PRZEWLEK

PRZEWLEK

Ł

Ł

A

A

NIEWYDOLNO

NIEWYDOLNO

ŚĆ

ŚĆ

SERCA

SERCA

CIRCULATORY HEART FAILURE

CIRCULATORY HEART FAILURE

(CHF)

(CHF)

wg wytycznych European Society

wg wytycznych European Society

Cardiology 2005

Cardiology 2005

(wersja skr

(wersja skr

ó

ó

cona)

cona)

D E F I N C J E

D E F I N C J E

1)

1)

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

serca

serca

jest to stan,

jest to stan,

w kt

w kt

ó

ó

rym serce nie mo

rym serce nie mo

ż

ż

e dostarczy

e dostarczy

ć

ć

odpowiedniej ilo

odpowiedniej ilo

ś

ś

ci krwi do tkanek i

ci krwi do tkanek i

narz

narz

ą

ą

d

d

ó

ó

w, zgodnie z ich bie

w, zgodnie z ich bie

żą

żą

cym

cym

zapotrzebowaniem

zapotrzebowaniem

(Braunwald 1980)

(Braunwald 1980)

2)

2)

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

kr

kr

ąż

ąż

enia (serca)

enia (serca)

jest to zesp

jest to zesp

ó

ó

ł

ł

objaw

objaw

ó

ó

w,

w,

spowodowanych nieprawid

spowodowanych nieprawid

ł

ł

ow

ow

ą

ą

czynno

czynno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

serca i rozpoznawany

serca i rozpoznawany

na podstawie charakterystycznych

na podstawie charakterystycznych

zmian hemodynamicznych,

zmian hemodynamicznych,

hormonalnych, funkcji nerek

hormonalnych, funkcji nerek

i uk

i uk

ł

ł

adu nerwowego.

adu nerwowego.

(Pool

(Pool

–

–

Wilson 1987)

Wilson 1987)

3)

3)

Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

serca

serca

–

–

jest to

jest to

zesp

zesp

ó

ó

ł

ł

zmian molekularnych,

zmian molekularnych,

defekt

defekt

ó

ó

w bia

w bia

ł

ł

ek kurczliwych

ek kurczliwych

i organelli miocyt

i organelli miocyt

ó

ó

w, a tak

w, a tak

ż

ż

e

e

zaburze

zaburze

ń

ń

humoralnych, zmian

humoralnych, zmian

w uk

w uk

ł

ł

adzie kr

adzie kr

ąż

ąż

enia i uk

enia i uk

ł

ł

adzie

adzie

nerwowym, do kt

nerwowym, do kt

ó

ó

rych dochodzi

rych dochodzi

w trakcie uszkodzenia serca

w trakcie uszkodzenia serca

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cego w przebiegu

cego w przebiegu

r

r

ó

ó

ż

ż

nych chor

nych chor

ó

ó

b

b

NAJCZ

NAJCZ

Ę

Ę

STSZE PRZYCZYNY

STSZE PRZYCZYNY

PRZEWLEK

PRZEWLEK

Ł

Ł

EJ NIEWYDOLNO

EJ NIEWYDOLNO

Ś

Ś

CI

CI

SERCA (CHF) I JEJ ZAOSTRZE

SERCA (CHF) I JEJ ZAOSTRZE

Ń

Ń

Przyczyny CHF

Przyczyny CHF

1.

1.

Dysfunkcja mi

Dysfunkcja mi

ęś

ęś

nia sercowego w przebiegu

nia sercowego w przebiegu

choroby wie

choroby wie

ń

ń

cowej lub nadci

cowej lub nadci

ś

ś

nienia

nienia

t

t

ę

ę

tniczego (najcz

tniczego (najcz

ę

ę

stsze przyczyny)

stsze przyczyny)

2.

2.

Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca

3.

3.

Wady zastawkowe

Wady zastawkowe

4.

4.

Choroby osierdzia

Choroby osierdzia

Przyczyny zaostrze

Przyczyny zaostrze

ń

ń

CHF

CHF

1.

1.

Ostre niedokrwienie mi

Ostre niedokrwienie mi

ęś

ęś

nia sercowego,

nia sercowego,

w tym zawa

w tym zawa

ł

ł

serca

serca

2.

2.

Wzrost ci

Wzrost ci

ś

ś

nienia t

nienia t

ę

ę

tniczego

tniczego

3.

3.

Zaburzenia rytmu serca, zw

Zaburzenia rytmu serca, zw

ł

ł

aszcza migotanie

aszcza migotanie

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w

w

4.

4.

Nasilenie niedomykalno

Nasilenie niedomykalno

ś

ś

ci zastawki

ci zastawki

5.

5.

Zatorowo

Zatorowo

ść

ść

p

p

ł

ł

ucna

ucna

6.

6.

Nadmierne spo

Nadmierne spo

ż

ż

ycie p

ycie p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w, sodu

w, sodu

7.

7.

Niedokrwisto

Niedokrwisto

ść

ść

8.

8.

Dysfunkcja nerek

Dysfunkcja nerek

9.

9.

Zaburzenia czynno

Zaburzenia czynno

ś

ś

ci tarczycy

ci tarczycy

10.

10.

Nadu

Nadu

ż

ż

ycie alkoholu

ycie alkoholu

11.

11.

Zaka

Zaka

ż

ż

enia

enia

12.

12.

Dzia

Dzia

ł

ł

ania uboczne lek

ania uboczne lek

ó

ó

w

w

W wi

W wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci przypadk

ci przypadk

ó

ó

w CHF,

w CHF,

zw

zw

ł

ł

aszcza o etiologii niedokrwiennej,

aszcza o etiologii niedokrwiennej,

dominuje

dominuje

dysfunkcja skurczowa lewej

dysfunkcja skurczowa lewej

komory

komory

, wyra

, wyra

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ca si

ca si

ę

ę

zmniejszon

zmniejszon

ą

ą

frakcj

frakcj

ą

ą

wyrzutow

wyrzutow

ą

ą

lewej komory (

lewej komory (

left

left

ventricular ejection fraction

ventricular ejection fraction

-

-

LVEF).

LVEF).

U wi

U wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci chorych z dysfunkcj

ci chorych z dysfunkcj

ą

ą

skurczow

skurczow

ą

ą

zaburzona jest r

zaburzona jest r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

czynno

czynno

ść

ść

rozkurczowa.

rozkurczowa.

Dominuj

Dominuj

ą

ą

ca

ca

dysfunkcja rozkurczowa

dysfunkcja rozkurczowa

wyst

wyst

ę

ę

puje cz

puje cz

ęś

ęś

ciej u os

ciej u os

ó

ó

b w wieku

b w wieku

starszym, zw

starszym, zw

ł

ł

aszcza u kobiet, a

aszcza u kobiet, a

przyczynia si

przyczynia si

ę

ę

do niej nadci

do niej nadci

ś

ś

nienie

nienie

t

t

ę

ę

tnicze oraz przerost mi

tnicze oraz przerost mi

ęś

ęś

nia serca

nia serca

z w

z w

ł

ł

ó

ó

knieniem.

knieniem.

Rozkurczow

Rozkurczow

ą

ą

niewydolno

niewydolno

ść

ść

serca

serca

nale

nale

ż

ż

y podejrzewa

y podejrzewa

ć

ć

, gdy podmiotowe

, gdy podmiotowe

i przedmiotowe objawy CHF wyst

i przedmiotowe objawy CHF wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

przy zachowanej czynno

przy zachowanej czynno

ś

ś

ci skurczowej

ci skurczowej

lewej komory (prawid

lewej komory (prawid

ł

ł

owe LVEF).

owe LVEF).

DO OPISANIA CI

DO OPISANIA CI

ĘŻ

ĘŻ

KO

KO

Ś

Ś

CI CHF U

CI CHF U

Ż

Ż

YWA SI

YWA SI

Ę

Ę

:

:

1)

1)

Klasyfikacji New York Heart Association (NYHA)

Klasyfikacji New York Heart Association (NYHA)

I klasa NYHA

I klasa NYHA

-

-

bez ograniczenia podstawowej wydolno

bez ograniczenia podstawowej wydolno

ś

ś

ci

ci

fizycznej. Podstawowa aktywno

fizycznej. Podstawowa aktywno

ść

ść

fizyczna nie powoduje

fizyczna nie powoduje

zm

zm

ę

ę

czenia, duszno

czenia, duszno

ś

ś

ci, ko

ci, ko

ł

ł

atania serca.

atania serca.

II klasa NYHA

II klasa NYHA

-

-

niewielkie ograniczenie wydolno

niewielkie ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej.

ci fizycznej.

W spoczynku brak objaw

W spoczynku brak objaw

ó

ó

w. Podstawowa aktywno

w. Podstawowa aktywno

ść

ść

fizyczna

fizyczna

powoduje niewielkie zm

powoduje niewielkie zm

ę

ę

czenie, duszno

czenie, duszno

ść

ść

, ko

, ko

ł

ł

atanie serca.

atanie serca.

III klasa NYHA

III klasa NYHA

-

-

znaczne ograniczenie wydolno

znaczne ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej.

ci fizycznej.

W spoczynku nadal brak objaw

W spoczynku nadal brak objaw

ó

ó

w. Mniejsza ni

w. Mniejsza ni

ż

ż

podstawowa

podstawowa

aktywno

aktywno

ść

ść

fizyczna powoduje zm

fizyczna powoduje zm

ę

ę

czenie, duszno

czenie, duszno

ść

ść

, ko

, ko

ł

ł

atanie

atanie

serca.

serca.

IV klasa NYHA

IV klasa NYHA

-

-

bardzo du

bardzo du

ż

ż

e ograniczenie wydolno

e ograniczenie wydolno

ś

ś

ci fizycznej,

ci fizycznej,

objawy wyst

objawy wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

praktycznie ju

praktycznie ju

ż

ż

w spoczynku.

w spoczynku.

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF

Obecność

objawów podmiotowych

lub przedmiotowych

charakterystycznych dla niewydolności

serca

EKG

EKG

RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

Peptyd natriuretyczny w surowicy

Peptyd natriuretyczny w surowicy

wyniki prawid

wyniki prawid

ł

ł

owe

owe

wynik nieprawid

wynik nieprawid

ł

ł

owy

owy

niewydolno

niewydolno

ść

ść

serca lub

serca lub

dysfunkcja lewej komory ma

dysfunkcja lewej komory ma

ł

ł

o

o

prawdopodobna

prawdopodobna

–

–

rozwa

rozwa

ż

ż

inne rozpoznanie

inne rozpoznanie

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF c.d.

ALGORYTM ROZPOZNAWANIA CHF c.d.

wyniki prawid

wyniki prawid

ł

ł

owe

owe

wynik nieprawid

wynik nieprawid

ł

ł

owy

owy

Oce

Oce

ń

ń

-

-

przyczyny, czynniki wyzwalaj

przyczyny, czynniki wyzwalaj

ą

ą

ce mo

ce mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

ich usuni

ich usuni

ę

ę

cia

cia

-

-

klas

klas

ę

ę

wg NYHA

wg NYHA

Rozwa

Rozwa

ż

ż

dodatkowe badania diagnostyczne

dodatkowe badania diagnostyczne

(np. koronarografi

(np. koronarografi

ę

ę

)

)

Badanie obrazowe serca:

Badanie obrazowe serca:

-

-

echokardiografia

echokardiografia

(ew. wentrykulografia

(ew. wentrykulografia

radioizotopowa lub tomografia

radioizotopowa lub tomografia

rezonansu magnetycznego)

rezonansu magnetycznego)

Przeciwko niewydolno

Przeciwko niewydolno

ś

ś

ci serca silnie

ci serca silnie

przemawiaj

przemawiaj

ą

ą

:

:

1

1

-

-

nieobecno

nieobecno

ść

ść

objaw

objaw

ó

ó

w podmiotowych i przedmio

w podmiotowych i przedmio

-

-

towych oraz cech dysfunkcji serca w badaniach

towych oraz cech dysfunkcji serca w badaniach

obrazowych

obrazowych

2

2

-

-

brak odpowiedzi na leczenie

brak odpowiedzi na leczenie

3

3

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owe EKG

owe EKG

4

4

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owe st

owe st

ęż

ęż

enie peptyd

enie peptyd

ó

ó

w natriuretycznych

w natriuretycznych

5

5

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owy wynik pr

owy wynik pr

ó

ó

by wysi

by wysi

ł

ł

kowej

kowej

6

6

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owy rzut serca, zw

owy rzut serca, zw

ł

ł

aszcza w czasie wysi

aszcza w czasie wysi

ł

ł

ku

ku

7

7

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owe ci

owe ci

ś

ś

nienie w lewym przedsionku,

nienie w lewym przedsionku,

zw

zw

ł

ł

aszcza u chorych nieleczonych.

aszcza u chorych nieleczonych.

BADANIA POMOCNICZE WYKONYWANE

BADANIA POMOCNICZE WYKONYWANE

RUTYNOWO:

RUTYNOWO:

Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne

1)

1)

pe

pe

ł

ł

na morfologia krwi obwodowej,

na morfologia krwi obwodowej,

2)

2)

badania biochemiczne krwi: st

badania biochemiczne krwi: st

ęż

ęż

enia elektrolit

enia elektrolit

ó

ó

w, kreatyniny i glukozy

w, kreatyniny i glukozy

oraz aktywno

oraz aktywno

ść

ść

enzym

enzym

ó

ó

w w

w w

ą

ą

trobowych surowicy krwi,

trobowych surowicy krwi,

3)

3)

badanie og

badanie og

ó

ó

lne moczu,

lne moczu,

4)

4)

w przypadku nag

w przypadku nag

ł

ł

ego zaostrzenia CHF nale

ego zaostrzenia CHF nale

ż

ż

y oznaczy

y oznaczy

ć

ć

markery

markery

martwicy mi

martwicy mi

ęś

ęś

nia sercowego w celu wykluczenia lub potwierdzenia

nia sercowego w celu wykluczenia lub potwierdzenia

ostrego zawa

ostrego zawa

ł

ł

u serca,

u serca,

5)

5)

peptydy natriuretyczne

peptydy natriuretyczne

-

-

prawid

prawid

ł

ł

owe i ma

owe i ma

ł

ł

e st

e st

ęż

ęż

enie BNP lub NT

enie BNP lub NT

-

-

pro

pro

BNP w osoczu u nie leczonego chorego sprawia,

BNP w osoczu u nie leczonego chorego sprawia,

ż

ż

e rozpoznanie CHF

e rozpoznanie CHF

jest ma

jest ma

ł

ł

o

o

prawdopodobne. Zwi

prawdopodobne. Zwi

ę

ę

kszone st

kszone st

ęż

ęż

enie BNP lub NT

enie BNP lub NT

-

-

pro BNP

pro BNP

jest silnym

jest silnym

predyktorem

predyktorem

zgonu i powa

zgonu i powa

ż

ż

nych incydent

nych incydent

ó

ó

w sercowych.

w sercowych.

6)

6)

dodatkowe badania laboratoryjne (do rozwa

dodatkowe badania laboratoryjne (do rozwa

ż

ż

enia): oznaczenie

enia): oznaczenie

w surowicy st

w surowicy st

ęż

ęż

e

e

ń

ń

bia

bia

ł

ł

ka C

ka C

-

-

reaktywnego (CRP), tyreotropiny (TSH),

reaktywnego (CRP), tyreotropiny (TSH),

kwasu moczowego i mocznika.

kwasu moczowego i mocznika.

Elektrokardiogram

Elektrokardiogram

(EKG)

(EKG)

-

-

warto

warto

ść

ść

predykcyjna prawid

predykcyjna prawid

ł

ł

owego EKG w wykluczeniu

owego EKG w wykluczeniu

skurczowej dysfunkcji lewej komory przekracza

skurczowej dysfunkcji lewej komory przekracza

90%. Je

90%. Je

ś

ś

li EKG jest prawid

li EKG jest prawid

ł

ł

owy, to trzeba

owy, to trzeba

dok

dok

ł

ł

adnie przeanalizowa

adnie przeanalizowa

ć

ć

rozpoznanie CHF i wzi

rozpoznanie CHF i wzi

ąć

ąć

pod uwag

pod uwag

ę

ę

inn

inn

ą

ą

przyczyn

przyczyn

ę

ę

dolegliwo

dolegliwo

ś

ś

ci.

ci.

Radiogram klatki piersiowej

Radiogram klatki piersiowej

-

-

jest

jest

przydatny w wykrywaniu powi

przydatny w wykrywaniu powi

ę

ę

kszenia serca,

kszenia serca,

zastoju w kr

zastoju w kr

ąż

ąż

eniu p

eniu p

ł

ł

ucnym i p

ucnym i p

ł

ł

ynu w jamie

ynu w jamie

op

op

ł

ł

ucnej, ale nie mo

ucnej, ale nie mo

ż

ż

e stanowi

e stanowi

ć

ć

jedynej podstawy

jedynej podstawy

podejmowania decyzji terapeutycznych.

podejmowania decyzji terapeutycznych.

Echokardiografia przezklatkowa

Echokardiografia przezklatkowa

jest

jest

preferowan

preferowan

ą

ą

metod

metod

ą

ą

obiektywnego wykrywania

obiektywnego wykrywania

dysfunkcji serca w spoczynku. Najwa

dysfunkcji serca w spoczynku. Najwa

ż

ż

niejszym

niejszym

parametrem w ocenie czynno

parametrem w ocenie czynno

ś

ś

ci lewej komory jest

ci lewej komory jest

LVEF.

LVEF.

Echokardiografia przezprze

Echokardiografia przezprze

ł

ł

ykowa

ykowa

jest

jest

wskazana w diagnostyce CHF

wskazana w diagnostyce CHF

-

-

z

z

ł

ł

o

o

ż

ż

one wady zastawkowe

one wady zastawkowe

-

-

podejrzenie dysfunkcji mechanicznej protezy

podejrzenie dysfunkcji mechanicznej protezy

zastawki mitralnej

zastawki mitralnej

-

-

potwierdzenie lub wykluczenie obecno

potwierdzenie lub wykluczenie obecno

ś

ś

ci

ci

skrzepliny w uszku lewego przedsionka.

skrzepliny w uszku lewego przedsionka.

Monitorowanie

Monitorowanie

parametr

parametr

ó

ó

w

w

hemodynamicznych za pomoc

hemodynamicznych za pomoc

ą

ą

cewnika

cewnika

w t

w t

ę

ę

tnicy p

tnicy p

ł

ł

ucnej jest wskazane u chorych

ucnej jest wskazane u chorych

hospitalizowanych we wstrz

hospitalizowanych we wstrz

ą

ą

sie

sie

kardiogennym lub w CHF nieodpowiadaj

kardiogennym lub w CHF nieodpowiadaj

ą

ą

cej

cej

szybko na rozpocz

szybko na rozpocz

ę

ę

te w

te w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwie leczenie.

ciwie leczenie.

Biopsja endomiokardialna

Biopsja endomiokardialna

bywa u

bywa u

ż

ż

yteczna

yteczna

u wybranych chorych z niewyja

u wybranych chorych z niewyja

ś

ś

nion

nion

ą

ą

(po wykluczeniu niedokrwienia mi

(po wykluczeniu niedokrwienia mi

ęś

ęś

nia

nia

sercowego) niewydolno

sercowego) niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

serca.

serca.

LECZENIE

LECZENIE

Rozw

Rozw

ó

ó

j niewydolno

j niewydolno

ś

ś

ci serca mo

ci serca mo

ż

ż

na

na

op

op

ó

ó

ź

ź

ni

ni

ć

ć

poprzez wczesne leczenie

poprzez wczesne leczenie

chor

chor

ó

ó

b prowadz

b prowadz

ą

ą

cych do rozwoju

cych do rozwoju

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca, zw

ci serca, zw

ł

ł

aszcza

aszcza

leczenie nadci

leczenie nadci

ś

ś

nienia t

nienia t

ę

ę

tniczego

tniczego

i choroby wie

i choroby wie

ń

ń

cowej u chorych

cowej u chorych

obci

obci

ąż

ąż

onych du

onych du

ż

ż

ym ryzykiem.

ym ryzykiem.

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

Kontrola masy cia

Kontrola masy cia

ł

ł

a

a

-

-

waga cia

waga cia

ł

ł

a nie powinna

a nie powinna

przyrasta

przyrasta

ć

ć

o

o

≥

≥

2 kg w ci

2 kg w ci

ą

ą

gu 3 dni. Konieczne mo

gu 3 dni. Konieczne mo

ż

ż

e

e

by

by

ć

ć

zwi

zwi

ę

ę

kszenie dawki leku moczop

kszenie dawki leku moczop

ę

ę

dnego i/lub

dnego i/lub

ograniczenie ilo

ograniczenie ilo

ś

ś

ci wypijanych p

ci wypijanych p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w,

w,

szczeg

szczeg

ó

ó

lnie je

lnie je

ś

ś

li chory wypija ich nadmiar.

li chory wypija ich nadmiar.

Poda

Poda

ż

ż

soli w diecie.

soli w diecie.

Ograniczenie poda

Ograniczenie poda

ż

ż

y soli

y soli

w diecie ma wi

w diecie ma wi

ę

ę

ksze znaczenie w zaawansowanej

ksze znaczenie w zaawansowanej

CHF. Substytuty soli trzeba stosowa

CHF. Substytuty soli trzeba stosowa

ć

ć

ostro

ostro

ż

ż

nie

nie

poniewa

poniewa

ż

ż

mog

mog

ą

ą

zawiera

zawiera

ć

ć

potas, co w po

potas, co w po

łą

łą

czeniu

czeniu

z inhibitorami ACE i antagonistami aldosteronu

z inhibitorami ACE i antagonistami aldosteronu

mo

mo

ż

ż

e prowadzi

e prowadzi

ć

ć

do hiperkaliemii.

do hiperkaliemii.

Poda

Poda

ż

ż

p

p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w

w

. Chorych z zaawansowan

. Chorych z zaawansowan

ą

ą

CHF, z hiponatremi

CHF, z hiponatremi

ą

ą

lub bez

lub bez

hiponatremii

hiponatremii

,

,

nale

nale

ż

ż

y pouczy

y pouczy

ć

ć

o konieczno

o konieczno

ś

ś

ci ograniczenia

ci ograniczenia

poda

poda

ż

ż

y p

y p

ł

ł

yn

yn

ó

ó

w. Chocia

w. Chocia

ż

ż

zakres tego

zakres tego

ograniczenia nie jest

ograniczenia nie jest

ś

ś

ci

ci

ś

ś

le ustalony, to

le ustalony, to

w praktyce poleca si

w praktyce poleca si

ę

ę

przyjmowanie nie

przyjmowanie nie

wi

wi

ę

ę

cej ni

cej ni

ż

ż

1,5

1,5

-

-

2 litr

2 litr

ó

ó

w na dob

w na dob

ę

ę

.

.

Alkohol

Alkohol

. Dozwolone jest picie alkoholu

. Dozwolone jest picie alkoholu

w umiarkowanych ilo

w umiarkowanych ilo

ś

ś

ciach (1 piwo lub 1

ciach (1 piwo lub 1

-

-

2

2

lampek wina dziennie). Je

lampek wina dziennie). Je

ś

ś

li podejrzewa si

li podejrzewa si

ę

ę

kardiomiopati

kardiomiopati

ę

ę

alkoholow

alkoholow

ą

ą

, to picie alkoholu

, to picie alkoholu

jest ca

jest ca

ł

ł

kowicie zabronione

kowicie zabronione

.

.

Podr

Podr

ó

ó

ż

ż

owanie.

owanie.

Nale

Nale

ż

ż

y odradza

y odradza

ć

ć

pobyt

pobyt

na du

na du

ż

ż

ych wysoko

ych wysoko

ś

ś

ciach nad poziomem

ciach nad poziomem

morza oraz w miejscach bardzo ciep

morza oraz w miejscach bardzo ciep

ł

ł

ych

ych

b

b

ą

ą

d

d

ź

ź

o du

o du

ż

ż

ej wilgotno

ej wilgotno

ś

ś

ci. Chorzy powinni

ci. Chorzy powinni

wybiera

wybiera

ć

ć

raczej kr

raczej kr

ó

ó

tkotrwa

tkotrwa

ł

ł

e podr

e podr

ó

ó

ż

ż

e

e

lotnicze ni

lotnicze ni

ż

ż

d

d

ł

ł

ugotrwa

ugotrwa

ł

ł

e podr

e podr

ó

ó

ż

ż

e

e

jakimkolwiek innym

jakimkolwiek innym

ś

ś

rodkiem transportu.

rodkiem transportu.

Szczepienia

Szczepienia

przeciwko zaka

przeciwko zaka

ż

ż

eniom

eniom

pneumokokowym

pneumokokowym

i przeciwko grypie mog

i przeciwko grypie mog

ą

ą

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

wyst

wyst

ę

ę

powania zaka

powania zaka

ż

ż

e

e

ń

ń

uk

uk

ł

ł

adu oddechowego, kt

adu oddechowego, kt

ó

ó

re nasilaj

re nasilaj

ą

ą

CHF.

CHF.

Unikanie lek

Unikanie lek

ó

ó

w.

w.

U chorych z CHF

U chorych z CHF

nale

nale

ż

ż

y unika

y unika

ć

ć

stosowania nast

stosowania nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych

cych

lek

lek

ó

ó

w lub stosowa

w lub stosowa

ć

ć

je z ostro

je z ostro

ż

ż

no

no

ś

ś

ci

ci

ą

ą

:

:





niesteroidowe

niesteroidowe

leki przeciwzapalne (NSLPZ)

leki przeciwzapalne (NSLPZ)





leki antyarytmiczne grupy I

leki antyarytmiczne grupy I





blokery

blokery

kana

kana

ł

ł

u wapniowego (

u wapniowego (

werapamil

werapamil

,

,

diltiazem

diltiazem

, kr

, kr

ó

ó

tko dzia

tko dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce pochodne

ce pochodne

dihydropirydyny

dihydropirydyny

)

)





tr

tr

ó

ó

jpier

jpier

ś

ś

cieniowe leki przeciwdepresyjne

cieniowe leki przeciwdepresyjne





kortykosteroidy

kortykosteroidy





lit

lit

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

Uwagi og

Uwagi og

ó

ó

lne

lne

Nale

Nale

ż

ż

y chorego poinformowa

y chorego poinformowa

ć

ć

,

,

ż

ż

e:

e:

poprawa po zastosowanym u niego leczeniu mo

poprawa po zastosowanym u niego leczeniu mo

ż

ż

e

e

zachodzi

zachodzi

ć

ć

stopniowo i osi

stopniowo i osi

ą

ą

ga

ga

ć

ć

sw

sw

ó

ó

j pu

j pu

ł

ł

ap dopiero po

ap dopiero po

kilku tygodniach, a w przypadku niekt

kilku tygodniach, a w przypadku niekt

ó

ó

rych lek

rych lek

ó

ó

w po kilku

w po kilku

miesi

miesi

ą

ą

cach leczenia;

cach leczenia;

konieczne jest stopniowe zwi

konieczne jest stopniowe zwi

ę

ę

kszanie dawek inhibitora

kszanie dawek inhibitora

konwertazy

konwertazy

angiotensyny (ACE) i

angiotensyny (ACE) i





-

-

blokera

blokera

, a

, a

ż

ż

do

do

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia dawek docelowych;

cia dawek docelowych;

w przypadku odwodnienia (biegunki, wymioty, obfite

w przypadku odwodnienia (biegunki, wymioty, obfite

pocenie si

pocenie si

ę

ę

trzeba zmniejszy

trzeba zmniejszy

ć

ć

dawk

dawk

ę

ę

diuretyku

diuretyku

;

;

INHIBITORY ACE

INHIBITORY ACE

S

S

ą

ą

wskazane

wskazane

jako

jako

leki pierwszego wyboru

leki pierwszego wyboru

u wszystkich

u wszystkich

chorych z upo

chorych z upo

ś

ś

ledzon

ledzon

ą

ą

czynno

czynno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

skurczow

skurczow

ą

ą

lewej komory

lewej komory

(LVEF <40

(LVEF <40

-

-

45%) niezale

45%) niezale

ż

ż

nie od obecno

nie od obecno

ś

ś

ci objaw

ci objaw

ó

ó

w

w

podmiotowych w celu:

podmiotowych w celu:

poprawy prze

poprawy prze

ż

ż

ycia

ycia

poprawy wydolno

poprawy wydolno

ś

ś

ci czynno

ci czynno

ś

ś

ciowej

ciowej

zmniejszenia objaw

zmniejszenia objaw

ó

ó

w podmiotowych

w podmiotowych

zmniejszenie cz

zmniejszenie cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci hospitalizacji

ci hospitalizacji

S

S

ą

ą

wskazane

wskazane

u

u

chorych po ostrej fazie zawa

chorych po ostrej fazie zawa

ł

ł

u serca w celu

u serca w celu

:

:

poprawy prze

poprawy prze

ż

ż

ycia

ycia

zmniejszenia cz

zmniejszenia cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci ponownych zawa

ci ponownych zawa

ł

ł

ó

ó

w serca

w serca

zmniejszenia cz

zmniejszenia cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci hospitalizacji z powodu

ci hospitalizacji z powodu

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca

ci serca

Dawk

Dawk

ę

ę

inhibitora ACE

inhibitora ACE

nale

nale

ż

ż

y

y

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

stopniowo, je

stopniowo, je

ś

ś

li to

li to

mo

mo

ż

ż

liwe a

liwe a

ż

ż

do osi

do osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

cia takiej,

cia takiej,

kt

kt

ó

ó

ra okaza

ra okaza

ł

ł

a si

a si

ę

ę

skuteczna

skuteczna

w du

w du

ż

ż

ych badaniach z grup

ych badaniach z grup

ą

ą

kontroln

kontroln

ą

ą

, a nie kierowa

, a nie kierowa

ć

ć

si

si

ę

ę

jedynie zmniejszeniem objaw

jedynie zmniejszeniem objaw

ó

ó

w

w

podmiotowych.

podmiotowych.

Inhibitory ACE s

Inhibitory ACE s

ą

ą

przeciwwskazane

przeciwwskazane

u chorych:

u chorych:

z obustronnym zw

z obustronnym zw

ęż

ęż

eniem t

eniem t

ę

ę

tnic

tnic

nerkowych (a tak

nerkowych (a tak

ż

ż

e ze zw

e ze zw

ęż

ęż

eniem t

eniem t

ę

ę

tnicy

tnicy

nerkowej jedynej nerki)

nerkowej jedynej nerki)

z obrz

z obrz

ę

ę

kiem naczynioruchowym podczas

kiem naczynioruchowym podczas

wcze

wcze

ś

ś

niejszego leczenia inhibitorem ACE

niejszego leczenia inhibitorem ACE

z

z

hiperkaliemi

hiperkaliemi

ą

ą

> 5,5mmol/l

> 5,5mmol/l

u kobiet w ci

u kobiet w ci

ąż

ąż

y

y

Ci

Ci

ś

ś

nienie t

nienie t

ę

ę

tnicze, parametry wydolno

tnicze, parametry wydolno

ś

ś

ci nerek

ci nerek

oraz st

oraz st

ęż

ęż

enia elektrolit

enia elektrolit

ó

ó

w w surowicy krwi

w w surowicy krwi

nale

nale

ż

ż

y kontrolowa

y kontrolowa

ć

ć

:

:

przed rozpocz

przed rozpocz

ę

ę

ciem leczenia inhibitorem ACE

ciem leczenia inhibitorem ACE

po up

po up

ł

ł

ywie 1

ywie 1

-

-

2 tygodni od zwi

2 tygodni od zwi

ę

ę

kszenia dawki

kszenia dawki

inhibitora ACE lub dodania

inhibitora ACE lub dodania

blokera

blokera

receptora

receptora

angiotensynowego

angiotensynowego

(ARB) lub dodania

(ARB) lub dodania

antagonisty aldosteronu

antagonisty aldosteronu

po 3 miesi

po 3 miesi

ą

ą

cach leczenia

cach leczenia

blokerem

blokerem

ACE

ACE

dalej co 6 miesi

dalej co 6 miesi

ę

ę

cy leczenia

cy leczenia

blokerem

blokerem

ACE

ACE

Do cz

Do cz

ęś

ęś

ciej stosowanych inhibitor

ciej stosowanych inhibitor

ó

ó

w ACE

w ACE

nale

nale

żą

żą

:

:

Peryndopryl

Peryndopryl

(

(

Prestarium

Prestarium

)

)

tbl.a

tbl.a

5mg; 10 mg

5mg; 10 mg

Enalapryl

Enalapryl

(

(

Enarenal

Enarenal

)

)

tbl

tbl

. a 5

. a 5

mg; 10

mg; 10

mg; 20

mg; 20

mg)

mg)

Ramipryl

Ramipryl

(

(

Tritace

Tritace

) tabl. a 5 mg; 10 mg

) tabl. a 5 mg; 10 mg

Quinapryl

Quinapryl

(

(

Accupro

Accupro

)

)

tbl

tbl

. a 5

. a 5

mg; 10

mg; 10

mg; 20

mg; 20

mg)

mg)

Captopryl

Captopryl

(

(

Captopril

Captopril

)

)

tbl

tbl

. a 12,5

. a 12,5

mg; 25mg;

mg; 25mg;

50mg)

50mg)

Blokery

Blokery

receptora

receptora

angiotensynowego

angiotensynowego

(ARB)

(ARB)

Mo

Mo

ż

ż

na je stosowa

na je stosowa

ć

ć

:

:

jako alternatyw

jako alternatyw

ę

ę

dla inhibitor

dla inhibitor

ó

ó

w ACE u

w ACE u

chorych

chorych

nietoleruj

nietoleruj

ą

ą

cych

cych

inhibitor

inhibitor

ó

ó

w ACE

w ACE

w po

w po

łą

łą

czeniu z inhibitorami ACE u chorych

czeniu z inhibitorami ACE u chorych

z objawami podmiotowymi utrzymuj

z objawami podmiotowymi utrzymuj

ą

ą

cymi

cymi

si

si

ę

ę

pomimo standardowego leczenia w celu

pomimo standardowego leczenia w celu

zmniejszenia

zmniejszenia

ś

ś

miertelno

miertelno

ś

ś

ci i cz

ci i cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci

ci

hospitalizacji z powodu niewydolno

hospitalizacji z powodu niewydolno

ś

ś

ci serca.

ci serca.

Do cz

Do cz

ęś

ęś

ciej stosowanych w Polsce

ciej stosowanych w Polsce

bloker

bloker

ó

ó

w

w

receptora

receptora

angiotensynowego

angiotensynowego

nale

nale

ż

ż

y:

y:

Losartan

Losartan

(

(

Xartan

Xartan

tbl

tbl

. a 50mg,

. a 50mg,

Cozaar

Cozaar

tbl

tbl

.

.

a 50mg)

a 50mg)

Antagoni

Antagoni

ś

ś

ci aldosteronu

ci aldosteronu

Zaleca si

Zaleca si

ę

ę

ich stosowanie w celu zwi

ich stosowanie w celu zwi

ę

ę

kszenia

kszenia

prze

prze

ż

ż

ywalno

ywalno

ś

ś

ci i zmniejszenia chorobowo

ci i zmniejszenia chorobowo

ś

ś

ci:

ci:

w zaawansowanej CHF (III

w zaawansowanej CHF (III

-

-

IV klasa NYHA) jako

IV klasa NYHA) jako

uzupe

uzupe

ł

ł

nienie leczenia inhibitorem ACE (

nienie leczenia inhibitorem ACE (





ARB),

ARB),





-

-

blokerem

blokerem

i

i

diuretykami

diuretykami

w niewydolno

w niewydolno

ś

ś

ci serca po zawale serca z dysfunkcj

ci serca po zawale serca z dysfunkcj

ą

ą

lewej komory i objawami przedmiotowymi

lewej komory i objawami przedmiotowymi

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca lub z cukrzyc

ci serca lub z cukrzyc

ą

ą

, jako

, jako

uzupe

uzupe

ł

ł

nienie leczenia inhibitorem ACE i

nienie leczenia inhibitorem ACE i





-

-

blokerem

blokerem

.

.

Leczenie nale

Leczenie nale

ż

ż

y rozpoczyna

y rozpoczyna

ć

ć

od ma

od ma

ł

ł

ej dawki i

ej dawki i

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

j

j

ą

ą

stopniowo. Je

stopniowo. Je

ż

ż

eli st

eli st

ęż

ęż

enie potasu w

enie potasu w

surowicy wynosi 5,0

surowicy wynosi 5,0

-

-

5,5

5,5

mmol

mmol

/l, dawk

/l, dawk

ę

ę

nale

nale

ż

ż

y

y

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

o po

o po

ł

ł

ow

ow

ę

ę

, a je

, a je

ś

ś

li przekracza 5,5

li przekracza 5,5

mmol

mmol

/l

/l

-

-

nale

nale

ż

ż

y

y

lek odstawi

lek odstawi

ć

ć

.

.





-

-

blokery

blokery

Leczenie

Leczenie





-

-

blokerami

blokerami

zaleca si

zaleca si

ę

ę

:

:

u wszystkich chorych (o ile nie ma

u wszystkich chorych (o ile nie ma

przeciwwskaza

przeciwwskaza

ń

ń

) ze zmniejszon

) ze zmniejszon

ą

ą

LVEF i stabiln

LVEF i stabiln

ą

ą

ł

ł

agodn

agodn

ą

ą

, umiarkowan

, umiarkowan

ą

ą

lub ci

lub ci

ęż

ęż

k

k

ą

ą

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

serca w II

serca w II

-

-

IV klasie NYHA), spowodowan

IV klasie NYHA), spowodowan

ą

ą

przez

przez

miokardiopati

miokardiopati

ę

ę

niedokrwienn

niedokrwienn

ą

ą

lub o innej etiologii,

lub o innej etiologii,

otrzymuj

otrzymuj

ą

ą

cych standardowe leczenie, obejmuj

cych standardowe leczenie, obejmuj

ą

ą

ce

ce

diuretyki

diuretyki

i inhibitor ACE.

i inhibitor ACE.

Leczenie

Leczenie





-

-

blokerem

blokerem

zmniejsza cz

zmniejsza cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

hospitalizacji z dowolnej

hospitalizacji z dowolnej

przyczyny, z przyczyn sercowo

przyczyny, z przyczyn sercowo

-

-

naczyniowych

naczyniowych

i z powodu niewydolno

i z powodu niewydolno

ś

ś

ci serca)

ci serca)

poprawia klas

poprawia klas

ę

ę

czynno

czynno

ś

ś

ciow

ciow

ą

ą

CHF

CHF

zwalnia pogarszanie si

zwalnia pogarszanie si

ę

ę

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci serca

ci serca

Zaleca si

Zaleca si

ę

ę

stosowanie nast

stosowanie nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cych lek

cych lek

ó

ó

w z tej

w z tej

grupy:

grupy:

bisoprololu

bisoprololu

(

(

Concor

Concor

,

,

Bisocard

Bisocard

tabl

tabl

. a 5mg

. a 5mg

i 10mg)

i 10mg)

karwedilolu

karwedilolu

(

(

Dilatrend

Dilatrend

,

,

Vivacor

Vivacor

tbl

tbl

.

.

a 6,25mg;

a 6,25mg;

12,5mg; 25mg )

12,5mg; 25mg )

metoprololu

metoprololu

(

(

Metocard

Metocard

tbl

tbl

. a 50mg; 100mg)

. a 50mg; 100mg)

nebiwololu

nebiwololu

(

(

Nebilet

Nebilet

tbl

tbl

. a 5mg)

. a 5mg)

Leczenie

Leczenie





-

-

blokerem

blokerem

mo

mo

ż

ż

e spowodowa

e spowodowa

ć

ć

pocz

pocz

ą

ą

tkowe pogorszenie, dlatego leczenie

tkowe pogorszenie, dlatego leczenie

nale

nale

ż

ż

y rozpoczyna

y rozpoczyna

ć

ć

od ma

od ma

ł

ł

ej dawki i stopniowo

ej dawki i stopniowo

(w zale

(w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od odpowiedzi klinicznej)

ci od odpowiedzi klinicznej)

zwi

zwi

ę

ę

ksza

ksza

ć

ć

j

j

ą

ą

do dawki docelowej.

do dawki docelowej.

Przeciwwskazania do stosowania

Przeciwwskazania do stosowania





-

-

bloker

bloker

ó

ó

w

w

w CHF:

w CHF:

astma lub inna ci

astma lub inna ci

ęż

ęż

ka

ka

obturacyjna

obturacyjna

choroba p

choroba p

ł

ł

uc

uc

objawowa bradykardia

objawowa bradykardia

objawowa hipotonia

objawowa hipotonia

Leki moczop

Leki moczop

ę

ę

dne

dne

Diuretyki

Diuretyki

s

s

ą

ą

niezb

niezb

ę

ę

dne w leczeniu objawowym, gdy

dne w leczeniu objawowym, gdy

wyst

wyst

ę

ę

puje

puje

przewodnienie

przewodnienie

objawiaj

objawiaj

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

zastojem w

zastojem w

kr

kr

ąż

ąż

eniu p

eniu p

ł

ł

ucnym lub obrz

ucnym lub obrz

ę

ę

kami obwodowymi.

kami obwodowymi.

Stosowanie

Stosowanie

diuretyk

diuretyk

ó

ó

w

w

powoduje szybkie ust

powoduje szybkie ust

ą

ą

pienie

pienie

duszno

duszno

ś

ś

ci i zwi

ci i zwi

ę

ę

kszenie tolerancji wysi

kszenie tolerancji wysi

ł

ł

ku.

ku.

Diuretyki

Diuretyki

nale

nale

ż

ż

y stosowa

y stosowa

ć

ć

ostro

ostro

ż

ż

nie, aby nie zmniejszy

nie, aby nie zmniejszy

ć

ć

nadmiernie obci

nadmiernie obci

ąż

ąż

enia wst

enia wst

ę

ę

pnego, a w konsekwencji

pnego, a w konsekwencji

rzutu serca. W razie niedostatecznej odpowiedzi na

rzutu serca. W razie niedostatecznej odpowiedzi na

leczenie moczop

leczenie moczop

ę

ę

dne nale

dne nale

ż

ż

y:

y:

zwi

zwi

ę

ę

kszy

kszy

ć

ć

dawk

dawk

ę

ę

diuretyku

diuretyku

doda

doda

ć

ć

diuretyk

diuretyk

p

p

ę

ę

tlowy do

tlowy do

tiazydowego

tiazydowego

przy utrzymuj

przy utrzymuj

ą

ą

cej si

cej si

ę

ę

retencji wody stosowa

retencji wody stosowa

ć

ć

diuretyk

diuretyk

p

p

ę

ę

tlowy 2 razy dziennie

tlowy 2 razy dziennie

Glikozydy naparstnicy

Glikozydy naparstnicy

S

S

ą

ą

one wskazane u chorych:

one wskazane u chorych:

z migotaniem przedsionk

z migotaniem przedsionk

ó

ó

w i objawow

w i objawow

ą

ą

CHF,

CHF,

niezale

niezale

ż

ż

nie od jej nasilenia

nie od jej nasilenia

z rytmem zatokowym i CHF spowodowan

z rytmem zatokowym i CHF spowodowan

ą

ą

dysfunkcj

dysfunkcj

ą

ą

skurczow

skurczow

ą

ą

lewej komory, leczonych

lewej komory, leczonych

inhibitorem ACE,

inhibitorem ACE,





-

-

blokerem

blokerem

,

,

diuretykami

diuretykami

.

.

Digoksyna

Digoksyna

nie wp

nie wp

ł

ł

ywa na

ywa na

ś

ś

miertelno

miertelno

ść

ść

, ale mo

, ale mo

ż

ż

e

e

zmniejszy

zmniejszy

ć

ć

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

hospitalizacji, zw

hospitalizacji, zw

ł

ł

aszcza z powodu

aszcza z powodu

pogorszenia CHF.

pogorszenia CHF.

Przy prawid

Przy prawid

ł

ł

owym st

owym st

ęż

ęż

eniu kreatyniny w surowicy

eniu kreatyniny w surowicy

dawka

dawka

digoksyny

digoksyny

wynosi zwykle 0,125

wynosi zwykle 0,125

-

-

0,25mg/dob

0,25mg/dob

ę

ę

doustnie (w podesz

doustnie (w podesz

ł

ł

ym wieku 0,0625

ym wieku 0,0625

-

-

0,125mg/dob

0,125mg/dob

ę

ę

).

).

Blokery

Blokery

kana

kana

ł

ł

u

u

wapniowego

wapniowego

Nowsze leki z tej grupy (

Nowsze leki z tej grupy (

felodypina

felodypina

,

,

amlodypina

amlodypina

) mo

) mo

ż

ż

na rozwa

na rozwa

ż

ż

y

y

ć

ć

u chorych

u chorych

z CHF i wsp

z CHF i wsp

ó

ó

ł

ł

istniej

istniej

ą

ą

c

c

ą

ą

d

d

ł

ł

awic

awic

ą

ą

piersiow

piersiow

ą

ą

lub nadci

lub nadci

ś

ś

nieniem t

nieniem t

ę

ę

tniczym w razie

tniczym w razie

nieskuteczno

nieskuteczno

ś

ś

ci standardowego leczenia.

ci standardowego leczenia.

Leki przeciwzakrzepowe

Leki przeciwzakrzepowe

Chorzy z CHF s

Chorzy z CHF s

ą

ą

obci

obci

ąż

ąż

eni du

eni du

ż

ż

ym ryzykiem powik

ym ryzykiem powik

ł

ł

a

a

ń

ń

zakrzepowo

zakrzepowo

-

-

zatorowych z powodu:

zatorowych z powodu:

upo

upo

ś

ś

ledzonej kurczliwo

ledzonej kurczliwo

ś

ś

ci mi

ci mi

ęś

ęś

nia sercowego

nia sercowego

nieprawid

nieprawid

ł

ł

owej ruchomo

owej ruchomo

ś

ś

ci

ci

ś

ś

cian

cian

zwolnionego przep

zwolnionego przep

ł

ł

ywu krwi przez poszerzone

ywu krwi przez poszerzone

jamy serca

jamy serca

cz

cz

ę

ę

stego wsp

stego wsp

ó

ó

ł

ł

istnienia migotania

istnienia migotania

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w

w

Stosowanie lek

Stosowanie lek

ó

ó

w przeciwkrzepliwych w CHF jest wskazane:

w przeciwkrzepliwych w CHF jest wskazane:

u chorych ze wsp

u chorych ze wsp

ó

ó

ł

ł

istniej

istniej

ą

ą

cym migotaniem

cym migotaniem

przedsionk

przedsionk

ó

ó

w lub przebytym incydentem zakrzepowo

w lub przebytym incydentem zakrzepowo

-

-

zatorowym, lub ruchom

zatorowym, lub ruchom

ą

ą

skrzeplin

skrzeplin

ą

ą

w lewej komorze

w lewej komorze

u chorych po zawale serca z przy

u chorych po zawale serca z przy

ś

ś

cienn

cienn

ą

ą

skrzeplin

skrzeplin

ą

ą

w lewej komorze oraz w prewencji wt

w lewej komorze oraz w prewencji wt

ó

ó

rnej zawa

rnej zawa

ł

ł

u serca.

u serca.

Leczenie zaburze

Leczenie zaburze

ń

ń

rytmu serca

rytmu serca

u chorych z CHF

u chorych z CHF

Podstawowe znaczenie ma:

Podstawowe znaczenie ma:





rozpoznanie i wyeliminowanie czynnik

rozpoznanie i wyeliminowanie czynnik

ó

ó

w

w

wyzwalaj

wyzwalaj

ą

ą

cych arytmi

cych arytmi

ę

ę





poprawa czynno

poprawa czynno

ś

ś

ci serca

ci serca





zmniejszenie aktywacji

zmniejszenie aktywacji

neuroendokrynnej

neuroendokrynnej

poprzez

poprzez





-

-

blokad

blokad

ę

ę

, zahamowanie ACE

, zahamowanie ACE

Lekami antyarytmicznymi, kt

Lekami antyarytmicznymi, kt

ó

ó

re mo

re mo

ż

ż

na stosowa

na stosowa

ć

ć

u

u

chorych z niewydolno

chorych z niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

serca s

serca s

ą

ą

:

:









-

-

blokery

blokery





Amiodaron

Amiodaron

(

(

Opacorden

Opacorden

,

,

Cordaron

Cordaron

)

)

-

-

jest jedynym

jest jedynym

lekiem antyarytmicznym bez klinicznie istotnego

lekiem antyarytmicznym bez klinicznie istotnego

ujemnego dzia

ujemnego dzia

ł

ł

ania

ania

inotropowego

inotropowego

Leczenie antyarytmiczne

Leczenie antyarytmiczne

mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

wskazane w migotaniu przedsionk

wskazane w migotaniu przedsionk

ó

ó

w,

w,

natomiast w komorowych zaburzeniach

natomiast w komorowych zaburzeniach

rytmu uzasadnione jest wy

rytmu uzasadnione jest wy

łą

łą

cznie w

cznie w

przypadku ci

przypadku ci

ęż

ęż

kiego, objawowego, trwa

kiego, objawowego, trwa

ł

ł

ego

ego

cz

cz

ę

ę

stoskurczu komorowego.

stoskurczu komorowego.

Rutynowe stosowanie lek

Rutynowe stosowanie lek

ó

ó

w

w

antyarytmicznych w leczeniu

antyarytmicznych w leczeniu

bezobjawowych przedwczesnych z

bezobjawowych przedwczesnych z

ł

ł

o

o

ż

ż

onych

onych

pobudze

pobudze

ń

ń

komorowych lub nietrwa

komorowych lub nietrwa

ł

ł

ych

ych

cz

cz

ę

ę

stoskurcz

stoskurcz

ó

ó

w komorowych nie jest

w komorowych nie jest

uzasadnione

uzasadnione

.

.

U chorych z migotaniem przedsionk

U chorych z migotaniem przedsionk

ó

ó

w

w

bez objaw

bez objaw

ó

ó

w podmiotowych CHF mo

w podmiotowych CHF mo

ż

ż

na

na

rozwa

rozwa

ż

ż

y

y

ć

ć

zastosowanie

zastosowanie





-

-

bloker

bloker

ó

ó

w

w

lub

lub

glikozyd

glikozyd

ó

ó

w naparstnicy, lub obu tych lek

w naparstnicy, lub obu tych lek

ó

ó

w

w

w celu kontroli cz

w celu kontroli cz

ę

ę

stotliwo

stotliwo

ś

ś

ci rytmu kom

ci rytmu kom

ó

ó

r.

r.

U chorych z dysfunkcj

U chorych z dysfunkcj

ą

ą

skurczow

skurczow

ą

ą

lewej

lewej

komory i z objawami podmiotowymi CHF

komory i z objawami podmiotowymi CHF

oraz z migotaniem przedsionk

oraz z migotaniem przedsionk

ó

ó

w lekiem z

w lekiem z

wyboru jest glikozyd naparstnicy.

wyboru jest glikozyd naparstnicy.

U chorych z CHF nale

U chorych z CHF nale

ż

ż

y unika

y unika

ć

ć

lek

lek

ó

ó

w

w

antyarytmicznych klasy I, poniewa

antyarytmicznych klasy I, poniewa

ż

ż

mog

mog

ą

ą

one wywo

one wywo

ł

ł

a

a

ć

ć

ś

ś

miertelne komorowe

miertelne komorowe

zaburzenia rytmu, maj

zaburzenia rytmu, maj

ą

ą

niekorzystne

niekorzystne

dzia

dzia

ł

ł

anie hemodynamiczne i zmniejszaj

anie hemodynamiczne i zmniejszaj

ą

ą

prze

prze

ż

ż

ycie.

ycie.

Stymulatory serca

Stymulatory serca

Leczenie

Leczenie

resynchronizacyjne

resynchronizacyjne

z

z

zastoso

zastoso

-

-

waniem

waniem

stymulacji dwukomorowej mo

stymulacji dwukomorowej mo

ż

ż

na

na

rozwa

rozwa

ż

ż

y

y

ć

ć

u chorych ze zmniejszon

u chorych ze zmniejszon

ą

ą

frakcj

frakcj

ą

ą

wyrzutow

wyrzutow

ą

ą

(EF) i

(EF) i

dyssynchroni

dyssynchroni

ą

ą

komorow

komorow

ą

ą

(zesp

(zesp

ó

ó

ł

ł

QRS

QRS





120msec.), u

120msec.), u

kt

kt

ó

ó

rych objawy podmiotowe (III

rych objawy podmiotowe (III

-

-

IV klasa

IV klasa

NYHA) utrzymuj

NYHA) utrzymuj

ą

ą

si

si

ę

ę

pomimo

pomimo

optymalnego leczenia farmakologicznego

optymalnego leczenia farmakologicznego

-

-

w celu z

w celu z

ł

ł

agodzenia objaw

agodzenia objaw

ó

ó

w

w

podmiotowych, zmniejszenia cz

podmiotowych, zmniejszenia cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci

ci

hospitalizacji i

hospitalizacji i

ś

ś

miertelno

miertelno

ś

ś

ci.

ci.

Wszczepialny

Wszczepialny

kardiowerter

kardiowerter

-

-

defibrylator

defibrylator

Wskazania do wszczepienia

Wskazania do wszczepienia

kardiowertera

kardiowertera

-

-

defibrylatora (

defibrylatora (

implantable

implantable

cardioverter

cardioverter

defibrilator

defibrilator

-

-

ICD

ICD

) w CHF

) w CHF

obejmuj

obejmuj

ą

ą

wy

wy

łą

łą

cznie chorych z

cznie chorych z

zagra

zagra

ż

ż

aj

aj

ą

ą

cymi

cymi

ż

ż

yciu komorowymi

yciu komorowymi

zaburzeniami rytmu, tzn. z migotaniem

zaburzeniami rytmu, tzn. z migotaniem

kom

kom

ó

ó

r lub trwa

r lub trwa

ł

ł

ym cz

ym cz

ę

ę

stoskurczem

stoskurczem

komorowym oraz wybranych chorych,

komorowym oraz wybranych chorych,

obci

obci

ąż

ąż

onych du

onych du

ż

ż

ym ryzykiem nag

ym ryzykiem nag

ł

ł

ego

ego

zgonu.

zgonu.

K O N I E C

K O N I E C