii z zakresu
funkcjonowania układu
funkcjonowania układu
krążeniowo- oddechowego na
krążeniowo- oddechowego na
lekcjach wychowania
lekcjach wychowania
fizycznego.
fizycznego.
EDUKACJA
INTEGRACYJNA
Wychowanie fizyczne jest integralnym
Wychowanie fizyczne jest integralnym
elementem procesu edukacji w myśl
elementem procesu edukacji w myśl
idei wszechstronności oddziaływania
idei wszechstronności oddziaływania
dydaktycznego i wychowawczego na
dydaktycznego i wychowawczego na
osobowość ucznia
osobowość ucznia
Powinno się łączyć wiedzę z innych
Powinno się łączyć wiedzę z innych
przedmiotów z wiedzą nabywaną w
przedmiotów z wiedzą nabywaną w
toku wykonywania zadań ruchowych na
toku wykonywania zadań ruchowych na
lekcjach wf, umożliwiając tym samym
lekcjach wf, umożliwiając tym samym
wychowankom uczenie się nastawione
wychowankom uczenie się nastawione
na pozytywny transfer teorii do
na pozytywny transfer teorii do
praktyki w sferze motorycznej,
praktyki w sferze motorycznej,
emocjonalnej, intelektualnej
emocjonalnej, intelektualnej
EDUKACJA
INTEGRACYJNA
Mówiąc o integracji, należy mieć na
Mówiąc o integracji, należy mieć na
myśli scalenie wzajemnie się
myśli scalenie wzajemnie się
dopełniających
dopełniających
składników
składników
znamionujących proces
znamionujących proces
wielostronnego kształcenia i
wielostronnego kształcenia i
wychowania fizycznego:
wychowania fizycznego:
Wiadomości
Wiadomości
Umiejętności
Umiejętności
Sprawność
Sprawność
Postawy
Postawy
Tylko wtedy efektem finalnym będzie
Tylko wtedy efektem finalnym będzie
harmonijny rozwój uczniów
harmonijny rozwój uczniów
ZESTAWIENIE KORZYŚCI I PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH
Z WPROWADZENIEM INTEGRACJI
MIĘDZYPRZEDMIOTOWEJ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
Z INNYMI PRZEDMIOTAMI
KORZYŚCI
KORZYŚCI
PROBLEMY
PROBLEMY
Uczeń przyswaja wiedzę ze
Uczeń przyswaja wiedzę ze
zrozumieniem i
zrozumieniem i
zainteresowaniem
zainteresowaniem
Nauczyciele i administracja
Nauczyciele i administracja
szkolna są nastawieni
szkolna są nastawieni
sceptycznie
sceptycznie
Uczeń przyswaja więcej
Uczeń przyswaja więcej
przydatnych w praktyce
przydatnych w praktyce
informacji
informacji
Uczeń obawia się
Uczeń obawia się
obciążenia dodatkową
obciążenia dodatkową
nauką
nauką
Uczeń wie, że wf łączy się
Uczeń wie, że wf łączy się
ściśle z innymi dziedzinami
ściśle z innymi dziedzinami
wiedzy
wiedzy
Nauczyciel obawia się
Nauczyciel obawia się
obniżenia poziomu
obniżenia poziomu
intensywności lekcji wf
intensywności lekcji wf
Wf zyskuje rangę
Wf zyskuje rangę
równoprawnego
równoprawnego
przedmiotu szkolnego
przedmiotu szkolnego
Nauczyciel wf musi
Nauczyciel wf musi
posiadać duży zasób
posiadać duży zasób
wiedzy ogólnej
wiedzy ogólnej
Nauczyciel zyskuje
Nauczyciel zyskuje
autorytet u ucznia
autorytet u ucznia
Nauczyciele różnych
Nauczyciele różnych
przedmiotów są
przedmiotów są
zobligowani do ścisłej
zobligowani do ścisłej
współpracy w planowaniu i
współpracy w planowaniu i
realizacji zadań
realizacji zadań
Wiedz uczniów jest trwała
Wiedz uczniów jest trwała
Szkoła i nauczyciel ponosi
Szkoła i nauczyciel ponosi
dodatkowe koszty
dodatkowe koszty
materiałów dydaktycznych
materiałów dydaktycznych
Proces nauczania- uczenia
Proces nauczania- uczenia
się jest atrakcyjny i twórczy
się jest atrakcyjny i twórczy
dla ucznia i nauczyciela
dla ucznia i nauczyciela
LITERATURA
Czabański B. „Kształcenie psychomotoryczne”
Czabański B. „Kształcenie psychomotoryczne”
AWF W-w 2000r
AWF W-w 2000r
Koszczyc T. (red) „Transfer w procesie
Koszczyc T. (red) „Transfer w procesie
wychowania fizycznego” AWF W-w 2000r
wychowania fizycznego” AWF W-w 2000r
Koszczyc T., Oleśniewicz P. (red) „Edukacja
Koszczyc T., Oleśniewicz P. (red) „Edukacja
integracyjna w procesie wychowania
integracyjna w procesie wychowania
fizycznego” AWF W-w 2002r
fizycznego” AWF W-w 2002r
Dryden G., Vos J. „Rewolucja w uczeniu się”
Dryden G., Vos J. „Rewolucja w uczeniu się”
Moderski i s-ka Poznań 2000r
Moderski i s-ka Poznań 2000r
Galloway Ch., „Psychologia uczenia się i
Galloway Ch., „Psychologia uczenia się i
nauczania” T1 PWN W-wa 1988r
nauczania” T1 PWN W-wa 1988r
Włodarski Z., „Psychologia uczenia się” PWN
Włodarski Z., „Psychologia uczenia się” PWN
W-wa 1989r
W-wa 1989r