PRZEWLEK

PRZEWLEK

Ł

Ł

A 

A 

NIEWYDOLNO

NIEWYDOLNO

ŚĆ

ŚĆ

 

SERCA

SERCA

CIRCULATORY HEART FAILURE 

CIRCULATORY HEART FAILURE 

(CHF)

(CHF)

wg wytycznych European Society 

wg wytycznych European Society 

Cardiology 2005

Cardiology 2005

(wersja skr

(wersja skr

ó

ó

cona)

cona)

D E F I N C J E 

D E F I N C J E 

1)

1)

 

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

 

serca

serca

 

jest to stan, 

jest to stan, 

w kt

w kt

ó

ó

rym serce nie mo

rym serce nie mo

ż

ż

e dostarczy

e dostarczy

ć

ć

 

odpowiedniej ilo

odpowiedniej ilo

ś

ś

ci krwi do tkanek i 

ci krwi do tkanek i 

narz

narz

ą

ą

d

d

ó

ó

w, zgodnie z ich bie

w, zgodnie z ich bie

żą

żą

cym 

cym 

zapotrzebowaniem 

zapotrzebowaniem 

(Braunwald 1980)

(Braunwald 1980)

2)

2)

 

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

 

kr

kr

ąż

ąż

enia (serca)

enia (serca)

 

jest to zesp

jest to zesp

ó

ó

ł

ł

 

objaw

objaw

ó

ó

w, 

w, 

spowodowanych nieprawid

spowodowanych nieprawid

ł

ł

ow

ow

ą

ą

 

czynno

czynno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

 

serca i rozpoznawany 

serca i rozpoznawany 

na podstawie charakterystycznych 

na podstawie charakterystycznych 

zmian hemodynamicznych, 

zmian hemodynamicznych, 

hormonalnych, funkcji nerek 

hormonalnych, funkcji nerek 

i uk

i uk

ł

ł

adu nerwowego.

adu nerwowego.

 

(Pool

(Pool

–

–

Wilson 1987) 

Wilson 1987) 

3)

3)

 

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

 

serca

serca

 

–

–

 

jest to 

jest to 

zesp

zesp

ó

ó

ł

ł

 

zmian molekularnych, 

zmian molekularnych, 

defekt

defekt

ó

ó

w bia

w bia

ł

ł

ek kurczliwych 

ek kurczliwych 

i organelli miocyt

i organelli miocyt

ó

ó

w, a tak

w, a tak

ż

ż

e 

e 

zaburze

zaburze

ń

ń

 

humoralnych, zmian 

humoralnych, zmian 

w uk

w uk

ł

ł

adzie kr

adzie kr

ąż

ąż

enia i uk

enia i uk

ł

ł

adzie 

adzie 

nerwowym, do kt

nerwowym, do kt

ó

ó

rych dochodzi 

rych dochodzi 

w trakcie uszkodzenia serca 

w trakcie uszkodzenia serca 

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cego w przebiegu 

cego w przebiegu 

r

r

ó

ó

ż

ż

nych chor

nych chor

ó

ó

b 

b 

NAJCZ

NAJCZ

Ę

Ę

STSZE PRZYCZYNY

STSZE PRZYCZYNY

PRZEWLEK

PRZEWLEK

Ł

Ł

EJ NIEWYDOLNO

EJ NIEWYDOLNO

Ś

Ś

CI

CI

SERCA (CHF) I JEJ ZAOSTRZE

SERCA (CHF) I JEJ ZAOSTRZE

Ń

Ń

Przyczyny CHF

Przyczyny CHF

1.

1.

 

Dysfunkcja mi

Dysfunkcja mi

ęś

ęś

nia sercowego w przebiegu 

nia sercowego w przebiegu 

choroby wie

choroby wie

ń

ń

cowej lub nadci

cowej lub nadci

ś

ś

nienia

nienia

 

t

t

ę

ę

tniczego (najcz

tniczego (najcz

ę

ę

stsze przyczyny) 

stsze przyczyny) 

2.

2.

 

Zaburzenia rytmu serca 

Zaburzenia rytmu serca 

3.

3.

 

Wady zastawkowe 

Wady zastawkowe 

4.

4.

 

Choroby osierdzia

Choroby osierdzia

Przyczyny zaostrze

Przyczyny zaostrze

ń

ń

 

CHF

CHF

1.

1.

 

Ostre niedokrwienie mi

Ostre niedokrwienie mi

ęś

ęś

nia sercowego, 

nia sercowego, 

w tym zawa

w tym zawa

ł

ł

 

serca

serca

2.

2.

 

Wzrost ci

Wzrost ci

ś

ś

nienia t

nienia t

ę

ę

tniczego

tniczego

3.

3.

 

Zaburzenia rytmu serca, zw

Zaburzenia rytmu serca, zw

ł

ł

aszcza migotanie 

aszcza migotanie 

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w

w

4.

4.

 

Nasilenie niedomykalno

Nasilenie niedomykalno

ś

ś

ci zastawki

ci zastawki

5.

5.

 

Zatorowo

Zatorowo

ść

ść

 

p

p

ł

ł

ucna 

ucna 

6.

6.

 

Nadmierne spo

Nadmierne spo

ż

ż

ycie p

ycie p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w, sodu 

w, sodu 

7.

7.

 

Niedokrwisto

Niedokrwisto

ść

ść

8.

8.

 

Dysfunkcja nerek 

Dysfunkcja nerek 

9.

9.

 

Zaburzenia czynno

Zaburzenia czynno

ś

ś

ci tarczycy 

ci tarczycy 

10.

10.

 

Nadu

Nadu

ż

ż

ycie alkoholu 

ycie alkoholu 

11.

11.

 

Zaka

Zaka

ż

ż

enia 

enia 

12.

12.

 

Dzia

Dzia

ł

ł

ania uboczne lek

ania uboczne lek

ó

ó

w 

w 

W wi

W wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci przypadk

ci przypadk

ó

ó

w CHF, 

w CHF, 

zw

zw

ł

ł

aszcza o etiologii niedokrwiennej, 

aszcza o etiologii niedokrwiennej, 

dominuje 

dominuje 

dysfunkcja skurczowa lewej 

dysfunkcja skurczowa lewej 

komory

komory

, wyra

, wyra

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ca si

ca si

ę

ę

 

zmniejszon

zmniejszon

ą

ą

 

frakcj

frakcj

ą

ą

 

wyrzutow

wyrzutow

ą

ą

 

lewej komory (

lewej komory (

left 

left 

ventricular ejection fraction

ventricular ejection fraction

-

- 

LVEF).

LVEF).

 

U wi

U wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci chorych z dysfunkcj

ci chorych z dysfunkcj

ą

ą

 

skurczow

skurczow

ą

ą

 

zaburzona jest r

zaburzona jest r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

 

czynno

czynno

ść

ść

 

rozkurczowa.

rozkurczowa.

Dominuj

Dominuj

ą

ą

ca 

ca 

dysfunkcja rozkurczowa

dysfunkcja rozkurczowa

 

wyst

wyst

ę

ę

puje cz

puje cz

ęś

ęś

ciej u os

ciej u os

ó

ó

b w wieku 

b w wieku 

starszym,  zw

starszym,  zw

ł

ł

aszcza  u  kobiet, a 

aszcza  u  kobiet, a 

przyczynia si

przyczynia si

ę

ę

 

do niej nadci

do niej nadci

ś

ś

nienie 

nienie 

t

t

ę

ę

tnicze oraz przerost mi

tnicze oraz przerost mi

ęś

ęś

nia serca 

nia serca 

z w

z w

ł

ł

ó

ó

knieniem.

knieniem.

Rozkurczow

Rozkurczow

ą

ą

 

niewydolno

niewydolno

ść

ść

 

serca 

serca 

nale

nale

ż

ż

y podejrzewa

y podejrzewa

ć

ć

, gdy podmiotowe 

, gdy podmiotowe 

i przedmiotowe objawy CHF wyst

i przedmiotowe objawy CHF wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

 

przy zachowanej czynno

przy zachowanej czynno

ś

ś

ci skurczowej 

ci skurczowej 

lewej komory (prawid

lewej komory (prawid

ł

ł

owe LVEF). 

owe LVEF). 

DO OPISANIA CI

DO OPISANIA CI

ĘŻ

ĘŻ

KO

KO

Ś

Ś

CI CHF U

CI CHF U

Ż

Ż

YWA SI

YWA SI

Ę

Ę

:

:

1)

1)

 

Klasyfikacji New York Heart Association (NYHA)

Klasyfikacji New York Heart Association (NYHA)

I klasa NYHA

I klasa NYHA

 

-

-

 

bez ograniczenia podstawowej wydolno

bez ograniczenia podstawowej wydolno

ś

ś

ci 

ci 

fizycznej. Podstawowa aktywno

fizycznej. Podstawowa aktywno

ść

ść

 

fizyczna nie powoduje 

fizyczna nie powoduje 

zm

zm

ę

ę

czenia, duszno

czenia, duszno

ś

ś

ci, ko

ci, ko

ł

ł

atania serca.

atania serca.

II klasa NYHA

II klasa NYHA

 

-

-

 

niewielkie ograniczenie wydolno

niewielkie ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej. 

ci fizycznej. 

W spoczynku brak objaw

W spoczynku brak objaw

ó

ó

w. Podstawowa aktywno

w. Podstawowa aktywno

ść

ść

 

fizyczna 

fizyczna 

powoduje niewielkie zm

powoduje niewielkie zm

ę

ę

czenie, duszno

czenie, duszno

ść

ść

, ko

, ko

ł

ł

atanie serca.

atanie serca.

III klasa NYHA

III klasa NYHA

 

-

-

 

znaczne ograniczenie wydolno

znaczne ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej. 

ci fizycznej. 

W spoczynku nadal brak objaw

W spoczynku nadal brak objaw

ó

ó

w. Mniejsza ni

w. Mniejsza ni

ż

ż

 

podstawowa 

podstawowa 

aktywno

aktywno

ść

ść

 

fizyczna powoduje zm

fizyczna powoduje zm

ę

ę

czenie, duszno

czenie, duszno

ść

ść

, ko

, ko

ł

ł

atanie 

atanie 

serca.

serca.

IV klasa NYHA

IV klasa NYHA

 

-

-

 

bardzo du

bardzo du

ż

ż

e ograniczenie wydolno

e ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej, 

ci fizycznej, 

objawy wyst

objawy wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

 

praktycznie ju

praktycznie ju

ż

ż

 

w spoczynku.

w spoczynku.

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF

Obecność

 

objawów podmiotowych 

lub przedmiotowych 

charakterystycznych dla niewydolności 

serca

EKG

EKG

RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

Peptyd natriuretyczny w surowicy

Peptyd natriuretyczny w surowicy

wyniki prawid

wyniki prawid

ł

ł

owe

owe

wynik nieprawid

wynik nieprawid

ł

ł

owy

owy

niewydolno

niewydolno

ść

ść

 

serca lub 

serca lub 

dysfunkcja lewej komory ma

dysfunkcja lewej komory ma

ł

ł

o 

o 

prawdopodobna 

prawdopodobna 

–

–

 

rozwa

rozwa

ż

ż

inne rozpoznanie

inne rozpoznanie

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF  c.d.

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF  c.d.

wyniki prawid

wyniki prawid

ł

ł

owe

owe

wynik nieprawid

wynik nieprawid

ł

ł

owy

owy

Oce

Oce

ń

ń

 

-

-

 

przyczyny, czynniki wyzwalaj

przyczyny, czynniki wyzwalaj

ą

ą

ce mo

ce mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

 

ich usuni

ich usuni

ę

ę

cia

cia

-

-

 

klas

klas

ę

ę

 

wg NYHA

wg NYHA

Rozwa

Rozwa

ż

ż

 

dodatkowe badania diagnostyczne 

dodatkowe badania diagnostyczne 

(np. koronarografi

(np. koronarografi

ę

ę

)

)

Badanie obrazowe serca:

Badanie obrazowe serca:

-

-

 

echokardiografia 

echokardiografia 

(ew. wentrykulografia 

(ew. wentrykulografia 

radioizotopowa lub tomografia

radioizotopowa lub tomografia

 

rezonansu magnetycznego)

rezonansu magnetycznego)

Przeciwko niewydolno

Przeciwko niewydolno

ś

ś

ci serca silnie 

ci serca silnie 

przemawiaj

przemawiaj

ą

ą

:

:

1 

1 

-

-

 

nieobecno

nieobecno

ść

ść

 

objaw

objaw

ó

ó

w podmiotowych i przedmio

w podmiotowych i przedmio

-

-

 

towych oraz cech dysfunkcji serca w badaniach

towych oraz cech dysfunkcji serca w badaniach

 

obrazowych

obrazowych

2 

2 

-

-

 

brak odpowiedzi na leczenie

brak odpowiedzi na leczenie

3 

3 

-

-

 

prawid

prawid

ł

ł

owe EKG

owe EKG

4 

4 

-

-

 

prawid

prawid

ł

ł

owe st

owe st

ęż

ęż

enie peptyd

enie peptyd

ó

ó

w natriuretycznych

w natriuretycznych

5 

5 

-

-

 

prawid

prawid

ł

ł

owy wynik pr

owy wynik pr

ó

ó

by wysi

by wysi

ł

ł

kowej

kowej

6 

6 

-

-

 

prawid

prawid

ł

ł

owy rzut serca, zw

owy rzut serca, zw

ł

ł

aszcza w czasie wysi

aszcza w czasie wysi

ł

ł

ku

ku

7 

7 

-

-

 

prawid

prawid

ł

ł

owe ci

owe ci

ś

ś

nienie w lewym przedsionku,

nienie w lewym przedsionku,

 

zw

zw

ł

ł

aszcza u chorych nieleczonych. 

aszcza u chorych nieleczonych. 

BADANIA POMOCNICZE WYKONYWANE 

BADANIA POMOCNICZE WYKONYWANE 

RUTYNOWO:

RUTYNOWO:

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

1)

1)

 

pe

pe

ł

ł

na morfologia krwi obwodowej,

na morfologia krwi obwodowej,

2)

2)

 

badania biochemiczne krwi: st

badania biochemiczne krwi: st

ęż

ęż

enia elektrolit

enia elektrolit

ó

ó

w, kreatyniny i glukozy

w, kreatyniny i glukozy

 

oraz aktywno

oraz aktywno

ść

ść

 

enzym

enzym

ó

ó

w w

w w

ą

ą

trobowych surowicy krwi,

trobowych surowicy krwi,

3)

3)

 

badanie og

badanie og

ó

ó

lne moczu,

lne moczu,

4)

4)

 

w przypadku nag

w przypadku nag

ł

ł

ego zaostrzenia CHF nale

ego zaostrzenia CHF nale

ż

ż

y oznaczy

y oznaczy

ć

ć

 

markery

markery

 

martwicy mi

martwicy mi

ęś

ęś

nia sercowego w celu wykluczenia lub potwierdzenia 

nia sercowego w celu wykluczenia lub potwierdzenia 

ostrego zawa

ostrego zawa

ł

ł

u serca,

u serca,

5)

5)

 

peptydy natriuretyczne

peptydy natriuretyczne

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owe i ma

owe i ma

ł

ł

e st

e st

ęż

ęż

enie BNP lub NT

enie BNP lub NT

-

-

pro

pro

 

BNP w osoczu u nie leczonego chorego sprawia, 

BNP w osoczu u nie leczonego chorego sprawia, 

ż

ż

e rozpoznanie CHF

e rozpoznanie CHF

 

jest ma

jest ma

ł

ł

o   

o   

prawdopodobne. Zwi

prawdopodobne. Zwi

ę

ę

kszone st

kszone st

ęż

ęż

enie BNP lub NT

enie BNP lub NT

-

-

 

pro BNP 

pro BNP 

jest silnym 

jest silnym 

predyktorem

predyktorem

 

zgonu i powa

zgonu i powa

ż

ż

nych incydent

nych incydent

ó

ó

w sercowych.

w sercowych.

 

6)

6)

 

dodatkowe badania laboratoryjne (do rozwa

dodatkowe badania laboratoryjne (do rozwa

ż

ż

enia): oznaczenie 

enia): oznaczenie 

w surowicy st

w surowicy st

ęż

ęż

e

e

ń

ń

 

bia

bia

ł

ł

ka C

ka C

-

-

reaktywnego (CRP), tyreotropiny (TSH), 

reaktywnego (CRP), tyreotropiny (TSH), 

kwasu moczowego i mocznika.

kwasu moczowego i mocznika.

Elektrokardiogram 

Elektrokardiogram 

(EKG) 

(EKG) 

-

-

 

warto

warto

ść

ść

 

predykcyjna prawid

predykcyjna prawid

ł

ł

owego EKG w wykluczeniu 

owego EKG w wykluczeniu 

skurczowej dysfunkcji lewej komory przekracza 

skurczowej dysfunkcji lewej komory przekracza 

90%. Je

90%. Je

ś

ś

li EKG jest prawid

li EKG jest prawid

ł

ł

owy, to trzeba 

owy, to trzeba 

dok

dok

ł

ł

adnie przeanalizowa

adnie przeanalizowa

ć

ć

 

rozpoznanie CHF i wzi

rozpoznanie CHF i wzi

ąć

ąć

 

pod uwag

pod uwag

ę

ę

 

inn

inn

ą

ą

 

przyczyn

przyczyn

ę

ę

 

dolegliwo

dolegliwo

ś

ś

ci.

ci.

Radiogram klatki piersiowej

Radiogram klatki piersiowej

 

-

-

 

jest 

jest 

przydatny w wykrywaniu powi

przydatny w wykrywaniu powi

ę

ę

kszenia serca, 

kszenia serca, 

zastoju w kr

zastoju w kr

ąż

ąż

eniu p

eniu p

ł

ł

ucnym i p

ucnym i p

ł

ł

ynu w jamie 

ynu w jamie 

op

op

ł

ł

ucnej, ale nie mo

ucnej, ale nie mo

ż

ż

e stanowi

e stanowi

ć

ć

 

jedynej podstawy 

jedynej podstawy 

podejmowania decyzji terapeutycznych.

podejmowania decyzji terapeutycznych.

Echokardiografia przezklatkowa

Echokardiografia przezklatkowa

 

jest 

jest 

preferowan

preferowan

ą

ą

 

metod

metod

ą

ą

 

obiektywnego wykrywania 

obiektywnego wykrywania 

dysfunkcji serca w spoczynku. Najwa

dysfunkcji serca w spoczynku. Najwa

ż

ż

niejszym 

niejszym 

parametrem w ocenie czynno

parametrem w ocenie czynno

ś

ś

ci lewej komory jest 

ci lewej komory jest 

LVEF.

LVEF.

Echokardiografia przezprze

Echokardiografia przezprze

ł

ł

ykowa

ykowa

 

jest 

jest 

wskazana w diagnostyce CHF 

wskazana w diagnostyce CHF 

-

-

 

z

z

ł

ł

o

o

ż

ż

one wady zastawkowe 

one wady zastawkowe 

-

-

 

podejrzenie dysfunkcji mechanicznej protezy

podejrzenie dysfunkcji mechanicznej protezy

 

zastawki mitralnej

zastawki mitralnej

-

-

 

potwierdzenie lub wykluczenie obecno

potwierdzenie lub wykluczenie obecno

ś

ś

ci

ci

 

skrzepliny w uszku lewego przedsionka.

skrzepliny w uszku lewego przedsionka.

Monitorowanie

Monitorowanie

 

parametr

parametr

ó

ó

w 

w 

hemodynamicznych  za pomoc

hemodynamicznych  za pomoc

ą

ą

 

cewnika 

cewnika 

w t

w t

ę

ę

tnicy p

tnicy p

ł

ł

ucnej jest wskazane u chorych 

ucnej jest wskazane u chorych 

hospitalizowanych we wstrz

hospitalizowanych we wstrz

ą

ą

sie 

sie 

kardiogennym lub w CHF nieodpowiadaj

kardiogennym lub w CHF nieodpowiadaj

ą

ą

cej 

cej 

szybko na rozpocz

szybko na rozpocz

ę

ę

te w

te w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwie leczenie.

ciwie leczenie.

Biopsja endomiokardialna

Biopsja endomiokardialna

 

bywa u

bywa u

ż

ż

yteczna 

yteczna 

u wybranych chorych z niewyja

u wybranych chorych z niewyja

ś

ś

nion

nion

ą

ą

 

(po wykluczeniu niedokrwienia mi

(po wykluczeniu niedokrwienia mi

ęś

ęś

nia 

nia 

sercowego) niewydolno

sercowego) niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

 

serca. 

serca. 

LECZENIE 

LECZENIE 

Rozw

Rozw

ó

ó

j niewydolno

j niewydolno

ś

ś

ci serca mo

ci serca mo

ż

ż

na 

na 

op

op

ó

ó

ź

ź

ni

ni

ć

ć

 

poprzez wczesne leczenie 

poprzez wczesne leczenie 

chor

chor

ó

ó

b prowadz

b prowadz

ą

ą

cych do rozwoju 

cych do rozwoju 

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca, zw

ci serca, zw

ł

ł

aszcza 

aszcza 

leczenie nadci

leczenie nadci

ś

ś

nienia t

nienia t

ę

ę

tniczego 

tniczego 

i choroby wie

i choroby wie

ń

ń

cowej u chorych 

cowej u chorych 

obci

obci

ąż

ąż

onych du

onych du

ż

ż

ym ryzykiem.  

ym ryzykiem.  

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

Kontrola masy cia

Kontrola masy cia

ł

ł

a

a

 

-

-

 

waga cia

waga cia

ł

ł

a nie powinna 

a nie powinna 

przyrasta

przyrasta

ć

ć

 

o 

o 

≥

≥

 

2 kg w ci

2 kg w ci

ą

ą

gu 3 dni. Konieczne mo

gu 3 dni. Konieczne mo

ż

ż

e 

e 

by

by

ć

ć

 

zwi

zwi

ę

ę

kszenie dawki leku moczop

kszenie dawki leku moczop

ę

ę

dnego i/lub 

dnego i/lub 

ograniczenie ilo

ograniczenie ilo

ś

ś

ci wypijanych p

ci wypijanych p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w, 

w, 

szczeg

szczeg

ó

ó

lnie je

lnie je

ś

ś

li chory wypija ich nadmiar.

li chory wypija ich nadmiar.

Poda

Poda

ż

ż

 

soli w diecie.

soli w diecie.

 

Ograniczenie poda

Ograniczenie poda

ż

ż

y soli 

y soli 

w diecie ma wi

w diecie ma wi

ę

ę

ksze znaczenie w zaawansowanej 

ksze znaczenie w zaawansowanej 

CHF. Substytuty soli trzeba stosowa

CHF. Substytuty soli trzeba stosowa

ć

ć

 

ostro

ostro

ż

ż

nie 

nie 

poniewa

poniewa

ż

ż

 

mog

mog

ą

ą

 

zawiera

zawiera

ć

ć

 

potas, co w po

potas, co w po

łą

łą

czeniu 

czeniu 

z inhibitorami ACE i antagonistami aldosteronu 

z inhibitorami ACE i antagonistami aldosteronu 

mo

mo

ż

ż

e prowadzi

e prowadzi

ć

ć

 

do hiperkaliemii.

do hiperkaliemii.

Poda

Poda

ż

ż

 

p

p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w

w

. Chorych z zaawansowan

. Chorych z zaawansowan

ą

ą

 

CHF, z hiponatremi

CHF, z hiponatremi

ą

ą

 

lub bez 

lub bez 

hiponatremii

hiponatremii

, 

, 

nale

nale

ż

ż

y pouczy

y pouczy

ć

ć

 

o konieczno

o konieczno

ś

ś

ci ograniczenia 

ci ograniczenia 

poda

poda

ż

ż

y p

y p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w.  Chocia

w.  Chocia

ż

ż

 

zakres tego 

zakres tego 

ograniczenia nie jest 

ograniczenia nie jest 

ś

ś

ci

ci

ś

ś

le ustalony, to 

le ustalony, to 

w praktyce poleca si

w praktyce poleca si

ę

ę

 

przyjmowanie nie 

przyjmowanie nie 

wi

wi

ę

ę

cej ni

cej ni

ż

ż

 

1,5 

1,5 

-

-

 

2 litr

2 litr

ó

ó

w na dob

w na dob

ę

ę

.

.

Alkohol

Alkohol

. Dozwolone jest picie alkoholu 

. Dozwolone jest picie alkoholu 

w umiarkowanych ilo

w umiarkowanych ilo

ś

ś

ciach (1 piwo lub 1 

ciach (1 piwo lub 1 

-

-

 

2 

2 

lampek wina dziennie). Je

lampek wina dziennie). Je

ś

ś

li podejrzewa si

li podejrzewa si

ę

ę

 

kardiomiopati

kardiomiopati

ę

ę

 

alkoholow

alkoholow

ą

ą

, to picie alkoholu 

, to picie alkoholu 

jest ca

jest ca

ł

ł

kowicie zabronione

kowicie zabronione

. 

. 

Podr

Podr

ó

ó

ż

ż

owanie.

owanie.

 

Nale

Nale

ż

ż

y odradza

y odradza

ć

ć

 

pobyt 

pobyt 

na du

na du

ż

ż

ych wysoko

ych wysoko

ś

ś

ciach nad poziomem 

ciach nad poziomem 

morza oraz w miejscach bardzo ciep

morza oraz w miejscach bardzo ciep

ł

ł

ych 

ych 

b

b

ą

ą

d

d

ź

ź

 

o du

o du

ż

ż

ej wilgotno

ej wilgotno

ś

ś

ci. Chorzy powinni 

ci. Chorzy powinni 

wybiera

wybiera

ć

ć

 

raczej kr

raczej kr

ó

ó

tkotrwa

tkotrwa

ł

ł

e podr

e podr

ó

ó

ż

ż

e 

e 

lotnicze ni

lotnicze ni

ż

ż

 

d

d

ł

ł

ugotrwa

ugotrwa

ł

ł

e podr

e podr

ó

ó

ż

ż

e 

e 

jakimkolwiek innym 

jakimkolwiek innym 

ś

ś

rodkiem transportu. 

rodkiem transportu. 

Szczepienia

Szczepienia

 

przeciwko zaka

przeciwko zaka

ż

ż

eniom 

eniom 

pneumokokowym

pneumokokowym

 

i przeciwko grypie mog

i przeciwko grypie mog

ą

ą

 

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

 

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

 

wyst

wyst

ę

ę

powania zaka

powania zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

 

uk

uk

ł

ł

adu oddechowego, kt

adu oddechowego, kt

ó

ó

re nasilaj

re nasilaj

ą

ą

 

CHF. 

CHF. 

Unikanie lek

Unikanie lek

ó

ó

w.

w.

U chorych z CHF 

U chorych z CHF 

nale

nale

ż

ż

y unika

y unika

ć

ć

 

stosowania nast

stosowania nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych 

cych 

lek

lek

ó

ó

w lub stosowa

w lub stosowa

ć

ć

 

je z ostro

je z ostro

ż

ż

no

no

ś

ś

ci

ci

ą

ą

:

:





 

niesteroidowe

niesteroidowe

 

leki przeciwzapalne (NSLPZ)

leki przeciwzapalne (NSLPZ)





 

leki antyarytmiczne grupy I

leki antyarytmiczne grupy I





 

blokery

blokery

 

kana

kana

ł

ł

u wapniowego (

u wapniowego (

werapamil

werapamil

, 

, 

diltiazem

diltiazem

, kr

, kr

ó

ó

tko dzia

tko dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce pochodne

ce pochodne

 

dihydropirydyny

dihydropirydyny

) 

) 





 

tr

tr

ó

ó

jpier

jpier

ś

ś

cieniowe leki przeciwdepresyjne

cieniowe leki przeciwdepresyjne





 

kortykosteroidy

kortykosteroidy





 

lit 

lit 

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

Uwagi og

Uwagi og

ó

ó

lne

lne

Nale

Nale

ż

ż

y chorego poinformowa

y chorego poinformowa

ć

ć

, 

, 

ż

ż

e:

e:

poprawa po zastosowanym u niego leczeniu mo

poprawa po zastosowanym u niego leczeniu mo

ż

ż

e 

e 

zachodzi

zachodzi

ć

ć

 

stopniowo i osi

stopniowo i osi

ą

ą

ga

ga

ć

ć

 

sw

sw

ó

ó

j pu

j pu

ł

ł

ap dopiero po 

ap dopiero po 

kilku tygodniach, a w przypadku niekt

kilku tygodniach, a w przypadku niekt

ó

ó

rych lek

rych lek

ó

ó

w po kilku

w po kilku

 

miesi

miesi

ą

ą

cach leczenia;

cach leczenia;

konieczne jest stopniowe zwi

konieczne jest stopniowe zwi

ę

ę

kszanie dawek inhibitora

kszanie dawek inhibitora

 

konwertazy

konwertazy

 

angiotensyny (ACE) i 

angiotensyny (ACE) i 





-

-

blokera

blokera

, a

, a

ż

ż

 

do

do

 

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia dawek docelowych;

cia dawek docelowych;

w przypadku odwodnienia (biegunki, wymioty, obfite 

w przypadku odwodnienia (biegunki, wymioty, obfite 

pocenie si

pocenie si

ę

ę

 

trzeba zmniejszy

trzeba zmniejszy

ć

ć

 

dawk

dawk

ę

ę

 

diuretyku

diuretyku

;

;

INHIBITORY ACE

INHIBITORY ACE

S

S

ą

ą

 

wskazane

wskazane

 

jako 

jako 

leki pierwszego wyboru

leki pierwszego wyboru

 

u wszystkich 

u wszystkich 

chorych z upo

chorych z upo

ś

ś

ledzon

ledzon

ą

ą

 

czynno

czynno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

 

skurczow

skurczow

ą

ą

 

lewej komory 

lewej komory 

(LVEF <40

(LVEF <40

-

-

 

45%) niezale

45%) niezale

ż

ż

nie od obecno

nie od obecno

ś

ś

ci objaw

ci objaw

ó

ó

w 

w 

podmiotowych w celu:  

podmiotowych w celu:  

poprawy prze

poprawy prze

ż

ż

ycia

ycia

poprawy wydolno

poprawy wydolno

ś

ś

ci czynno

ci czynno

ś

ś

ciowej

ciowej

zmniejszenia objaw

zmniejszenia objaw

ó

ó

w podmiotowych

w podmiotowych

zmniejszenie cz

zmniejszenie cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci hospitalizacji

ci hospitalizacji

S

S

ą

ą

 

wskazane

wskazane

 

u

u

 

chorych po ostrej fazie zawa

chorych po ostrej fazie zawa

ł

ł

u serca w celu

u serca w celu

:

:

poprawy prze

poprawy prze

ż

ż

ycia

ycia

zmniejszenia cz

zmniejszenia cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci ponownych zawa

ci ponownych zawa

ł

ł

ó

ó

w serca

w serca

zmniejszenia cz

zmniejszenia cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci hospitalizacji z powodu

ci hospitalizacji z powodu

 

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca

ci serca

Dawk

Dawk

ę

ę

 

inhibitora ACE

inhibitora ACE

 

nale

nale

ż

ż

y 

y 

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

 

stopniowo, je

stopniowo, je

ś

ś

li to 

li to 

mo

mo

ż

ż

liwe a

liwe a

ż

ż

 

do osi

do osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia takiej, 

cia takiej, 

kt

kt

ó

ó

ra okaza

ra okaza

ł

ł

a si

a si

ę

ę

 

skuteczna 

skuteczna 

w du

w du

ż

ż

ych badaniach z grup

ych badaniach z grup

ą

ą

 

kontroln

kontroln

ą

ą

, a nie kierowa

, a nie kierowa

ć

ć

 

si

si

ę

ę

 

jedynie zmniejszeniem objaw

jedynie zmniejszeniem objaw

ó

ó

w 

w 

podmiotowych. 

podmiotowych. 

Inhibitory ACE s

Inhibitory ACE s

ą

ą

 

przeciwwskazane 

przeciwwskazane 

u chorych:

u chorych:

z obustronnym zw

z obustronnym zw

ęż

ęż

eniem t

eniem t

ę

ę

tnic 

tnic 

nerkowych (a tak

nerkowych (a tak

ż

ż

e ze zw

e ze zw

ęż

ęż

eniem t

eniem t

ę

ę

tnicy

tnicy

 

nerkowej jedynej nerki) 

nerkowej jedynej nerki) 

z obrz

z obrz

ę

ę

kiem naczynioruchowym podczas 

kiem naczynioruchowym podczas 

wcze

wcze

ś

ś

niejszego leczenia inhibitorem ACE 

niejszego leczenia inhibitorem ACE 

z 

z 

hiperkaliemi

hiperkaliemi

ą

ą

 

> 5,5mmol/l 

> 5,5mmol/l 

u kobiet w ci

u kobiet w ci

ąż

ąż

y 

y 

Ci

Ci

ś

ś

nienie t

nienie t

ę

ę

tnicze, parametry wydolno

tnicze, parametry wydolno

ś

ś

ci nerek 

ci nerek 

oraz st

oraz st

ęż

ęż

enia elektrolit

enia elektrolit

ó

ó

w w surowicy krwi 

w w surowicy krwi 

nale

nale

ż

ż

y kontrolowa

y kontrolowa

ć

ć

:

:

przed rozpocz

przed rozpocz

ę

ę

ciem leczenia inhibitorem ACE

ciem leczenia inhibitorem ACE

po up

po up

ł

ł

ywie 1

ywie 1

-

-

2 tygodni od zwi

2 tygodni od zwi

ę

ę

kszenia dawki 

kszenia dawki 

inhibitora ACE lub dodania 

inhibitora ACE lub dodania 

blokera

blokera

 

receptora 

receptora 

angiotensynowego

angiotensynowego

 

(ARB) lub dodania 

(ARB) lub dodania 

antagonisty aldosteronu 

antagonisty aldosteronu 

po 3 miesi

po 3 miesi

ą

ą

cach leczenia 

cach leczenia 

blokerem

blokerem

 

ACE

ACE

dalej co 6 miesi

dalej co 6 miesi

ę

ę

cy leczenia 

cy leczenia 

blokerem

blokerem

 

ACE 

ACE 

Do cz

Do cz

ęś

ęś

ciej stosowanych inhibitor

ciej stosowanych inhibitor

ó

ó

w ACE 

w ACE 

nale

nale

żą

żą

:

:

Peryndopryl

Peryndopryl

 

(

(

Prestarium

Prestarium

) 

) 

tbl.a

tbl.a

 

5mg; 10 mg

5mg; 10 mg

Enalapryl

Enalapryl

 

(

(

Enarenal

Enarenal

)

)

 

tbl

tbl

. a 5

. a 5

 

mg;  10

mg;  10

 

mg;  20

mg;  20

 

mg)

mg)

Ramipryl

Ramipryl

 

(

(

Tritace

Tritace

) tabl. a 5 mg;  10 mg

) tabl. a 5 mg;  10 mg

Quinapryl

Quinapryl

 

(

(

Accupro

Accupro

)

)

 

tbl

tbl

. a 5

. a 5

 

mg;  10

mg;  10

 

mg;  20

mg;  20

 

mg)

mg)

Captopryl

Captopryl

 

(

(

Captopril

Captopril

)

)

 

tbl

tbl

. a 12,5

. a 12,5

 

mg;  25mg;

mg;  25mg;

 

50mg)

50mg)

Blokery

Blokery

 

receptora 

receptora 

angiotensynowego

angiotensynowego

 

(ARB)

(ARB)

Mo

Mo

ż

ż

na je stosowa

na je stosowa

ć

ć

:

:

jako alternatyw

jako alternatyw

ę

ę

 

dla inhibitor

dla inhibitor

ó

ó

w ACE u 

w ACE u 

chorych 

chorych 

nietoleruj

nietoleruj

ą

ą

cych

cych

 

inhibitor

inhibitor

ó

ó

w ACE

w ACE

w po

w po

łą

łą

czeniu z inhibitorami ACE u chorych 

czeniu z inhibitorami ACE u chorych 

z objawami podmiotowymi utrzymuj

z objawami podmiotowymi utrzymuj

ą

ą

cymi

cymi

 

si

si

ę

ę

 

pomimo standardowego leczenia w celu

pomimo standardowego leczenia w celu

 

zmniejszenia 

zmniejszenia 

ś

ś

miertelno

miertelno

ś

ś

ci i cz

ci i cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci 

ci 

hospitalizacji z powodu niewydolno

hospitalizacji z powodu niewydolno

ś

ś

ci serca.

ci serca.

Do cz

Do cz

ęś

ęś

ciej stosowanych w Polsce 

ciej stosowanych w Polsce 

bloker

bloker

ó

ó

w

w

 

receptora 

receptora 

angiotensynowego

angiotensynowego

 

nale

nale

ż

ż

y:

y:

Losartan

Losartan

 

(

(

Xartan

Xartan

 

tbl

tbl

. a 50mg, 

. a 50mg, 

Cozaar

Cozaar

 

tbl

tbl

. 

. 

a 50mg)

a 50mg)

Antagoni

Antagoni

ś

ś

ci aldosteronu

ci aldosteronu

Zaleca si

Zaleca si

ę

ę

 

ich stosowanie w celu zwi

ich stosowanie w celu zwi

ę

ę

kszenia 

kszenia 

prze

prze

ż

ż

ywalno

ywalno

ś

ś

ci i zmniejszenia chorobowo

ci i zmniejszenia chorobowo

ś

ś

ci:

ci:

w zaawansowanej CHF (III

w zaawansowanej CHF (III

-

-

IV klasa NYHA) jako 

IV klasa NYHA) jako 

uzupe

uzupe

ł

ł

nienie leczenia inhibitorem ACE (

nienie leczenia inhibitorem ACE (





 

ARB), 

ARB), 





-

-

blokerem

blokerem

 

i 

i 

diuretykami

diuretykami

w niewydolno

w niewydolno

ś

ś

ci serca po zawale serca z dysfunkcj

ci serca po zawale serca z dysfunkcj

ą

ą

 

lewej komory i objawami przedmiotowymi 

lewej komory i objawami przedmiotowymi 

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca lub z cukrzyc

ci serca lub z cukrzyc

ą

ą

, jako 

, jako 

uzupe

uzupe

ł

ł

nienie leczenia inhibitorem ACE i 

nienie leczenia inhibitorem ACE i 





-

-

blokerem

blokerem

.

.

Leczenie nale

Leczenie nale

ż

ż

y rozpoczyna

y rozpoczyna

ć

ć

 

od ma

od ma

ł

ł

ej dawki i 

ej dawki i 

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

 

j

j

ą

ą

 

stopniowo. Je

stopniowo. Je

ż

ż

eli st

eli st

ęż

ęż

enie potasu w 

enie potasu w 

surowicy wynosi 5,0 

surowicy wynosi 5,0 

-

-

 

5,5 

5,5 

mmol

mmol

/l, dawk

/l, dawk

ę

ę

 

nale

nale

ż

ż

y 

y 

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

 

o po

o po

ł

ł

ow

ow

ę

ę

, a je

, a je

ś

ś

li przekracza 5,5 

li przekracza 5,5 

mmol

mmol

/l 

/l 

-

-

 

nale

nale

ż

ż

y 

y 

lek odstawi

lek odstawi

ć

ć

.

.





-

-

blokery

blokery

Leczenie 

Leczenie 





-

-

blokerami

blokerami

 

zaleca si

zaleca si

ę

ę

:

:

u wszystkich chorych (o ile nie ma 

u wszystkich chorych (o ile nie ma 

przeciwwskaza

przeciwwskaza

ń

ń

) ze zmniejszon

) ze zmniejszon

ą

ą

 

LVEF i stabiln

LVEF i stabiln

ą

ą

 

ł

ł

agodn

agodn

ą

ą

, umiarkowan

, umiarkowan

ą

ą

 

lub ci

lub ci

ęż

ęż

k

k

ą

ą

 

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

 

serca w II

serca w II

-

-

IV klasie NYHA), spowodowan

IV klasie NYHA), spowodowan

ą

ą

 

przez 

przez 

miokardiopati

miokardiopati

ę

ę

 

niedokrwienn

niedokrwienn

ą

ą

 

lub o innej etiologii, 

lub o innej etiologii, 

otrzymuj

otrzymuj

ą

ą

cych standardowe leczenie, obejmuj

cych standardowe leczenie, obejmuj

ą

ą

ce 

ce 

diuretyki

diuretyki

 

i inhibitor ACE.

i inhibitor ACE.

Leczenie 

Leczenie 





-

-

blokerem

blokerem

zmniejsza cz

zmniejsza cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

 

hospitalizacji z dowolnej 

hospitalizacji z dowolnej 

przyczyny, z przyczyn sercowo

przyczyny, z przyczyn sercowo

-

-

naczyniowych 

naczyniowych 

i z powodu niewydolno

i z powodu niewydolno

ś

ś

ci serca) 

ci serca) 

poprawia klas

poprawia klas

ę

ę

 

czynno

czynno

ś

ś

ciow

ciow

ą

ą

 

CHF 

CHF 

zwalnia pogarszanie si

zwalnia pogarszanie si

ę

ę

 

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca

ci serca

Zaleca si

Zaleca si

ę

ę

 

stosowanie nast

stosowanie nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych lek

cych lek

ó

ó

w z tej 

w z tej 

grupy:

grupy:

bisoprololu

bisoprololu

 

(

(

Concor

Concor

, 

, 

Bisocard

Bisocard

 

tabl

tabl

. a 5mg 

. a 5mg 

i 10mg)

i 10mg)

karwedilolu

karwedilolu

 

(

(

Dilatrend

Dilatrend

, 

, 

Vivacor

Vivacor

 

tbl

tbl

. 

. 

a 6,25mg;

a 6,25mg;

 

12,5mg; 25mg )

12,5mg; 25mg )

metoprololu

metoprololu

 

(

(

Metocard

Metocard

 

tbl

tbl

. a 50mg; 100mg)

. a 50mg; 100mg)

nebiwololu

nebiwololu

 

(

(

Nebilet

Nebilet

 

tbl

tbl

. a 5mg)

. a 5mg)

Leczenie 

Leczenie 





-

-

blokerem

blokerem

 

mo

mo

ż

ż

e spowodowa

e spowodowa

ć

ć

 

pocz

pocz

ą

ą

tkowe pogorszenie, dlatego leczenie 

tkowe pogorszenie, dlatego leczenie 

nale

nale

ż

ż

y rozpoczyna

y rozpoczyna

ć

ć

 

od ma

od ma

ł

ł

ej dawki i stopniowo 

ej dawki i stopniowo 

(w zale

(w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od odpowiedzi klinicznej) 

ci od odpowiedzi klinicznej) 

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

 

j

j

ą

ą

 

do dawki docelowej.

do dawki docelowej.

Przeciwwskazania do stosowania 

Przeciwwskazania do stosowania 





-

-

bloker

bloker

ó

ó

w

w

 

w CHF:

w CHF:

astma lub inna ci

astma lub inna ci

ęż

ęż

ka 

ka 

obturacyjna

obturacyjna

 

choroba p

choroba p

ł

ł

uc

uc

objawowa bradykardia

objawowa bradykardia

objawowa hipotonia

objawowa hipotonia

Leki moczop

Leki moczop

ę

ę

dne

dne

Diuretyki

Diuretyki

 

s

s

ą

ą

 

niezb

niezb

ę

ę

dne w leczeniu objawowym, gdy 

dne w leczeniu objawowym, gdy 

wyst

wyst

ę

ę

puje 

puje 

przewodnienie

przewodnienie

 

objawiaj

objawiaj

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

 

zastojem w 

zastojem w 

kr

kr

ąż

ąż

eniu p

eniu p

ł

ł

ucnym lub obrz

ucnym lub obrz

ę

ę

kami obwodowymi.

kami obwodowymi.

 

Stosowanie 

Stosowanie 

diuretyk

diuretyk

ó

ó

w

w

 

powoduje szybkie ust

powoduje szybkie ust

ą

ą

pienie 

pienie 

duszno

duszno

ś

ś

ci i zwi

ci i zwi

ę

ę

kszenie tolerancji wysi

kszenie tolerancji wysi

ł

ł

ku. 

ku. 

Diuretyki

Diuretyki

 

nale

nale

ż

ż

y stosowa

y stosowa

ć

ć

 

ostro

ostro

ż

ż

nie, aby nie zmniejszy

nie, aby nie zmniejszy

ć

ć

 

nadmiernie obci

nadmiernie obci

ąż

ąż

enia wst

enia wst

ę

ę

pnego, a w konsekwencji 

pnego, a w konsekwencji 

rzutu serca.  W razie niedostatecznej odpowiedzi na 

rzutu serca.  W razie niedostatecznej odpowiedzi na 

leczenie moczop

leczenie moczop

ę

ę

dne nale

dne nale

ż

ż

y:

y:

zwi

zwi

ę

ę

kszy

kszy

ć

ć

 

dawk

dawk

ę

ę

 

diuretyku

diuretyku

doda

doda

ć

ć

 

diuretyk

diuretyk

 

p

p

ę

ę

tlowy do 

tlowy do 

tiazydowego

tiazydowego

przy utrzymuj

przy utrzymuj

ą

ą

cej si

cej si

ę

ę

 

retencji wody stosowa

retencji wody stosowa

ć

ć

 

diuretyk

diuretyk

 

p

p

ę

ę

tlowy 2 razy dziennie

tlowy 2 razy dziennie

Glikozydy naparstnicy

Glikozydy naparstnicy

S

S

ą

ą

 

one wskazane u chorych:

one wskazane u chorych:

z migotaniem przedsionk

z migotaniem przedsionk

ó

ó

w i objawow

w i objawow

ą

ą

 

CHF, 

CHF, 

niezale

niezale

ż

ż

nie od jej nasilenia

nie od jej nasilenia

z rytmem zatokowym i CHF spowodowan

z rytmem zatokowym i CHF spowodowan

ą

ą

 

dysfunkcj

dysfunkcj

ą

ą

 

skurczow

skurczow

ą

ą

 

lewej komory, leczonych 

lewej komory, leczonych 

inhibitorem ACE, 

inhibitorem ACE, 





-

-

blokerem

blokerem

, 

, 

diuretykami

diuretykami

.

.

Digoksyna

Digoksyna

 

nie wp

nie wp

ł

ł

ywa na 

ywa na 

ś

ś

miertelno

miertelno

ść

ść

, ale mo

, ale mo

ż

ż

e 

e 

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

 

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

 

hospitalizacji, zw

hospitalizacji, zw

ł

ł

aszcza z powodu 

aszcza z powodu 

pogorszenia CHF.

pogorszenia CHF.

Przy prawid

Przy prawid

ł

ł

owym st

owym st

ęż

ęż

eniu kreatyniny w surowicy 

eniu kreatyniny w surowicy 

dawka 

dawka 

digoksyny

digoksyny

 

wynosi zwykle 0,125

wynosi zwykle 0,125

-

-

0,25mg/dob

0,25mg/dob

ę

ę

 

doustnie (w podesz

doustnie (w podesz

ł

ł

ym wieku 0,0625

ym wieku 0,0625

-

-

0,125mg/dob

0,125mg/dob

ę

ę

).

).

Blokery

Blokery

 

kana

kana

ł

ł

u 

u 

wapniowego

wapniowego

Nowsze leki z tej grupy (

Nowsze leki z tej grupy (

felodypina

felodypina

, 

, 

amlodypina

amlodypina

) mo

) mo

ż

ż

na rozwa

na rozwa

ż

ż

y

y

ć

ć

 

u chorych 

u chorych 

z CHF i wsp

z CHF i wsp

ó

ó

ł

ł

istniej

istniej

ą

ą

c

c

ą

ą

 

d

d

ł

ł

awic

awic

ą

ą

 

piersiow

piersiow

ą

ą

 

lub nadci

lub nadci

ś

ś

nieniem t

nieniem t

ę

ę

tniczym w razie 

tniczym w razie 

nieskuteczno

nieskuteczno

ś

ś

ci standardowego leczenia.

ci standardowego leczenia.

Leki przeciwzakrzepowe

Leki przeciwzakrzepowe

Chorzy z CHF s

Chorzy z CHF s

ą

ą

 

obci

obci

ąż

ąż

eni du

eni du

ż

ż

ym ryzykiem powik

ym ryzykiem powik

ł

ł

a

a

ń

ń

 

zakrzepowo

zakrzepowo

-

-

zatorowych z powodu:

zatorowych z powodu:

upo

upo

ś

ś

ledzonej kurczliwo

ledzonej kurczliwo

ś

ś

ci mi

ci mi

ęś

ęś

nia sercowego 

nia sercowego 

nieprawid

nieprawid

ł

ł

owej ruchomo

owej ruchomo

ś

ś

ci 

ci 

ś

ś

cian 

cian 

zwolnionego przep

zwolnionego przep

ł

ł

ywu krwi przez poszerzone 

ywu krwi przez poszerzone 

jamy serca

jamy serca

cz

cz

ę

ę

stego wsp

stego wsp

ó

ó

ł

ł

istnienia migotania

istnienia migotania

 

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w

w

Stosowanie lek

Stosowanie lek

ó

ó

w przeciwkrzepliwych w CHF jest wskazane:

w przeciwkrzepliwych w CHF jest wskazane:

u chorych ze wsp

u chorych ze wsp

ó

ó

ł

ł

istniej

istniej

ą

ą

cym migotaniem 

cym migotaniem 

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w lub przebytym incydentem zakrzepowo

w lub przebytym incydentem zakrzepowo

-

-

 

zatorowym, lub ruchom

zatorowym, lub ruchom

ą

ą

 

skrzeplin

skrzeplin

ą

ą

 

w lewej komorze 

w lewej komorze 

u chorych po zawale serca z przy

u chorych po zawale serca z przy

ś

ś

cienn

cienn

ą

ą

 

skrzeplin

skrzeplin

ą

ą

 

w lewej komorze oraz w prewencji wt

w lewej komorze oraz w prewencji wt

ó

ó

rnej zawa

rnej zawa

ł

ł

u serca.

u serca.

Leczenie zaburze

Leczenie zaburze

ń

ń

 

rytmu serca 

rytmu serca 

u chorych z CHF

u chorych z CHF

Podstawowe znaczenie ma:

Podstawowe znaczenie ma:





 

rozpoznanie i wyeliminowanie czynnik

rozpoznanie i wyeliminowanie czynnik

ó

ó

w 

w 

wyzwalaj

wyzwalaj

ą

ą

cych arytmi

cych arytmi

ę

ę





poprawa czynno

poprawa czynno

ś

ś

ci serca 

ci serca 





 

zmniejszenie aktywacji 

zmniejszenie aktywacji 

neuroendokrynnej

neuroendokrynnej

 

poprzez 

poprzez 





-

-

blokad

blokad

ę

ę

, zahamowanie ACE

, zahamowanie ACE

Lekami antyarytmicznymi, kt

Lekami antyarytmicznymi, kt

ó

ó

re mo

re mo

ż

ż

na stosowa

na stosowa

ć

ć

 

u 

u 

chorych z niewydolno

chorych z niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

 

serca s

serca s

ą

ą

:

:









-

-

blokery

blokery





 

Amiodaron

Amiodaron

 

(

(

Opacorden

Opacorden

, 

, 

Cordaron

Cordaron

)

)

-

-

 

jest jedynym 

jest jedynym 

lekiem antyarytmicznym bez klinicznie istotnego 

lekiem antyarytmicznym bez klinicznie istotnego 

ujemnego dzia

ujemnego dzia

ł

ł

ania 

ania 

inotropowego

inotropowego

Leczenie antyarytmiczne

Leczenie antyarytmiczne

 

mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

 

wskazane w migotaniu przedsionk

wskazane w migotaniu przedsionk

ó

ó

w, 

w, 

natomiast w komorowych zaburzeniach 

natomiast w komorowych zaburzeniach 

rytmu uzasadnione jest wy

rytmu uzasadnione jest wy

łą

łą

cznie w 

cznie w 

przypadku ci

przypadku ci

ęż

ęż

kiego, objawowego, trwa

kiego, objawowego, trwa

ł

ł

ego 

ego 

cz

cz

ę

ę

stoskurczu komorowego.

stoskurczu komorowego.

 

Rutynowe stosowanie lek

Rutynowe stosowanie lek

ó

ó

w 

w 

antyarytmicznych w leczeniu 

antyarytmicznych w leczeniu 

bezobjawowych przedwczesnych z

bezobjawowych przedwczesnych z

ł

ł

o

o

ż

ż

onych 

onych 

pobudze

pobudze

ń

ń

 

komorowych lub nietrwa

komorowych lub nietrwa

ł

ł

ych 

ych 

cz

cz

ę

ę

stoskurcz

stoskurcz

ó

ó

w komorowych nie jest 

w komorowych nie jest 

uzasadnione

uzasadnione

.

.