1
FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW WYKŁAD 4 25.11.2012
Rachunek zysków i strat
Wariant porównawczy
Wariant kalkulacyjny
Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi
Przychody ze sprzedaży towarów i usług
-
-
Koszty sprzedaży towarów i usług
=
Wynik (strata/zysk) brutto ze sprzedaży
Koszty działalności operacyjnej (układ rodzajowy)
-
Koszty sprzedaży
-
Koszty ogólnego zarządu
=
Wynik (zysk/strata) ze sprzedaży
+
Pozostałe przychody operacyjne
-
Pozostałe koszty operacyjne
=
Wynik (zysk/strata) z działalności operacyjnej
+
Przychody finansowe
-
Koszty finansowe
=
Wynik (zysk/strata) z działalności gospodarczej
+
Zyski nadzwyczajne
-
Straty nadzwyczajne
=
Wynik finansowy (zysk/ strata) brutto
-
Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
=
Wynik finansowy netto – zysk netto/strata netto
Dla potrzeb ustalenia poziomu podatku dochodowego liczy się zupełnie inna podstawę niż przedstawiony
wyżej sposób. Podstawa podatku dochodowego różni się od podstawy podatku dochodowego wynikającego
z rachunku zysku i strat.
RZIS jest składany co miesiąc (bilans raz do roku), w krótkim czasie starzeje się obraz przedsiębiorstwa,
dlatego aktualizuje naszą wiedzę o przedsiębiorstwie, mówi o rentowności, która działalność jest zyskowna
a która słaba. Dzięki temu sprawozdaniu możemy się dowiedzieć o :
stanie zapasów
kasy na kontach
amortyzacji
nakłady inwestycyjne, które znajdują się na odwrotnej stronie druku, są one pomocne przy
konstruowaniu bilansu.
2
Dzięki temu, że jest co miesiąc, to możemy prześledzić, czy dana pozycja zmienia się stale, czasowo
i znaleźć tego przyczyny. Tworzony jest narastająco.
Gdy mamy na wyniku stratę netto , to z samego sprawozdania możemy wyczytać skąd się wzięła ta strata –
czy wynika ze sprzedaży, działalności operacyjnej, czy finansowej, a może jakieś zdarzenia nadzwyczajne.
RZIS jest bardzo dobrym obrazem dla przyszłego inwestora, który dość łatwo na jego podstawie widzi, co
kuleje w danej firmie, a gdzie ma zyski. Jeśli np. jest zysk ze sprzedaży ,a strat na działalności operacyjnej,
to można wywnioskować, że oddłużając przedsiębiorstwo, będzie ono przynosiło zyski, ponieważ sprzedaż
jest zyskowna, czy wprowadzić innowacje, restrukturyzację.
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych
Te rachunek
, ze
ma na celu ukazanie zmian stanu środków pieniężnych przedsiębiorstwa
wskazaniem na kierunki wydatkowania środków pieniężnych oraz źródła pozyskiwania.
Pokazuje przepływy pieniężne – wpływy i wydatki, który dzielimy na trzy grupy:
a. Przepływy pieniężne operacyjne
- dokonujemy triku, korzystamy z wiedzy księgowej (czyli
dokumentach) i pierwszym zapisem będzie wynik z zapisu finansowego, a potem dokonujemy
szeregu korekt i dochodzimy do salda przepływu pieniężnych
(korekty: amortyzacja, +/- zapasy)
b. Przepływy pieniężne inwestycyjne
–
z reguły jeden kierunek – wydatki zw. z budownictwem,
maszynami, zazwyczaj saldo ujemne, bo inwestujemy więc wydatkujemy.
Możemy jednak mieć
dodatnie saldo w przypadku, gdy sprzedamy majątek trwały, który przyniósł nam większy dochód
niż wydatki na inwestycje – w tym przypadku ujemne saldo jest czymś korzystnym, bo to oznacza,
że przedsiębiorstwo się rozwija. Jeśli saldo jest dodatnie, tzn. że przedsiębiorstwo się nie rozwija,
tylko zwija, bo wyprzedaje swój majątek trwały – nie dotyczy restrukturyzacji – gdzie wyprzedajemy
majątek, by otrzymane fundusze przeznaczyć na inwestycję i spowodować rentowność
przedsiębiorstwa – mówimy wtedy o okresowym saldzie dodatnim.
c. Przepływy pieniężne finansowe
–
wydatki w postaci spłat kredytów, ale również może być pozycja
na „+” zaciągnięcie nowego kredytu. Występują także wpływy ze sprzedaży z własnych akcji,
podwyższenia kapitału, lub wydatek z wypłat dywiden
d – jest to faktyczny wydatek przedsiębiorstwa
i tylko to sprawozdanie je ujmuje. Saldo na działalności finansowej może być +/- , zależy co
przeważa, czy wpływ kredytów, czy sprzedaż akcji, czy zakupy inwestycyjne. Raczej należy się
spodziewać w długim okresie czasu „-„ salda, ponieważ przedsiębiorcy zależy na zysku, czyli
wypłaca dywidendę, powinny one przewyższać dopłaty do kapitału, aby ich przedsiębiorstwo było
większe i bogatsze. W krótkim czasie może być prowadzona polityka, gdzie wypłaca małe
dywidendy, chcąc dofinansować i powiększyć przedsiębiorstwo , na korzyść późniejszych dużych
dywidend.
Do sporządzenia sprawozdania często stosuje się
metodą pośrednią, ale również bezpośrednią
, gdzie
sprawdza się każdą operację – jednak byłoby to zbyt pracochłonne i kosztowne.
Wpływy i wydatki
mają ograniczenia w postaci zasobów pieniężnych w przedsiębiorstwie, nie mogliśmy
wydać więcej niż otrzymaliśmy (w tym przypadku nie możemy mylić kosztu – z księgowości, a wydatkiem
faktycznym, trzeba widzieć różnicę między zapisem, a pieniądzem).
walorem sprawozdania jest to, że pokazuje rzeczywiste, realne działanie przedsiębiorstwa
Barierą i początkiem wszystkiego są zasoby na początek okresu, bo gdy dojdziemy do ich wyczerpania, to
mamy do czynienia z utratą płynności finansowej. Aby stworzyć warunki do rozwoju idealnie by było,
gdyby saldo na działalności operacyjnej było dodatnie, inwestycyjne ujemne i finansowe ujemne.
Jak ocenia sumę wszystkich trzech sald:
jeśli jest „-„ ale mieści się w zasobach początkowych, to jeszcze w porządku, ale na krótki
okres.
Saldo przepływów pieniężnych porównujemy do zamierzonego celu działania przedsiębiorstwa i wiemy co
mamy zrobić. Jeśli zamierzaliśmy mieć 100 tys., a mamy 200 tys. to znaczy, że mamy za dużo
niepracujących pieniędzy, które powinniśmy na coś zużyć, aby na siebie pracowały. Stan zasobów
obserwujemy co dzień i powinniśmy oddziaływać tak, aby zbliżać się do optymalnego założenia środków
finansowych.
3
Modelowe ujęcie przepływu środków pieniężnych
A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
I.
Wynik finansowy (zysk/strata) netto
II.
Ważniejsze korekty wyniku finansowego
1. Amortyzacja
2. Zyski z różnic kursowych
3. Odsetki i udziały w zyskach
4. Zysk (strata) z działalności inwestycyjnej
5. Zmiana stanu rezerw
6. Zmiana stanu zapasów
7. Zmiana stanu należności
8. Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (bez pożyczek i kredytów)
9. Zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych
III.
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I +/- II)
B. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
I.
Wpływy
1. Zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne
3. Z aktywów finansowych (zbycie aktywów finansowych, dywidendy i udziały w zyskach, odsetki,
spłata udzielonych pożyczek)
II.
Wydatki
1. Nabycie wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych
2. Inwestycje w nieruchomości oraz w wartości niematerialne i prawne
3. Na aktywa finansowe
III.
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej (I-II)
C. Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
I.
Wpływy
1. Z emisji akcji, udziałów i innych instrumentów kapitałowych oraz dopłat do kapitału
2. Kredyty i pożyczki
3. Emisja dłużnych papierów wartościowych
II.
Wydatki (wybrane elementy)
1. Nabycie akcji (udziałów) własnych, wypłata dywidend
2. Spłata kredytów, pożyczek oraz wykup papierów dłużnych
3. Odsetki
4. Płatności zobowiązań z tytułu leasingu
III.
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej (I-II)
D. Przepływy pieniężne netto (A.III +/- B.III +/- C.III)
E. Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych
F. Stan środków pieniężnych na początek okresu
G. Stan środków pieniężnych na koniec okresu (F +/-D)
Analiza wskaźnikowa
Jest to metoda pogłębienia wstępnej analizy sprawozdań. Mamy 4 grupy wskaźników, tak jak mamy 4
aspekty , które mówią nam o przedsiębiorstwie:
a) Wskaźniki rentowności –
zwane także wskaźniki zyskowności, informują o efektywności działania.
Wskaźniki rentowności wyrażają relacje zysku liczonego na różnych poziomach działalności
gospodarczej do osiągniętego przychodu ze sprzedaży lub poniesionych kosztów (nakładów).
o
Marża zysku netto (wskaźnik rentowności sprzedaży)
- porównanie osiągniętego zysku ze
sprzedaży - zawsze będzie ułamek lub wielkość w procentach – im wyższy ułamek tym
lepiej. Wskaźnik rentowności jest miara rentowności sprzedaży i daje odpowiedź na pytanie
ile groszy zysku daje sprzedaż wielkości 1 złotego
4
o
Wskaźnik rentowności aktywów ROA
Mówi nam jaka jest zdolność majątku przedsiębiorstwa do generowania zysku – ile zysku przynosi
jedna złotówka majątku – zazwyczaj również ułamek, ale może być też cała liczba. Jest odmiana
tego wskaźnika = zysk netto do przyrostu aktywów związanych z inwestycjami
o
Wskaźnik rentowności inwestycji ROI
Zysk netto można zastąpić zyskiem przed spłata odsetek i opodatkowaniem (EBIT). Wskaźnik ten
pozwala wówczas na bardziej optymistyczne przedstawienie przedsięwzięcia inwestycyjnego. Im
wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym efektywniejsze jest dane przedsięwzięcie inwestycyjne. W
analizie finansowej wskaźnik ten ma nieco inną interpretację: traktując jako inwestycje wartość
majątku zaangażowanego w prowadzenie działalności (aktywa).
o
wskaźnik rentowności kapitału własnego ROE
( albo stopa zwrotu z kapitału własnego) – wskaźnik może być większy od jedności, ale najczęściej
jest to ułamek, wskaźnik ten dla właściciela czy dobrze zrobił, czy jest sens prowadzenia
działalności, bo jeśli stopa zwrotu wynosi np. 2% to lepiej byłoby ten kapitał umieścić w banku i
mamy bardziej pewny zysk. Wzrost aktywów spowodowany przyznanym kredytem, większym niż
pieniądze włożone przez właściciela, wtedy poprawi nam się rentowność kapitału własnego.
Te wskaźniki na przestrzeni czasu mogą zmieniać się w różnych kierunkach. Pożądany jest wzrost
rentowności sprzedaży – możemy go zwiększyć, bez ponoszenia dodatkowych nakładów, dokonując
tylko lepszego wykorzystania istniejącego majątku.
b) Wskaźniki płynności
– finansowa – zdolność przedsiębiorstwa do spłaty bieżących zobowiązań.
o
wskaźnik bieżącej płynności
AB – aktywa bieżące (majątek obrotowy)
PB – pasywa bieżące (zobowiązania i płatności krótkoterminowe)
Ten wskaźnik traktuje się jako dobry na poziomie, który potwierdza zdolność przedsiębiorstwa do
spłaty zobowiązań jeśli wynosi min. 1,2 ( może coś spłacać nieterminowo, ale w małej części, zapasy
szybko znajdują odbiorców – to świadczy o większym majątku obrotowym niż zobowiązania. Jeśli
jednak zbyt duża ilość kontrahentów zapłaci nam z bardzo dużym opóźnieniem to jednak mimo
przyzwoitego wskaźnika na poziomie 20% możemy stracić płynność finansową. Można tylko
powiedzieć, że czym większy to większa pewność płynności, ale nie może być większy ten wskaźnik
od 2, bo mamy wtedy nadpłynność, co oznacza, że nie gospodarujemy zbyt dobrze.
Można się spotkać z opinią, że te ramy wskaźnika mogą być różne dla każdego przedsiębiorstwa.
Dlatego obliczany jest równolegle drugi wskaźnik:
o
podwyższonej płynności finansowej
= szybki test
Z – zapasy
R
mc
– krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Zakłada się, że jeśli ma on wskaźnik 1 lub wyższą to przedsiębiorstwo ma płynność finansową.
Wskaźniki mogą się tylko znajdować w przedziale.
5
c) Wskaźniki sprawności działania
– zwane wskaźnikami aktywności – informują o zdolności do
generowania sprzedaży przez zasoby firmy.
o
- jaki jest średni okres oczekiwania na spływ należności w dniach.
cykl inkasa należności
Dokonujemy oceny porównując ten wskaźnik z tym samym wskaźnikiem z ubiegłego okresu.
o
wskaźnik obrotu należnościami
- ilość cyklów obrotu nieruchomościami w roku, w
kwartale w miesiącu.
o
cykl obrotu zapasami w dniach
mówi nam jaki jest średni okres oczekiwania na sprzedaż.
-
o
wskaźnik rotacji zapasów
- uzyskujemy ilość cykli obrotu zapasami w okresie
o
wskaźnik rotacji aktywów
- uzyskujemy ilość cykli obrotu aktywami w okresie
o
wskaźnik rotacji aktywów trwałych
- uzyskujemy ilość cykli obrotu aktywami trwałymi w
okresie
o
- uzyskujemy ilość cykli obrotu aktywami
wskaźnik rotacji aktywów obrotowych
obrotowymi w okresie
d) wskaźniki zadłużenia przedsiębiorstw = wskaźniki struktury finansowania
o
wskaźnik struktury kapitału
Gdy licznik = mianownik to mamy 1 , im mniejszy ułamek tym większa jest kwota kapitału
obcego niż własnego czyli przedsiębiorstwo jest bardziej zadłużone. Jeśli przewyższa kapitał
własny to mamy liczbę powyżej 1.
o
wskaźnik udziału kapitału własnego w finansowaniu aktywów
- jaka część aktywów jest
finansowana kapitałem własnym 0,3 – tzn. 30% finansowane z własnych kapitałów
o
wskaźnik zadłużenia
– jaka część aktywów finansowana jest kapitałem obcym
o
wskaźnik pokrycia zobowiązania nadwyżką finansową
o
wskaźnik pokrycia stałych płatności
(EBIT – zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem)
6
e) Wyjątkowo w SA notowanej na giełdzie – wskaźniki rynkowe
o
-jeśli wskaźnik rośnie to dobrze, wtedy wyższa dywidenda. Trudno ten
zysk na jedną akcję
wskaźnik porównywać do innych akcji, ponieważ jest duża różnica w cenie akcji.
o T/E, C/Z
czyli cena akcji do zysku , relacja ceny jednej akcji do zysku z tej akcji mówi nam
jaką cenę trzeba zapłacić za jednostkę zysku przy kupnie akcji. Dla posiadacza akcji czym
wyżej, tym lepiej dla kupującego odwrotnie.
o stopa dywidendy
– umożliwia akcjonariuszom ocenę opłacalności lokowania kapitałów w
akcje danej spółki. Może stanowić kryterium wyboru kierunku inwestowania, lokaty
kapitałów.
o stopa wypłat dywidendy
Ocena rentowności
musi być oparta o pewne wartości . Wskaźniki stosujemy aby porównać je z
-
jakąś wielkości i uzyskujemy wskaźniki , które można oceniać:
co do poziomu
o
Walorem wskaźników
jest standaryzacja czyli porównanie, relacje wartości. To porównanie
dokonuje się:
w czasie (określonym przez firmę lub ustawę)
o
między przedsiębiorstwami, albo np. bank dokonuje ocen przedsiębiorstw – na tle branży, lub
o
swoich klientów
porównanie wskaźników danego przedsiębiorstwa do jakiego wzorca np. planu,
o
Du Pont – wskaźnik, protoplasta ROA, w formie piramidy.
Analiza finansowa z wykorzystaniem metody opracowywanej przez firmę Du Ponta jest szczególnie
przydatna w pokazaniu, jak marża zysku netto i rotacja aktywów współdziałają w kształtowaniu wskaźnika
rentowności majątku i jak, z kolei, stopa rentowności majątku wpływa, wraz z polityką długu na
kształtowanie stopy rentowności kapitału własnego.
Marża zysku netto pomnożona przez wskaźnik rotacji daję stopę zysku aktywów.
Relacja zysku netto do sprzedaży (NPM) określona jest niekiedy jako wskaźnik efektywności marketingu, z
kolei relacja sprzedaży do aktywów (TAT) jako wskaźnik efektywności produkcji (lub sprawności
zarządzania).
Stopę rentowności kapitału własnego obliczamy według formuły:
Możemy zanotować także model De Ponta według formuły:
Stopę zysku z kapitału własnego (ROE) można także obliczyć także bezpośrednio z danych bilansu dzieląc
zysk netto przez kapitał własny, jednak zaprezentowany powyżej sposób pokazuje wpływ marży zysku,
rotacji aktywów oraz stopnia zadłużenia firmy na poziom ROE.
W literaturze poświęconej analizie finansowej często przedstawione są różnego rodzaju układy strukturalne
(modele) nazywane piramidą wskaźników.
7
Analiza przeprowadzona na podstawie tych wskaźników określana jest natomiast analizą piramidalną,
układy piramidalne stanowią rozwinięcie podanej wyżej zależności między stopą ROE a marżą zysku netto i
wskaźnikiem rotacji aktywów.
Schemat piramidalnego układu wskaźników finansowych
x
x
:
:
W analizach służących do oceny sytuacji finansowej stosuje się także globalny wskaźnik Z.
X
1
– kapitał obrotowy netto (kapitał pracujący) / aktywa
X
2
– zysk zatrzymany / aktywa
X
3
– zysk przed spłata odsetek i opodatkowaniem / aktywa
X
4
– rynkowa wartość kapitału akcyjnego / księgowa wartość zadłużenia
X
5
– sprzedaż/ aktywa
Rzeczywiste wielkości tych wskaźników pomnożone przez ustalone wagi dają globalny wynik „Z”.
W warunkach krótkiej kariery polskiego rynku kapitałowego model Altman można traktować jako
uzupełnienie analizy wskaźnikowej i wykorzystywać go w formie narzędzia analizy porównawczej spółek
giełdowych.
Zarządzanie kapitałem obrotowym. Opodatkowanie przedsiębiorstw
Rentownośd kapitału własnego
ROE = ZN/KW
Finansowanie aktywów kapitałem
własnym AKT/KW
Majątek obrotowy
Majątek
trwały
Aktywa AKT
Przychody
ze sprzedaży
S
Przychody
ze sprzedaży
S
Zysk netto ZN
Przychody
- Koszty uzyskania przychodów
+/- Przychody/koszty finansowe
+/- Zyski/straty nadzwyczajne
- Podatek dochodowy
= Zysk netto
Rentownośd aktywów ZN/AKT
Rentownośd sprzedaży ZN/S
Obrotowośd aktywów S/AKT