Programy Terapeutyczne - 2007

Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem

1

1. Nazwa programu:

LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO
(GIST) IMATINIBEM

2. Dziedzina medycyny:

Onkologia kliniczna

• 3. Dane dotyczące substancji czynnych finansowanych w ramach programu:

1) nazwa substancji czynnej

imatinib

2) postać farmaceutyczna, dawka:

kapsułki: 50mg, 100mg,
tabletki: 100mg, 400 mg

3)

dawkowanie:

400mg/dobę

4. Opis problemu zdrowotnego

ICD 10 (grupa rozpoznań obejmująca nowotwory podścieliska przewodu

pokarmowego)

Przebieg choroby.

Nowotwory podścieliska przewodu pokarmowego – gastrointestinal stromal tumors

(GIST) są nowotworami wywodzącymi się z tkanki mezenchymalnej. Komórki tych guzów

wykazują na swojej powierzchni ekspresję receptorów Kit, które są produktem białkowym

protoonkogenu c-Kit i posiadają aktywność kinazy tyrozynowej. W wyniku mutacji genu c-

Kit dochodzi do nadmiernej ekspresji receptora Kit (markerem, którego jest CD117), a co za

tym idzie nasilonej aktywacji kinazy tyrozynowej będącej przyczyną niekontrolowanej

proliferacji komórek i oporności na apoptozę. Przyjmuje się, że właśnie aktywacja Kit ma

istotne znaczenie w patogenezie, bowiem w większości złośliwych przypadków guzów

podścieliska (95%) obserwuje się ekspresję białka zmutowanego genu c-Kit.

Rokowanie.

Jedynym skutecznym leczeniem jest zabieg operacyjny. Do 5% przypadków

krótkotrwale odpowiada na chemioterapię. GIST nieoperacyjne lub z przerzutami są zwykle

oporne na konwencjonalną chemioterapię cytotoksyczną (dla doksorubicyny poniżej 5%).

Programy Terapeutyczne - 2007

Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem

2

Czas przeżycia dla chorych z guzami z przerzutami wynosi 20 miesięcy, a dla chorych z

miejscową wznową waha się od 9 do 12 miesięcy.

Epidemiologia

Z danych szacunkowych wiadomo, że guzy GIST występują z częstością 10-20

zachorowań/10

6

/rok i stanowią około 0,2% wszystkich guzów przewodu pokarmowego.

Występują pierwotnie (60-90%) w żołądku i jelicie cienkim z przerzutami do wątroby i

otrzewnej. W ok. 10-30% są złośliwe. Najczęściej dotyczą chorych w 6-8 dekadzie życia. W

Polsce w ciągu roku rejestruje się 400-700 nowych przypadków GIST, z tego 120-200 ma

charakter złośliwy.

5. Opis działania leku

Imatinib uważany jest za przedstawiciela nowej grupy leków przeciwnowotworowych,

korygujących zaburzenia na poziomie molekularnym, którym to zaburzeniom przypisuje się

istotny udział w patogenezie nowotworu. Imatinib kompetycyjnie blokuje miejsce wiązania

ATP kinaz tyrozynowych (głównie związanych z BCR-ABL, ale także z c-KIT i PDGF –

platelet-derived growth factor), co w konsekwencji prowadzi do zahamowania fosforylacji

białek biorących udział w przekazywaniu sygnałów komórkowych. Przyjmuje się, że imatinib

może także blokować aktywność konstytutywnego receptora Kit, czyli aktywność kinazy

tyrozynowej, w komórkach guzów podścieliska przewodu pokarmowego. W badaniach

eksperymentalnych wykazano, że imatinib hamuje proliferację i prowadzi do apoptozy

komórek wykazujących ekspresję Kit. W Polsce imatinib został zarejestrowany ze

wskazaniem do leczenie chorych dorosłych ze złośliwymi, Kit (CD117) pozytywnymi guzami

podścieliska przewodu pokarmowego nieoperacyjnymi lub z przerzutami.

6. Zamierzony efekt terapeutyczny,

• wydłużenie czasu do progresji choroby;

• poprawa jakości życia chorych dorosłych ze złośliwymi guzami podścieliska przewodu
pokarmowego.

7. Kryteria włączenia do programu,

Do leczenia imatinibem kwalifikują się chorzy spełniający następujące kryteria:

Programy Terapeutyczne - 2007

Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem

3

• rozpoznanie: histologicznie potwierdzony guz przewodu pokarmowego (GIST):

• udokumentowana badaniem immunohistochemicznym ekspresja antygenu CD117;

• potwierdzone w badaniu tomografii komputerowej jamy brzusznej, nieoperacyjne

nawroty guzów po leczeniu chirurgicznym w postaci mnogich przerzutów do wątroby
lub rozsiew śródotrzewnowy;

• wiek: powyżej 18 roku życia;

• stan ogólny wg skali WHO 0-1;

• prawidłowe wyniki badań czynności wątroby i nerek.

8. Kryteria wykluczenia z programu,

• wystąpienie objawów nadwrażliwości na imatinib;

• toksyczność wg skali WHO ≥ 3 (zwłaszcza 3-krotny wzrost stężenia bilirubiny, 5-

krotny wzrost aktywności aminotransferaz wątrobowych, ciężka niedokrwistość,

neutropenia lub małopłytkowość);

• stan sprawności 2- 4 wg WHO;

• brak skuteczności po 3 miesiącach stosowania leku;

• progresja choroby w trakcie stosowania leku.

9. Monitorowanie wyników leczenia,

Obejmuje ocenę odpowiedzi na leczenie oraz nasilenia działań niepożądanych leku (ocena

toksyczności wg skali WHO). Badanie należy przeprowadzać w trakcie każdej wizyty

chorego - nie rzadziej niż raz na 4 tygodnie.

Badanie podmiotowe i przedmiotowe.

• badanie ogólne;

• podstawowe badania biochemiczne (z uwzględnieniem aktywności transaminaz
wątrobowych, stężenia bilirubiny, aktywności fosfatazy zasadowej);

• morfologię krwi z rozmazem;

• tomografia komputerowa.

Programy Terapeutyczne - 2007

Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem

4

Badanie przedmiotowe należy przeprowadzać w trakcie każdej wizyty chorego i

rzadziej niż raz na 4 tygodnie, natomiast badanie tomografią komputerową należy

wykonywać co 2 miesiące w ciągi pierwszych 6 miesięcy leczenia i następnie co 3

miesiące

10. Monitorowanie wyników programu

W indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta należy umieścić następujące

informacje dotyczące programu:

• informację dotyczącą wyników monitorowania leczenia;

• informację na temat zakończenia leczenia i osiągniętego efektu terapeutycznego.

Monitorowanie wyników programu obejmuje zbieranie i przekazywanie do Oddziału

Wojewódzkiego Funduszu następujących danych:

• PESEL chorego;

• rozpoznanie choroby podstawowej;

• wskazania do leczenia imatinibem;

• datę rozpoczęcia leczenia;

• datę zakończenia leczenia;

• informację o przyczynie zakończenia leczenia;

• zastosowane dawkowanie imatinibu;

• informację o sumarycznej dawce imatinibu wykorzystanej w leczeniu (ilość leku podana
w rachunku narastającym od początku leczenia);

• ocenę wyników leczenia (wg skali WHO dla zmian mierzalnych);

• stopień nasilenia działań niepożądanych (toksyczność wg skali WHO);

• ocenę osiągniętych punktów końcowych;

• uzyskany czas przeżycia (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);

• uzyskany czas do progresji (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w
programie);

• ocenę poprawy jakości życia chorego

Co 6 miesięcy prowadzonego leczenia Świadczeniodawca jest zobowiązany do przekazania

powyższych danych do oddziału wojewódzkiego Funduszu.

określenie czasu leczenia w programie.

Programy Terapeutyczne - 2007

Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) imatinibem

5

Kryteria wyłączenia pacjenta z programu wyznaczają czas leczenia.

11. Warunki Realizacji Programu:

Warunki lokalowe oraz wyposażenie:

Oddział/pododdział onkologii klinicznej lub poradnia onkologiczna/chemioterapii

z

możliwością stałego monitorowania skuteczności stosowanej terapii oraz diagnozowania i

leczenia działań niepożądanych (z uwzględnieniem możliwości przeprowadzenia

konsultacji kardiologicznej)

• pracownia tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego – lub

możliwość zlecania badania poza ośrodkiem;

• pracownia USG, Rtg; EKG;

• laboratorium z możliwością przeprowadzenia następujących badań:

o

badania biochemiczne krwi;

o

morfologia krwi z rozmazem;

o

badanie immunohistochemiczne na obecność antygenu CD117;

Kwalifikacje personelu

•

co najmniej 2 lekarzy specjalistów z zakresu onkologii klinicznej;

• co najmniej 2 pielęgniarki przeszkolone w zakresie podawania cytostatyków;

• Sugerowana współpraca z psychologiem klinicznym