1

Struktura organizacyjna
gminy, powiatu i samorządu
województwa

4. Organy

Prawo wyborcze

Status radnego

Ustrój miasta stołecznego Warszawy

1

Organy



zgodnie z przepisami ustaw samorządowych to mieszkańcy

danej społeczności lokalnej podejmują rozstrzygnięcia.

Dokonują tego poprzez wybory, głosowanie powszechne, za
pośrednictwem organów lub biorąc udział w referendum, czy

konsultacjach społecznych.



Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 169 stanowi,

że jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania

za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych.

2

Organy gminy

Rada

organ stanowiący

i kontrolny]

Wójt/Burmistrz/Prezydent

organ wykonawczy

Urząd gminy/miasta

•15 radnych w gminach do 20 tys. mieszk.
•21 radnych do 50 tys.
• max. 25 radnych w gminach do 200 tys.
mieszk.
•23 radnych w gminach do 100 tys.
• 25 w gminach pow. 200 tys. mieszk. na
każde dalsze 100 tys mieszk. 3 radnych,
nie więcej jednak niż 45 radnych
• 60 radnych w mieście stołecznym
Warszawa

(aparat pomocniczy)

3

Organy powiatu ziemskiego

Rada powiatu

Zarząd

powiatu

starosta jako przewodniczący,
wicestarosta i członkowie

Powiatowa administracja zespolona

• 15 radnych w powiatach do 40 tys. mieszk.
• Na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. mieszk.
2 radnych, maksymalnie jednak 29 radnych
• liczba radnych w miastach na prawach

powiatu zgodnie z ustawa o samorządzie

gminnym

(aparat pomocniczy)

Starostwo powiatowe

PUP

Aparat pomocniczy
kierowników
powiatowych służb,
inspekcji i straży

4

2

Organy samorządu wojewódzkiego

Sejmik

Zarząd województwa

z marszałkiem na czele

Urząd marszałkowski

• w województwach do 2 mln osób 30
radnych
• na każde rozpoczęte 500 tys.
mieszkańców
dodatkowo 3 radnych

(aparat pomocniczy)

5

Organy gminy



Organami stanowiącymi w gminie (mieście) są odpowiednio:



rada gminy, lub rada miasta,



Organy stanowiące samorządu terytorialnego są organami
pochodzącymi z wyborów. Stanowią więc zasadniczą formę
demokracji pośredniej.



Sprawy dotyczące wyborów do organów stanowiących
regulowane są przepisami ustaw samorządowych, reguluje je
również Konstytucja RP, oraz Kodeks wyborczy z 5 stycznia

2011 r.



Przed wejściem w życie Kodeksu wyborczego ( sierpień 2011r.) obowiązywała
Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich;

6

Prawo wyborcze

czynne prawo wyborcze -

prawo do brania udziału w głosowaniu

bierne prawo wyborcze

– prawo do kandydowania (prawo

wybieralności)

7

Zasady prawa wyborczego

,

czyli podstawowe

założenia ordynacji wyborczych, decydujące o charakterze
wyborów, a w pewnym stopniu o ich wynikach

Zasady:



powszechności



równości



bezpośredniości



tajności

8

3

Większościowy system wyborczy



Mandaty otrzymuje ta partia, która zebrała określoną prawem

większość głosów w danym okręgu



Okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe



System większości względnej



System większości bezwzględnej

9

Proporcjonalny system wyborczy



Podział mandatów między partiami odpowiednio do liczby
głosów zebranych przez każdą z nich w danym okręgu



Okręgi wyborcze wielomandatowe

10

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112



Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików

województw są powszechne, równe, bezpośrednie i
tajne



Czynne prawo wyborcze (prawo wybierania) ma

każdy obywatel polski, który ukończył 18 lat oraz

stale zamieszkuje na obszarze działania tej rady, a

także obywatel UE nie będący obywatelem Polski,

spełniający powyższe kryteria i wpisany do stałego

rejestru wyborców

11

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112



Bierne prawo wyborcze (prawo
wybieralności) przysługuje osobie mającej
prawo wybierania do danej rady



Można kandydować tylko do jednego z
organów stanowiących

12

4

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112



Zarządzanie wyborów

Wybory do rad zarządza się nie później niż na

30 dni przed upływem kadencji rad. Datę
wyznacza Prezes Rady Ministrów po

zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji

Wyborczej na dzień wolny od pracy
przypadający w ciągu 60 dni po upływie
kadencji rad

13

Organy wyborcze



Wybory organizują i sprawują nadzór nad ich
przeprowadzeniem:

1) Państwowa Komisja Wyborcza

-sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa

wyborczego

-

powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych

-

ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków

wyborczych

- inne

2) komisarze wyborczy

14

Organy wyborcze



Wybory przeprowadzają:

1) terytorialne (wojewódzkie, powiatowe i gminne)

komisje wyborcze

-

rejestrowanie kandydatów na radnych

-

zarządzanie druku kart do glosowania i dostarczanie ich obwodowym
komisjom

-

ustalenie wyników glosowania i wyników wyborów do rady

2) Obwodowe komisje wyborcze

-

przeprowadzanie głosowania w obwodzie

-

czuwanie nad przestrzeganiem prawa wyborczego

-

ustalenie wyników glosowania w obwodzie

-

przesłanie wyników do komisji terytorialnej

15

Organy wyborcze



Ustalenie liczby radnych następuje na
podstawie liczby mieszkańców zamieszkałych
na obszarze działania danej rady według
stanu ewidencji ludności na koniec roku
poprzedzającego rok, w którym odbywają się
wybory

16

5

Obwody głosowania



wybory przeprowadza się w stałych i odrębnych

obwodach głosowania utworzonych na obszarze
gminy



Stały obwód powinien obejmować od 500 do 3000

mieszkańców



Odrębny obwód głosowania może zostać utworzony

w szpitalu, zakładzie pomocy społecznej, zakładzie

karnym, jeżeli w dniu wyborów przebywać w nim

będzie co najmniej 15 wyborców

17

Kampania wyborcza



Rozpoczyna się z dniem ogłoszenia rozporządzenia o

zarządzeniu wyborów i kończy się na 24 godziny przed dniem

wyborów



Zabrania się przeprowadzania kampanii:

-

na terenie urzędów administracji rządowej i samorządu

terytorialnego oraz sądów

-

Na terenie zakładów pracy zakłócając ich normalne
funkcjonowanie

-

Na terenie jednostek wojskowych, oddziałów obrony cywilnej

-

Na terenie szkół podstawowych i gimnazjalnych wobec uczniów

nie posiadających prawa głosowania

18

System wyborczy



I. Wybory do rad gmin

-

radni wybierani są w okręgach wyborczych ( jedno i
wielomandatowych)

-

W gminach, które nie są miastami na prawach powiatu

( wcześniej do

20 tys. mieszkańców) o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie
oddanych głosów na poszczególnych kandydatów (system

większościowy)

-

W miastach na prawach powiatu

podziału mandatów dokonuje się

pomiędzy listy kandydatów proporcjonalnie do łącznej liczby ważnie

oddanych głosów na kandydatów danej listy; mandaty przypadające na
daną listę otrzymują kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę

głosów

19

System wyborczy

W wyborach do gmin nie będacych miastami na prawach

powiatu

(wcześniej liczących do 20 tys. Mieszkańców) wyborca

głosuje na tylu kandydatów ilu radnych wybieranych jest w
danym okręgu bez względu na to na jakich listach ich nazwiska
są umieszczone

Głos jest nieważny np. jeżeli wyborca głosował na więcej

kandydatów niż radnych jest wybieranych

20

6

System wyborczy



W wyborach radnych w miastach na prawach
powiatu

( wcześniej powyżej 20 tys. mieszkańców)

wyborca głosuje na jedną listę kandydatów i jednego
kandydata z tej listy



Glos jest nieważny np. gdy wyborca głosował na
więcej niż jednego kandydata z różnych list



Glos jest ważny gdy wyborca głosował na więcej
kandydatów z tej samej listy – głos otrzymuje
kandydat, którego nazwisko umieszczone jest w
pierwszej kolejności na liście

21

Ustalenie wyników wyborów



W gminach nie będących miastami na prawach
powiatu

za wybranym w danym okręgu uważa się

tych kandydatów, którzy zdobyli kolejno największą
liczbę głosów



W miastach na prawach powiatu

mandaty dzieli się

wg systemu d̉Hondta tj. liczbę głosów ważnie
oddanych na każdą z list w okręgu wyborczym dzieli
się kolejno przez 1,2,3,4,5, i dalsze aż do chwili, gdy
z otrzymanych ilorazów da się uszeregować tyle
kolejno największych liczb ile wynosi liczba
mandatów do rozdzielenia między listy

22

Przykład: wyliczenia dokonuje się dzieląc liczbę głosów łącznie oddanych
w okręgu na dana listę kolejno przez 1 2 3 4 5 itd.. Wyliczając dla każdej
listy tyle ilorazów, ile mandatów jest w danym okręgu (do rozdzielenia 5
mandatów)

Partia A

75 000

Partia B

40 000

Partia C

30 000

Partia D

15 000

przez 1 75 000

(I)

40 000

(II)

30 000

(IV)

15 000

przez 2 37 500

(III)

20 000

15 000

7500

przez 3 25 000

(V)

13 333
1/3

10 000

5000

Przez 4 18 750

10 000

7500

3750

23

Wybory do rad powiatów



Wybory przeprowadzają powiatowe i
obwodowe komisje wyborcze



Okręgiem wyborczym jest jedna gmina; w
celu tworzenia okręgów wyborczych możliwe
jest łączenie gmin



Wyniki wyborów ustala się na podobnych
zasadach jak w przypadku wyborów do rad
gmin będących miastami na prawach powiatu

24

7

Wybory do sejmików województw



Wybory przeprowadzają wojewódzkie,
powiatowe i obwodowe komisje wyborcze



Okręgiem wyborczym jest jeden powiat lub

jego część; w celu tworzenia okręgów

wyborczych możliwe jest łączenie powiatów



Wyniki wyborów ustala się na podobnych

zasadach jak w przypadku wyborów do rad
powiatowych

25

Obsadzanie mandatów bez głosowania

Jeżeli w okręgu wyborczym w wyborach do

rad gmin, powiatów lub sejmiku województwa
zarejestrowana liczba kandydatów jest równa
liczbie radnych wybieranych w danym okręgu
lub mniejsza -

głosowania nie przeprowadza

się a wybranymi są zarejestrowani kandydaci

26

Rada gminy



Wszystkie organy stanowiące, rada gminy, rada miasta są
organami kolegialnymi i kadencyjnymi.



Kadencja wynosi cztery lata licząc od dnia wyborów.



Z chwilą ukończenia kadencji organu stanowiącego kończy się

również kadencja, oraz wygasają uprawnienia różnego rodzaju

powołanych komisji funkcjonujących w ramach danej rady.



Wygasają mandaty członków rady, radnych niezależnie od tego

czy sprawują oni swój mandat od początku kadencji, czy zostali

wyłonieni w drodze wyborów uzupełniających, lub przyjęcia

uchwały rady o wstąpieniu nowej osoby w miejsce radnego

którego mandat wygasł.

27

Status radnego



Wybrani w wyborach przez społeczności lokalne radni, muszą
przed rozpoczęciem pracy w organie stanowiącym złożyć

ślubowanie. Złożenie ślubowania jest warunkiem nabycia praw
radnego.



Radny jest zobowiązany kierować się dobrem wspólnoty

samorządowej, zobowiązany jest sprawować obowiązki radnego

godnie, uczciwie i rzetelnie, nie jest przy tym zobowiązany
instrukcjami wyborców.



Radny sam nie jest organem, ale jako członek organu

kolegialnego ma określone prawa i obowiązki. Przede
wszystkim warunkiem funkcjonowania rady jako organu

kolegialnego jest udział radnych w pracach rady. Od

aktywności radnych zależy aktywność samej rady.

28

8

Status radnego



Mandatu radnego nie można łączyć z mandatem posła,
senatora, a także z wykonywaniem funkcji w organach

wykonawczych, członkostwem w innej jednostce samorządowej,

sprawowaniem funkcji wojewody lub jego zastępcy.



Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny

rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem

mienia tej jednostki samorządowej, w której uzyskali mandat.



Podstawowe obowiązki radnego to przede wszystkim

utrzymanie stałej więzi z mieszkańcami, oraz udział w pracach

rady oraz komisjach stanowiących do których zostali wybrani

29

Rada gminy (miasta) to organ stanowiący i zarazem
kontrolny



W ramach swoich kompetencji stanowiących rada podejmuje

uchwały, które mogą mieć różny charakter prawny i dotyczyć

mogą:



stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących,



uchwalania budżetu,



uchwalania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego,



tworzenia nowych organów, komisji,



zawierania umów i porozumień z organami administracji

rządowej na przyjęcie zadań zleconych,



wydawania aktów indywidualnych,



podejmowania uchwał w sprawach majątkowych gminy i innych.

30

Funkcja kontrolna rady gminy



W ramach funkcji kontrolnej rada kontroluje działalność wójta,
burmistrza, prezydenta jak i innych jednostek organizacyjnych

samorządu, jednostek pomocniczych, jednostek lub zakładów

samorządowych.



W tym celu rada na mocy ustawy zobowiązana jest do

powołania komisji rewizyjnej o swoistych kompetencjach. Rada

może też korzystać z pomocy innych organów, między innymi z
informacji dostarczanych przez regionalne izby obrachunkowe.

31

Komisja rewizyjna



Komisja rewizyjna, powołana jest głównie do badania zgodności

działalności organu wykonawczego samorządu wójta

(burmistrza, prezydenta) oraz podległych jednostek

organizacyjnych pod względem prawnym i pod względem

zgodności działalności z uchwałami podjętymi przez organ

stanowiący.



Komisja rewizyjna opiniuje ponadto wykonanie budżetu,

występuje z wnioskiem do organów stanowiących w sprawie

udzielenia lub nie udzielania absolutorium wójtowi, burmistrzowi,

prezydentowi, zarządowi powiatu, zarządowi województwa.

Wykonuje także inne zadania, w zakresie kontroli, które zleca

organ stanowiący, nie może jednak naruszać uprawnień
kontrolnych innych komisji

32

9

Rada gminy



Rada gminy jest zobowiązana do dokonania wyboru spośród

swojego grona przewodniczącego organu stanowiącego oraz

wiceprzewodniczących.



Przewodniczący oraz zastępcy przewodniczących wybierani są

bezwzględną większością głosów. Istnieje zakaz łączenia funkcji

w organie wykonawczym z funkcją przewodniczącego rady.



Do głównych zadań przewodniczącego rady gminy należy
przewodniczenie obradom, organizowanie prac rady,

zwoływanie sesji, podpisywanie aktów prawa miejscowego

przyjętych przez radę, oraz reprezentowanie tego organu na

zewnątrz.



Rada gmina obraduje na zwoływanych posiedzeniach, sesjach,

na których mogą podejmować wiążące rozstrzygnięcia,

uchwały. Sesje zwyczajne zwołuje przewodniczący w miarę

potrzeby nie rzadziej jednak niż raz na kwartał, sesje

nadzwyczajne zwoływane są na wniosek składu rady lub na
wniosek organu wykonawczego

33

Rada gminy



Rada gminy mogą również spośród swego grona wybrać i powołać

komisje do realizacji określonych zadań. Ustawy nie nakładają

obowiązku tworzenia komisji, za wyjątkiem komisji rewizyjnej.



Komisje są to wewnętrzne organy o charakterze pomocniczym,

opiniodawczym i doradczym, mogą być stałe lub doraźne, zależnie od

charakteru zadań do których realizowania są powoływane. Organy

stanowiące ustalają przedmiot działania komisji, jej nazwę oraz skład

osobowy. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni nie

należący do składu danej komisji, mają oni prawo do zabierania głosu

w dyskusji i składania wniosków ale nie mogą brać udziału w

głosowaniu.

34

Rada gminy



Komisje zobowiązane są do przedkładania radzie gminy,

planów swojej pracy, oraz sprawozdań z działalności.



W ramach struktur samorządowych organów stanowiących

zgodnie z odpowiednimi przepisami mogą również

funkcjonować kluby radnych. Kluby mają charakter polityczny i

przynależność do nich z reguły łączy się z przynależnością do

określonej partii politycznej

35

Młodzieżowa rada gminy



Art. 5b.

§1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i

upowszechniania idei samorządowej wśród

mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród

młodzieży.

§2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych

środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie

młodzieżowej rady gminy mającej charakter
konsultacyjny.

§3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy,

nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków

i zasady działania.

36

10

Młodzieżowa rada miasta Kalisza

Rada realizuje swoje cele poprzez:

1) reprezentowanie interesów młodzieży wobec władz miasta i innych jednostek
samorządu terytorialnego
2) współpracę z Radą Miejską Kalisza, Sejmikiem Województwa Wielkopolskiego,
Kuratorium Oświaty w Poznaniu Delegatura w Kaliszu oraz Wydziałem Edukacji
Urzędu Miejskiego w Kaliszu
3) opiniowanie projektów uchwał Rady Miasta regulujących sprawy istotne dla
środowiska młodzieżowego, w sposób uwzględniający opinie i postulaty zgłaszane
przez młodzież miasta Kalisza
4) propagowanie idei edukacji prawno-obywatelskiej
5) podejmowanie działań propagujących cele Rady, szczególnie w zakresie
upowszechniania idei samorządowej,
6) inicjowanie działań dotyczących życia młodych ludzi w mieście,
7) inspirowanie i koordynowanie inicjatyw młodych ludzi,
8) prowadzenie działalności informacyjno - doradczej,
9) nawiązywanie współpracy z krajowymi oraz zagranicznymi organizacjami, których
cele pokrywają się z celami

37

Organ wykonawczy



w gminie organem wykonawczym jest wójt, o ile jednak siedziba
władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy

to organem wykonawczym jest burmistrz, w miastach powyżej

stu tysięcy mieszkańców oraz w miastach, w których do dnia
wejście w życie ustawy o samorządzie gminnym prezydent

miasta był organem wykonawczo-zarządzającym prezydent
miasta. Jest to organ jednoosobowy, wybierany w wyborach
powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich, ustawa

dopuszcza możliwość wyboru tego organu w trybie posiedzeń

przez radę gminy lub miasta



W miastach na prawach powiatu organem wykonawczym jest
prezydent miasta.

38

Organ wykonawczy



Wśród podstawowych kompetencji organu wykonawczego gminy wymienić

można :



kompetencje wykonawcze: wykonywanie uchwał rady gminy, przygotowywanie

projektów tych uchwał, określanie sposobu ich wykonania, kierowanie bieżącymi

sprawami wspólnoty samorządowej, reprezentowanie wspólnoty samorządowej

na zewnątrz,



kompetencje stanowiące: wydawanie zarządzeń porządkowych, zarządzeń

własnych przez wójta (burmistrza, prezydenta), podejmowanie uchwał

zawierających powiatowe przepisy porządkowe i innych uchwał własnych,





kompetencje majątkowo-finansowe: gospodarowanie mieniem jednostki

samorządu, zarządzanie sprawami majątkowymi, przygotowywanie projektu

budżetu, wykonywanie budżetu,



kompetencje kontrolne: zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek

podległych, kierowanie nimi, koordynowanie i kontrolowanie ich działalności,



kompetencje administracyjno-procesowe: wydawanie decyzji administracyjnych
w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

39

Wybory na wójta, burmistrza i prezydenta miasta

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
Dz.U. Nr 21, poz. 112



wybory są powszechne, równe, bezpośrednie
i tajne



Czynne prawo wyborcze przysługuje osobie,
która ma prawo wybierania do rady gminy



Bierne prawo wyborcze przysługuje osobie,
która ukończyła 25 rok życia, z tym że nie
musi stale zamieszkiwać na terenie gminy, w
której kandyduje

40

11

Wybory na wójta, burmistrza i prezydenta miasta

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy

Dz.U. Nr 21, poz. 112



Wybranym zostaje kandydat, który otrzymał więcej
niż połowę ważnie oddanych głosów – jeżeli żaden z
kandydatów nie otrzymał takiej liczby głosów
przeprowadza się ponowne głosowanie



W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się
spośród dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno
największą liczbę głosów – wybranym uważa się
kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie
oddanych głosów

41

Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie



Ustawa z 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego
Warszawy (Dz.U. nr 41, poz.361 z późn. zm.)



Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu



Składa się z ustawowo utworzonych dzielnic (jednostek
pomocniczych)

– Bemowo, Białołęka, Mokotów, Ochota, Praga

Południe, Praga Północ, Rembertów, Śródmieście, Targówek,

Ursus, Ursynów, Wawer,Wesoła, Wilanów, Włochy, Wola,
Żoliborz

42

Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie



Miasto stołeczne Warszawa wykonuje zadania właściwe
samorządowi gminnemu i powiatowemu, zadania zlecone z

zakresu administracji rządowej, które wynikają ze stołecznego

charakteru miasta np. zapewniają warunki dla:

-

funkcjonowania w mieście naczelnych i centralnych organów

państwa, obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów

konsularnych oraz organizacji międzynarodowych

-

przyjmowana delegacji zagranicznych

-

funkcjonowania urządzeń publicznych o charakterze
infrastrukturalnym

43

Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie



Dzielnice wykonują zadania określone w ich statucie
nadanym przez Radę m.st. Warszawy oraz w innych
uchwałach Rady m.st. Warszawy np. utrzymanie i
eksploatacja gminnych zasobów lokalowych, placówek
oświatowych, kultury pomocy społecznej, rekreacji, sportu,
zieleni, związane z ochroną zdrowia

44

12

Ustrój administracji samorządowej w
Warszawie



w skład Rady m.st. Warszawy wchodzi 60 radnych



liczba radnych dzielnicy zależy od liczby mieszkańców
dzielnicy



Organem stanowiącym i kontrolnym jest rada, organem

wykonawczym zarząd (3-5 osób)



W skład zarządu wchodzi burmistrz, zastępca, pozostali

członkowie zarządu

45

Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego



Czy komitet wyborczy mogą tworzyć
wyborcy?



Czy przeprowadza się głosowanie, gdy liczba
kandydatów jest równa liczbie radnych
wybieranych w danym okręgu?



Kto zgłasza listy kandydatów na radnych?

46

Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego



Kto może być kandydatem na radnego?



Czy można jednocześnie kandydować na radnego
lub wójta w tej samej gminie?



Czy można tworzyć koalicyjne komitety wyborcze?

47

Wybrane zagadnienia samorządowego prawa
wyborczego



Czy kandydat na wójta, burmistrza, prezydenta musi
stale zamieszkiwać na terenie gminy?



Czy obywatel UE nie będący obywatelem polskim ma
prawo wybieralności w wyborach na wójta?



Czy można głosować przez pełnomocnika?

48

13

Jednostki pomocnicze – dzielnice,
osiedla, sołectwa



O strukturze jednostek pomocniczych decyduje rada gminy



Nie ma obowiązku tworzenia jednostek pomocniczych



Nie ma w ustawach wprost informacji, jaki zakres zadań może
być przekazany jednostkom pomocniczym

49

Jednostki pomocnicze – dzielnice,
osiedla, sołectwa



zadania wykonywane przez jednostki pomocnicze gminy, które są im

powierzane przez radę gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 7 w zw. z art. 35
ust. 1

ustawy o samorządzie gminnym

mieszczą się w zakresie zadań gminy.



Ustawa stanowi, iż powinny one być określone w statucie jednostki pomocniczej,

który jest podejmowany w drodze uchwały przez gminną władzę

uchwałodawczą.



Ustanowienie zadań dla jednostki pomocniczej i kompetencji dla jej organów

oznacza, iż uprawnienia do decydowania w tym zakresie traci jednocześnie rada
gminy.



Organem stanowiącym gminy w danej sprawie staje się zatem rada jednostki
pomocniczej.



Zgodnie z opisaną zasadą pomocniczości celem tego zabiegu jest lepsza
realizacja zadań znajdujących się w gestii gminy.

50

Jednostki pomocnicze



Praktyka stanowienia statutów jednostek pomocniczych przez rady

gmin wskazuje, że kompetencje powierzane organom j.p. nie pozwalają
tym podmiotom na samoistne realizowanie zadań publicznych.



Uprawnienia te sprowadzają się głównie do:
-

integracji wspólnoty samorządowej

- organizowania lokalnej samopomocy,

-

wnioskowania w sprawie działań gminy związanych z jednostką

pomocniczą oraz ich samodzielnego inicjowania,
-

opiniowania oraz konsultowania działań podejmowanych przez

jednostki organizacyjne gminy w sprawach dotyczących jednostki
pomocniczej,
-

informowania członków wspólnoty samorządowej o sprawach

związanych z jednostką pomocniczą.

51

Jednostki pomocnicze



ustawodawca nie przyznał jednostkom pomocniczym
osobowości prawnej.



Wszystkie działania muszą być zatem realizowane w ramach
podmiotowości gminy



Jednostki pomocnicze nie posiadają własnych budżetów



Na odstawie ustawy z 20 lutego 2009 r. można tworzyć w
gminach fundusz sołecki

52

14

Organy w jednostkach pomocniczych



Dzielnica-

rada dzielnicy( organ stanowiący)

zarząd dzielnicy (organ wykonawczy)



Osiedle-

rada osiedla lub zebrania mieszkańców

osiedla

(organ stanowiący)

zarząd osiedla (organ wykonawczy)



Sołectwo –

zebranie wiejskie (organ stanowiący)



sołtys (organ wykonawczy)



rada sołecka – organ doradczy sołtysa

53

Zadania osiedla



Do zadań Osiedla należą działania dotyczące obszaru Osiedla
w zakresie:



1) tworzenia więzi lokalnych;



2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej;



3) lokalnych dróg, chodników i parkingów;



4) oświaty, kultury, sportu, rekreacji;



5) ładu przestrzennego;



6) porządku i bezpieczeństwa;



7) stanu środowiska, skwerów, zieleńców, parków;



8) dbałości o mienie Miasta;



9) usług świadczonych przez jednostki organizacyjne Miasta.

54

Zadania osiedla



1. Osiedle realizuje zadania w szczególności poprzez:



1) wnioskowanie o ujęcie w budżecie Miasta zadań dotyczących obszaru
Osiedla;



2) ustalanie planu wydatków, z uwzględnieniem środków na utrzymanie

zrealizowanych inwestycji i przedsięwzięć, oraz określanie sposobu

wydatkowania środków wydzielonych w budżecie Miasta na realizację zadań
Osiedla;



3) ustalanie listy zadań w formie uchwały Rady



4) zarządzanie mieniem komunalnym przekazanym Osiedlu do zarządzania i
korzystania;



5) występowanie do Rady Miasta i Prezydenta z wnioskami i opiniami

dotyczącymi realizacji zadań Miasta na obszarze Osiedla;



6) zgłaszanie właściwym organom Miasta kandydatów – przedstawicieli Osiedla,

na członków lub obserwatorów do następujących komisji:



a) konkursowych dla wyboru dyrektorów miejskich placówek działających na

obszarze Osiedla (przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów),



b) odbiorów robót w zakresie zadań zlecanych i finansowanych przez Miasto,

realizowanych na obszarze Osiedla ze środków ujętych w planie wydatków

Osiedla, a także realizowanych w zakresie zadań, o których mowa w § 10,



c) powołanych przez organy Miasta w sprawach publicznych o znaczeniu

lokalnym dotyczących Osiedla;

55

Zadania osiedla



7) opiniowanie:



a) projektów inwestycji i przedsięwzięć jednostek organizacyjnych Miasta

dotyczących obszaru Osiedla,



b) działań dotyczących porządku i bezpieczeństwa publicznego na obszarze
Osiedla,



c) projektów przebiegu linii komunikacyjnych, lokalizacji przystanków i rozkładów
jazdy komunikacji zbiorowej na obszarze Osiedla,



d) projektów uchwał Rady Miasta w sprawach nadania nazw powstających ulic
i

placów na obszarze Osiedla lub zmiany nazw istniejących ulic i placów,



e) projektów zasad przeznaczania wolnych lokali użytkowych będących

własnością Miasta na terenie Osiedla,



f) projektów zmiany przeznaczenia miejskich obiektów oświatowych, służby

zdrowia, kultury, pomocy społecznej, sportu i rekreacji położonych na obszarze
Osiedla,



g) zamiarów zbycia nieruchomości gruntowych oraz lokali użytkowych

usytuowanych na obszarze Osiedla, będących własnością Miasta,



h) koncepcji projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

dotyczących obszaru Osiedla;

56

15

Zadania osiedla



9) wydawanie opinii w sprawach przekazanych przez Radę Miasta, Prezydenta i
jednostki organizacyjne Miasta;



10) zgłaszanie propozycji i uwag do projektu dokumentacji technicznej

opisującej przedmiot zamówienia na wykonanie zadań zlecanych przez Miasto

ze środków ujętych w planie wydatków Osiedla;



11) wnioskowanie do organów Miasta o wywołanie lub zmianę miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego na terenie Osiedla oraz o dokonanie
zmiany w

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Miasta w

części dotyczącej obszaru Osiedla;



12) występowanie do właściwej jednostki organizacyjnej Urzędu Miasta o

udzielenie informacji, na zasadach i w trybie określonym w ustawie o dostępie

do informacji publicznej, o prowadzonych postępowaniach administracyjnych z

dziedziny ładu przestrzennego na obszarze Osiedla;



13) współorganizowanie i wspieranie inicjatyw mieszkańców Osiedla

zmierzających do poprawy warunków ich życia;



14) współdziałanie z organizacjami społecznymi, zawodowymi,

stowarzyszeniami, spółdzielniami i innymi podmiotami w zakresie dotyczącym

realizacji zadań Osiedla;

57

Zadania sołectwa



Do zadań Sołectwa należy:



inicjowanie działań organów Gminy we wszystkich sprawach

wchodzących w zakres jej zadań własnych, a mających

znaczenie dla Sołectwa;



opiniowanie

– w zakresie dotyczącym Sołectwa - projektów

rozstrzygnięć organów Gminy w sprawach:



studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy;



programów gospodarczych Gminy;



budżetu Gminy;



określania zasad zbywania i obciążania nieruchomości

gruntowych Gminy położonych na terenie Sołectwa;



nadawania nazw ulicom i placom na terenie Sołectwa;

58

Zadania sołectwa



określenia położenia punktów sprzedaży alkoholu na terenie Sołectwa;



innych rozstrzygnięć, co do których o opinię zwróci się właściwy organ Gminy,



konsultowanie spraw podlegających uregulowaniu w drodze przepisów

gminnych, a dotyczących:



zasad gospodarowania mieniem komunalnym położonym na terenie Sołectwa,



sieci przedszkoli i szkół prowadzonych przez Gminę;



określania zasad ruchu drogowego na drogach gminnych w obrębie Sołectwa;



zmiany granic i zniesienia Sołectwa;



podejmowanie rozstrzygnięć w zakresie:



zarządzania i korzystania z mienia gminnego przekazanego Sołectwu oraz

rozporządzania dochodami z tego mienia;



określania przeznaczenia środków z budżetu Gminy na realizację zadań

Sołectwa;



prowadzenie kontroli

– w przypadkach i na zasadach określonych w odrębnych

uchwałach Rady Gminy.



Środki finansowe na wykonywanie zadań, o których mowa w ustępie 1

zabezpiecza budżet Gminy.

59

Zebranie Wiejskie



Do wyłącznych kompetencji Zebrania Wiejskiego należy:



wybór Sołtysa i Rady Sołeckiej oraz ich odwoływanie;



określanie przeznaczenia składników mienia komunalnego

przekazanych Sołectwu oraz dochodów z tego źródła, w

ramach uprawnień przyznanych Sołectwu przez Radę Gminy;



określanie przeznaczenia środków finansowych, wydzielonych

w budżecie Gminy do dyspozycji Sołectwa, w ramach

uprawnień przyznanych Sołectwu;



wyrażanie stanowiska Sołectwa w sprawach określonych
przepisami prawa, gdy o zajęcie stanowiska przez Sołectwo

wystąpi organ Gminy.

60

16

Sołtys



Sołtys wykonuje uchwały Zebrania Wiejskiego oraz

inne zadania określone przepisami prawa i

uchwałami organów Gminy.



Do zadań Sołtysa należy w szczególności:



przygotowywanie projektów uchwał Zebrania
Wiejskiego;



wykonywanie uchwał Zebrania Wiejskiego;



wykonywanie uchwał organów Gminy;



wykonywanie zadań wynikających z przepisów

szczególnych;



współdziałania z radnymi w celu ułatwiania im
kontaktu z wyborcami.

61

Rada Sołecka



Rada Sołecka wybiera spośród siebie

Przewodniczącego.



Do zadań Rady Sołeckiej należy wspomaganie

działań Sołtysa, a w szczególności:



przygotowanie Zebrań Wiejskich;



inicjowanie działań społecznie użytecznych oraz

koordynacja takich działań;



wyrażanie opinii w sprawach przekazanych Radzie

Sołeckiej przez Zebranie Wiejskie lub Sołtysa do
zaopiniowania;



upowszechnianie treści uchwał podjętych przez
Zebranie Wiejskie.

62

Fundusz sołecki



Środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć,
które zgłoszone we wniosku są zadaniami własnymi gminy,
służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze
strategią rozwoju gminy.



Środki funduszu mogą być przeznaczone na pokrycie wydatków na
działania zmierzające do usunięcia skutków klęski żywiołowej w
rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej
(Dz. U. Nr 62, poz. 558, zpóźn. zm.1)).

63

Fundusz sołecki



Warunkiem przyznania w danym roku budżetowym środków z funduszu jest

złożenie do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przez sołectwo wniosku.



Wniosek danego sołectwa uchwala zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady

sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa.



Wniosek powinien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do

realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego

sołectwa na podstawie informacji, o której mowa w art. 2 ust. 2, wraz z

oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem.



W terminie do dnia 30

września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego

dotyczy wniosek, sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta)
wniosek celem uwzględnienia go w projekcie budżetu gminy.

64