background image

WZ UG, Nauka o organizacji, prowadzący dr Piotr Walentynowicz 

 
 
Blok wykładowy 3. Przedsiębiorstwo 

 
 

1.  Pojęcie przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy, przedsiębiorczości 

 

„  Przedsiębiorstwo stanowi wyodrębnioną prawnie i organizacyjnie z systemu 

gospodarczego danego kraju jednostkę gospodarczą, społeczną i 
techniczną, utworzoną w celu trwałego zarobkowania poprzez zaspokojenie 
potrzeb osób trzecich. Podejmuje samodzielnie decyzje i na własne ryzyko 
(J. Kortan). 

 

„  Zakład – stanowi wyodrębnioną organizacyjnie (ale nie prawnie) jednostkę 

danego przedsiębiorstwa realizującą wyodrębnione cele (najczęściej 
produkcyjne). Często zakładami nazywane są również organizacje 
gospodarcze nie nastawione na zysk (komunalne, szkoły, szpitale)  

 

„  Firma – jest to nazwa pod jaką kupiec rejestrowy (przedsiębiorca) prowadzi 

swoją działalność gospodarczą i wchodzi w stosunki prawne z innymi 
podmiotami na rynku. Powszechnie rozumie się to pojęcie również jako 
synonim przedsiębiorstwa i nie jest to błędem. 

 

Główne cechy przedsiębiorstwa jako organizacji 

•  stanowi odrębność prawną (własność) i organizacyjną, 

•  produkowanie zarobkowe (wytwarzanie dóbr lub usług) dla zaspokojenia 

potrzeb podmiotów zewnętrznych (gospodarstw domowych bądź innych 
przedsiębiorstw - dalsza sprzedaż lub obróbka), 

•  samodzielność decyzyjna, 

•  własne ryzyko (zbytu), 

•  działalność przedsiębiorstwa posiada charakter trwały, dąży do 

długofalowego rozwoju (np. konsorcjum nie tworzy przedsiębiorstwa).  

•  dąży do osiągnięcia zysku. 

 
Jakie jeszcze inne podmioty występują obok przedsiębiorstwa na rynku? 

•  instytucje administracji państwowej, 

•  przedsiębiorstwa o specjalnym statusie (PKP, PPL, PKL, PLL, PLO itp.) 

•  zakłady użyteczności publicznej (szkoły, uczelnie, szpitale),  

•  instytucje administracji samorządowej i ich wewnętrzne jednostki (np. 

zakłady komunalne),  

•  banki i firmy ubezpieczeniowe, 

•  gospodarstwa domowe (klienci indywidualni), 

•  organizacje pozarządowe (fundacje, partie polityczne, stowarzyszenia). 

 

„  Przedsiębiorca tworzy przedsiębiorstwo, podejmuje decyzje organizacyjne, 

wnosi swój kapitał, którym ryzykuje, planuje rozwój firmy poprzez np. 
wprowadzanie postępu technicznego, nowych wyrobów, zdobywanie 
nowych rynków, a także koordynuje całość działalności firmy. 

 

background image

Wg J. Schumpetera przedsiębiorczość to postawa i sposób działania 
polegający na gotowości podejmowania nowych, ryzykownych przedsięwzięć 
oraz na wykazywaniu inicjatywy w ich poszukiwaniu i wdrażaniu. Stanowi 
działanie skierowane na rozwój i innowacje, polegająca na: 

•  wprowadzaniu kombinacji nowych czynników produkcji, 

•  wprowadzaniu nowych wyrobów, 

•  zdobywaniu nowych rynków zbytu, 

•  zdobywaniu nowych rynków zaopatrzenia, 

•  tworzeniu nowych, bardziej efektywnych form organizacyjnych. 

 
Zatem: 

1)  Czy przedsiębiorca musi być właścicielem przedsiębiorstwa? 
2)  Czy przedsiębiorca musi samodzielnie (bezpośrednio) kierować 

(zarządzać) swoim przedsiębiorstwem? 

 
 
2. Cele działalności przedsiębiorstwa 

 

Co jest nadrzędnym celem działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej? 
Czy zysk? 

 
Mamy 2 podstawowe teorie odpowiedzi na to pytanie: 
a) teoria ekonomiczna (klasyczna), 
b) teoria marketingowa (rynkowa). 

 
Ad. a) Podstawowym celem przedsiębiorstwa jest „zarabianie pieniędzy” 
i wzrost wartości dla akcjonariuszy (np. E. Goldratt, 
wczesne teorie 
przedsiębiorstwa, amerykańskie spółki giełdowe), a wszystkie inne pomniejsze 
(np. długookresowy rozwój, zaspokojenie potrzeb klientów, czy odpowiedzialność 
społeczna) są narzędziami, albo wymiarami tego głównego.  
 
Ad. b) „Jedynym nadrzędnym celem działalności rynkowej 
przedsiębiorcy (przedsiębiorstwa) jest „stworzenie” klienta” (P. F. 
Drucker). 
Dlatego głównymi celami firmy według tej teorii są: 

1) Zaspokojanie potrzeb klientów, 
2) Długookresowy rozwój firmy (jakościowy i/lub ilościowy), 
3) Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa. 

Według tej koncepcji zysk jest tylko narzędziem osiągania tych celów 
realizowany dzisiaj powinien być według koncepcji społecznej 
odpowiedzialności biznesu. 
 
W biznesie zarówno osoba sprzedająca, jak i osoba kupująca, muszą być 
zadowolone z wyniku transakcji. Kupujący musi być zadowolony, że dokonał 
dobrego zakupu, musi odczuwać korzyść z uzyskanej wygody i mieć poczucie, że 
wzbogacił swoje życie, poprawił jego jakość. Tak samo jest ze sprzedającym, ale 
oprócz poczucia przyjemności, że uczynił szczęśliwszym kupującego, powinien 
również odczuwać satysfakcję z wykonania użytecznego wyrobu oraz z jego 
sprzedaży z zyskiem
”. - K. Matsushita w odpowiedzi na pytanie o tajemnicę 
sukcesu w biznesie. 
 

background image

Do innych szczegółowych celów działalności przedsiębiorstwa (wiązki 
celów) można zaliczyć: 
 
1) ekonomiczno - finansowe
 

„  zysk, 
„  obrót, 
„  płynność, 
„  zdolność kredytowa, 
„  podwyższanie kapitału własnego, 
„  stopa zwrotu z inwestycji,  
„  zwiększanie produktywności, 
„  rentowność (podwyższanie rentowności), 
„  minimalizacja kosztów, 
„  inne (jakie?) 

 

2) niefinansowe (rynkowe) 

„  zaspokajanie potrzeb klientów, 
„  opanowanie rynku (udział w rynku), 
„  wejście na nowe rynki, 
„  rozwój, 
„  uzyskanie przewagi nad konkurencją, 
„  podwyższanie jakości produktów, 
„  powiększanie zdolności produkcyjnej,  
„  zabezpieczenie miejsc pracy, 
„  ekologia działalności, 
„  działalność społeczna, 
„  satysfakcja, 
„  prestiż, 
„  niezależność i realizacja marzeń, 
„  inne (jakie?). 

 
Syntetyczne czynniki sukcesu współczesnych przedsiębiorstw: 
 
Do głównych czynników sukcesu współczesnych przedsiębiorstw funkcjonujących 
w polskich warunkach należy zaliczyć: 
1)  Lepszy niż u konkurencji stosunek jakości do ceny oferty firmy, 
2)  Umiejętność dostrzegania i wykorzystywanie szans rynkowych (w tym 

zdobywanie nowych rynków), 

3)  Sprawny marketing mix (produkt, cena, promocja i dystrybucja), 
4)  Dobry system zarządzania (m. in. finansami) i kompetentna kadra 

zarządzająca, 

5)  Innowacyjność we wszystkich obszarach funkcjonowania firmy. 
 
Natomiast do podstawowych czynników porażki należy zaliczyć: 
1)  Złe zarządzanie finansami firmy (cash flow, nietrafione inwestycje, słaby 

system ściągania należności),  

2)  Niewłaściwe traktowanie partnerów rynkowych (brak etyki w działaniu), 
3)  Niedostosowana do uwarunkowań rynku strategia, 
4)  Złe zarządzanie kosztami w firmie, 
5)  Błędy z zakresie marketingu mix. 

background image

Należy jednocześnie dodać,  że w ramach tych wytycznych podstawową zasadą 
budowania strategii, struktury, oferty produktowej i systemu zarządzania będzie 
racjonalność oraz właściwe, dostosowane do uwarunkowań rynku i potrzeb firmy 
wykorzystanie w tych obszarach instrumentów, jakie proponuje współczesna 
nauka o zarządzaniu.  
 
 
3. Wzrost produktywności (ekonomizacji działania) jako jeden z 
podstawowych celów funkcjonowania przedsiębiorstwa. 

 

W działalności zorganizowanej (przedsiębiorczej) produktywność 
(ekonomiczność działań) jest to stosunek wektora wyjścia z systemu 
(wyników użytecznych) do wektora wejścia do systemu (nakładów). 

   

 

 

 

   

 

 

 

  Wy   

 

 

wy  

P =  —  ;   

    p (cz) =  — 

     

 

 

 

  We   

 

 

we 

 

Wyróżniamy produktywność całkowitą i produktywność cząstkową (systemu, 
organizacji, przedsiębiorstwa). 

 

Produktywność (ekonomiczność działań) możemy zwiększać 3 różnymi 
sposobami: 

1)  wariantem oszczędnościowym (a i b) 
2)  wariantem wydajnościowym (a i b), 
3)  wariantem zintegrowanym (systemowym, japońskim). 

 
 
Przykłady 1) 
 
a) 

 

 

 

 

 

 

b) 

 
 
 
 
Przykłady 2) 
 
a) 

 

 

 

 

 

 

b) 

 
 
 
 
Przykład 3) 
 
 
 

 

 

 

background image

4. Rodzaje przedsiębiorstw wg różnych kryteriów 
 
4.1 Kryterium charakteru działalności 
(wg J. Kortana)  
 

1) Produkujące dobra materialne: 

 
a) Wydobywcze: 

• 

górnicze (węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, rudy 
żelaza, kamieniołomy, cegielnie, cementownie, żwirownie), 

• 

energetyczne (elektrownie, ciepłownie, gazownie), 

• 

gospodarki naturalnej (rolne, leśne i rybackie), 

 
b) Przetwórcze: 

• 

przedsiębiorstwa produkcji materiałów podstawowych dla dalszego 
przerobu (tartaki, huty, odlewnie, chemikalia), 

• 

przedsiębiorstwa produkujące techniczne środki produkcji (maszyny i 
urządzenia, konstrukcje stalowe, środki transportu, produkty elektroniki 
przemysłowej), 

• 

przedsiębiorstwa budowlane (indywidualne, przemysłowe i mieszkaniowe, 
dróg i mostów), 

• 

przedsiębiorstwa produkujące dobra konsumpcyjne finalne bądź do 
dalszego przetworzenia (włókiennicze, odzieżowe, meblowe, spożywcze, 
AGD, elektronika). 

 
Można spotkać inny podział przedsiębiorstw przetwórczych: 

- obróbczo – montażowe,  
- aparaturowe, 
- naturalne i biotechnologiczne  

 
2) Świadczące usługi 

1

• 

handlowe (hurtownie, półhurtowe, dla detalistów), 

                                                 

1

 Ponieważ podział ten jest bardzo ogólny, warto go rozszerzyć co najmniej o: 

•  handlowe,  

•  komunikacyjne,  

•  logistyczne,  

•  telekomunikacyjne 
•  informatyczne,  

•  bankowe,  

•  ubezpieczeniowe,  

•  komunalne,  
•  turystyczne,  

•  hotelarskie,  

•  gastronomiczne,  

•  rekreacyjne,  
•  kulturalne,  

•  doradcze,  

•  medyczne,  

•  kosmetyczne i odnowy biologicznej,  
•  szkoleniowe i edukacyjne,  

•  porządkowe (utrzymania czystości, ochrony),  

•  instalatorskie,  

•  remontowe i naprawcze,  
•  administracji nieruchomościami,  

•  B+R,  

•  poligraficzne,  

• 

usług drobnych i inne.

 

background image

• 

komunikacyjne i transportowe (przewóz osób i mienia), 

• 

telekomunikacyjne (przesyłanie informacji), 

• 

finansowe (podmiotów fizycznych, podmiotów prawnych, podwyższonego 
ryzyka), 

• 

ubezpieczeniowe, 

• 

komunalne (zaopatrywania ludności w gaz, prąd, wodę, komunikacji 
miejskiej, oczyszczania miasta, kanalizacja), 

• 

turystyczne i rekreacyjne (restauracje, hotele, kina, teatry, sportowe), 

• 

inne usługowe (biura prawne, konsultingowe, projektowe, usługi 
medyczne, kosmetyczne, zdrowotne). 

 
W praktyce najczęściej spotykamy połączenia tych rodzajów działalności w 
przedsiębiorstwa wielozakładowe (dywizje bądź grupy kapitałowe – holdingi), 
wobec tego możemy je nazwać „o mieszanym charakterze działalności”. 
 

Źródło: Na podstawie pracy zbiorowej pod red. Kortana J. Podstawy ekonomiki i zarządzania 
przedsiębiorstwem,
 Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 1997 

 
 
4.2 Kryterium struktury kosztów własnych 
 
a) Pracointensywne (np. usługowe), 
b) Materiałointensywne (np. stocznie, przemysł motoryzacyjny, budownictwo), 
c) Kapitałointensywne (np. nowe technologie, produkcja aparaturowa). 
 
 

4.3 Kryterium rozmiaru przedsiębiorstwa 

 
a) Mikro (do 10 osób pełnych etatów średniorocznego zatrudnienia, obrót lub 
suma bilansowa mniejsze niż 2 mln. Euro), 
b) Małe (do 49 osób, obrót lub suma bilansowa mniejsze niż 10 mln. Euro),  
c) Średnie (50 – 249 osób, obrót mniejsze niż 50 mln. Euro oraz suma bilansowa 
mniejsza niż 43 mln. Euro), 
d) Duże (powyżej 250 osób i kryteriów w.w. Przykład: GSR im. J. Piłsudskiego 
„Remontowa”, SR „Nauta”, Opoczno S.A., Paradyż S.A. i inne.), 
e) Bardzo duże (organizacje dywizjonalne lub holdingowe złożone z wielu 
jednostek o rozmiarach dużego przedsiębiorstwa). 
 
Tabela: Struktura poszczególnych rodzajów przedsiębiorstw wg  
kryterium wielkości w 2004 r. w Polsce 
 

Przedsiębiorstwa 

ogółem  

Przedsiębiorstwa 

MSP  

0-9 

(mikro)  

10-49  

0-49  

50-249  

ponad 250  

Liczba przedsiębiorstw ogółem według REGON w roku 2004 

3 670 915  

3 665 158  

3 485 970   149 159   3 635 129  

30 029  

5 757  

Liczba przedsiębiorstw aktywnych 

1702186 

1 699 526  

1 672 866  

13 748  

1 686 614  

12 912  

2 660 

Udział poszczególnych przedsiębiorstw w tworzeniu PKB 

background image

69,8%  

48,3%  

32,1% 

7,6% 

39,7%  

8,6%  

21,5%  

Liczba zatrudnionych pracowników 

10 238 305  

6 937 520  

2 773 782  1 925 837  4 669 619   2 267 901   3 270 785  

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.parp.gov.pl/ 

 
Zadanie: 
zamienić dane w tabeli 1 na wartości procentowe oraz zastanowić się , 
dlaczego w Polsce jest taka duża różnica pomiędzy liczbą małych przedsiębiorstw 
zarejestrowanych i czynnych (10-49). 
 
 

4.5 Z punktu widzenia formy organizacyjno-prawnej 

 

1.  Wpis do ewidencji działalności gospodarczej – przedsiębiorstwo 

jednoosobowego właściciela, 

2.  Spółka cywilna – jest organizacją do osiągania wspólnego celu, 

niekoniecznie gospodarczego. Jeżeli przychody z kolejnych 2 lat są większe 
niż 400 000 euro, to istnieje ustawowy obowiązek przekształcenia S. C. w 
Sp. J. 

3.  Spółka jawna – służy prowadzeniu przedsiębiorstwa większych rozmiarów, 
4.  Spółka partnerska – utworzona w celu wykonywania przez partnerów 

wolnego zawodu pod określoną firmą, 

5.  Spółka komandytowa – ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod 

własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej 
jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a 
odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest 
ograniczona, 

6.  Spółka komandytowo – akcyjna ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa 

pod wspólna firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co 
najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a 
co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, 

7.  Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – najpopularniejsza forma spółek 

kapitałowych przeznaczona do prowadzenia przedsiębiorstw w „mniejszym 
rozmiarze”  

8.  Spółka akcyjna – najkorzystniejsza forma prowadzenia spółek kapitałowych 

w „większym rozmiarze”. Umożliwia pozyskanie kapitału na rynku 
kapitałowym. 

9.  Przedsiębiorstwo państwowe. 

 
Podstawowe akty prawne regulujące działalność gospodarczą to: 
 
1. Ustawa z 2.07.2004 o swobodzie działalności gospodarczej, Dziennik Ustaw 
2004, nr 173, poz. 1807 z późniejszymi zmianami.  
2. Ustawa z 15.09.2000, Kodeks spółek handlowych, Dziennik Ustaw 2000 r., nr 
94, poz. 1037, tekst jednolity ze zmianami.  
3. Ustawa z 23.04.1964, Kodeks cywilny, Dziennik Ustaw 1964 r., nr 16, poz. 93 
ze zm.  
4. Kodeks pracy – jeżeli właściciel zatrudnia pracowników. 
 

background image

Tab. 1 Cechy charakterystyczne spółek prawa handlowego 
  

Typ spółki 

Wybrane 

cechy 

Spółka 

jawna 

Spółka 

partnerska 

Spółka 

komandyto

wa 

Spółka 

komandyto

wo – 

akcyjna 

Spółka z 

o.o. 

Spółka 

akcyjna 

Wspólnicy 

Jeden lub kilku 

Przedstawiciele 

wolnych 

zawodów 

Wspólnicy, w 

tym co najmniej 

jeden 

komplementa-

riusz i 

komandytariusz 

Wspólnicy, w 

tym co najmniej 

jeden 

komplementa-

riusz i 

akcjonariusz 

Co najmniej 1 

osoba (prawna 

lub fizyczna) 

Co najmniej 1 

osoba prawna lub 

3 osoby fizyczne 

Osobowość 

prawna 

Nie posiada, ma 

natomiast 

niektóre jej 

atrybuty; 

podmiotowość 

prawną mają jej 

wspólnicy 

Nie posiada, ma 

natomiast 

niektóre jej 

atrybuty; 

podmiotowość 

prawną mają jej 

wspólnicy 

Nie posiada, ma 

natomiast 

niektóre jej 

atrybuty; 

podmiotowość 

prawna mają jej 

wspólnicy 

Nie posiada, ma 

natomiast 

niektóre jej 

atrybuty; 

podmiotowość 

prawną mają jej 

wspólnicy 

Posiada Posiada 

Kapitał 

Do uzgodnienia 

między 

wspólnikami 

Do uzgodnienia 

między 

partnerami 

Głównie 

komplemantariu-

sze, 

komandytariusze 

– wkład 

określonej 
wysokości  

Głównie 

komplementariu-
sze, akcjonariusz  

- wkład akcyjny 

Kapitał 

zakładowy min. 

wielkość – 50 tys. 

zł, min. Udział 

500 zł 

Kapitał 

zakładowy min. 

Wielkość – 500 

tys. zł, nominał 1 

akcji – min 1 zł 

Tryb 

zawiązania 

Umowa na piśmie 

i wpis do rejestru 

przedsiębiorców 

Umowa w formie aktu notarialnego i 

wpis do rejestru przedsiębiorców 

Statut w formie 

aktu notarialnego 
i wpis do rejestru 

przedsiębiorców 

Umowa spółki w 

formie aktu 

notarialnego i 

wpis do rejestru 

przedsiębiorców 

Statut w formie 

aktu notarialnego 
i wpis do rejestru 

przedsiębiorców 

Odpowiedzi

alność za 

zobowiązani

Wspólnicy 

odpowiadają 

solidarnie całym 

swoim majątkiem 

osobistym 

Ograniczona 

odpowiedzialność 

partnerów (w 
zależności od 

umowy spółki) 

Komplementariu-

sze – całym 

swoim 

majątkiem, 

komandytariusze 

– do wysokości 

sumy 

komandytowej 

Komplementariu-

sze – całym 

swoim 

majątkiem, 

akcjonariusze – 

do wysokości 

udziału akcyjnego

Do wysokości 

udziałów 

Do wysokości 

posiadanych akcji

Władze 

spółki 

Każdy wspólnik 

jeżeli umowa nie 

stanowi inaczej 

Każdy z 

partnerów, lub 

wybrany zarząd 

jak w spółce z 

o.o. 

Komplementariu-

sze, 

komandytariusze 

– uprawnienia 

kontrole 

Komplementariu-

sze – zarząd, 

akcjonariusz 

może być jedynie 

pełnomocnikiem, 

może być RN i 

WZ 

Zarząd, rada 

nadzorcza (w 

określonym 

przypadku), 

zgromadzenie 

udziałowców 

Zarząd, rada 

nadzorcza, 

zgromadzenie 
akcjonariuszy 

Podstawowa 

zaleta 

Prosty tryb 

zawiązania, duża 

swoboda w 

kształtowaniu 

ustroju 

wewnętrznego 

Jak obok + brak 

odpowiedzialno-

ści za 

zobowiązania 

partnerów 

Możliwość 

zaangażowania w 

działalność spółki 

majątku osób nie 

będących w 

bezpośredni 

sposób 

zainteresowanych 

prowadzeniem 

spraw spółki 

Możłiwość 

pozyskania przez 
komplementariu-
szy dodatkowego 

kapitału, łatwy 

obrót akcjami 

Duży poziom bezpieczeństwa 

majątkowego wspólników; możliwość 

zaangażowania „wolnego” kapitału 

połączony z brakiem konieczności 

zajmowania się sprawami spółki 

Podstawowa 

wada 

Niski poziom 

bezpieczeństwa 

majątkowego 

wspólników – 

pełna i solidarna 

odpowiedzialność

Odpowiedział-

ność partnerów za 

swoje 

zobowiązania 

całym majątkiem 

Niski poziom bezpieczeństwa 

komplementariuszy 

Skomplikowany i kosztowny tryb 

zawiązania i prowadzenia spraw 

spółki 

Źródło: Opracowanie dra J. Szredera na podstawie KSH. 

 
 
 
 
 
 
 

background image

5. Proces zakładania nowego przedsiębiorstwa  
 

1) Pomysł na biznes  

(3 rodzaje luki rynkowej:  

•  istnieją niezaspokojone potrzeby;  

•  brak produktu lub usługi na danym rynku;  

•  niewystarczająca jakość produktów lub usług występujących na 

rynku),

 

2) Opracowanie biznes planu. 
3) Zabezpieczenie kapitału. 
4) Zarejestrowanie przedsiębiorstwa: 

a)  w przypadku działalności gospodarczej: 
-  wpis do ewidencji działalności gospodarczej w UM lub UG, 
-  uzyskanie numeru REGON, 
-  wyrobienie pieczątki służbowej, 
-  założenie konta firmowego w banku, 
-  zgłoszenie działalności do urzędu skarbowego (NIP, VAT), 
-  rejestracja przedsiębiorcy i pracowników w ZUS, 
-  powiadomienie właściwego inspektora pracy, sanitarnego oraz zgłoszenie 

do PFRON.  

b) w przypadku spółki: 
-  zawarcie umowy spółki, 
-  wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS, 
-  uzyskanie niezbędnych zezwoleń lub koncesji (promesy koncesyjnej), 

dalej postępujemy tak, jak przy ewidencji działalności gospodarczej. 

5) Fizyczna organizacja (pozyskanie środków i ludzi). 
6) Rozpoczęcie działalności. 

 
 
6. Paradygmaty działalności przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej S. 
Sudoła 
 

1.  Konkurencyjność przedsiębiorstw zamiast odgórnej regulacji stosunków 

między nimi 

(klient, konkurencja i konkurencyjność jako mechanizmy 

weryfikacji zasadności istnienia przedsiębiorstw).

 

2. 

Miejsce prymatu produkcji zajmuje prymat sprzedaży

 

(aspekt 

marketingowy, najważniejszymi dla firmy są potrzeby jakościowe klientów i 
ilościowe rynku. Podstawowy problem - trudno jest to dokładnie 
przewidywać).

 

3. 

Zastępowanie wąskiej specjalizacji produkcyjnej szerszą 

(dywersyfikacja 

ryzyka rynkowego, większe prawdopodobieństwo trafienia w gusta 
klientów, zagospodarowanie większej ilości rynków (segmentów) klientów). 

4. 

W miejsce niezmiennej produkcji i technologii przez dłuższy czas, ciągłe 
innowacje produktowe i technologiczne 

(nowe technologie FMS, CAM, CIM 

w działalności podstawowej; informatyzacja zarządzania - CRM, DSS, ERP; 
nowe technologie w logistyce, transporcie, magazynowaniu, w marketingu, 
w biurach oraz w procesie komunikacji z partnerami biznesowymi). 

5. 

Kryterium opłacalności produkcji wychodzi na pierwsze miejsce 

(jeżeli nie 

będziemy mieli zysku nie będzie dopływu kapitału i środków na inwestycje, 
a jeżeli będą permanentne straty zostaniemy zlikwidowani). 

background image

6. 

Nie wystarcza uzyskanie rentowności, konieczne jest także uzyskanie 
płynności finansowej 

(posiadanie zdolności do bieżącego regulowania 

swoich zobowiązań). 

7. 

W miejsce monopolu w finansowym zasilaniu przedsiębiorstwa, szeroki 
wachlarz możliwości tego zasilania 

(nie tylko kapitały własne i wspólników, 

ale kredyty (tzw. dźwignia finansowa) oraz pozyskanie inwestorów 
zewnętrznych, leasing, lub tzw. kredyt kupiecki). 

8. 

Zamiast maksymalizowania korzyści doraźnych, nastawienie na 
gospodarowanie w długim okresie 

(podejście strategiczne).

 

9.  Nie lekceważenie środowiska przyrodniczego, a oszczędne gospodarowanie 

nim 

(nowe technologie oczyszczania odpadów, nowe technologie 

produkcyjne, zarządzanie środowiskowe wg norm ISO, oszczędne zużycie 
surowców i energii).

 

10. 

Uwalnianie się przedsiębiorstwa od monopolistycznych zależności ze 
strony dostawców i odbiorców 

(poszukiwanie nowych, tańszych 

dostawców; dywersyfikacja rynków zbytu (np. tradycyjne i internetowe).

 

11. 

Od braku selekcji do starannego doboru pracowników 

(dobre zarządzanie 

ZZL, zarządzanie kompetencjami, zarządzanie wiedzą; tworzenie służb ZZL 
i zarządzania wiedzą). 

12. 

Odchodzenie od egalitaryzmu płacowego i jawności płac 

(zamiast 

wynagradzania za czas pracy, wynagradzamy za wartość wnoszoną do 
firmy, mierzoną kategoriami rynkowo-systemowymi). 

13. 

Zasada umiarkowania w polityce socjalnej (patrz j.w.)

 

(Lepiej zamienić te 

wydatki na pozapłacowe aspekty motywacyjne – szkolenia, imprezy 
integracyjne, kafeteria, niż wydatkować na niemotywujące socjale. Jednak 
z punktu widzenia środowiska pracy, podstawowe i przewidziane prawem 
świadczenia socjalne powinny być). 

14. 

W miejsce zasady samodzielności, korzystanie z usług 
wyspecjalizowanych przedsiębiorstw 

(jedną z podstawowych koncepcji 

organizacji współczesnych przedsiębiorstw jest outsourcing). 

 
 
7. Model funkcjonalny przedsiębiorstwa 
 
W poniższym modelu występują 3 poziomy funkcjonowania przedsiębiorstwa: 
 
1. Poziom podstawowy (logistyka i marketing na wejściu, produkcja 
podstawowa i pomocnicza oraz logistyka i marketing na wyjściu). Poziom 
podstawowy odpowiada za realizację procesu gospodarczego (zaopatrzenie – 
produkcja –zbyt). 
 
2. Poziom funkcjonalny (różnego rodzaju funkcje wspierające poziom 
podstawowy niezbędne do wspomagania sprawnego funkcjonowania oraz rozwoju 
przedsiębiorstwa). 
 
3. Poziom zarządzania (podsystem zarządzania). 
 

background image

 

 
 
Ad. 1 W skład obszarów funkcjonalnych poziomu podstawowego 
wchodzą: 

1)  Logistyka na wejściu – zamawianie surowców i materiałów, transport do 

firmy i ich magazynowanie. 

 
2)  Marketing na wejściu – pozyskanie klientów (szczególnie w produkcji na 

zamówienie), badanie rynku. 

 
3)  Produkcja podstawowa – wytwarzanie wyrobów lub usług poprzez 

realizację operacji technologicznych, składowanie międzyoperacyjne, 
przemieszczanie i kontrola operacji, planowanie i realizacja działań 
odpowiednio do zamówień klientów. 

 
4)  Produkcja pomocnicza – wszelkie działania fizycznie wspomagające 

produkcję podstawową – konserwacje, naprawy i remonty maszyn i 
urządzeń (utrzymanie ruchu), gospodarka narzędziowa, gospodarka 
energetyczna, gospodarka cieplna, transport i magazynowanie wewnętrzne, 
kontrola jakości, także TPP (techniczne przygotowanie produkcji – 
przygotowanie bieżącej dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej w 
przypadku, kiedy wyrób trzeba dostosować do specyfiki indywidualnego 
zamówienia klienta), gospodarka wodno-ściekowa i utylizacja odpadów.  

 
5)  Logistyka na wyjściu – magazynowanie wyrobów gotowych, dostarczenie 

wyrobu do klienta (transport na WY), obsługa dokumentacji przewozowej. 

 
6)  Marketing na wyjściu – sprzedaż, fakturowanie, obsługa posprzedażna  i 

obsługa gwarancyjna. 

Ad. 2 Poziom funkcjonalny 

 

background image

1)  Badania i rozwój – rozwój techniki, technologii i produktów, 

przygotowanie konstrukcyjne i technologiczne nowej produkcji oraz 
prowadzenie wszelkiego rodzaju inwestycji. 

 
2)  Planowanie i analizy strategiczne – funkcja wspomagająca rozwój 

strategiczny firmy – analiza strategiczna otoczenia i konkurencji, 
wyznaczanie trendów rozwojowych w otoczeniu, wyszukiwanie okazji 
rynkowych, wytyczanie strategii, monitoring strategiczny i kontrola.  

 
3)  Administracja – utrzymanie obiektów i infrastruktury firmy, ochrona, 

sprawy czystości oraz zaopatrzenie w środki administracyjno – biurowe, 
ochrona p.poż. 

 
4)  Kadry – analiza potrzeb kadrowych, pozyskanie, szkolenie, prowadzenie 

dokumentacji kadrowej, (czasami płace), wspomaganie systemów 
motywacyjnych, ocen okresowych, awansowania i rozwoju karier oraz 
sprawy socjalne. 

 

5)  Finanse i księgowość – pozyskanie i gospodarka finansami, 

rachunkowość majątkowa i produkcyjna, ewidencja działań gospodarczych, 
rachunkowość kosztów, rozliczenia z otoczeniem, monitoring i windykacja 
należności, sprawozdawczość wewnętrzna i zewnętrzna. 

 

6)  Controlling – funkcja wspomagająca zarządzanie operacyjne (i czasami 

strategiczne) przedsiębiorstwa. Pomoc kierownikom w planowaniu oraz 
analiza i ocena sprawności procesów i działań. Analizy ekonomiczne i 
finansowe, pomoc w wytyczaniu celów, budżetowanie, koordynacja planów 
strategicznych z operacyjnymi ich kontrola oraz sprawozdawczość 
wewnętrzna. 

 

7)  Marketing – ilościowe i jakościowe badania rynku, współudział w 

określaniu strategii marketingowej (produkt, cena, promocja, dystrybucja), 
realizacja działań marketingowych (produkt, cena, promocja, dystrybucja), 
reklama i kreowanie wizerunku firmy (PR). 

 

8)  Informatyka –  administracja systemami informatycznymi (wdrażanie, 

szkolenia, utrzymanie, rozwiązywanie problemów i rozwój).      

 
Ad. 3 Poziom zarządzania 
– koordynacja poszczególnych działań w 
przedsiębiorstwie w czasie i przestrzeni, kierowanie poszczególnymi komórkami 
firmy, planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, motywowanie i 
kontrola działalności operacyjnej oraz rozwój firmy. Korzysta z pomocy 
odpowiednich komórek funkcjonalnych.  
 
 
8. Zadanie. Proszę podać kilka przykładów dobrych przedsiębiorstw i 
uzasadnić dlaczego? 
 
 

background image

Przykład. Nowoczesne podejście do organizacji i zarządzania 
przedsiębiorstwem średniej wielkości w firmie IZOHAN Sp. z. o.o. 

 

 

Rys. Strategiczne fundamenty organizacji firmy Izohan. 
 

Źródło: Opracowanie firmy Izohan Sp. z o.o.  
 
 

Tabela 2. Wyniki finansowe firmy Izohan w latach 2003-2007  
 

Wyniki w tys. 

zł. 

2003  2004 2005 2006 2007 

Przychody 

netto 

17 250 

19 430 

20 005 

34 165 

44 620 

Zyski netto 

451 

854 

1 362 

3 458 

4 987 

Rentowność 

netto 

3% 4% 7% 

10% 

11% 

 
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z firmy.