1
Struktura organizacyjna
gminy, powiatu i samorządu
województwa
4. Organy
Prawo wyborcze
Status radnego
Ustrój miasta stołecznego Warszawy
1
Organy
zgodnie z przepisami ustaw samorządowych to mieszkańcy
danej społeczności lokalnej podejmują rozstrzygnięcia.
Dokonują tego poprzez wybory, głosowanie powszechne, za
pośrednictwem organów lub biorąc udział w referendum, czy
konsultacjach społecznych.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 169 stanowi,
że jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania
za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych.
2
Organy gminy
Rada
organ stanowiący
i kontrolny]
Wójt/Burmistrz/Prezydent
organ wykonawczy
Urząd gminy/miasta
•15 radnych w gminach do 20 tys. mieszk.
•21 radnych do 50 tys.
• max. 25 radnych w gminach do 200 tys.
mieszk.
•23 radnych w gminach do 100 tys.
• 25 w gminach pow. 200 tys. mieszk. na
każde dalsze 100 tys mieszk. 3 radnych,
nie więcej jednak niż 45 radnych
• 60 radnych w mieście stołecznym
Warszawa
(aparat pomocniczy)
3
Organy powiatu ziemskiego
Rada powiatu
Zarząd
powiatu
starosta jako przewodniczący,
wicestarosta i członkowie
Powiatowa administracja zespolona
• 15 radnych w powiatach do 40 tys. mieszk.
• Na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. mieszk.
2 radnych, maksymalnie jednak 29 radnych
• liczba radnych w miastach na prawach
powiatu zgodnie z ustawa o samorządzie
gminnym
(aparat pomocniczy)
Starostwo powiatowe
PUP
Aparat pomocniczy
kierowników
powiatowych służb,
inspekcji i straży
4
2
Organy samorządu wojewódzkiego
Sejmik
Zarząd województwa
z marszałkiem na czele
Urząd marszałkowski
• w województwach do 2 mln osób 30
radnych
• na każde rozpoczęte 500 tys.
mieszkańców
dodatkowo 3 radnych
(aparat pomocniczy)
5
Organy gminy
Organami stanowiącymi w gminie (mieście) są odpowiednio:
rada gminy, lub rada miasta,
Organy stanowiące samorządu terytorialnego są organami
pochodzącymi z wyborów. Stanowią więc zasadniczą formę
demokracji pośredniej.
Sprawy dotyczące wyborów do organów stanowiących
regulowane są przepisami ustaw samorządowych, reguluje je
również Konstytucja RP, oraz Kodeks wyborczy z 5 stycznia
2011 r.
Przed wejściem w życie Kodeksu wyborczego ( sierpień 2011r.) obowiązywała
Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich;
6
Prawo wyborcze
czynne prawo wyborcze -
prawo do brania udziału w głosowaniu
bierne prawo wyborcze
– prawo do kandydowania (prawo
wybieralności)
7
Zasady prawa wyborczego
,
czyli podstawowe
założenia ordynacji wyborczych, decydujące o charakterze
wyborów, a w pewnym stopniu o ich wynikach
Zasady:
powszechności
równości
bezpośredniości
tajności
8
3
Większościowy system wyborczy
Mandaty otrzymuje ta partia, która zebrała określoną prawem
większość głosów w danym okręgu
Okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe
System większości względnej
System większości bezwzględnej
9
Proporcjonalny system wyborczy
Podział mandatów między partiami odpowiednio do liczby
głosów zebranych przez każdą z nich w danym okręgu
Okręgi wyborcze wielomandatowe
10
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112
Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików
województw są powszechne, równe, bezpośrednie i
tajne
Czynne prawo wyborcze (prawo wybierania) ma
każdy obywatel polski, który ukończył 18 lat oraz
stale zamieszkuje na obszarze działania tej rady, a
także obywatel UE nie będący obywatelem Polski,
spełniający powyższe kryteria i wpisany do stałego
rejestru wyborców
11
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112
Bierne prawo wyborcze (prawo
wybieralności) przysługuje osobie mającej
prawo wybierania do danej rady
Można kandydować tylko do jednego z
organów stanowiących
12
4
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112
Zarządzanie wyborów
Wybory do rad zarządza się nie później niż na
30 dni przed upływem kadencji rad. Datę
wyznacza Prezes Rady Ministrów po
zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji
Wyborczej na dzień wolny od pracy
przypadający w ciągu 60 dni po upływie
kadencji rad
13
Organy wyborcze
Wybory organizują i sprawują nadzór nad ich
przeprowadzeniem:
1) Państwowa Komisja Wyborcza
-sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa
wyborczego
-
powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych
-
ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków
wyborczych
- inne
2) komisarze wyborczy
14
Organy wyborcze
Wybory przeprowadzają:
1) terytorialne (wojewódzkie, powiatowe i gminne)
komisje wyborcze
-
rejestrowanie kandydatów na radnych
-
zarządzanie druku kart do glosowania i dostarczanie ich obwodowym
komisjom
-
ustalenie wyników glosowania i wyników wyborów do rady
2) Obwodowe komisje wyborcze
-
przeprowadzanie głosowania w obwodzie
-
czuwanie nad przestrzeganiem prawa wyborczego
-
ustalenie wyników glosowania w obwodzie
-
przesłanie wyników do komisji terytorialnej
15
Organy wyborcze
Ustalenie liczby radnych następuje na
podstawie liczby mieszkańców zamieszkałych
na obszarze działania danej rady według
stanu ewidencji ludności na koniec roku
poprzedzającego rok, w którym odbywają się
wybory
16
5
Obwody głosowania
wybory przeprowadza się w stałych i odrębnych
obwodach głosowania utworzonych na obszarze
gminy
Stały obwód powinien obejmować od 500 do 3000
mieszkańców
Odrębny obwód głosowania może zostać utworzony
w szpitalu, zakładzie pomocy społecznej, zakładzie
karnym, jeżeli w dniu wyborów przebywać w nim
będzie co najmniej 15 wyborców
17
Kampania wyborcza
Rozpoczyna się z dniem ogłoszenia rozporządzenia o
zarządzeniu wyborów i kończy się na 24 godziny przed dniem
wyborów
Zabrania się przeprowadzania kampanii:
-
na terenie urzędów administracji rządowej i samorządu
terytorialnego oraz sądów
-
Na terenie zakładów pracy zakłócając ich normalne
funkcjonowanie
-
Na terenie jednostek wojskowych, oddziałów obrony cywilnej
-
Na terenie szkół podstawowych i gimnazjalnych wobec uczniów
nie posiadających prawa głosowania
18
System wyborczy
I. Wybory do rad gmin
-
radni wybierani są w okręgach wyborczych ( jedno i
wielomandatowych)
-
W gminach, które nie są miastami na prawach powiatu
( wcześniej do
20 tys. mieszkańców) o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie
oddanych głosów na poszczególnych kandydatów (system
większościowy)
-
W miastach na prawach powiatu
podziału mandatów dokonuje się
pomiędzy listy kandydatów proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie
oddanych głosów na kandydatów danej listy; mandaty przypadające na
daną listę otrzymują kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę
głosów
19
System wyborczy
W wyborach do gmin nie będacych miastami na prawach
powiatu
(wcześniej liczących do 20 tys. Mieszkańców) wyborca
głosuje na tylu kandydatów ilu radnych wybieranych jest w
danym okręgu bez względu na to na jakich listach ich nazwiska
są umieszczone
Głos jest nieważny np. jeżeli wyborca głosował na więcej
kandydatów niż radnych jest wybieranych
20
6
System wyborczy
W wyborach radnych w miastach na prawach
powiatu
( wcześniej powyżej 20 tys. mieszkańców)
wyborca głosuje na jedną listę kandydatów i jednego
kandydata z tej listy
Glos jest nieważny np. gdy wyborca głosował na
więcej niż jednego kandydata z różnych list
Glos jest ważny gdy wyborca głosował na więcej
kandydatów z tej samej listy – głos otrzymuje
kandydat, którego nazwisko umieszczone jest w
pierwszej kolejności na liście
21
Ustalenie wyników wyborów
W gminach nie będących miastami na prawach
powiatu
za wybranym w danym okręgu uważa się
tych kandydatów, którzy zdobyli kolejno największą
liczbę głosów
W miastach na prawach powiatu
mandaty dzieli się
wg systemu d̉Hondta tj. liczbę głosów ważnie
oddanych na każdą z list w okręgu wyborczym dzieli
się kolejno przez 1,2,3,4,5, i dalsze aż do chwili, gdy
z otrzymanych ilorazów da się uszeregować tyle
kolejno największych liczb ile wynosi liczba
mandatów do rozdzielenia między listy
22
Przykład: wyliczenia dokonuje się dzieląc liczbę głosów łącznie oddanych
w okręgu na dana listę kolejno przez 1 2 3 4 5 itd.. Wyliczając dla każdej
listy tyle ilorazów, ile mandatów jest w danym okręgu (do rozdzielenia 5
mandatów)
Partia A
75 000
Partia B
40 000
Partia C
30 000
Partia D
15 000
przez 1 75 000
(I)
40 000
(II)
30 000
(IV)
15 000
przez 2 37 500
(III)
20 000
15 000
7500
przez 3 25 000
(V)
13 333
1/3
10 000
5000
Przez 4 18 750
10 000
7500
3750
23
Wybory do rad powiatów
Wybory przeprowadzają powiatowe i
obwodowe komisje wyborcze
Okręgiem wyborczym jest jedna gmina; w
celu tworzenia okręgów wyborczych możliwe
jest łączenie gmin
Wyniki wyborów ustala się na podobnych
zasadach jak w przypadku wyborów do rad
gmin będących miastami na prawach powiatu
24
7
Wybory do sejmików województw
Wybory przeprowadzają wojewódzkie,
powiatowe i obwodowe komisje wyborcze
Okręgiem wyborczym jest jeden powiat lub
jego część; w celu tworzenia okręgów
wyborczych możliwe jest łączenie powiatów
Wyniki wyborów ustala się na podobnych
zasadach jak w przypadku wyborów do rad
powiatowych
25
Obsadzanie mandatów bez głosowania
Jeżeli w okręgu wyborczym w wyborach do
rad gmin, powiatów lub sejmiku województwa
zarejestrowana liczba kandydatów jest równa
liczbie radnych wybieranych w danym okręgu
lub mniejsza -
głosowania nie przeprowadza
się a wybranymi są zarejestrowani kandydaci
26
Rada gminy
Wszystkie organy stanowiące, rada gminy, rada miasta są
organami kolegialnymi i kadencyjnymi.
Kadencja wynosi cztery lata licząc od dnia wyborów.
Z chwilą ukończenia kadencji organu stanowiącego kończy się
również kadencja, oraz wygasają uprawnienia różnego rodzaju
powołanych komisji funkcjonujących w ramach danej rady.
Wygasają mandaty członków rady, radnych niezależnie od tego
czy sprawują oni swój mandat od początku kadencji, czy zostali
wyłonieni w drodze wyborów uzupełniających, lub przyjęcia
uchwały rady o wstąpieniu nowej osoby w miejsce radnego
którego mandat wygasł.
27
Status radnego
Wybrani w wyborach przez społeczności lokalne radni, muszą
przed rozpoczęciem pracy w organie stanowiącym złożyć
ślubowanie. Złożenie ślubowania jest warunkiem nabycia praw
radnego.
Radny jest zobowiązany kierować się dobrem wspólnoty
samorządowej, zobowiązany jest sprawować obowiązki radnego
godnie, uczciwie i rzetelnie, nie jest przy tym zobowiązany
instrukcjami wyborców.
Radny sam nie jest organem, ale jako członek organu
kolegialnego ma określone prawa i obowiązki. Przede
wszystkim warunkiem funkcjonowania rady jako organu
kolegialnego jest udział radnych w pracach rady. Od
aktywności radnych zależy aktywność samej rady.
28
8
Status radnego
Mandatu radnego nie można łączyć z mandatem posła,
senatora, a także z wykonywaniem funkcji w organach
wykonawczych, członkostwem w innej jednostce samorządowej,
sprawowaniem funkcji wojewody lub jego zastępcy.
Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny
rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem
mienia tej jednostki samorządowej, w której uzyskali mandat.
Podstawowe obowiązki radnego to przede wszystkim
utrzymanie stałej więzi z mieszkańcami, oraz udział w pracach
rady oraz komisjach stanowiących do których zostali wybrani
29
Rada gminy (miasta) to organ stanowiący i zarazem
kontrolny
W ramach swoich kompetencji stanowiących rada podejmuje
uchwały, które mogą mieć różny charakter prawny i dotyczyć
mogą:
stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących,
uchwalania budżetu,
uchwalania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego,
tworzenia nowych organów, komisji,
zawierania umów i porozumień z organami administracji
rządowej na przyjęcie zadań zleconych,
wydawania aktów indywidualnych,
podejmowania uchwał w sprawach majątkowych gminy i innych.
30
Funkcja kontrolna rady gminy
W ramach funkcji kontrolnej rada kontroluje działalność wójta,
burmistrza, prezydenta jak i innych jednostek organizacyjnych
samorządu, jednostek pomocniczych, jednostek lub zakładów
samorządowych.
W tym celu rada na mocy ustawy zobowiązana jest do
powołania komisji rewizyjnej o swoistych kompetencjach. Rada
może też korzystać z pomocy innych organów, między innymi z
informacji dostarczanych przez regionalne izby obrachunkowe.
31
Komisja rewizyjna
Komisja rewizyjna, powołana jest głównie do badania zgodności
działalności organu wykonawczego samorządu wójta
(burmistrza, prezydenta) oraz podległych jednostek
organizacyjnych pod względem prawnym i pod względem
zgodności działalności z uchwałami podjętymi przez organ
stanowiący.
Komisja rewizyjna opiniuje ponadto wykonanie budżetu,
występuje z wnioskiem do organów stanowiących w sprawie
udzielenia lub nie udzielania absolutorium wójtowi, burmistrzowi,
prezydentowi, zarządowi powiatu, zarządowi województwa.
Wykonuje także inne zadania, w zakresie kontroli, które zleca
organ stanowiący, nie może jednak naruszać uprawnień
kontrolnych innych komisji
32
9
Rada gminy
Rada gminy jest zobowiązana do dokonania wyboru spośród
swojego grona przewodniczącego organu stanowiącego oraz
wiceprzewodniczących.
Przewodniczący oraz zastępcy przewodniczących wybierani są
bezwzględną większością głosów. Istnieje zakaz łączenia funkcji
w organie wykonawczym z funkcją przewodniczącego rady.
Do głównych zadań przewodniczącego rady gminy należy
przewodniczenie obradom, organizowanie prac rady,
zwoływanie sesji, podpisywanie aktów prawa miejscowego
przyjętych przez radę, oraz reprezentowanie tego organu na
zewnątrz.
Rada gmina obraduje na zwoływanych posiedzeniach, sesjach,
na których mogą podejmować wiążące rozstrzygnięcia,
uchwały. Sesje zwyczajne zwołuje przewodniczący w miarę
potrzeby nie rzadziej jednak niż raz na kwartał, sesje
nadzwyczajne zwoływane są na wniosek składu rady lub na
wniosek organu wykonawczego
33
Rada gminy
Rada gminy mogą również spośród swego grona wybrać i powołać
komisje do realizacji określonych zadań. Ustawy nie nakładają
obowiązku tworzenia komisji, za wyjątkiem komisji rewizyjnej.
Komisje są to wewnętrzne organy o charakterze pomocniczym,
opiniodawczym i doradczym, mogą być stałe lub doraźne, zależnie od
charakteru zadań do których realizowania są powoływane. Organy
stanowiące ustalają przedmiot działania komisji, jej nazwę oraz skład
osobowy. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni nie
należący do składu danej komisji, mają oni prawo do zabierania głosu
w dyskusji i składania wniosków ale nie mogą brać udziału w
głosowaniu.
34
Rada gminy
Komisje zobowiązane są do przedkładania radzie gminy,
planów swojej pracy, oraz sprawozdań z działalności.
W ramach struktur samorządowych organów stanowiących
zgodnie z odpowiednimi przepisami mogą również
funkcjonować kluby radnych. Kluby mają charakter polityczny i
przynależność do nich z reguły łączy się z przynależnością do
określonej partii politycznej
35
Młodzieżowa rada gminy
Art. 5b.
§1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i
upowszechniania idei samorządowej wśród
mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród
młodzieży.
§2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych
środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie
młodzieżowej rady gminy mającej charakter
konsultacyjny.
§3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy,
nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków
i zasady działania.
36
10
Młodzieżowa rada miasta Kalisza
Rada realizuje swoje cele poprzez:
1) reprezentowanie interesów młodzieży wobec władz miasta i innych jednostek
samorządu terytorialnego
2) współpracę z Radą Miejską Kalisza, Sejmikiem Województwa Wielkopolskiego,
Kuratorium Oświaty w Poznaniu Delegatura w Kaliszu oraz Wydziałem Edukacji
Urzędu Miejskiego w Kaliszu
3) opiniowanie projektów uchwał Rady Miasta regulujących sprawy istotne dla
środowiska młodzieżowego, w sposób uwzględniający opinie i postulaty zgłaszane
przez młodzież miasta Kalisza
4) propagowanie idei edukacji prawno-obywatelskiej
5) podejmowanie działań propagujących cele Rady, szczególnie w zakresie
upowszechniania idei samorządowej,
6) inicjowanie działań dotyczących życia młodych ludzi w mieście,
7) inspirowanie i koordynowanie inicjatyw młodych ludzi,
8) prowadzenie działalności informacyjno - doradczej,
9) nawiązywanie współpracy z krajowymi oraz zagranicznymi organizacjami, których
cele pokrywają się z celami
37
Organ wykonawczy
w gminie organem wykonawczym jest wójt, o ile jednak siedziba
władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy
to organem wykonawczym jest burmistrz, w miastach powyżej
stu tysięcy mieszkańców oraz w miastach, w których do dnia
wejście w życie ustawy o samorządzie gminnym prezydent
miasta był organem wykonawczo-zarządzającym prezydent
miasta. Jest to organ jednoosobowy, wybierany w wyborach
powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich, ustawa
dopuszcza możliwość wyboru tego organu w trybie posiedzeń
przez radę gminy lub miasta
W miastach na prawach powiatu organem wykonawczym jest
prezydent miasta.
38
Organ wykonawczy
Wśród podstawowych kompetencji organu wykonawczego gminy wymienić
można :
kompetencje wykonawcze: wykonywanie uchwał rady gminy, przygotowywanie
projektów tych uchwał, określanie sposobu ich wykonania, kierowanie bieżącymi
sprawami wspólnoty samorządowej, reprezentowanie wspólnoty samorządowej
na zewnątrz,
kompetencje stanowiące: wydawanie zarządzeń porządkowych, zarządzeń
własnych przez wójta (burmistrza, prezydenta), podejmowanie uchwał
zawierających powiatowe przepisy porządkowe i innych uchwał własnych,
kompetencje majątkowo-finansowe: gospodarowanie mieniem jednostki
samorządu, zarządzanie sprawami majątkowymi, przygotowywanie projektu
budżetu, wykonywanie budżetu,
kompetencje kontrolne: zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek
podległych, kierowanie nimi, koordynowanie i kontrolowanie ich działalności,
kompetencje administracyjno-procesowe: wydawanie decyzji administracyjnych
w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
39
Wybory na wójta, burmistrza i prezydenta miasta
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112
wybory są powszechne, równe, bezpośrednie
i tajne
Czynne prawo wyborcze przysługuje osobie,
która ma prawo wybierania do rady gminy
Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie,
która ukończyła 25 rok życia, z tym że nie
musi stale zamieszkiwać na terenie gminy, w
której kandyduje
40
11
Wybory na wójta, burmistrza i prezydenta miasta
Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112
Wybranym zostaje kandydat, który otrzymał więcej
niż połowę ważnie oddanych głosów – jeżeli żaden z
kandydatów nie otrzymał takiej liczby głosów
przeprowadza się ponowne głosowanie
W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się
spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno
największą liczbę głosów – wybranym uważa się
kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie
oddanych głosów
41
Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie
Ustawa z 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego
Warszawy (Dz.U. nr 41, poz.361 z późn. zm.)
Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu
Składa się z ustawowo utworzonych dzielnic (jednostek
pomocniczych)
– Bemowo, Białołęka, Mokotów, Ochota, Praga
Południe, Praga Północ, Rembertów, Śródmieście, Targówek,
Ursus, Ursynów, Wawer,Wesoła, Wilanów, Włochy, Wola,
Żoliborz
42
Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie
Miasto stołeczne Warszawa wykonuje zadania właściwe
samorządowi gminnemu i powiatowemu, zadania zlecone z
zakresu administracji rządowej, które wynikają ze stołecznego
charakteru miasta np. zapewniają warunki dla:
-
funkcjonowania w mieście naczelnych i centralnych organów
państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów
konsularnych oraz organizacji międzynarodowych
-
przyjmowana delegacji zagranicznych
-
funkcjonowania urządzeń publicznych o charakterze
infrastrukturalnym
43
Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie
Dzielnice wykonują zadania określone w ich statucie
nadanym przez Radę m.st. Warszawy oraz w innych
uchwałach Rady m.st. Warszawy np. utrzymanie i
eksploatacja gminnych zasobów lokalowych, placówek
oświatowych, kultury pomocy społecznej, rekreacji, sportu,
zieleni, związane z ochroną zdrowia
44
12
Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie
w skład Rady m.st. Warszawy wchodzi 60 radnych
liczba radnych dzielnicy zależy od liczby mieszkańców
dzielnicy
Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada, organem
wykonawczym zarząd (3-5 osób)
W skład zarządu wchodzi burmistrz, zastępca, pozostali
członkowie zarządu
45
Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego
Czy komitet wyborczy mogą tworzyć
wyborcy?
Czy przeprowadza się głosowanie, gdy liczba
kandydatów jest równa liczbie radnych
wybieranych w danym okręgu?
Kto zgłasza listy kandydatów na radnych?
46
Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego
Kto może być kandydatem na radnego?
Czy można jednocześnie kandydować na radnego
lub wójta w tej samej gminie?
Czy można tworzyć koalicyjne komitety wyborcze?
47
Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego
Czy kandydat na wójta, burmistrza, prezydenta musi
stale zamieszkiwać na terenie gminy?
Czy obywatel UE nie będący obywatelem polskim ma
prawo wybieralności w wyborach na wójta?
Czy można głosować przez pełnomocnika?
48
13
Jednostki pomocnicze – dzielnice,
osiedla, sołectwa
O strukturze jednostek pomocniczych decyduje rada gminy
Nie ma obowiązku tworzenia jednostek pomocniczych
Nie ma w ustawach wprost informacji, jaki zakres zadań może
być przekazany jednostkom pomocniczym
49
Jednostki pomocnicze – dzielnice,
osiedla, sołectwa
zadania wykonywane przez jednostki pomocnicze gminy, które są im
powierzane przez radę gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 7 w zw. z art. 35
ust. 1
ustawy o samorządzie gminnym
mieszczą się w zakresie zadań gminy.
Ustawa stanowi, iż powinny one być określone w statucie jednostki pomocniczej,
który jest podejmowany w drodze uchwały przez gminną władzę
uchwałodawczą.
Ustanowienie zadań dla jednostki pomocniczej i kompetencji dla jej organów
oznacza, iż uprawnienia do decydowania w tym zakresie traci jednocześnie rada
gminy.
Organem stanowiącym gminy w danej sprawie staje się zatem rada jednostki
pomocniczej.
Zgodnie z opisaną zasadą pomocniczości celem tego zabiegu jest lepsza
realizacja zadań znajdujących się w gestii gminy.
50
Jednostki pomocnicze
Praktyka stanowienia statutów jednostek pomocniczych przez rady
gmin wskazuje, że kompetencje powierzane organom j.p. nie pozwalają
tym podmiotom na samoistne realizowanie zadań publicznych.
Uprawnienia te sprowadzają się głównie do:
-
integracji wspólnoty samorządowej
- organizowania lokalnej samopomocy,
-
wnioskowania w sprawie działań gminy związanych z jednostką
pomocniczą oraz ich samodzielnego inicjowania,
-
opiniowania oraz konsultowania działań podejmowanych przez
jednostki organizacyjne gminy w sprawach dotyczących jednostki
pomocniczej,
-
informowania członków wspólnoty samorządowej o sprawach
związanych z jednostką pomocniczą.
51
Jednostki pomocnicze
ustawodawca nie przyznał jednostkom pomocniczym
osobowości prawnej.
Wszystkie działania muszą być zatem realizowane w ramach
podmiotowości gminy
Jednostki pomocnicze nie posiadają własnych budżetów
Na odstawie ustawy z 20 lutego 2009 r. można tworzyć w
gminach fundusz sołecki
52
14
Organy w jednostkach pomocniczych
Dzielnica-
rada dzielnicy( organ stanowiący)
zarząd dzielnicy (organ wykonawczy)
Osiedle-
rada osiedla lub zebrania mieszkańców
osiedla
(organ stanowiący)
zarząd osiedla (organ wykonawczy)
Sołectwo –
zebranie wiejskie (organ stanowiący)
sołtys (organ wykonawczy)
rada sołecka – organ doradczy sołtysa
53
Zadania osiedla
Do zadań Osiedla należą działania dotyczące obszaru Osiedla
w zakresie:
1) tworzenia więzi lokalnych;
2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej;
3) lokalnych dróg, chodników i parkingów;
4) oświaty, kultury, sportu, rekreacji;
5) ładu przestrzennego;
6) porządku i bezpieczeństwa;
7) stanu środowiska, skwerów, zieleńców, parków;
8) dbałości o mienie Miasta;
9) usług świadczonych przez jednostki organizacyjne Miasta.
54
Zadania osiedla
1. Osiedle realizuje zadania w szczególności poprzez:
1) wnioskowanie o ujęcie w budżecie Miasta zadań dotyczących obszaru
Osiedla;
2) ustalanie planu wydatków, z uwzględnieniem środków na utrzymanie
zrealizowanych inwestycji i przedsięwzięć, oraz określanie sposobu
wydatkowania środków wydzielonych w budżecie Miasta na realizację zadań
Osiedla;
3) ustalanie listy zadań w formie uchwały Rady
4) zarządzanie mieniem komunalnym przekazanym Osiedlu do zarządzania i
korzystania;
5) występowanie do Rady Miasta i Prezydenta z wnioskami i opiniami
dotyczącymi realizacji zadań Miasta na obszarze Osiedla;
6) zgłaszanie właściwym organom Miasta kandydatów – przedstawicieli Osiedla,
na członków lub obserwatorów do następujących komisji:
a) konkursowych dla wyboru dyrektorów miejskich placówek działających na
obszarze Osiedla (przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów),
b) odbiorów robót w zakresie zadań zlecanych i finansowanych przez Miasto,
realizowanych na obszarze Osiedla ze środków ujętych w planie wydatków
Osiedla, a także realizowanych w zakresie zadań, o których mowa w § 10,
c) powołanych przez organy Miasta w sprawach publicznych o znaczeniu
lokalnym dotyczących Osiedla;
55
Zadania osiedla
7) opiniowanie:
a) projektów inwestycji i przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Miasta
dotyczących obszaru Osiedla,
b) działań dotyczących porządku i bezpieczeństwa publicznego na obszarze
Osiedla,
c) projektów przebiegu linii komunikacyjnych, lokalizacji przystanków i rozkładów
jazdy komunikacji zbiorowej na obszarze Osiedla,
d) projektów uchwał Rady Miasta w sprawach nadania nazw powstających ulic
i
placów na obszarze Osiedla lub zmiany nazw istniejących ulic i placów,
e) projektów zasad przeznaczania wolnych lokali użytkowych będących
własnością Miasta na terenie Osiedla,
f) projektów zmiany przeznaczenia miejskich obiektów oświatowych, służby
zdrowia, kultury, pomocy społecznej, sportu i rekreacji położonych na obszarze
Osiedla,
g) zamiarów zbycia nieruchomości gruntowych oraz lokali użytkowych
usytuowanych na obszarze Osiedla, będących własnością Miasta,
h) koncepcji projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
dotyczących obszaru Osiedla;
56
15
Zadania osiedla
9) wydawanie opinii w sprawach przekazanych przez Radę Miasta, Prezydenta i
jednostki organizacyjne Miasta;
10) zgłaszanie propozycji i uwag do projektu dokumentacji technicznej
opisującej przedmiot zamówienia na wykonanie zadań zlecanych przez Miasto
ze środków ujętych w planie wydatków Osiedla;
11) wnioskowanie do organów Miasta o wywołanie lub zmianę miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego na terenie Osiedla oraz o dokonanie
zmiany w
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Miasta w
części dotyczącej obszaru Osiedla;
12) występowanie do właściwej jednostki organizacyjnej Urzędu Miasta o
udzielenie informacji, na zasadach i w trybie określonym w ustawie o dostępie
do informacji publicznej, o prowadzonych postępowaniach administracyjnych z
dziedziny ładu przestrzennego na obszarze Osiedla;
13) współorganizowanie i wspieranie inicjatyw mieszkańców Osiedla
zmierzających do poprawy warunków ich życia;
14) współdziałanie z organizacjami społecznymi, zawodowymi,
stowarzyszeniami, spółdzielniami i innymi podmiotami w zakresie dotyczącym
realizacji zadań Osiedla;
57
Zadania sołectwa
Do zadań Sołectwa należy:
inicjowanie działań organów Gminy we wszystkich sprawach
wchodzących w zakres jej zadań własnych, a mających
znaczenie dla Sołectwa;
opiniowanie
– w zakresie dotyczącym Sołectwa - projektów
rozstrzygnięć organów Gminy w sprawach:
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy;
programów gospodarczych Gminy;
budżetu Gminy;
określania zasad zbywania i obciążania nieruchomości
gruntowych Gminy położonych na terenie Sołectwa;
nadawania nazw ulicom i placom na terenie Sołectwa;
58
Zadania sołectwa
określenia położenia punktów sprzedaży alkoholu na terenie Sołectwa;
innych rozstrzygnięć, co do których o opinię zwróci się właściwy organ Gminy,
konsultowanie spraw podlegających uregulowaniu w drodze przepisów
gminnych, a dotyczących:
zasad gospodarowania mieniem komunalnym położonym na terenie Sołectwa,
sieci przedszkoli i szkół prowadzonych przez Gminę;
określania zasad ruchu drogowego na drogach gminnych w obrębie Sołectwa;
zmiany granic i zniesienia Sołectwa;
podejmowanie rozstrzygnięć w zakresie:
zarządzania i korzystania z mienia gminnego przekazanego Sołectwu oraz
rozporządzania dochodami z tego mienia;
określania przeznaczenia środków z budżetu Gminy na realizację zadań
Sołectwa;
prowadzenie kontroli
– w przypadkach i na zasadach określonych w odrębnych
uchwałach Rady Gminy.
Środki finansowe na wykonywanie zadań, o których mowa w ustępie 1
zabezpiecza budżet Gminy.
59
Zebranie Wiejskie
Do wyłącznych kompetencji Zebrania Wiejskiego należy:
wybór Sołtysa i Rady Sołeckiej oraz ich odwoływanie;
określanie przeznaczenia składników mienia komunalnego
przekazanych Sołectwu oraz dochodów z tego źródła, w
ramach uprawnień przyznanych Sołectwu przez Radę Gminy;
określanie przeznaczenia środków finansowych, wydzielonych
w budżecie Gminy do dyspozycji Sołectwa, w ramach
uprawnień przyznanych Sołectwu;
wyrażanie stanowiska Sołectwa w sprawach określonych
przepisami prawa, gdy o zajęcie stanowiska przez Sołectwo
wystąpi organ Gminy.
60
16
Sołtys
Sołtys wykonuje uchwały Zebrania Wiejskiego oraz
inne zadania określone przepisami prawa i
uchwałami organów Gminy.
Do zadań Sołtysa należy w szczególności:
przygotowywanie projektów uchwał Zebrania
Wiejskiego;
wykonywanie uchwał Zebrania Wiejskiego;
wykonywanie uchwał organów Gminy;
wykonywanie zadań wynikających z przepisów
szczególnych;
współdziałania z radnymi w celu ułatwiania im
kontaktu z wyborcami.
61
Rada Sołecka
Rada Sołecka wybiera spośród siebie
Przewodniczącego.
Do zadań Rady Sołeckiej należy wspomaganie
działań Sołtysa, a w szczególności:
przygotowanie Zebrań Wiejskich;
inicjowanie działań społecznie użytecznych oraz
koordynacja takich działań;
wyrażanie opinii w sprawach przekazanych Radzie
Sołeckiej przez Zebranie Wiejskie lub Sołtysa do
zaopiniowania;
upowszechnianie treści uchwał podjętych przez
Zebranie Wiejskie.
62
Fundusz sołecki
Środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć,
które zgłoszone we wniosku są zadaniami własnymi gminy,
służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze
strategią rozwoju gminy.
Środki funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na
działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej w
rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej
(Dz. U. Nr 62, poz. 558, zpóźn. zm.1)).
63
Fundusz sołecki
Warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu jest
złożenie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez sołectwo wniosku.
Wniosek danego sołectwa uchwala zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady
sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa.
Wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do
realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego
sołectwa na podstawie informacji, o której mowa w art. 2 ust. 2, wraz z
oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem.
W terminie do dnia 30
września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego
dotyczy wniosek, sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta)
wniosek celem uwzględnienia go w projekcie budżetu gminy.
64