BUDOWNICTWO 

KOMUNIKACYJNE

Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska

Politechnika Rzeszowska

mgr in

ż

. Krzysztof KOŁODZIEJ

Wprowadzenie.

Wymagania ogólne dla dróg.

Literatura

• Dziennik ustaw nr 43 poz. 430. 

Rozporządzenie Ministra Transportu i 
Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w 
sprawie warunków technicznych, jakim 
powinny odpowiadać drogi publiczne ich 
usytuowanie

• S. Rolla, M. Rolla, W. Żarnoch Budowa dróg 

cz.1 i 2.

• J. Kukiełka, A. Szydło Projektowanie i budowa 

dróg.

Droga

• Budowla wraz z drogowymi obiektami 

inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, 
stanowiącą całość techniczno-użytkową, 
przeznaczona do prowadzenia ruchu 
drogowego, zlokalizowana w pasie drogowym

Wytyczenie trasy drogowej 

(trasowanie)

• Jest to określenie położenia drogi. Powinno 

zawierać w sobie elementy przestrzenne takie 
jak:

 plan sytuacyjny,

 przekrój podłużny,

 przekrój poprzeczny.

• Trasowanie realizuje się poprzez połączenie 

wielu elementów projektowania, 
wyznaczonych na podstawie ustalonej 
prędkości projektowej.

Plan sytuacyjny

• Wykonywany najczęściej w skali 1:5000 lub 

1:2000.

• Projektowaną drogę określa się na planie za 

pomocą osi drogi, szerokości korony drogi, 
elementów trasy (punktów głównych trasy)     
i punktów hektometrowych.

• Na planie należy podać wszystkie inwestycje 

towarzyszące (urządzenia drogowe i budowle 
inżynierskie: mosty, dodatkowe pasy ruchu 
powolnego, itp.).

O

ś

drogi

• Oś drogi jest krzywą przestrzenną, której rzut 

na płaszczyznę poziomą jest osią drogi w 
planie, natomiast rzut na płaszczyznę pionową
stanowi przekrój podłużny drogi czyli 
niweletę.

• Oś drogi w planie może składać się z:

 odcinków prostych,

 odcinków krzywoliniowych.

Odcinki proste

• Prosta jest najkrótszym połączeniem dwóch 

punktów.

• Przez długi czas uważano,  że drogi należy 

projektować z jak najdłuższymi odcinkami 
prostymi.

• Obecnie długie odcinki prostych nie są

stosowane, ze względu na negatywny wpływ 
na warunki jazdy.

Zbyt długie odcinki proste:

• powodują zmniejszenie uwagi kierowców podczas 

przejazdu monotonną trasą,

• nie dopasowują się dobrze do krajobrazu 

(szczególnie na terenach górzystych), 

• długie odcinki proste nużą i męczą kierowców, 
• zwiększają niebezpieczeństwo olśnienia i oślepiania 

kierowców w nocy przez pojazdy jadące z przeciwka, 

• utrudniają oszacowanie odległości i prędkości innych 

pojazdów,

• sprzyjają rozwijaniu nadmiernych prędkości, jako 

wynik dążenia do skrócenia czasu przejazdu na 
monotonnym odcinku.

Odcinki krzywoliniowe

• Łuk kołowy

• Krzywe przejściowe

 klotoida,

 krzywa Bossa,

 krzywa Grabowskiego,

 krzywa esowa,

 krzywa owalna,

Łuk kołowy

• Łuk kołowy służy do połączenia dwóch 

prostych przy zmianie kierunku drogi. 

• Im większa jest prędkość jazdy, tym większy 

powinien być promień łuku.

• Powinno się unikać projektowania krótkich 

łuków między długimi prostymi, tak samo jak 
krótkich prostych wstawek między długimi 
łukami - zakłóca to płynny przebieg trasy.

• Krzywa koszowa to połączenie kilku łuków 

kołowych o różnych promieniach.

Krzywa przej

ś

ciowa

• umożliwiać przy przejściu z jednej krzywej na 

drugą zmianą wartości przyśpieszenia 
odśrodkowego, występującej przy jeździe na 
łuku,

• spełniać rolę odcinka przejściowego, na 

którym występuje zmiana przechyłki jezdni, 

• zapewniać płynny przebieg trasy dzięki 

stopniowej zmianie krzywizny i służyć przez to 
optycznemu prowadzeniu trasy,

Klasa drogi

• Jest to przyporządkowanie drodze 

odpowiednich parametrów technicznych, 
wynikających z jej cech funkcjonalnych.          
W celu określenia wymagań technicznych        
i użytkowych wprowadzono 7 klas dróg.

Klasy dróg w Polsce

• A

– autostrady

• S

– ekspresowe

• GP

– główne ruchu przyspieszonego

• G

– główne

• Z

– zbiorcze

• L 

– lokalne

• D

– dojazdowe

Kategorie dróg publicznych

• Kategoria drogi wynika z jej funkcji w sieci 

drogowej Polski. Każda kategoria drogi ma 
przyporządkowaną odpowiednią klasę drogi

 Drogi krajowe – A, S, GP, [G]

 Drogi wojewódzkie – [GP], G, Z

 Drogi powiatowe – G, Z, [L]

 Drogi gminne – [Z], L, D

Oznaczenia dróg publicznych

Autostrada

litera A i liczba jedno lub dwucyfrowa

Oznaczenia dróg publicznych

Droga ekspresowa

litera S i liczba jedno lub dwucyfrowa

Oznaczenia dróg publicznych

Droga krajowa

liczba jedno lub dwucyfrowa

Oznaczenia dróg publicznych

Droga wojewódzka

liczba trzycyfrowa

Oznaczenia dróg publicznych

Droga powiatowa

1214R

liczba czterocyfrowa i wyró

ż

nik 

województwa (R – dla podkarpacia)

Oznaczenia dróg publicznych

Droga gminna

104763R

liczba sze

ś

ciocyfrowa i wyró

ż

nik 

województwa (R – dla podkarpacia)

Pr

ę

dko

ść

projektowa V

p

• Jest to parametr techniczno-ekonomiczny, 

któremu są przyporządkowane graniczne 
wartości elementów drogi, proporcje między 
nimi oraz zakres wyposażenia drogi.

Warto

ść

pr

ę

dko

ś

ci projektowej zale

ż

y od:

• Klasy drogi

• Rodzaju terenu przez który przebiega droga:

 Teren zabudowany

 Poza terenem zabudowanym

Teren zabudowy

• Jest to teren leżący w otoczeniu drogi, na 

którym dominują obszary o miejskich 
zasadach zagospodarowania, wymagające 
urządzeń infrastruktury technicznej, lub 
obszary przeznaczone pod takie 
zagospodarowanie w miejscowym planie 
zagospodarowania przestrzennego.

Pr

ę

dko

ść

projektow

ą

ustalamy wg §12.1. Dz. U.

30

40 
30

60 
50 
40

60 
50

70 
60

80 
70 

60

1

Na terenie 
zabudowy

40 
30

50 
40

60 
50 
40

70 
60 
50

100 

80 
70 
60

120

2

100 

80

120 
100 

80

1

Poza 
terenem 
zabudowy

D

L

Z

G

GP

S

A

Klasa 
drogi

1

Dopuszcza si

ę

przy usytuowaniu drogi na obszarze intensywnie 

zurbanizowanym,

2 

Mo

ż

na stosowa

ć

na dwujezdniowej drodze.

Pr

ę

dko

ść

miarodajna V

m

• Parametr odwzorowujący prędkość

samochodów osobowych w ruchu 
swobodnym na drodze, służący do ustalania 
wartości elementów drogi, które ze względu 
na bezpieczeństwo ruchu powinny być
dostosowane do tej prędkości.

• Prędkość miarodajną określamy dla dróg klasy 

G i wyższych. Drogi klasy Z, L, D nie mają
prędkości miarodajnej.

Wyznaczenie pr

ę

dko

ś

ci miarodajnej

• Na dwujezdniowej drodze poza terenem 

zabudowy ustalana na podstawie prędkości 
projektowej:

 V

m

– prędkość miarodajna [km/h]

 V

p

– prędkość projektowa [km/h]

Wyznaczenie pr

ę

dko

ś

ci miarodajnej

• Na dwupasowej drodze dwukierunkowej poza 

terenem zabudowy ustalana na podstawie 
tabeli w rozporządzeniu (§13.1.2 Dz.U.)):

Wyznaczenie pr

ę

dko

ś

ci miarodajnej

• Na drodze na terenie zabudowy:

 jeżeli jezdnia nie jest ograniczona krawężnikami:

 jeżeli jezdnia jest ograniczona z jednej lub z obu 

stron krawężnikami:



V

o

– największa dopuszczalna prędkość samochodów 

osobowych na drodze, ograniczona znakiem lub 
dopuszczona przepisami [km/h]

Pr

ę

dko

ść

miarodajna

• Powinna być co najmniej równa prędkości 

projektowej drogi i nie większa od niej o 
więcej niż 20 km/h

Kr

ę

to

ść

odcinka drogi

• Stosunek sumy bezwzględnych wartości 

kątów zwrotu kierunków trasy drogi 
wyrażonych w stopniach do jego długości 
wyrażonej w kilometrach:

Jezdnia, pas ruchu

• Jezdnia – część drogi przeznaczona do ruchu 

pojazdów.

• Pas ruchu - każdy z podłużnych pasów jezdni 

wystarczający do ruchu jednego rzędu 
pojazdów wielośladowych. Szerokość pasa 
ruchu ustalamy na podstawie klasy drogi i 
rodzaju terenu, przez który przebiega droga

Szeroko

ść

pasa ruchu (§15.1. Dz.U.)

Poszerzenie pasa ruchu

• Szerokość każdego pasa ruchu powinna być

zwiększona na łuku kołowym w planie. Zmiana 
szerokości jezdni powinna być wykonana na 
krzywej przejściowej, prostej przejściowej lub 
na łuku kołowym o większym promieniu, jeżeli 
jest to krzywa koszowa, w sposób płynny bez 
widocznych załamań krawędzi jezdni.

• Wartość poszerzenia zależy od klasy drogi i 

wartości promienia łuku kołowego

Obliczanie poszerzenia

• 40/R – na drodze klasy Z i drogach wyższych klas, 

oraz na ulicy klasy L usytuowanej na obszarze 
przemysłowo handlowym lub na której odbywa się
zbiorowa komunikacja autobusowa

• 30/R – na drodze klasy D oraz innych niż wymienione 

wyżej drogi klasy L.

 R – promień łuku wyrażony w metrach.

• Obliczone poszerzenie zaokrąglamy do 5cm w górę.

• Nie stosujemy poszerzenia jeżeli obliczona wartość

jest mniejsza od 20cm.