Technik_tech_wyr_skorz_311[35].Z3.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzat Latek

Zdobienie i wykończanie wyrobów skórzanych
311 [35].Z3.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Cel i znaczenie zdobienia wyrobów skórzanych – techniki zdobienia

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wpływ wykończania na jakość i estetykę wyrobów

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Metody wykończania brzegów elementów

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i opanowaniu umiejętności

z zakresu zdobienia i wykończania wyrobów skórzanych ze szczególnym uwzględnieniem
technik zdobienia, wykończania wyrobów i metod wykończania brzegów.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Do poszerzenia wiedzy wykorzystaj wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji,

−

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić stopień opanowania przez Ciebie treści
z materiału nauczania,

−

ćwiczenia, które umożliwią nabycie umiejętności praktycznych,

−

sprawdzian osiągnięć . Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału z zakresu całej
jednostki modułowej,

−

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Jednostka modułowa: „Zdobienie i wykończanie wyrobów”, z której treścią teraz się

zapoznasz jest częścią materiału modułu 311[35].Z3 „Technologia wytwarzania wyrobów”.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

311[35].Z3

Technologia wytwarzania

wyrobów skórzanych

311[35].Z3.02

Przygotowanie elementów

wyrobów skórzanych do monta

żu

311[35].Z3.03

Dokonywanie monta

żu wyrobów

skórzanych

311[35].Z3.04

Zdobienie i wyko

ńczanie

wyrobów skórzanych

311[35].Z3.01

Dokonywanie rozkroju materia

łów

311[35].Z3.05

Wykonywanie mi

ędzyoperacyjnej

kontroli produkcji wyrobów

skórzanych

311[35].Z3.06

Ocenianie jako

ści wyrobów

311[35].Z3.07

Przechowywanie i transport

wyrobów skórzanych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować materiały podstawowe i pomocnicze stosowane do produkcji wyrobów
skórzanych,

−

stosować terminologię dotyczącą surowców, materiałów i procesów technologicznych
wytwarzania wyrobów skórzanych,

−

wykonywać szkice, rysunki techniczne i odręczne wyrobów skórzanych i ich części
z zachowaniem proporcji,

−

wykonywać proste projekty plastyczne wyrobów skórzanych,

−

rozpoznawać wady i uszkodzenia skór wyprawionych stosowanych do produkcji
wyrobów,

−

oceniać jakość i określać przydatność różnych materiałów do produkcji wyrobów,

−

projektować kompozycje kolorystyczne,

−

stosować zasady wymiarowania rysunków technicznych,

−

odczytywać symbole stosowane w rysunkach technicznych,

−

wyjaśniać pojęcie kompozycji plastycznej,

−

charakteryzować środki wykończalnicze stosowane w produkcji wyrobów skórzanych,

−

charakteryzować i stosować kleje stosowane w produkcji wyrobów skórzanych,

−

charakteryzować okucia stosowane w produkcji wyrobów skórzanych,

−

klasyfikować i dobierać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji wyrobów
skórzanych,

−

obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w produkcji wyrobów skórzanych,

−

określać cechy użytkowe i konstrukcyjne wyrobów skórzanych,

−

określać części składowe wyrobów skórzanych,

−

organizować produkcję wyrobów skórzanych,

−

dobierać i stosować techniki montażu okuć,

−

oceniać jakość wyrobów skórzanych,

−

dobierać metody i rodzaje przygotowania elementów do montażu wyrobów skórzanych,

−

określać metody i techniki łączenia elementów w wyrobach skórzanych,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną i technologiczną,

−

korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i technologicznej,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
wymagania ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

dobrać techniki zdobienia elementów wyrobów skórzanych,

−

obsłużyć maszyny i urządzenia do zdobienia wyrobów,

−

wykonać zdobienie elementów wyrobów metodą deseniowania i perforowania,

−

zastosować techniki sitodruku i kalkomanii do zdobienia wyrobów,

−

zastosować marszczenie i fałdowanie do zdobienia elementów i wyrobów,

−

zastosować metodę przeplatania do zdobienia elementów i wyrobów,

−

nałożyć aplikacje na elementy i wyroby,

−

wykonać szycie ozdobne i haftowanie,

−

zastosować technikę liniowania,

−

dobrać techniki wykończania wyrobów,

−

zastosować maszyny i urządzenia do wykończania wyrobów,

−

rozróżnić i zastosować środki wykończalnicze,

−

dobrać środki wykończalnicze do rodzaju materiału,

−

dobrać metody wykończania brzegów wyrobów,

−

dobrać rodzaje lamowania do rodzaju wyrobu i materiału,

−

wykonać retuszowanie, apreturowanie nabłyszczanie i polerowanie do wykończania
powierzchni wyrobu,

−

usunąć plamy i zanieczyszczenia z powierzchni elementów i wyrobów,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną i technologiczną,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
wymagania ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Cel i znaczenie zdobienia wyrobów – techniki zdobienia

4.1.1. Materiał nauczania

Techniki zdobienia wyrobów skórzanych

Przy produkcji wyrobów skórzanych, szczególnie torebek damskich, pasków czy

rękawiczek  wykonuje  się  wiele  czynności  mających  na  celu  podniesienie  estetyki
i atrakcyjności  wyrobu  przez  wprowadzenie  elementów  zdobniczych.  Dobór  rozwiązań
zdobniczych uzależniony  jest od wymagań mody, przeznaczenia wyrobu i jego konstrukcji,
rodzaju zastosowanych surowców do produkcji, płci i wieku użytkownika itp.

Do najczęściej stosowanych technik zdobniczych w wyrobach skórzanych zaliczamy:

deseniowanie, perforowanie, liniowanie, sitodruk, stemplowanie tamponowe, kalkomanię,
marszczenie, fałdowanie, przeplatanie, szycie ozdobne, haft.

Deseniowanie (tzn. nadanie licu sztucznych deseni poprzez wytłaczania)- stosuje się

w  celach  zdobniczych  lub  zamaskowania  na  powierzchni  skóry  różnych  uszkodzeń,
zadrapań,  skaleczeń,  blizn  itp.  Deseniowanie  skór  przeprowadza  się  na  maszynie  zwanej
deseniarką, która jest wyposażona w specjalne matryce (imitujące naturalne uziarnienie lica
skór  gadów  i  płazów,  szwy  ozdobne  lub  inne  fantazyjne  desenie)  oraz  urządzenie  grzejne
i regulujące  siłę  nacisku,  a  także  czas  prasowania.  Deseniowanie  elementów  z  tworzyw
skóropodobnych  powleczonych  PCW  lub  innymi  polimerami  o  dobrych  właściwościach
zgrzewalnych,  odbywa  się  w  lekkich  prasach  „zgrzewarkach”.  Przed  przystąpieniem  do
pracy należy ustalić parametry deseniowania takie, jak: docisk stołu, temperaturę płyty, czas
deseniowania,  który  zależy  od  gęstości  materiału,  temperatury  i  siły  nacisku,  ostrości
konturów płyty i kształtu deseni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Liniowanie - jest to wyciskanie na brzegach wyrobów najczęściej skórzanych, trwałych

linii w celu nadania wyrobowi estetycznego wyglądu, a także w celu wzmocnienia
zawiniętych, a nie przyszytych brzegów wyrobu.

Liniowanie przeprowadza się:

−

„na zimno”- przy wyrobach ze skór garbowania roślinnego,

−

„na gorąco”- przy wyrobach ze skór garbowania chromowego, stosując temperaturę 80-
90

C i niektórych gatunków skór garbowania roślinnego stosując temperaturę 55-69

Liniowanie na zimno odbywa się przy użyciu  liniarki drewnianej, zaś  na gorąco przy użyciu
liniarek  metalowych  nagrzanych  do  odpowiedniej  temperatury  lub  przy  użyciu  urządzeń  do
liniowania.
Na przebieg liniowania duży wpływ mają właściwości lica skóry-kolor, skład farb kryjących,
sposób wykończenia itp. Przy liniowaniu materiałów o różnych kolorach otrzymuje się różne
wyniki,  przy  zastosowaniu  jednakowej  temperatury  nagrzania  liniarki.  Przy  liniowaniu
czarnego  materiału  otrzymuje  się  zawsze  dobre  wyniki,  zaś  przy  liniowaniu  materiałów
jasnych-  ciemne  linie  niekiedy  są  przepalone  lub  też  są  o  różnych  odcieniach.  Na  przebieg
liniowania  mają  wpływ:  temperatura,  nacisk  i  właściwości  lica  skóry.  Temperaturę  i  nacisk
należy ustalić przeprowadzając liniowanie próbne.
Do  liniowania  ręcznego  używa  się:  liniarek  różnej  wielkości  i  o  różnych  promieniach
krzywizn,  płyty  marmurowej,  urządzenia  do  ogrzewania  liniarek.  Przed  przystąpieniem  do
liniowania ustala się sposób wykonania liniowania, rodzaj linii, odległość linii od brzegu oraz
rodzaj liniarki i jej temperaturę.
Zależnie  od  kształtu  i  wielkości  obrabianego  wyrobu  stosuje  się  przy  liniowaniu  ręcznym
różne promienie krzywizn roboczych  liniarek. Do liniowania elementów dużych, o brzegach
prostoliniowych stosuje się liniarki o małym łuku, natomiast do wyrobów małych, o brzegach
krzywoliniowych – liniarek o dużym łuku.
Liniowanie  maszynowe  stosuje  się  w przypadku  elementów o  brzegach  prostych.  Szerokość
elementów  (pasów)  może  być  dowolnie  regulowana  -  maszyna  posiada  regulację.
Na powierzchni pasów można wytłaczać ozdobne desenie. Do tego celu służy tłoczarka.

Sitodruk- ta technika zdobnicza polega na przecieraniu farby przez sita z wzorami.

Miejsca  drukujące  siatki  są  zakryte  warstwą  nie  przepuszczającą  farby,  w  miejscach
drukujących  oczka  sita  są  otwarte,  a  więc  zdolne  do  przepuszczani  farby.  W  technice
sitodruku stosuje się siatki z włókien  naturalnych (jedwab), z włókien syntetycznych  i siatki
metalowe.  Siatki  napina  się  na  ramie  z  drewna  lub  metalowej  uzyskując,  tzw.  sito.  W  celu
uzyskania  drukowań  wielobarwnych  stosuje  się  kolejno  kilka  sit  o  różnym  rozmieszczeniu
wzorów  przy  czym,  przez  każde  sito  nakłada się  farbę  w  innym kolorze.  Farby  sitodrukowe
dzielimy na cztery grupy:

−

farby wysychające przez odparowanie,

−

farby wysychające przez utlenienie,

−

farby zestalające się przez polimeryzację,

−

farby wysychające przez wsiąkanie.

W druku sitowym wysychanie spoiwa jest niesłychanie ważne ze względu na specyfikę
budowy farby drukarskiej.
Urządzeniem do wykonywania odbitek ozdobnych jest prasa drukarska. Składa się ona
z następujących elementów:

−

ramy, na której napina się sito,

−

stołu, na którym wykonuje się odbitki,

−

ścieraka (rakla) przeciskającego farbę przez niezasklepione oczka sita,

−

zbieraka farby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Technika stemplowania tamponowego przy zastosowaniu farb - jest to metoda

polegająca na automatycznym naniesieniu wzoru ozdoby za pomocą stempla (matrycy)
zamoczonego w farbie i wydrukowaniu na materiale. Stemplowania możemy dokonywać przy
użyciu automatycznych stemplowarek.

Maszyna składa się m. in. z:

−

zbiornika farby,

−

kliszy matrycy drukującej,

−

mechanizmu drukującego,

−

stempla gumowego (tamponu drukarskiego) o trzech różnych twardościach i o różnych
kształtach.

Matryca  może  być  wykonana  z  blachy  cynkowej  metodą  trawienia.  Matryca  powinna
dokładnie  reprodukować  wszystkie  szczegóły  zdobnicze(dekoracyjne).  Drugim  bardzo
ważnym  elementem  jest  tampon  drukarski(stempel).  Tampony  produkowane  są  w  różnych
kształtach  i  w  trzech  twardościach:  miękki,  średniotwardy  i  twardy.  O  twardości  tamponu
decyduje  wykonanie  obrazu  drukarskiego  i  rodzaj  drukowanego  materiału,  np.  miękkie
tampony  zaleca  się  do  drukowania  większych  pism  i  powierzchni  oraz  nierównych
płaszczyzn,  twarde  tampony  używa  się  do  drukowania  drobnego  pisma.  Wielkość  tamponu
dobieramy  w  ten  sposób,  aby  stempel  drukarski  dobrze  przykrywał  obraz  drukarski  przy
przyjmowaniu  farby.  Przygotowanie  rysunku  do  druku  odbywa  się  analogicznie  jak  przy
druku sitowym, w sposób kopiowania fotograficznego.

Kalkomania -polega na przenoszeniu kolorowych rysunków z papieru na elementy

wyrobu. Papier z odpowiednio przygotowanym rysunkiem zwilża się wodą i odciska na
elemencie, na którym pozostaje sam rysunek.

Zdobienie przez marszczenie - do tego celu używa się taśmy gumowej lub nici.

Marszczenie  taśmą  gumową  o  szerokości  8-10mm  stosuje  się  w  stosunku  do  elementów
z boksów  cielęcych,  nubuków,  welurów  oraz  cieńszych  materiałów  z  PCW.  W  tym  celu
rozciągniętą  odpowiednio  taśmę  gumową  naszywa  się  na  brzeg  materiału.  W  kaletnictwie
marszczenie takie używa  się, np. w stosunku do ścianek, które będą umocowane w zamkach
biglowych.  Elementy  z  grubszych  i  twardszych  materiałów  marszczy  się  przy  użyciu  taśmy
gumowej  o  szerokości  20mm.  Taśmę  rozciąga  się  na  długość  wzornika  i  przybija  szydłami
lub  teksami  do  deski  tak,  aby  jej  końce  wystawały  po  10mm  poza  długość  elementu
marszczonego.  Ścieniony  brzeg  elementu  skleja  się  z  taśmą  gumową  i  po  usunięciu  szydeł
element marszczy się do odpowiedniej długości. W celu zapewnienia symetrycznego ułożenia
się  fałd,  miejsca  w  których  są  przewidziane  można  ścienić  od  strony  mizdry  i  delikatnie
sklepać na płycie marmurowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy marszczeniu maszynowym nić wychodzącą z bębenka należy odpowiednio zwolnić,

tak aby podczas szycia była ona wyciągana bez trudu przez nić górną. Po zmarszczeniu
elementu nitki zakończa się węzłami. Marszczenie brzegu szwem maszynowym możemy
dokonać na maszynie praworamiennej wyposażonej w prowadnik umożliwiający marszczenie
(np. firmy Adler105 RM – 25).

Rys. 4. Marszczenie brzegów szwem maszynowym: a) ścianka przed marszczeniem,

b) ścianka zmarszczona [2 str.132].

Fałdowanie- stosuje się zwykle w kaletnictwie w stosunku do ścianek torebek

z grubszych  czy  sztywniejszych  materiałów,  których  nie  można  marszczyć.  Najpierw
wykonuje  się  wzorniki,  na  których  oznacza  się  długości  i  odstępy  fałd.  W  przypadku  skór
cieńszych, ślady załamań oznacza się kostką, natomiast na skórach grubszych należy miejsca
fałd ścienić na ścieniarce. Poukładane fałdy sklepuje się lekko młotkiem, a następnie na górny
brzeg  ścianki  nakleja  się  pasek  papieru.  Klej  należy  nanieść  na  taką  szerokość,  jaka  będzie
później zakryta innymi elementami.

Rys. 5. Sklepywanie fałd: a) ścianka torebki po oznaczeniu załamań,

b) ścianka torebki po sklepaniu fałd [2 str. 133].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku grubych lub sprężystych materiałów fałdy można po prostu zszywać.

Rys. 6. Zszywanie fałd: a) ścianka torebki przed zszyciem, b) ścianka po zszyciu [2 str. 133].

Przeplatanie - może mieć miejsce wyłącznie po uprzednim wykonaniu nacięć. Jest ono

logicznym  następstwem  tej  czynności.  Poprzez  nacięcia  przetykane  bywają  paski  skóry
różnych  szerokości  i  kolorów,  tworząc  zaplanowany  deseń  plecionki.  Drogą  przeplatania
uzyskuje  się  wiele  efektów  zdobniczych,  zmieniających  w  zasadniczy  sposób  zewnętrzny
wygląd wyrobu. Z chwilą wejścia do produkcji wyrobów materiałów tworzywowych – zdarza
się, że wchodzą one do przeplatań jako podstawowy materiał. Jeśli projekt wzorniczy planuje
wykonanie przeplatania całej powierzchni zewnętrznej - można na to tło zużyć skórę o niższej
jakości,  przy  czym  końcowy  efekt  nie  zostaje  pomniejszony.  Plecionki  i  przeplatania
wykonuje  się  z różnych  surowców,  wśród  których  znajdują  się:  rafia,  słoma,  wiórki
drewniane itp.

Szycie ozdobne - ponieważ ma na celu upiększenie wyrobu, dlatego powinno być

wykonane szczególnie starannie i dokładnie. Istnieje wiele szwów ozdobnych, które zależą od
inwencji twórczej projektantów modelarzy. Mogą być jedno- lub wielorzędowe,
z zastosowaniem wszystkich znanych rodzajów szwów i ściegów. Bardzo często szwy
ozdobne wykonuje się kontrastowymi, kolorowymi nićmi lub też nićmi grubymi.

Haft - jest rodzajem szycia ozdobnego. Może być wykonywany ręcznie lub maszynowo.

Polega  na  wyszywaniu  elementów  wyrobu  według  nakreślonego  wzoru.  Ręczne  haftowanie
jest  metodą  bardzo  pracochłonną.  Metoda  haftowania  maszynowego  realizowana  jest  na
automatach  szyjących,  sterowanych  komputerowo.  Ten  sposób  zdobienia  jest  bardzo
ekonomiczny i efektowny, ale wymaga dużego wkładu pracy w przygotowanie odpowiednich
matryc i programów.

W wyrobach skórzanych można zastosować ponadto takie zdobienia, jak:

−

kontrastowe połączenia,

−

okucia ozdobne,

−

plisowania

−

aplikacje i inne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz metody zdobienia elementów w wyrobie?
2.  Jaki jest cel deseniowania?
3.  Jakie parametry charakteryzują deseniowanie?
4.  Na czym polega perforowanie?
5.  Jak należy perforować elementy z tworzyw skóropodobnych?
6.  Jak można uzyskać efekt dwubarwny przy perforowaniu?
7.  Co to jest liniowanie?
8.  Od czego zależy efekt liniowania?
9.  Jakie znasz techniki liniowania?
10.  Jakie jest wyposażenie stanowiska pracy przy liniowaniu ręcznym?
11.  Na czym polega technika druku sitowego?
12.  Jak wykonane są sita w technice sitodruku?
13.  Jak dzielimy farby stosowane w sitodruku?
14.  Na czym polega technika stemplowania tamponowego?
15.  Jakie znasz rodzaje tamponów drukarskich?
16.  Jak dobieramy twardość tamponów?
17.  Co to jest kalkomania?
18.  Jakie materiały stosujemy do marszczenia  elementów?
19.  Co wpływa na dobór sposobu marszczenia?
20.  Jak przebiega czynność marszczenia taśmą gumową?
21.  Jak przebiega ręczne marszczenie elementów?
22.  Jak przebiega maszynowe marszczenie elementów?
23.  Kiedy stosujemy zdobienie przez fałdowanie?
24.  Jak przebiega fałdowanie elementów ze skór cieńszych?
25.  Jak przebiega fałdowanie elementów z materiałów grubych lub sprężystych?
26.  Co wykorzystujemy w szyciu ozdobnym?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj właściwą nazwę przedstawionym metodom zdobienia w wyrobach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dokonać  obserwacji  przedstawionych  metod  zdobienia  zastosowanych  w  kolekcji

wyrobów,

4)  nadać właściwe nazwy przedstawionym metodom zdobienia,
5)  zapisać na paskach samoprzylepnych nazwy metod zdobienia,
6)  przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą zdobienia do wyrobu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kolekcja wyrobów zdobionych różnymi metodami,

−

samoprzylepne papierowe paski,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Marszczenie elementu przy użyciu nici ściegiem ręcznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dobrać odpowiednie elementy do marszczenia ściegiem ręcznym,
4)  przygotować igłę z nitką,
5)  oznaczyć linie i ilość rzędów szycia,
6)  przeszyć element zgodnie z oznaczeniami,
7)  ściągnąć nitki, a końce zakończyć węzłami,
8)  zaprezentować wykonaną pracę i uzasadnić dobór elementu,
9)  wnioski zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

zestaw próbek elementów z różnych materiałów przeznaczonych do zdobienia,

–

przybory do rysowania i pisania,

–

igły i nici,

–

zeszyt,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zdobienie elementu przez marszczenie, przy użyciu urządzenia marszczącego

zamocowanego do maszyny szyjącej praworamiennej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  przygotować  maszynę  szyjącą  poprzez  odpowiednie  zwolnienie  nici  wychodzącej

z bębenka,

4)  przeszyć górny brzeg elementu,
5)  zmarszczyć materiał,
6)  zakończyć nitki węzełkami,
7)  zaprezentować wykonaną pracę i uzasadnić dobór elementu,
8)  wnioski zapisać w zeszycie.

Środki dydaktyczne:

–

zestaw elementów z różnych materiałów przeznaczonych do zdobienia,

–

maszyna szyjąca praworamienna z urządzeniem marszczącym,

–

nici,

–

zeszyt,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Dobieranie zdobień do wyrobu kaletniczego - paska odzieżowego męskiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dokonać obserwacji przedstawionych metod zdobienia,
4)  dobrać odpowiednie metody zdobienia,
5)  naszkicować pasek z uwzględnieniem dobranych zdobień,
6)  wnioski zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kolekcja zdobień,

−

prospekty i żurnale z wyrobami kaletniczymi dla mężczyzn,

−

blok rysunkowy,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 5

Zdobienie wyrobu kaletniczego – tornistra szkolnego dla dzieci w wieku 7-9 lat.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  zaproponować zdobienia tornistra,
4)  naszkicować tornister z zaproponowanymi zdobieniami,
5)  uzasadnić dobór zdobień,
6)  wnioski zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

kolekcja zdobień,

–

prospekty i żurnale z wyrobami kaletniczymi dla dzieci,

–

przybory do rysowania i pisania,

–

blok rysunkowy,

–

zeszyt,

–

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić metody zdobienia wyrobów?

rozpoznać metody zdobienia?

scharakteryzować perforowanie?

scharakteryzować liniowanie?

dobrać techniki liniowania w zależności od rodzaju materiału?

wyjaśnić technikę sitodruku?

wyjaśnić technikę stemplowania tamponowego?

omówić zdobienie przez marszczenie?

wykonać marszczenie taśmą gumową?

10) wykonać zdobienie przez fałdowanie?

11) wykonać zdobienie przez przeplatanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wpływ wykończania na jakość i estetykę wyrobów

4.2.1. Materiał nauczania

Usuwanie plam i zanieczyszczeń

W procesie wytwarzania wyrobów, trudno jest uniknąć pewnych uszkodzeń lub

zanieczyszczeń. W czasie klejenia – pozostają ślady kleju, w czasie szycia - półwyroby mogą
ulec zatłuszczeniu, w czasie okuwania - lico skóry może być starte lub zarysowane.
Ponadto w procesie wytwarzania wyroby skórzane mogą ulec zmatowieniu. W celu usunięcia
dostrzeżonych usterek, gotowe wyroby poddaje się ostatecznemu wykończeniu, do którego
zaliczamy, min.: usuwanie plam i zanieczyszczeń, korygowanie barwy, nabłyszczanie
powierzchni, wykończanie wyrobów ze skór welurowych i nubukowych.

Usuwanie plam i zanieczyszczeń - plamy mogą być różnego rodzaju. Bardzo ważną

rzeczą jest rozpoznanie pochodzenia plam, co pozwoli na zastosowanie właściwych środków
wywabiających,  bez zniszczenia materiału. Należy pamiętać, że wiele środków chemicznych
działa  na  skórę  i  tkaniny  niszcząco  i  żrąco,  a  także  stwarza  niebezpieczeństwo  pożarów.
Dlatego  też,  należy  zastosować  środki  ostrożności  i  wykonać  na  odpadzie  próbę,  gdyż
nieodpowiedni rozpuszczalnik może spowodować zmianę lub utratę farby kryjącej.
Niektóre środki chemiczne używane do wywabiania plam to:

−

aceton - wywabia plamy z żywic, smoły, pokostu, mleka, krwi,

−

alkohol - wywabia plamy z kawy, owoców, trawy, atramentu, mydła, perfum,

−

benzyna - wywabia plamy z tłuszczu,

−

chloroform - wywabia plamy z tłuszczu, oleju, żywic, lakieru, farb olejnych,

−

dwusiarczek węgla - wywabia plamy z tłuszczu, żywic,

−

kwas octowy - wywabia plamy z ołówków kopiowych.

Błony kleju kauczukowego można zetrzeć kawałkiem gumy naturalnej lub zwykłą

gumką biurową. Błony kleju neoprenowego usuwamy odpowiednio zestawionymi
rozpuszczalnikami, w skład których wchodzą: benzyna, toluen i octan etylu.

Plamy z tłuszczów mineralnych i olejów smarnych - usuwa się magnezją rozdrobnioną

w  benzynie,  czterochlorku  węgla  lub  trójchloroetylenem  (tri).  Magnezję  rozrabia  się
w rozpuszczalniku  do  konsystencji  gęstej  papki,  którą  należy  nałożyć  na  plamę.  Po
odparowaniu  rozpuszczalnika  magnezję  sczyszcza  się  szczotką.  Ślady  z  tłuszczu  można  też
pokryć roztworem kauczuku, który po wyschnięciu usuwa się z plamą.

Plamy ze smoły – należy najpierw posmarować masłem, a następnie traktować jak

plamy tłuszczowe.

Plamy z lakierów nitrocelulozowych – usuwa się acetonem.

Nabłyszczanie powierzchni - jeżeli przecieranie powierzchni wyrobu czystą flanelą nie

wystarczy,  odtworzenie  naturalnego  połysku  uzyskujemy  przez  nabłyszczanie.  Do
nabłyszczania  stosuje  się  apretury  żywicowe  lub  żywicowo-kazeinowe.  Apretury  żywicowe
zawierają  naturalną  żywicę (zwaną  szelakiem)  lub  żywice  syntetyczne  z dodatkiem  boraksu
i gliceryny.  Rozpuszczalnikiem  tych  składników  jest  spirytus  techniczny  z  wodą.  Apretury
żywicowo-kazeinowe oprócz powyższych składników zawierają również kazeinę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Apretury powinny odznaczać się :

−

dobra przyczepnością,

−

wysokim połyskiem,

−

elastycznością powłoki,

−

odpornością na pękanie przy zginaniu.

Apreturowania możemy dokonać ręcznie przy użyciu gąbki lub mechanicznie przy użyciu
pistoletu natryskowego. Apreturowanie mechaniczne nie może być stosowane w przypadku
wyrobów z okuciami.

Wykończanie wyrobów ze skór welurowych i nubukowych - w przypadku uszkodzeń

tych skór stosuje się pudry retuszerskie, czyli sproszkowane pigmenty. Służą one przeważnie
do wyrównywania różnic odcieni między elementami. Przed ich zastosowaniem powierzchnię
należy dokładnie oczyścić szczotką.

Drobne uszkodzenia skóry - powstałe, np. przy nitowaniu czy montażu okuć możemy

zatuszować barwnymi ołówkami.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakim uszkodzeniom i zanieczyszczeniom ulegają wyroby podczas wytwarzania?
2.  Jak należy postępować w przypadku usuwania plam i zanieczyszczeń?
3.  Jak usuwamy plamy z kleju kauczukowego?
4.  Jak usuwamy plamy tłuszczowe?
5.  Co stosujemy do nabłyszczania powierzchni?
6.  Jakie znasz rodzaje apretur do nabłyszczania?
7.  Jaki jest skład apretur?
8.  Jak możemy przeprowadzić apreturowanie?
9.  Jak wyrównujemy różnice odcieni w skórach welurowych i nubukowych?
10.  Jak retuszujemy drobne uszkodzenia?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Usunięcia plam tłuszczowych z wyrobu skórzanego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  przygotować odpowiednie środki chemiczne,
4)  zapoznać się z zasadami i instrukcjami bezpiecznej pracy,
5)  dokonać próby na odpadzie skórzanym,
6)  dokonać usunięcia plamy z wyrobu,
7)  zaprezentować wywabione plamy na wyrobach i uzasadnić dobór środków chemicznych,
8)  uwagi i wnioski zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw wyrobów poplamionych tłuszczem,

−

odpad skórzany poplamiony tłuszczem,

−

zestaw środków chemicznych,

−

instrukcje zachowania zasad bezpiecznej pracy przy stosowaniu środków chemicznych,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Retuszowanie drobnych uszkodzeń powstałych na skórze licowej przy montażu zamka na

elemencie wyrobu kaletniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dobrać ołówek do retuszowania zgodnie z barwą skóry,
4)  zretuszować uszkodzenie,
5)  zapisać obserwacje w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

uszkodzony element skórzany z zamontowanym zamkiem,

–

kolorowe ołówki,

–

przybory do pisania,

–

zeszyt,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj rodzaje plam i zaproponuj sposób ich usunięcia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  przygotować odpowiednie środki chemiczne,
4)  zapoznać się z zasadami i instrukcjami bezpiecznej pracy,
5)  rozpoznać rodzaje plam,
6)  zaproponować i uzasadnić sposoby usunięcia plam,
7)  dokonać usunięcia plamy z elementów,
8)  uwagi i wnioski zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw elementów wyrobów skórzanych z różnymi rodzajami plam,

−

zestaw środków chemicznych,

−

instrukcje zachowania zasad bezpiecznej pracy przy stosowaniu środków chemicznych,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

rozróżnić plamy na wyrobach?

wymienić środki stosowane do usuwania plam i zanieczyszczeń?

dobrać środki do usuwania plam i zanieczyszczeń?

usunąć plamy tłuszczowe?

podać skład apretur do nabłyszczania?

wymienić sposoby apreturowania?

wyrównać odcienie w skórach welurowych i nubukowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Metody wykończania brzegów elementów

4.3.1. Materiał nauczania

Odpowiednie wykończenie brzegów wyroby wpływa na jego estetyczny wygląd

i trwałość. Istnieje wiele metod wykończania, których wybór zależy od rodzaju materiału,
konstrukcji wyrobu czy jego przeznaczenia. Najczęściej stosowane metody to: barwienie,
opalanie, frezowanie, polerowanie, zawijanie, ząbkowanie, lamowanie i duolastik.

Barwienie - przy zastosowaniu na elementy skór grubszych, brzegi elementu, które

w dalszych  procesach  technologicznych  nie  będą  wykończone  innymi  metodami  i  pozostają
z widocznym przekrojem skóry  należy  barwić. Przy skórach garbowania roślinnego, którego
kolor przekroju jest identyczny albo zbliżony do powierzchni lica, wykończenie brzegów nie
jest konieczne.  W przypadku  skór garbowania chromowego brzegi cięte do kantu wymagają
barwienia.  Zwykle  stosuje  się  do  tego  celu  farb  kryjących,  jakimi  skóry  zostały  pokryte
w garbarni. Brzegi elementu barwi się ręcznie za pomocą pędzla lub przez natrysk elementów
równo ułożonych w stos. Stos należy układać ściśle, aby nie powstały zacieki.

Opalanie - jest jednym ze sposobów wykończenia skór grubszych. Przed opaleniem

krawędzie  elementu  należy  stępić.  Opalanie  wykonuje  się  na  maszynie  zwanej  opalarką.
Istota  opalania  polega  na  tym,  że  skóra  pod  wpływem  temperatury  kurczy  się,  a  przy
jednoczesnym  usunięci  wilgoci  ścieniony  brzeg  staje  się  podatny  na  przegięcie.  Właściwe
opalenie brzegu do złudzenia przypomina brzegi zawinięte.

Frezowanie - obróbka polegająca na wyrównywaniu krawędzi elementów ze brzegów

elementów.  Istota  frezowania  polega  na  oddzieleniu  materiału  w  kształcie  strużyn,  które
zmieniają  swój  przekrój  od  minimum  do  maksimum  lub  odwrotnie  w  zależności  od
zastosowania.  Metoda  ta  nie  jest  dominującą  wśród  metod  wykończania  brzegów
w kaletnictwie czy rękawicznictwie.

Polerowanie brzegów - ma na celu podniesienie estetyki wyrobu oraz zabezpieczenie

przed  wilgocią.  Stosuje  się  przy  brzegach  ciętych  do  kantu  z  grubszych  skór  naturalnych.
Na powierzchnię  brzegu  nanosi  się  odpowiednio  dobrany  środek,  np.  wosk,  a  następnie
poleruje  się  na  szczotkarce  z  włosia.  Wosk  może  być  również  nanoszony  przy  użyciu
specjalnych  szczotek  nawoskowanych,  które  wcierają  go,  a  następnie  poleruje  się  szczotką
z włosia. Metoda ta nie znajduje większego zastosowania.

Zawijanie - czynność ta jest skomplikowana, nie tylko z uwagi na warunki techniczno-

produkcyjne, lecz i przez różnorodne właściwości materiałów i substancji klejowych.

W kaletnictwie stosuje się:

−

zawijanie ręczne

−

zawijanie maszynowe
Zawijanie może być:

−

niewidoczne (kryte) – zawinięte brzegi w następnych fazach obróbki będą zakryte inną
częścią wyrobu najczęściej ciętą do kantu,

−

widoczne (odkryte) - krawędź zawiniętego elementu jest widoczna.

Zawijanie może przebiegać po linii prostej, łamanej lub krzywej (wklęsłej i wypukłej).
W miejscach łuków wklęsłych wykonuje się nacięcia na brzegu elementu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ze względu na sposób wykonania, zawijanie ręczne dzieli się na:

−

zawijanie bezpośrednie - stosuje się przy skórach grubszych i szerokim brzegu zawijania,
brzegi elementu należy przygotować, tj. ścienić go, nanieść klej i następnie zawinąć, po
zawinięciu brzeg należy lekko zaklepać,

−

zawijanie  pośrednie  (na  wzornik)  -  stosuje  się  przy  elementach  ze  skór  cienkich
i delikatnych  o  wąskim  do  zawinięcia  brzegu.  Na  przygotowany  element  (ścieniony)
nakłada  się  wzornik  z  cienkiej  blachy  cynkowej,  następnie  na  brzeg  nanosi  się  klej
i zawija  kostką  na  wzornik.  Po  zawinięciu  sprawdza  się  szerokość  zawiniętego  brzegu,
wyrównuje go, a  następnie wzornik  lekko się podnosi  i wyjmuje, a  brzegi doklepuje się
młoteczkiem.

Po zawinięciu brzegi w miarę potrzeby, wyrównuje się nożykiem.
Do zawijania brzegów służy maszyna zwana zawijarką. Maszyna wyposażona jest w układ
nanoszenia kleju, podajnik, prowadnik szerokości zawijania, układ sklepujący.

Przy zawijaniu obowiązują następujące wymagania technologiczne:

−

szerokość zawijania brzegów zależy od grubości materiału i konstrukcji wyrobu,
wymagania te określa każdorazowo dokumentacja technologiczna,

−

szerokości zawinięcia brzegów elementów skórzanych muszą być uwzględnione już
podczas rozkroju,

−

powlekanie klejem brzegów przeznaczonych do zawijania powinno być równomierne
i niezbyt obfite, aby klej po dociśnięciu materiału nie wydostawał się spod zawinięcia,

−

po zawinięciu, bez względu na kształt konturów, na materiale nie mogą występować
fałdy, zmarszczki, rozdarcia itp.,

Zewnętrzne brzegi zawinięcia powinny być równo obcięte na wymaganą szerokość.
Parametry zawijania dobierane w zależności od rodzaju wyrobu i konstrukcji poszczególnych
części zawarte są w literaturze fachowej bądź instrukcjach wykonania.

Ząbkowanie – jeden ze sposobów wykończania brzegów. Przez ząbkowanie można

wykończyć elementy wierzchu, np. ze skóry w celach zdobniczych lub elementy wewnętrzne
(podszewkowe) w celach ozdobnych lub w zapobieganiu pruciu się materiału. Wysokość
ząbków uzależniona jest od rodzaju materiału, techniki wykonania ząbkowania oraz
oczekiwanego efektu zdobniczego.

Lamowanie – celem lamowania jest wzmocnienie zszytych brzegów wyrobu,

zabezpieczenie ich przed strzępieniem oraz w przypadku lamowania widocznego, nadanie
wyrobowi estetycznego wyglądu. Rozróżniamy lamowanie zwykłe i ozdobne (tzw.
francuskie).

Lamowanie brzegów zwykłe polega na łączeniu i naszyciu na brzeg elementów paska

materiału (lamówki). Lamówkę składa się na pół wzdłuż długości i zawija nią brzegi
elementów, a następnie zszywa jednym rzędem ściegów zwartych.

Rys. 7. Lamowanie brzegów lamówką zwykła [2 str. 124].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Lamowanie ozdobne - brzegi elementów i lamówkę składa się stronami zewnętrznymi do

siebie, przeszywa jednym rzędem ściegów zwartych, następnie odwraca i ponownie
przeszywa takim samym rzędem ściegów.

Rys. 8. Naszywanie lamówki ozdobnej [2 str. 126].

Wykończanie metodą Duolastic - stosowane jest w przypadku stosowania skór

grubszych.  Brzeg  elementu  rozdwaja  się  na  nacinarce  (poziome  nacięcie  do  głębokości
30mm  i  10mm  na  krzywiznach).  Następnie  zewnętrzną  cześć  brzegów  zawija  się,  zaś
wewnętrzną obcina  przy obszywaniu. Tak wykończony brzeg sprawia wrażenie, że element
ma  podszewkę.  W  rozdwojony  brzeg  można  wszyć,  np.  zamek  błyskawiczny,  uzyskując
ciekawy efekt wzorniczy.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz metody wykończania brzegów?
2.  Jak przebiega wykończanie przez barwienie?
3.  W stosunku do jakich skór stosujemy opalanie?
4.  Jakimi technikami wykonujemy zawijanie?
5.  Jakie znasz rodzaje zawijania ręcznego?
6.  Dlaczego  w  miejscach  wklęsłych  krzywizn  brzegi  przed  zawijaniem  powinny  być

nacięte?

7.  Jakie wymagania technologiczne obowiązują przy zawijaniu?
8.  Od czego zależą parametry zawijania?
9.  Jakie znasz rodzaje lamowania?
10.  Jak wykonujemy lamowanie zwykle?
11.  Jak przebiega lamowanie ozdobne?
12.  Do jakich skór stosujemy wykończanie metodę Duolastic?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i nazwij przedstawione metody wykończania brzegów w wyrobach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dokonać obserwacji przedstawionych metod wykończania brzegów w wyrobach,
4)  nadać właściwe nazwy przedstawionym metodom wykończenia brzegów,
5)  zapisać na paskach samoprzylepnych nazwy metod wykończania,
6)  przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą wykończenia brzegu do wyrobu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

kolekcja wyrobów o różnych metodach wykończenia brzegów,

–

samoprzylepne papierowe paski,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Elementy wierzchnie saszetki męskiej i torby młodzieżowej wycięte są odpowiednio: ze

skór grubych i z tkaniny. Analizując rysunki poglądowe wyrobów kaletniczych, wykończ
brzegi elementów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dokonać  oględzin  elementów  na  poszczególne  wyroby,  biorąc  pod  uwagę  rodzaj

materiału z jakiego są wycięte oraz ich kształty,

4)  zaproponować metodę wykończenia brzegów,
5)  wykończyć brzegi elementów zaproponowanymi metodami,
6)  zaprezentować wykończone brzegi i uzasadnić dobór metody,
7)  ocenić wykonane prace,
8)  wnioski zapisać w zeszycie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

elementy i wyroby o brzegach niewykończonych ze skór grubych i z tkanin,

–

zestaw materiałów, środków, narzędzi i maszyn do wykończania brzegów elementów,

–

rysunki poglądowe wyrobów kaletniczych, tj.: saszetki męskiej i torby młodzieżowej,

–

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zawijania bezpośrednie brzegów elementu ze skóry.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1)  przeczytać rozdział materiału nauczania,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  dokonać zawinięcia brzegu w następującej kolejności:

−

nanieść klej na brzegi elementu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zawinąć brzegi kostką,

−

zaklepać zawinięty brzeg,

−

dokonać oceny zawiniętego brzegu,

4) wnioski i uwagi zapisać w zeszycie.

Środki dydaktyczne:

–  elementy wyrobu kaletniczego ze skóry,
–  klej,
–  pędzel do nanoszenia kleju,
–  kostka,
–  młotek,
–  płytka marmurkowa,
–  literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać metody wykończenia brzegów w wyrobach?

wymienić rodzaje lamowania ?

scharakteryzować i wykonać opalanie brzegów?

scharakteryzować i wykonać zawijanie ręczne i maszynowe?

dobrać parametry zawijania?

wykonać lamowanie zwykłe?

wykonać lamowanie francuskie?

wszyć zamek błyskawiczny z jednoczesnym wykończeniem
brzegu metodą Duolastic?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  dotyczących  zdobienia  i  wykończania  wyrobów  skórzanych.

Wszystkie pytania są pytaniami wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. W pytaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję

z wykonanego zadania.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do wytłaczania rysunku sztucznego lica na elementach wyrobu zastosujemy maszynę

a)  perforowarkę.
b)  krążkowarkę.
c)  wycinarkę.
d)  deseniarkę.

2. Brzegi połączonych ścianek korpusu plecaka turystycznego wykonanego z tkaniny

impregnowanej , w celu wzmocnienia połączeń i nadania estetycznego wyglądu,
dodatkowo wykończono przez

a)  lamowanie francuskie.
b)  barwienie.
c)  opalanie.
d)  perforowanie.

3. Na rysunku obok przedstawiono jedną z metod wykończania brzegów elementów za

pomocą wąskiego paska złożonego w kształcie litery U. Ten sposób wykończania
uzyskano stosując

a)  zawijanie brzegu.
b)  ścienianie brzeg.
c)  lamowanie zwykle.
d)  kiedrowanie.

4. Brzeg klapy torebki damskiej ukazany na schemacie obok poddano obróbce przez

zawijanie. Jest to rodzaj zawijania

a)  krytego.
b)  odkrytego.
c)  bezpośredniego.
d)  pośredniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. W wyrobach z grubszych skór, brzegi elementów ciętych do kantu wykończa się przez

a)  apreturowanie.
b)  barwienie.
c)  zawijanie na wzornik.
d)  wypustkowanie.

6. W celu zwiększenia bezpieczeństwa użytkownika tornistra przy jego zdobieniu stosuje się

a)  montaż zdobień metalowych.
b)  montaż elementów odblaskowych.
c)  naklejenie kolorowych ozdób.
d)  drukowanie kolorowych znaków.

7. Środkiem który stosuje się do sporządzania apretur jest

a)  amoniak.
b)  szelak.
c)  benzyna.
d)  farba kryjąca.

8. Do usuwania plam tłuszczowych z powierzchni wyrobu wykonanego ze skóry stosuje się

a)  krepę.
b)  gumę.
c)  kwas octowy.
d)  magnezję.

9. Plamy z lakierów nitrocelulozowych najlepiej usunąć jest

a)  terpentyną.
b)  acetonem.
c)  tłuszczem  roślinnym.
d)  kwasem szczawiowym.

10. W procesie wytwarzania wyrobów skórzanych ich licowe płaszczyzny mogą ulec

zmatowieniu. Jeżeli przecieranie czystą flanelą nie wystarczy do odtworzenia naturalnego
połysku, powierzchnię wyrobu wykończa się stosując

a)  barwienie.
b)  czyszczenie i barwienie.
c)  apreturowanie.
d)  pastowanie i barwienie.

11. Biorąc pod uwagę możliwość lekkiego miejscowego uszkodzenia lica skóry, dobierz

środki do renowacji teczki poplamionej smołą.

a)  Olej mineralny, benzyna, farba retuszerska.
b)  Masło, trójchloroetylen, farba retuszerska.
c)  Olej roślinny, octan etylu, farba retuszerska.
d)  Guma, octan etylu, farba retuszerska.

12. Barwne ołówki stosuje się do tuszowania

a)  pofałdowanego lica skóry.
b)  przekrojów skóry.
c)  drobnych uszkodzeń lica skóry.
d)  wiotkości skóry.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Do wyrównywania różnic odcieni między elementami ze skór welurowych i nubukowych

stosuje się

a)  apretury.
b)  pudry retuszerskie.
c)  farby kazeinowych.
d)  farby lakierowane.

14. Perforowanie jest to

a)  wytłaczanie na licu skóry dowolnego wzoru.
b)  wycinanie dziurek różnego kształtu i wielkości tworzących ozdobny wzór.
c)  oznaczanie miejsc naszycia aplikacji.
d)  wykończenie brzegu farbą.

15. Czym powinna się charakteryzować dobra apretura stosowana do nabłyszczania

powierzchni?

a) Żywą barwą, odpornością na zrywanie, kruchością, plastycznością.
b) Dobrą przyczepnością, wysokim połyskiem, plastycznością, odpornością na

zrywanie.

c) Dobrą przyczepnością, wysokim połyskiem, odpornością na zginanie, elastycznością.
d) Żywą barwą, odpornością na zginanie, plastycznością, dobrą przyczepnością.

16. Do wykonania zdobienia metodą druku sitowego niezbędne są m.in.

a)  nóż i dziurkacz.
b)  rama z sitem i ścierak.
c)  młotek.
d)  kostka.

17. Jedną z metod wykończania brzegów jest opalanie. Metodę tę stosuje się w przypadku

elementów

a)  z tkanin.
b)  ze skór cienkich.
c)  ze skór grubych.
d)  z tworzyw skóropodobnych.

18. Wskaż urządzenie niezbędne do deseniowania wykrojonych elementów.

a)  Nożyce stołowe.
b)  Gilotyna.
c)  Matryca.
d)  Sito.

19. Torebka damska ze skóry cielęcej wykończona o wysokim połysku poplamiona została

błotem. Aby przywrócić jej pierwotny wygląd należy zastosować

a)  retuszowanie i nabłyszczanie.
b)  czyszczenie i nabłyszczanie.
c)  czyszczenie i barwienie.
d)  pastowanie i barwienie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Zdobienie i wykończanie wyrobów skórzanych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punktacja

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Brzozowski Cz., Kałuża B., Kosior Z.: Technologie kierunek skórzany. Podstawowe

studium zawodowe, WSiP, Warszawa 1993

2.  Christ J. W.: Kaletnictwo – Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991
3.  Encyklopedia techniki. Przemysł lekki. WTN, Warszawa 1986
4.  Epsztejn M.: Rękawicznictwo. WPLiS, Warszawa1960
5.  Grabkowski  M.:  Obuwnictwo  Podręcznik  dla  zasadniczej  szkoły  zawodowej.  WSiP,

Warszawa 1992

6.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
7.  Instrukcje obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń
8.  Moda skórzana – kwartalnik Wyd. TWiL Warszawa
9.  Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych. WPLiS, Warszawa 1962
10. Napora S.: Technologia galanterii skórzanej. WPLiS, 1957
11. Odzież – miesięcznik Wyd. NOT
12. Persz

T.:

Materiałoznawstwo

dla

techników

przemysłu

skórzanego.

WSiP,

Warszawa 1997

13. Rerutkiewicz J., Tobiszewski A.: Rymarstwo. WPLiS, Warszawa 1956
14. Przegląd Skórzany – miesięcznik Wyd. Skórimpex, Łódź.
15. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
16. Zestaw obowiązujących norm
17. Żurnale wyrobów kaletniczych i rękawiczniczych, polskie i zagraniczne

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji
wydawniczych.