czas pracy grudzień 2013 [tryb zgodności]

Okres rozliczeniowy dłuższy niż miesiąc

•

Duża swoboda w nierównomiernym rozłożeniu
czasu pracy w okresie rozliczeniowym,

•

Możliwość skumulowania czasu pracy w
pewnych fragmentach okresu rozliczeniowego
(w których występuje zwiększone
zapotrzebowanie na pracę najemną),

•

Komplikacja procesów związanych z naliczeniem
świadczeń należnych pracownikom,

Okres rozliczeniowy dłuższy niż miesiąc

•

Ryzyka związane z ustaniem/nawiązaniem
stosunku pracy w trakcie okresu
rozliczeniowego,

•

Ryzyka związane z wystąpieniem
usprawiedliwionej nieobecności w trakcie
okresu rozliczeniowego,

•

Różnice w ustaleniu wysokości wynagrodzenia
określonego w stałej stawce miesięcznej oraz
stawce godzinowej,

Okres rozliczeniowy dłuższy niż miesiąc

•

„Odroczony” termin zapłaty za pracę w
godzinach nadliczbowych wynikających z
przekroczeniem normy przeciętnej tygodniowej,

•

Większa swoboda w rekompensowaniu pracy
wykonywanej w dni wolne (szczególnie
wynikające z tytułu przeciętnie 5-dniowego
tygodnia pracy),

•

Większa swoboda w rekompensowaniu
naturalnym pracy w godzinach nadliczbowych.

Zakres zmian

Zmiany dotyczą:
1. Dopuszczalności i trybu stosowania przedłużonego

okresu rozliczeniowego;

2. Określenia zasad tworzenia i podawania do wiadomości

pracowników harmonogramów czasu pracy;

3. Dopuszczalności wprowadzenia i konsekwencji

zastosowania „elastycznych” rozkładów czasu pracy;

4. Rozszerzenie zakresu zastosowania systemu

przerywanego czasu pracy;

5. Wyłączenia odpracowywania wyjścia prywatnego jako

okoliczności, która może wywołać pracę nadliczbową.

Reprezentatywność organizacji

związkowej

Art. 241

25a

. § 1. Reprezentatywną zakładową organizacją

związkową jest organizacja związkowa:
1)

będąca jednostką organizacyjną albo organizacją

członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej

uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 241

§ 1 pkt

1, pod warunkiem że zrzesza ona co najmniej 7%

pracowników zatrudnionych u pracodawcy, lub
2)

zrzeszająca co najmniej 10% pracowników

zatrudnionych u pracodawcy.
§ 2. Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie

spełnia wymogów, o których mowa w § 1,

reprezentatywną

zakładową organizacją związkową jest organizacja

zrzeszająca największą liczbę pracowników.

Przedłużony okres rozliczeniowy

•

Ważny przepis przejściowy

•

Okresy rozliczeniowe czasu pracy
wprowadzone w oparciu o art. 129 par. 2 KP i
art. 150 par. 2 KP oraz art.30 ust. 5 ustawy o
ZZ, które trwają w dniu wejścia w życie ustawy
zmieniającej, kończą się z upływem czasu, na
jaki zostały wprowadzone.

Przerywany system czasu pracy

•

Art. 139. § 1. Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy

lub jej organizacją, może być stosowany system

przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego

rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę

w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin.

Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas

tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do

wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia

należnego za czas przestoju.

•

§ 2. Systemu przerywanego czasu pracy nie stosuje się

do pracownika objętego systemem czasu pracy, o

którym mowa w art. 135-138, 143 i 144.

Przerywany system czasu pracy

§ 3 (nowe brzmienie)

•

System przerywanego czasu pracy wprowadza
się w układzie zbiorowym pracy lub w
porozumieniu z zakładową organizacją
związkową, a jeżeli u danego pracodawcy nie
działa organizacja związkowa – w
porozumieniu z przedstawicielami
pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym
u pracodawcy.

Rozkłady czasu pracy

•

Największa słabość nowelizacji, bardzo niebezpieczny
przepis

•

Rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony –
w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres
rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc.

•

Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co
najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na
który został sporządzony ten rozkład.

•

Wskazany przepis wprowadza zatem powszechny
obowiązek opracowywania rozkładów czasu pracy
danego pracownika, nasz porządek prawny nie znał
dotychczas takiego rozwiązania.

Rozkłady czasu pracy - wyłączenia

Pracodawca nie ma obowiązku sporządzania rozkładu

czasu pracy wyłącznie w czterech, prawem

określonych przypadkach.

1. rozkład czasu pracy pracownika wynika z

prawa pracy, obwieszczenia, o którym mowa w

art. 150 par. 1, albo umowy o pracę.
2. na pisemny wniosek pracownika stosuje się

do pracownika rozkłady czasu pracy, o których

mowa w art. 140

Kodeksu pracy (rozpoczynanie

pracy w przedziale godzinowym bądź ruchoma

godzina rozpoczęcia pracy w poszczególnych

dobach pracowniczych).

Rozkłady czasu pracy - wyłączenia

Wyłączenie – ciąg dalszy:

3. Pracodawca na pisemny wniosek
pracownika ustali mu indywidualny rozkład
czasu pracy,
4. w porozumieniu z pracownikiem ustali
czas niezbędny do wykonania powierzonych
zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy
wynikający z (powszechnie obowiązujących
norm czasu pracy);

w takim przypadku

rozkład ustala pracownik.

Rozkłady czasu pracy - wyłączenia

•

Podanie do wiadomości,

•

Potwierdzenie podania do wiadomości,

•

Zmiana harmonogramu – bardzo wątpliwa
dopuszczalność,

•

Archiwizacja harmonogramu – związana z
odpowiedzialnością wykroczeniową,

•

Odpowiedzialność wykroczeniowa.

Harmonogram czasu pracy –

podstawowe naruszenia

rozkład, harmonogram, grafik czasu pracy – pojęcia (prawie)
tożsame – oznaczają przyjętą przez pracodawcę metodę
planowania czasu pracy

w przyszłości

, który jest elementem

niezbędnym do prawidłowego rozliczenia czasu pracy po
realizacji harmonogramu.
kto musi, a kto tylko może sporządzać harmonogram czasu
pracy?
na jak długi okres sporządzamy plan pracy i od czego to
zależy?

Harmonogram czasu pracy –

podstawowe naruszenia

plany pracy powinny być zorientowane według
pracowników/grup roboczych a nie pory wykonywania pracy.
plan pracy musi w odróżnieniu od ewidencji czasu pracy
określać porę rozpoczęcia i zakończenia pracy przez
pracownika – nie wystarczy globalna liczba godzin pracy w
poszczególnych dobach.
harmonogramem wyznaczamy siatkę dób pracowniczych i

dni

wolnych od pracy

czy w PSCP oraz RSCP trzeba odróżniać DwN i Dw5?
czy w systemach RSCP trzeba odróżniać DwH i Dw5?

Harmonogram czasu pracy –

podstawowe naruszenia

„X” nie wystarcza dla zbudowania prawidłowego
harmonogramu;
K o n i e c z n i e : D w 5 D w Ś

D w N

D w H

DwŚ i DwN – konieczne dodatkowe oznaczenie dnia
rekompensowanego według PIP
coraz bardziej rygorystyczne postrzeganie „jakości” DW!
planujemy zawsze udzielenie pracownikowi co najmniej
dwóch dni wolnych od pracy – stanowisko PIP i MPiPS.
unikamy „dotrudniania” pracowników „pomiędzy”
dniami wolnymi.

Harmonogram czasu pracy –

podstawowe naruszenia

Przeszacowanie wymiaru czasu pracy – wyraźne i niewyraźne.
Problem rozbieżności pomiędzy harmonogramem a
powtarzalnymi potrzebami pracodawcy.
Sporadyczne przeszacowanie wymiaru dobowego w związku z
powtarzalną potrzebą pracodawcy (np. inwentaryzacja).
Przeszacowanie wymiaru w harmonogramie przy zatrudnieniu
niepełnowymiarowym.
Stosowanie nierównomiernego rozłożenia czasu pracy przy

zatrudnieniu terminowym

Doba pracownicza

•

Do celów rozliczania czasu pracy pracownika: przez
dobę - należy rozumieć 24 kolejne godziny,
poczynając od godziny, w której pracownik
rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy.

•

Definicja wypracowana przez rodzimą doktrynę, nie
ma nic wspólnego z regulacją unijną, mało można o
niej powiedzieć „ciepłych słów”.

•

R/H – moment, od którego rozpoczyna się bieg 24
kolejnych godzin

Doba pracownicza

Do czego jest potrzebna?

1. Dyrektywa planowania czasu pracy;
2. Jednostka, w obrębie której dokonujemy

sumowania czasu pracy (oraz usprawiedliwionej
nieobecności innej niż wyjście prywatne) w celu
jego odniesienia do obowiązującej pracownika
dobowej normy czasu pracy;

3. Limitowanie dyspozycyjności pracownika względem

pracodawcy – odpoczynek dobowy.

Doba pracownicza

•

9.00 – 9.00, 10.00 – 10.00, 11.00 – 11.00

•

Pn 9.00 – Wt 9.00 (doba pracownicza)

•

Wt 9.00 – Wt 10.00 (okres, który nie przynależy do
doby pracowniczej)

•

Wt 10.00 – Śr 10.00 (kolejna doba pracownicza)

•

Gdy „R” nie jest zgrane z „H” o rozpoczęciu doby
decyduje „H” np. spóźnienie pracownika (warto
ewidencjonować spóźnienia).

•

Wcześniejsze przyjście do pracy również nie
rozpoczyna biegu doby pracowniczej!

Doba pracownicza

Wt 8.00 – Śr 8.00, ale pracownik otrzymuje szczególne
polecenie przyjścia do pracy w Śr 6.00 („przedgodziny”).

Ale! → zjawisko stałych zmian w rozkładzie czasu pracy
ubranych w polecenie pracy w godzinach nadliczbowych np.

w marcu rozkład niby od 9.00 do 17.00, ale przez cały miesiąc
będziemy przychodzić na 7.00.

Kwestia problematyczna: z jakim wyprzedzeniem czasowym
można polecić pracownikowi pracę w godzinach
nadliczbowych?

Doba pracownicza

Dyrektywa planowania czasu pracy:

R/H → min.24 godziny → R/H

R/H w kolejnych dobach można wyłącznie opóźniać (Pn –
8.00; Wt – 9.00; Śr – 10.00).
Dopiero wystąpienie dnia wolnego powoduje „skasowanie
ustawień” dobry pracowniczej.
Zasada niezależna od wymiaru czasu pracy, w którym jest
zatrudniony pracownik.
Zasada dotyczy prawie wszystkich systemów czasu pracy.

Doba pracownicza

•

Jednostka, w obrębie której dokonujemy sumowania czasu
pracy.

•

Nawet jeśli czas pracy przypada w kilku odcinkach, pomiędzy
którymi przypadają okresy niewykonywania pracy.

•

Wt R/H 8.00 → Wt K/H 18.00 → Śr R/SP 5.00 → Śr 8.00 K/SP
oraz K/DP

•

Pn R/H 8.00 → Pn K/H 16.00 → Pn R/SP 16.00 → Pn 18.00
K/SP → Wt 8.00 K/DP

Doba pracownicza

•

po dokonaniu sumowania czasu pracy odnosimy
faktyczny czas pracy (ewentualnie powiększony o
usprawiedliwioną nieobecność w pracy) do normy
czasu pracy (ewentualnie przedłużonego dobowego
wymiaru czasu pracy przy systemach
równoważnych).

•

urlop udzielany na część dniówki roboczej

•

wyjście prywatne pracownika w trakcie zmiany
roboczej.

•

inne zwolnienia (np. wezwanie do sądu).

Odpoczynek dobowy

•

11 nieprzerwanych godzin.

•

Zapewniany w każdej dobie pracowniczej.

•

Ogranicza powierzanie pracownikowi pracy w godzinach
nadliczbowych w dobie pracowniczej.

•

Ogranicza inne formy aktywności polecanej przez pracodawcę
np. dyżur, podróż służbowa.

•

Może być naruszony tylko w sytuacji awaryjnej:

nie dotyczy przypadków konieczności prowadzenia akcji
ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego,
ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Odpoczynek dobowy

•

Inny wyjątek: pracownicy zarządzający zakładem
pracy w imieniu pracodawcy:
pracownicy zarządzających w imieniu pracodawcy
zakładem pracy - należy przez to rozumieć
pracowników kierujących jednoosobowo zakładem
pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących
w skład kolegialnego organu zarządzającego
zakładem pracy oraz głównych księgowych.

•

Nie można ich mylić z kierownikami wydzielonych
komórek/jednostek organizacyjnych pracodawcy!

Odpoczynek dobowy

•

Nawet gdy zostanie naruszony w sytuacji zgodnej z prawem:
konieczne udzielenie równoważnego okresu odpoczynku →
bezpośrednio po naruszeniu, inaczej niż stanowi przepis.

W przypadkach (dozwolonego naruszenia odpoczynku
dobowego) pracownikowi przysługuje, w okresie
rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku.

•

Wyjątki: szczególne systemy RSCP dopuszczające możliwość
przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do godzin 16 i
24, w których występuje ODPOCZYNEK BEZPOŚREDNI

Przekroczenie dobowe

Rozliczenie czasu pracy w dobie pracowniczej to zsumowanie
czasu pracy oraz usprawiedliwionych nieobecności, a
następnie pomniejszenie wyniku o NDCP bądź PDWCP (
podwyższony dobowy wymiar czasu pracy)
Zasada: powyżej obowiązującej pracownika normy czasu
pracy.
Zasada ma zastosowanie, gdy:
WDCP ( wymiar dobowy czasu pracy ) = NDCP ( norma
dobowa czasu pracy )
DW
ODWCP( obniżony dobowy wymiar czasu pracy)

Przekroczenie dobowe

FCP

LPD

Ruchome godziny rozpoczynania pracy

Art. 140

par. 1 KP

Rozkład czasu pracy może przewidywać różne
godziny rozpoczynania pracy w dniach, które
zgodnie z tym rozkładem są dla pracownika
dniami pracy.

Gwarancja nienaruszalność odpoczynku dobowego
i tygodniowego.
Ponowne podjęcie pracy w tej samej dobie
pracowniczej z przekroczeniem normy nie stanowi
pracy w godzinach nadliczbowych.

Godzina rozpoczęcia pracy zastąpiona

przedziałem czasu

Art. 140

par. 2 KP

Rozkład czasu pracy może przewidywać przedział
czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie
rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym
rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.

Gwarancja nienaruszalność odpoczynku dobowego
i tygodniowego.
Ponowne podjęcie pracy w tej samej dobie
pracowniczej z przekroczeniem normy nie stanowi
pracy w godzinach nadliczbowych.

Wprowadzenie do stosowania

Ruchome godziny rozpoczynania pracy i przedział
czasu, w którym dopuszczalne jest rozpoczęcie pracy,

mogę być wprowadzone jako rozwiązanie generalne,
obowiązujące ogół bądź część załogi, jak również jako
rozwiązanie indywidualne.
W pierwszym przypadku – układ zbiorowy pracy bądź
porozumienie z zakładowymi organizacjami
związkowymi. Gdy zaistnieje niemożność uzgodnienia
ze wszystkim zakładowymi organizacjami związkowym
wtedy wystarczy uzgodnić z organizacjami
reprezentatywnymi.

Reprezentatywność organizacji

związkowej

Art. 241

25a

. § 1. Reprezentatywną zakładową organizacją

związkową jest organizacja związkowa:
1)

będąca jednostką organizacyjną albo organizacją

członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej

uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 241

§ 1 pkt

1, pod warunkiem że zrzesza ona co najmniej 7%

pracowników zatrudnionych u pracodawcy, lub
2)

zrzeszająca co najmniej 10% pracowników

zatrudnionych u pracodawcy.
§ 2. Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie

spełnia wymogów, o których mowa w § 1,

reprezentatywną

zakładową organizacją związkową jest organizacja

zrzeszająca największą liczbę pracowników.

Wprowadzenie do stosowania

•

Ruchome godziny rozpoczynania pracy i przedział
czasowy, w którym dopuszczalne jest rozpoczęcie
pracy, mogę być wprowadzone również jako
rozwiązanie jednostkowe.

•

Następuje to w oparciu o pisemny wniosek
pracownika i jest to zupełnie niezależne od
brzmienia układu zbiorowego pracy lub istnienia
jakiegokolwiek porozumienia z organizacjami
związkowymi.

Odpracowywanie wyjść prywatnych

•

Art. 151 par 2

Kodeksu pracy

•

Nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych czas
odpracowania zwolnienia od pracy, udzielonego
pracownikowi,

na jego pisemny wniosek

, w celu załatwienia

spraw osobistych.

•

Odpracowywanie zwolnienia nie może naruszać prawa
pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego.

•

Całkowita zmiana dotychczasowej praktyki organów
kontroli.

•

Kolejność: najpierw wyjście prywatne, dopiero później
odpracowanie.

Tydzień pracowniczy

•

przez tydzień - należy rozumieć 7 kolejnych dni
kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu
rozliczeniowego.

•

Służy przede wszystkim do identyfikacji odpoczynku
tygodniowego oraz jest dyrektywą planowania czasu pracy.

•

Nie ma znaczenia w kontekście normy tygodniowej
(przeciętna).

•

Tydzień o obowiązek zapewnienia niedzieli wolnej od pracy
raz na cztery tygodnie – stanowisko PIP

Odpoczynek tygodniowy

Śr

WCP

40h

24h

Suma 184h

Odpoczynek tygodniowy

Śr

WCP

40h

Suma 168h

Odpoczynek tygodniowy

•

35 godzin lub w wersji skróconej min. 24 godziny.

•

Przejście pracownika na wcześniejszą zmianę.

•

Odpoczynek tygodniowy zawsze liczymy „od końca”.

•

Zawsze odpoczynek tygodniowy musi obejmować min. jeden
dzień wolny od pracy.

•

Jak powinien wyglądać dzień wolny – stanowisko PIP

•

Problem niepełnych tygodni

•

Niedziela pracująca – niekoniecznie odpoczynek tygodniowy
musi przypadać na DwN

Wymiar i norma czasu pracy

Wymiar czasu pracy

– definicja najprostsza z prostych:

maksymalna liczba godzin, które pracodawca może
zaplanować pracownikowi sporządzając plan pracy w okresie
rozliczeniowym.

Norma czasu pracy

– określona normatywnie graniczna

wartość czasu pracy (w typowej sytuacji – ujęta dobowo i
tygodniowo), które przekroczenie uprawnia pracownika do
zwiększonej gratyfikacji finansowej bądź rekompensaty
naturalnej w określonym przepisami prawa trybie

Rozwiązania umowne i notyfikacyjne

Norma czasu pracy nie jest uzależniona od wymiaru czasu
pracy

(nawet w przypadku pracowników o orzeczonym

stopniu niepełnosprawności).

Norma czasu pracy zależy od szczególnej cechy podmiotowej
pracownika.
Może być umownie potraktowana korzystniej niż to co wynika
z przepisów powszechnie obowiązujących.

W systemach równoważnych: wskazana informacja o
dopuszczalności przedłużenia dobowego wymiaru czasu
pracy.

Rozwiązania umowne i notyfikacyjne

przeciętnie, przeciętnie, przeciętnie (40 godzin i 5
dni).
norma tygodniowa funkcjonuje w okresie
rozliczeniowym

(„(…) w przyjętym okresie

rozliczeniowym”)

odmiennie określamy normę tygodniową w
przypadku pracowników o orzeczonym stopniu
niepełnosprawności oraz w systemie ruchu ciągłego.
wymiar czasu pracy nie ma znaczenia dla normy
tygodniowej.

Wymiar i norma czasu pracy

Reguły ustalania wymiaru mają charakter normatywny

Za wyjątkiem systemu przedłużonego czasu pracy są
jednakowe dla wszystkich systemów czasu pracy.

Wymiar czasu pracy zależy od długości okresu rozliczeniowego
przyjętego przez pracodawcę i układu dni kalendarzowych w
okresie rozliczeniowym.

Pozwala nam ustalić maksymalną liczbę dniówek roboczych
oraz minimalną liczbę dni wolnych od pracy.

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

40h

24h

Suma 184h

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

Wymiar i norma czasu pracy

Dzieląc wymiar czasu pracy uzyskamy informację o

maksymalnej

liczbie dni pracy w okresie

rozliczeniowym: 184 : 8 = 23

Reguły ustalania wymiaru czasu pracy są
dostosowane do sytuacji, w której dniem wolnym z
tytułu przeciętnie 5 – dniowego tygodnia pracy jest
sobota

Wymiar i norma czasu pracy

Odejmując od liczby dni kalendarzowych
przypadających w okresie rozliczeniowym
maksymalną liczbę dni pracy uzyskamy

minimalną

liczbę dni wolnych od pracy: 31 –

23 = 8 (za wyjątkiem systemu weekendowego
czasu pracy i systemu skróconego tygodnia
pracy)

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

24h

22 x 8h = 176 (czyli – 8h

mało

)

Suma: 184h

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

40h

Suma 168h

Wymiar i norma czasu pracy

Sb x
8

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

22 x 8 = 176 (o 8 h za dużo)

Suma: 168h

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

40h

DwN
*

Dw5

12** 8

40h

DwN
**/2 h

40h

Dw5

24h

23 dni pracy, 4 Dw5, 4 Nd

Suma: 184h

Wymiar i norma czasu pracy

Stosując inny system czasu pracy niż podstawowy możemy się
posłużyć dzielnikiem właściwym dla systemu czasu pracy,
który stosujemy (maksymalnym dopuszczalnym
przedłużeniem dobowym wymiaru czasu pracy).

184 : 12 (dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru
czasu pracy w klasycznym systemie równoważnym) =
15 dniówek 12-godzinnych oraz
jedna 4-godzinna dniówka wyrównująca

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

DwH DwH DwH DwH

Dw5

DwH

40h

DwH DwH 4/12

24h

15 x 12h plus 1 x 4h

Suma: 184h

Wymiar i norma czasu pracy

Śr

WCP

40h

4h/D

40h

24h

Liczba dniówek taka sama

jak w PSCP

Suma: 184h

Wymiar i norma czasu pracy****

Śr

WCP

12/UO

40h

4/ZL 12/ZL 4/ZL

8/ZL

40h

4/D

40h

4/12

40h

10/+2

24h

Liczba dniówek taka sama

jak w PSCP

Suma: 184h

Skutki przeszacowania wymiaru

czasu pracy

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

DwH DwH

Dw5

DwH

40h

DwH DwH

24h

17 x 12h plus 1 x 4h=208

Suma: 184h

Skutki przeszacowania wymiaru czasu

pracy

Pracodawca

zaplanował

pracę

godzinach

nadliczbowych

–

odpowiedzialność wykroczeniowa (na tym właśnie polega planowanie
pracy w godzinach nadliczbowych).
Wymiar czasu pracy wynosi w przykładzie 184 godzin, a pracodawca
zaplanował pracownikowi w harmonogramie 208 godzin.
Dokonując rozliczenia czasu pracy nie możemy uznać, że pracownik
przekroczył normę dobową powyżej 8ej godzin pracując zgodnie z
rozkładem czasu pracy 12 godzin.

Skutki przeszacowania wymiaru

czasu pracy

W związku z powyższym każda godzina nadliczbowa
wynikająca z przykładu będzie traktowana jak przekroczenie
tygodniowe (100 % dodatku oprócz normalnego
wynagrodzenia).

Gdyby pracownikowi zaplanowano prawidłowo czas pracy, a
praca ponad normę byłaby wynikiem przyjścia do pracy w dwa
DwH i pracy po 12 godzin – w rozliczeniu czasu pracy
mielibyśmy (prawdopodobnie) 16 „setek” i 8 „pięćdziesiątek”.

Skutki przeszacowania wymiaru

czasu pracy

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

DwH DwH

Dw5

DwH

40h

DwH DwH

24h

15 x 12h plus 1 x 4h

24h=208

Suma: 184h

Brzmienie art.130 KP – uchylone

wyrokiem TK

Art. 130. § 1. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w
przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalany zgodnie z art. 129
§ 1, oblicza się:

1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w

okresie rozliczeniowym, a następnie

2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i

liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego,
przypadających od poniedziałku do piątku.
§ 2. Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i
przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu
pracy o 8 godzin.

Wymiar czasu pracy

1. Każdy pełny tydzień (cykl 7 kolejnych dni licząc od

pierwszego dnia kalendarzowego okresu rozliczeniowego)
przypadający w okresie rozliczeniowym oznacza plus 40
godzin.

2. Każdy dzień wystający poza pełne tygodnie, który przypada

pomiędzy poniedziałkiem a piątkiem oznacza plus 8 godzin.

3. Każde święto przypadające w okresie rozliczeniowym w

innym dniu niż niedziela (czyli pomiędzy poniedziałkiem a
sobotą), bez względu na to czy w pełnym tygodniu, czy
wśród dni wystających, pomniejsza wymiar czasu pracy o 8
godzin.

Wymiar czasu pracy

z uwzględnieniem świąt

Śr

WCP

Św.

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

24h

Suma: 184h – 8 h = 176h

Wymiar czasu pracy

z uwzględnieniem świąt

Śr

WCP

8/Dw

Św./8

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

24h

Zaplanowano 176h

Suma: 184h – 8 h = 176h

Wymiar czasu pracy

Śr

WCP

Św

40h

Dw5

Suma: 152 godziny

Systemy czasu pracy - zasada

Art. 129. § 1. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na
dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym
tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym
nieprzekraczającym 4 miesięcy:

1. z zastrzeżeniem § 2
2. z zastrzeżeniem art. 135-138, 143 i 144.

Zasada!
Gdy nic innego nie wynika z przepisów prawa zakładowego
stosujemy ten system.

PSCP

Śr

WCP

40h

8/ZL

8/Dw
/ZL

8/ZL

40h

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

PSCP nudny

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

40h

H8:2W(
Nd)/6
(FCP)

40h

DW5/ZL

8/ZL

40h

8/ZL

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

DwN 40h

Dw5

DwN 40h

w5 8

8+4

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

8+4

40h

8+4

40h

8+4

40h

8+4

40h

8+4

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

8+4

40h

8+4

40h

8+4

40h

8+4

4W/4 40h

8+4

24h

Suma: 184h

PSCP

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

21 x 8 = 168

Suma: 168h

PSCP

Śr

WCP

H:
8h

/12FCP

H:
DwN/
12FCP

40h

Dw5

40h

Dw5

24h

23 dni pracy, 4 Dw5, 4 Nd

Suma: 184h

Równoważny system czasu pracy

Art. 135. § 1 Kodeksu pracy

Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją,
może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w
którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru
czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie
rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony
krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych
dniach lub dniami wolnymi od pracy.

RSCP

Art. 150

§ 2. Pracodawca, u którego nie działa

zakładowa organizacja związkowa, a także pracodawca,
u którego zakładowa organizacja związkowa nie wyraża
zgody na ustalenie lub zmianę systemów i rozkładów
czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych czasu pracy,
może stosować okresy rozliczeniowe czasu pracy
określone w art. 135 § 2 i 3 (RSCP przedłużony okres
rozliczeniowy) - po uprzednim zawiadomieniu
właściwego inspektora pracy.

RSCP

Przy planowaniu czasu pracy nie musimy posługiwać się
wartością 8 godzin w dobie.
Możemy stosować przedłużony dobowy wymiar czasu pracy i
nie oznacza to wykonywania pracy w godzinach
nadliczbowych wynikających z przekroczenia normy dobowej
czasu pracy.
Przedłużenie wynika z przepisów prawa zakładowego –
ustawodawca wskazuje nam tylko wielkości graniczne.
Równoważnie polega na obniżonym dobowym wymiarze
czasu pracy lub w grafiku pojawiają się nam DwH.
W takich dniach ponownie znaczenia nabiera norma dobowa
czasu pracy.

RSCP* – wariant klasyczny

Śr

WCP

40h

12(U

40h

4(12)

12(W

Sąd)

40h

12/NN

40h

24h

Liczba dniówek taka sama jak w

PSCP

Suma: 184h

RSCP** – wariant klasyczny

Śr

WCP

4/Zl

12/Zl

4/Zl

40h

12(UWŻ

)

40h

4(12)

12(WS)

40h

10/Uw

10/UW

4/Uw

24h

Liczba dniówek taka sama jak w PSCP

Suma: 184h

RSCP – wariant niestandardowy

Śr

FCP

Dw5

60h

DwH DwH DwH DwH/

Dw5

12h

72h

12/U

Dw5

DwH

36h

DwH

15 x 12h plus 2 x 2h

Suma: 184h

RSCP*** – wariant niestandardowy

Śr

FCP

Dw5/

60h

DwH DwH DwH DwH/

Dw5

12h

72h

12/U

Dw5

DwH

36h

DwH

2/Dw

15 x 12h plus 2 x 2h

Suma: 184h

RSCP – max 16 godzin

Art. 136. § 1 Kodeksu pracy
Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym
pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być stosowany system

równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne

przedłużenie

dobowego wymiaru czasu pracy, nie
więcej jednak niż do 16 godzin

, w okresie

rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
W tym systemie czasu pracy pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym
okresie wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy,

odpoczynek przez czas odpowiadający co
najmniej liczbie przepracowanych godzin

niezależnie od odpoczynku tygodniowego.

RSCP – max 16 godzin

W systemie, w którym pracownik świadczy pracę przez więcej niż 12
godzin na dobę, nie zawsze jest możliwe zapewnienie 11 godzin
odpoczynku dobowego.
Wobec tego ustawodawca wprowadził tzw. równoważny okres
odpoczynku, polegający na tym, iż pracownikowi przysługuje
bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym
dobowym wymiarze czasu pracy odpoczynek przez czas odpowiadający co
najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku
tygodniowego.
Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu zasady równoważnego okresu
odpoczynku nie należy stosować, jeśli dobowy wymiar czasu pracy nie
przekroczył 13 godzin, wobec czego możliwe jest stosowanie przepisów o
11-godzinnym nieprzerwanym odpoczynku.

RSCP – max 16 godzin

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

RSCP – max 16 godzin

•

Granice pracy w godzinach nadliczbowych

•

Możemy stosować przedłużony dobowy wymiar
czasu pracy.

•

Nie trzeba posługiwać się tylko 16 godzinami jako
dobowym wymiarem

•

Przedłużenie wynika z przepisów prawa zakładowego
– ustawodawca wskazuje nam tylko wielkości
graniczne.

•

Równoważnie polega przede wszystkim na
pojawieniu się DwH.

RSCP – max 16 godzin

•

Nie ma odpoczynku dobowego – pojawia się
odpoczynek bezpośredni.

•

Nic się nie zmienia w odpoczynku tygodniowym –
zupełnie niezależny od odpoczynku bezpośredniego.

•

Problem odpoczynku bezpośredniego przy
powierzeniu pracy w godzinach nadliczbowych –
przepis:

w przedłużonym dobowym wymiarze czasu

pracy

RSCP – max 24 godzin

Art. 137. Kodeksu pracy

Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub
ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych
i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system
równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne

przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin

, w

okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
W tym systemie czasu pracy pracownikowi przysługuje,
bezpośrednio po każdym okresie wykonywania pracy w
przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez
czas odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin,

niezależnie od odpoczynku tygodniowego

RSCP – max 24 godziny

Śr

WCP

40h

24h

Suma: 184h

Skrócony tydzień pracy

Art.

143 Kodeksu pracy

Na pisemny wniosek pracownika może być do niego

stosowany system skróconego tygodnia pracy.
W tym systemie jest dopuszczalne wykonywanie pracy

przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia,

przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru

czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie

rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

zawsze na wniosek i postanowienie w umowie o

pracę

zmiana wymaga wypowiedzenia/porozumienia

brak możliwości zastosowania przedłużonego okresu

rozliczeniowego z pakietu antykryzysowego

STCP

Śr

WCP

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

Dw5

40h

24h

14 x 12h plus 2 x 4h plus 1

x 8h

Suma: 184h

STCP

•

Utożsamia się z pracą od poniedziałku do czwartku, którą
uzupełnia system weekendowy.

•

Brak normatywnego określenia, w jakie dni praca w
skróconym tygodniu pracy może być wykonywana.

•

Zarówno dni powszednie, jak też niedziele, (warunek:
dopuszczalność pracy w niedziele).

•

Brak wymogu, aby praca była wykonywana w ramach
kolejnych dni tygodnia - pomiędzy dniami pracy mogą więc

występować również dni wolne

Weekendowy system czasu pracy

Art. 144 Kodeksu pracy
Na pisemny wniosek pracownika może być do niego
stosowany system czasu pracy, w którym praca jest
świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W
tym systemie jest dopuszczalne przedłużenie dobowego
wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w
okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

zawsze na wniosek i postanowienie w umowie o pracę
zmiana wymaga wypowiedzenia/porozumienia
brak możliwości zastosowania przedłużonego okresu
rozliczeniowego z pakietu antykryzysowego

WCP

Śr

WCP

40h

24h

Tylko 144 godziny (brak

możliwości wypracowania

wymiaru czasu pracy)

Suma: 184h

System przedłużonego czasu pracy

Art. 138. § 1. Przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie
mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), może być stosowany
system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy

do 43 godzin przeciętnie na tydzień w
okresie rozliczeniowym
nieprzekraczającym 4 tygodni

, a jednego dnia w

niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może
być przedłużony do 12 godzin.
Za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania
pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje
dodatek do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151

§ 1 pkt 1.

System przedłużonego czasu pracy

System ten można stosować, jeśli praca nie może być wstrzymana:

ze względu na technologię produkcji (praca w ruchu ciągłym) oraz

ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb
ludności.

Występowanie przesłanek dopuszczających zastosowanie SPCP
umożliwiają wykorzystanie tego systemu, lecz nie obligują do tego
pracodawcy.
Często pracodawcy korzystają w tej sytuacji z równoważnego czas
pracy, pozwalającego na przedłużenie dobowego wymiaru czasu

pracy do 12 godzin i dwuzmianową organizację pracy w skali doby

System przedłużonego czasu pracy

Śr

WCP

44h

40h

44h

20 (17 x 8 + 3 X 12)

Suma: 172h

System przedłużonego czasu pracy

•

Praca powyżej 8 godzin zgodnie z rozkładem czasu
pracy nie jest pracą nadliczbową, ale w wymiarze
gratyfikacji już tak.

•

Mogą wystąpić „zwykłe” godziny nadliczbowe, które
będą wynagradzane na ogólnych zasadach.

•

Praca w przedłużonym wymiarze czasu pracy jest
zaliczana do limitu przeciętnego tygodniowego czasu
pracy, ale nie do limitu rocznego godzin
nadliczbowych.

•

Odpoczynki dobowe i tygodniowe – zasady ogólne

System przedłużonego czasu pracy

Śr

WCP

48h

40h

44h

20 (17 x 8 + 3 X 12)

Nietypowe godziny

nadliczbowe

Suma: 172h

System przedłużonego czasu pracy

Śr

WCP

42h

44h

20 (16 x 8 + 2 x 12 + 2 x 10)

Nietypowe godziny

nadliczbowe

Suma: 172h

Roczny limit godzin nadliczbowych

Limit funkcjonuje w roku kalendarzowym.
150 godzin według ustawy, ale można podnieść lub obniżyć.
Styczeń – grudzień – brak możliwości modyfikacji okresu.
Max to ok. 360 – 370 godzin (nie 416), a w systemie
przedłużonego czasu pracy jeszcze mniej.
Obejmuje tylko godziny nadliczbowe wynikające ze
szczególnych potrzeb pracodawcy.
Sposób rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych nie
ma znaczenia dla zachowania limitu.

Łączony limit czasu pracy i godzin

nadliczbowych

48 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym.
W poszczególnych tygodniach możemy limit ten przekraczać,
ocena zachowania limitu następuje w oparciu o dane
historyczne z okresu rozliczeniowego.
Problem wpływu dni wystających poza pełne tygodnie na limit
przeciętny tygodniowy.
Problem wpływu usprawiedliwionej nieobecności na
zachowanie limitu przeciętnego tygodniowego.
Ratuje nas udzielanie czasu wolnego w zamian za pracę w
godzinach nadliczbowych.

Obejmuje wszelkie rodzaje pracy nadliczbowej

Rejestrator czasu pracy

Służy do bieżącego monitorowania zdarzeń związanych z
wykonywaniem przez pracownika pracy.
Porządek prawny nie narzuca pracodawcy obligatoryjnego
rejestratora.
Wybór rejestratora: regulamin pracy lub informacja o
dodatkowych warunkach zatrudnienia.
Niedopuszczalność stosowania rejestratorów danych
biometrycznych.
Rejestrator służy pracodawcy, a nie pracownikowi.
Spóźnienie, wcześniejsze wyjście z pracy – tytuł do
pomniejszenia wynagrodzenia.

Podstawowy przepis

Art. 149. § 1. Kodeksu pracy
Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy pracownika
do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i
innych świadczeń związanych z pracą. Pracodawca
udostępnia tę ewidencję pracownikowi, na jego żądanie.
§ 2.
W stosunku do pracowników objętych systemem
zadaniowego czasu pracy, pracowników zarządzających w
imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników
otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za
pracę w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy.

Ewidencja czasu pracy

Dla każdego pracownika!!!

Inna treść (bez ujęcia godzinowego) w przypadku:

pracowników zatrudnionych w zadaniowym systemie czasu
pracy,
pracowników zarządzających,
pracowników otrzymujących ryczałt za pracę w porze nocnej
lub za pracę w godzinach nadliczbowych.

Co zawieramy w ewidencji, gdy nie ma wymogu prowadzenia
jej w ujęciu godzinowym?

Ewidencja czasu pracy

Problemy i sytuacje nietypowe:

Osoby kierujące wydzieloną komórką organizacyjną.
Grupy zawodowe, które nie pracują w godzinach
nadliczbowych, lecz świadczą pracę poza rozkładem
normalnym rozkładem czasu pracy (np. ustawa o
służbie cywilnej, ustawa o urzędnikach
państwowych).
Nauczyciele, pracownicy naukowo-dydaktyczni.
Pracownicy zatrudnieni w zadaniowym systemie
czasu pracy, gdy wystąpi praca w godzinach
nadliczbowych