1
1
Polityka rynku pracy
Pasywna polityka rynku pracy
zapewnianie osobom bez pracy dochodu na czas poszukiwania
pracy lub podnoszenia kwalifikacji
Aktywna polityka rynku pracy
(ALMP, APRP)
działania, finansowane głównie ze środków publicznych,
ułatwiające osobom powrót do zatrudnienia lub znalezienie
pierwszej pracy
2
2
2
PASYWNA POLITYKA
RYNKU PRACY
2
3
Pasywna polityka rynku pracy
Zasiłki dla bezrobotnych
Świadczenia (z pomocy społecznej) dla osób długotrwale
bezrobotnych, które utraciły prawo do zasiłku
Wcześniejsze emerytury dla osób w starszym wieku, które
utraciły pracę (Polska – świadczenia i zasiłki przedemerytalne)
4
Cechy systemów w różnych krajach
Kto i po spełnieniu jakich warunków jest uprawniony?
Przez jaki okres?
Jaka jest wysokość zasiłku (w relacji np. do ostatnich
zarobków albo wynagrodzenia minimalnego)?
3
5
Porównanie hojności systemów
w różnych krajach
Stopa zastąpienia zarobków zasiłkiem – względna wysokość
zasiłku dla bezrobotnych
Odsetek osób bez pracy objętych pasywną polityką rynku pracy
– komu zasiłek przysługuje i przez jaki czas
Stopa zastąpienia
W relacji do wysokości poprzednich zarobków
W pierwszym miesiącu pobierania zasiłku albo po wielu
miesiącach
Różne mierniki do porównań między krajami wykraczające poza
proste, jednowymiarowe wskaźniki.
4
Wpływ zasiłków na rynek pracy
Rynek konkurencyjny
Wpływ na aktywność zawodową przez
zwiększenie płacy progowej, przy danych
wynagrodzeniach na rynku zwiększa wartość opcji
bierności zawodowej
Zwiększenie opodatkowania, zwykle
opodatkowania pracy, dla sfinansowania zasiłków
dla bezrobotnych
7
Wpływ zasiłków na rynek pracy
Rynki niekonkurencyjne
Wpływ na podatki (j.w.)
Zwiększenie płacy progowej bezrobotnych pobierających
zasiłek, co może prowadzić do zmniejszenia wysiłku
wkładanego w poszukiwanie pracy i wydłużyć okres bezrobocia.
Podwyższenie żądań płacowych pracowników, i płacy
motywacyjnej koniecznej do powstrzymania pracowników od
bumelowania [omawiany na poprzednim wykładzie model
bumelanta]
Mogą podwyższyć aktywność zawodową, podnosząc wartość
zatrudnienia i bezrobocia ponad wartość bierności zawodowej
(efekt uprawnień),
8
5
9
Prywatne ubezpieczenia od utraty pracy
Pokusa nadużycia – pracownicy mniej unikają utraty pracy
i słabiej poszukują nowej, jeśli stracą poprzednią.
Negatywna selekcja
– większe uczestnictwo osób
z nieobserwowalnymi cechami zwiększającymi
prawdopodobieństwo bezrobocia.
Publiczny system jako lepsza alternatywa dla prywatnych
ubezpieczeń od utraty pracy
Wyniki analiz empirycznych
Cechy systemu zasiłków a:
Stopa bezrobocia
Czas pozostawania na bezrobociu
Bardziej szkodliwe są zasiłki wypłacane długotrwale niż
zasiłki nawet wyższe, ale wypłacane krócej
6
Optymalny system
Zapewnia częściową ochronę przed ryzykiem utraty pracy
Zmniejszająca się z czasem stopa zastąpienia
Łączenie ALMP i PLMP
12
12
12
AKTYWNA POLITYKA RYNKU PRACY
(Active Labor Market Policy)
7
Cele ALMP
Poprawa funkcjonowania rynku pracy poprzez zwiększenie
mobilności i dostosowań bezrobotnych
i wakatów (krzywa Beveridge’a).
Powinna przeciwdziałać skutkom zmniejszania podaży pracy
związanym z hojnymi zasiłkami dla bezrobotnych
i świadczeniami socjalnymi.
Główne instrumenty ALMP
Szkolenia:
Dla bezrobotnych
Dla zagrożonych utratą pracy
Dla pracujących, którzy chcą zmienić pracę
Subsydiowane zatrudnienie
Bezpośrednie tworzenie miejsc pracy np. w sektorze
publicznym
Dopłaty do tworzonych miejsc pracy dla pewnych grup osób
Pożyczki na rozpoczęcie własnej działalności
8
Główne instrumenty ALMP, c.d.
Publiczne służby zatrudnienia
Doradztwo zawodowe
Szkolenia z metod poszukiwania pracy,
przygotowania CV, itp.
Aktywizowanie bezrobotnych
Monitorowanie wysiłków wkładanych w poszukiwanie pracy
Specjalne programy aktywizujące
Historia
Odpowiedź na wzrost bezrobocia w krajach rozwiniętych
w latach 1970., który zaowocował dużym odsetkiem osób
bezrobotnych oraz wzrostem wskaźników bezrobocia
długotrwałego do wysokiego poziomu w latach 1990.
Pierwsze dokumenty
międzynarodowe:
OECD (1994) Jobs Study,
ALMP powinna być szerzej wykorzystywana,
zwrócenie uwagi na ocenę skuteczności działań
EU Employment Guidelines, wprowadzane od 1997.
Opracowywanie w krajach UE strategii narodowych w obszarze
zatrudnienia i integracji społecznej.
Ocena zaleceń w 2006, OECD – „odpowiednio zaprojektowane
programy mogą mieć pozytywny wpływ ale wiele z istniejących
instrumentów aktywizacyjnych nie jest skutecznych”
9
Skuteczność APRP
Efekt brutto i efekt netto wydatków na APRP
Efekt netto powinien brać pod uwagę trzy efekty:
substytucji -
zastępowania jednych pracowników tymi
subsydiowanymi,
jałowego biegu – bez subsydiów i tak część miejsc pracy byłaby
utworzona,
zastępowania – efekt netto jakiegoś programu jest mniejszy niż
efekt brutto ponieważ spowodował zakłócenia na rynku pracy (np.
subsydiowane zatrudnienie, dające jednemu pracodawcy przewagę
konkurencyjną)
18
Wydatki na programy
aktywne
(bez usług rynku pracy):
Od 0,03% PKB w Rumuniido 1,41% PKB w Danii
(w Polsce 0,6%).
Wydatki na programy
pasywne
:
Na zasiłki i świadczenia dla bezrobotnych oraz wcześniejsze
emerytury z powodów związanych z rynkiem pracy kraje UE
wydały od 0,31% PKB w Wlk. Brytanii do 3,12% PKB w
Hiszpanii (w Polsce 0,34%)
Polityka rynku pracy
– statystyki 2010
10
19
19
19
MODEL FLEXICURITY
Flexicurity
Flexicurity = flexibility + security
Elastyczny rynek pracy i bezpieczeństwo socjalne
Podejście duńskie, „złoty trójkąt” elastyczność rynku
pracy, ALMP, kształcenie ustawiczne
11
Założenia modelu
1. Zmiany w życiu zawodowym są płynne. Przejście do innego
zakładu pracy traktowane jest w kategoriach rozwoju
zawodowego.
2. Elastyczna organizacja pracy pozwala na godzenie pracy
z życiem zawodowym.
3. W przypadku utraty pracy pracownik ma poczucie
bezpieczeństwa: uzyskuje pomoc w uzyskaniu nowych
kwalifikacji i znalezieniu pracy.
4. Wszyscy pracownicy mają możliwość szkoleń i podnoszenia
kwalifikacji w ramach kształcenia ustawicznego (life-long
learning).