1

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 3

17.11.2012

Dźwignia operacyjna

polega na wykorzystaniu kosztów stałych do wzrostu zysków ze względy na

niejednakową relację kosztów stałych i kosztów zmiennych na przyrost produkcji

Przykład liczbowy
Założenia. Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B. Jeden wyrób przynosi zyski a drugi straty.
Zastanawiają się jak w następnym okresie zwiększyć rentowność przedsiębiorstwa. Jednym ze sposób
jest wyeliminowanie produktu B.

Produkt

Ilość

produkcji

Cena

Koszt

jednostkowy

Przychód

Koszt

Wynik

finansowy

A

10 000

120

110

1 200 000

1 100 000

+ 100 000

B

5 000

100

110

500 000

550 000

- 50 000

RAZEM

1 700 000

1 650 000

+ 50 000

Wydaje się, że ta decyzja jest prawidłowa, gdyż rezygnacja z produkcji deficytowego B, bo nie
poniesie się kosztu. Jest to założenie niesłuszne, gdyż nie uda się całkowicie wyeliminować kosztów.
Koszty są bowiem stałe i zmienne, czyli w 550 tys. zł jest jakaś część kosztów stałych i zmiennych.
Taka analiza jest więc zła, bo tworzy sugestię, że eliminując produkt B, niwelujemy stratę.

Koszt stały

– koszty podatku od nieruchomości – wymierzany od wielkości działki, budynków,

budowli. Bez względu na zakres wykorzystania tych nieruchomości, podatek musimy zapłacić w
całości.



amortyzacja

– nieruchomości oraz ruchomości ( maszyny, urządzenia) wartość amortyzacji

nie zmienia się bez względu, czy wykorzystywane są w 100% czy nie, nie reagują na skalę
produkcji.



wynagrodzenia

– ale ta część wynikająca z wynagrodzeń zarządu, administracji, księgowości,

przygotowania produkcji, dozoru – ochrony, gdyż oni nie mają nic wspólnego z produkcją. Są
również ograniczenia prawne, np. płaca minimalna – jeśli jest akord, a kwota wynagrodzenia,
byłaby mniejsza niż minimalna płaca, to i tak trzeba ją zapłacić, innym przykładem jest stawka
postojowa, którą pracodawca musi zapłacić bez względu na to pracownik ma co robić, czy nie.
(

wynagrodzenie zmienne

– to część np. którą trzeba zapłacić pracownikowi w sytuacji, gdy

przyjęto duże zamówienie do realizacji i część załogi musi przyjść w sobotę wolną lub zrobić
nadgodziny)



koszt energii

- nie jest kosztem całkowicie zmiennym, nawet gdy przyjmiemy, że więcej się

zużywa w czasie pracy, gdyż PGE nalicza również opłaty przesyłowe, moc zamówioną, albo
często i tak muszą być urządzenia włączone i gotowe do działania. Musimy również doliczyć
energię zużytkowaną na oświetlenie. Nawet gdy część maszyny nie pracują, to i tak trzeba
włączyć światło w całej hali, czy wentylację, koszty administracji, koszty ciepła- ogrzewania –
w każdym podanym przypadku można uznać, że koszty mają więcej wspólnego z kosztami
stałymi niż zmiennymi, choć tak można by wnioskować w pierwszym momencie

Koszt zmienny

– wszystkie surowce, które wchodzą w skład produkcji, opakowania ( zmniejszenie

produkcji, zmniejsza koszt zużycia surowców i opakować i na odwrót)

Zanim podejmie się decyzję o zaprzestaniu produkcji towaru B, należy przeprowadzić analizę z
uwzględnieniem tych wszystkich danych, jakimi dysponujemy.

Produkt

Ilość

produkcji

Cena

Koszt

jednostkowy

zmienny

Cena – k

zm

Przychody

Koszty

zmienne

A

10 000

120

80

+ 40

1 200 000

800 000

B

5 000

100

90

+ 10

500 000

450 000

1 700 000

1 250 000

2

Koszty stałe = 400 000

Wariant I (A+B)

II (A)

Przychody ze sprzedaży:

1 700 000

1 200 000

Koszty zmienne

1 250 000

800 000

G-M(marża brutto)

450 000

400 000

Różnica między przychodami
o kosztami zmiennymi

Koszt stały

400 000

400 000

Wynik finansowy

+ 50 000

0

Z podanej analizy wynika, że rezygnacja z produkcji B powoduje 0 wynik finansowy, a pozostawienie
go daje dodatni wynik, tym samym dochodzi do rozkładu kosztów na dwa produkty. Ewentualnie
wprowadzenie produktu C o korzystnej relacji cenowej i produkcyjnej, który zastąpi B. Można
pomyśleć, że podjęcie produkcji deficytowej jest bez sensu. I w większości przypadków tak jest, choć
nie w pokazanym przykładzie – nazywamy to paradoksem ceny.

Uogólnienie przykładu.
wartość
w tys.
Zł 60

50

40

30

β

20

10
α
0

10

20

30

40

50

60

70

80 90 100 Ilość produkcji

Linie cienkie – są to możliwości, gdybyśmy zmieniali koszty

Nachylenie wykresu kąt α – oznacza cenę, im wyższa cena, tym większy kąt, im mniejsza cena, tym
mniejszy kąt.
Kąt β – wyraża koszty jednostkowe zmienne. Gdyby były one niższe, to koszt przecięcia będzie
wcześniej czyli przy mniejszej ilości sztuk.
Jeśli cena i koszt jednostkowy zmienny są równe – to linie nigdy się nie przetną i nie będzie miało
przedsiębiorstwo zysku.

Zysk pojawi się gdy:

1) Kąt α > kąta β
2) Wielkość produkcji i sprzedaży > od progu zysku

W naszym przypadku: produkt A był produkowany w ilości poza progiem zysku, a produkt B był
poniżej tego progu.
Normalna jest przedstawiona sytuacja, gdy jakiś produkt w pewnej ilości jest w strefie strat, a przy
zwiększonej produkcji wchodzi w pozycję powyżej progu zysku.

Koszt stały

Próg rentowności

Koszt
zmienny

3

Obliczamy koszt zysku dla przykładu produkcji A i B
Koszt stały = 400 000
Koszt stały A = 200 000
Koszt stały B = 200 000

200 000

Próg zysku dla A = ----------- = 5 000

40

200 000

Próg zysku dla B = ----------- = 20 000 - poniżej progu zysku czyli produkt deficytowy.

10–

Zdarza się, że czasami zarządy przyjmują strategię wdrażania produktów deficytowych, w okresie
kryzysu, ale o małych kosztach zmiennych.
W praktyce, sytuacja, kiedy cena jest stała czyli kąt α = constans i kąt β = constans jest możliwa na
bardzo krótki okres, bo najczęściej chcąc zawojować rynki trzeba zmniejszyć cenę – to metoda
przekonywania. Dłuższy okres produkcji jakiegoś produktu, powoduje coraz większą ilość
konkurencji na rynku. Nasz projekt się starzeje, więc jego cena też powinna być mniejsza.

Uogólnienie przykładu.

wartość
w tys.
Zł 60

50

40

30

20

10

0

10

20

30

40

50

60

70

80 90 100 Ilość produkcji

W pierwszym momencie mamy do czynienia z obniżeniem kosztów jednostkowym zmiennych, bo
coraz mniej pomyłek jest, znajdujemy tańsze surowce, udaje nam się podnosić wydajność w pracy, ale
w miarę rozrostu produkcji, coraz większe znaczenie mają koszty wpływające na cenę – export,
większa ilość surowców – wyższy koszt transportu , droższe koszty, bo tanie już wyeksploatowaliśmy.

W przedsiębiorstwie analizy dokonywane w oparciu o dane z rachunkowości przychód – koszt, mogą
doprowadzić do katastrofy, gdyż dane pozbawione rozróżnienia na koszty stałe i zmienna, nie
pokazuje nam prawdziwego obrazu kosztów produkcji.

Koszt stały

Próg zysku I

Próg zysku II

4

OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

Analiza ekonomiczna

– zbiór różnych metod badawczych, polegających na rozłożeniu badanego

przedmiotu na części składowe i znalezieniu logicznej zależności między nimi w celu sformułowania
odpowiednich decyzji.

Celem analizy jest:



ustalenie podstaw do podjęcia decyzji



kontrola zgodności przebiegów procesów gospodarczych z przyjętymi założeniami

Przedmiotem analizy można uczynić zarówno:



wyniki finansowe, itp.



stan i pozycję przedsiębiorstwa na tle otoczenia



organizacji, metod działania



procesów technologicznych

Wśród analiz ekonomicznych wyróżniamy:



Mikroekonomiczna



Makroekonomiczna



finansową – jej treścią są głównie:

o wyniki finansowe
o

stan majątkowo - kapitałowy

o

ogólna sytuacja majątkowa przedsiębiorstwa



techniczno - finansowa

Odbiorcami analizy są: zarządy, właściciele, potencjalni nabywcy, kredytobiorcy, partnerzy,
pracownicy. Wszystkim zależy na ich wiarygodności, rzetelności. Przyjęło się traktować jako źródło
informacyjne do analiz sprawozdania finansowe, które mają swoje źródło w ewidencji zjawisk czyli w
księgowości. To gromadzenie informacji odbywa się na przesłankach prawnych czyli ustawach i
kontrolach. Sprawozdawczość jest obciążona odpowiedzialnością – podpisem, pieczęcią, w przypadku
kontroli taka osoba jest odpowiedzialna za sprawozdanie. Oprócz tego co roku takie sprawozdania są
sprawdzane przez zew. Audytorów – takie zabiegi mają dawać wiarygodność w przedstawione dane.

Jakie sprawozdania wykorzystujemy do tej analizy:



bilans

( zestawienie aktywów ze źródłami ich finansowania), możemy się zorientować jaki jest

stan i jaka wartość zmian w okresie 1 roku. Mamy do czynienia z pionową i poziomą analizy
bilansu – czyli wstępną analizą. Powstaje raz do roku, w oparciu o dokumenty.



rachunek zysków i strat

– przedstawia wielkość przychodów i kosztów i wynik finansowy. Tu

przedstawia się poszczególne rodzaje przychodów, które zestawione są kosztami poniesionymi
na dany rodzaj. Daje to informację o wysokości zysku lub straty dla danego rodzaju
działalności, np. przychód ze sprzedaży połączony z kosztem sprzedaży. Po przeanalizowaniu
działalności operacyjnej i finansowej wyłania nam się wynik finansowy, a po odliczeniu
podatku, zysk netto. Rzis powstaje co miesiąc, więc daje aktualną wiedzę o sytuacji firmy, na
podstawie posiadanych dokumentów.



sprawozdanie z przepływów pieniężnych

– to sprawozdanie o dużej wadze, powstaje w oparciu

o posiadane środki pieniężne. Nie można tego obrazu zniekształcić, posiadane pieniądze można
po prostu dokładnie wyliczyć, np.:

Przychód – 400 000

wpływy – 280 000

Koszty – 300 000

wydatki – 330 000

Wynik – 100 000

saldo - -50 000

Sprawozdanie to daje możliwość spojrzenia na firmę z innej strony.

5

Rachunek przepływów pieniężnych składa się z 3 części:

Do korzystania z nich wykorzystuje się metodę pośrednią, bezpośrednia tylko do prezentacji – jest to
obserwacja wpływów i wydatków w tych 3 przekrojach. Niektóre dane trzeba trochę przekształcić i
skorygować.

1) wpływy i wydatki operacyjne

Wychodzi się od wyniku finansowego, korekta:



amortyzacji ( nigdy nie wystąpi na minus) zawsze jest korektą na plus



saldo należności – korekta na minus lub plus



zmiana poziomu zapasów – ubyło – korekta na plus, przybyło – korekta na minus



zobowiązania – ubyło – korekta na minus, ale jeśli wzrosną korekta na plus

W długim okresie powinny wykazywać saldo dodatnie. W krótkim okresie czasu może być
ujemne, np. spłaty zobowiązań, czyli to jest dobry objaw, że przedsiębiorstwo spłaciło swoje długi.

2) wpływy i wydatki inwestycyjne

Wydatki na maszyny i urządzenia oraz wpływy ze sprzedaży zużytych części, zazwyczaj jest
ujemne, zwłaszcza w przypadku rozwijającej się firmy, gdzie inwestuje się dużo. Ale jeśli
będziemy tylko wyprzedawać, nie robiąc żadnych inwestycji – to mamy wtedy dodatnie saldo

3) wpływy i wydatki finansowe.

mamy wpływy i spłaty z kredytów, dopłaty do kapitału – przychody ze sprzedaży akcji
własnego przedsiębiorstwa – nie znajdziemy tego w wyniku, wypłaty dywidendy znajdą się w
wydatkach jako ujemne saldo – co w długim okresie czasu dobrze wygląda, gdyż znaczy, że
przedsiębiorstwo przynosi dochody, skoro jest możliwość wypłacania dywidendy.
Z tego sprawozdania można się wiele dowiedzieć, obserwując zmiany i przyczyny zmiany sald.

Kondycja przedsiębiorstwa

Zysk – to dobra kondycja, lepsza niż kondycja przedsiębiorstwa wykazującego stratę, ale nic więcej
nam nie mówi, czy wypracowany zysk jest wystarczający? – czyli poziom rentowności – i płynności.
Jeśli przedsiębiorstwo jest rentowne, ma zysk, ale utraciło płynność finansowa, bo utraciło możliwość
regulowania swoich zobowiązań w terminie – to oznacza, że jednak jego kondycja nie jest dobra.
Ważne jest więc sprawdzić jaka jest możliwość regulowania swoich zobowiązań.

Aby więc dobrze określić kondycję przedsiębiorstwa analizuje się:



Poziom zadłużenia



Rentowność



Płynność



Sprawność gospodarowania majątkiem

W analizie wskaźnikowej mamy 4 grupy, każda służy do oceny tych 4 aspektów pozwalających ocenić
kondycję przedsiębiorstwa. Posiada ona walor standaryzacji, który umożliwia porównywanie różnych
przedsiębiorstw w przestrzeni i czasie, w branży, analiza z wzorcem czyli planem , czy doszło do
błędów w założeniach czy wykonaniu.
Piąta grupa wskaźników operuje wskaźnikami giełdowymi, ale dotyczy spółek akcyjnych.