DGP 2014 06 24 firma i prawo

Art. 16.

Michał Koralewski

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

FIRMA

i PRAWO

gazetaprawna.pl

TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

n
n

w.gazetaprawna.pl/oferta2014

1 27

tel. 22 761 31

Tego tygodnika

nie kupisz w kiosku!

www

zyskujesz

W prenumeracie DGP

Ustawa z 16 kwietnia 1993 r.

o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji

(część III ostatnia)

Rozdział 2 – cd.

[poprzednie części ukazały się w DGP nr 73
(3714) i nr 101 (3742)]

Czyny nieuczciwej

konkurencji

Art. 16.

[Niedozwolona reklama]

1. Czynem nieuczciwej konkurencji w zakre-
sie reklamy jest w szczególności:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa,
dobrymi obyczajami lub uchybiająca godno-
ści człowieka,
2) reklama wprowadzająca klienta w błąd
i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję
co do nabycia towaru lub usługi,

3) reklama odwołująca się do uczuć
klientów przez wywoływanie lęku, wyko-
rzystywanie przesądów lub łatwowierności
dzieci,
4) wypowiedź, która, zachęcając do naby-
wania towarów lub usług, sprawia wrażenie
neutralnej informacji,
5) reklama, która stanowi istotną ingeren-
cję w sferę prywatności, w szczególności
przez uciążliwe dla klientów nagabywanie
w miejscach publicznych, przesyłanie na
koszt klienta nie zamówionych towarów lub
nadużywanie technicznych środków przeka-
zu informacji,
6) (skreślony),
2. Przy ocenie reklamy wprowadzającej
w błąd należy uwzględnić wszystkie jej
elementy, zwłaszcza dotyczące ilości, jakości,
składników, sposobu wykonania, przydatno-
ści, możliwości zastosowania, naprawy lub

konserwacji reklamowanych towarów lub
usług, a także zachowania się klienta.
3. Reklama umożliwiająca bezpośrednio
lub pośrednio rozpoznanie konkuren-
ta albo towarów lub usług oferowanych
przez konkurenta, zwana dalej „reklamą
porównawczą”, stanowi czyn nieuczciwej
konkurencji, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi
obyczajami. Reklama porównawcza nie
jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeżeli
łącznie spełnia następujące przesłanki:
1) nie jest reklamą wprowadzającą w błąd,
o której mowa w ust. 1 pkt 2,
2) w sposób rzetelny i dający się zweryfiko-
wać na podstawie obiektywnych kryteriów
porównuje towary lub usługi zaspokajające
te same potrzeby lub przeznaczone do tego
samego celu,
3) w sposób obiektywny porównuje jedną lub
kilka istotnych, charakterystycznych, spraw-

dzalnych i typowych cech tych towarów
i usług, do których może należeć także cena,
4) nie powoduje na rynku pomyłek
w rozróżnieniu między reklamującym
a jego konkurentem, ani między ich towa-
rami albo usługami, znakami towarowymi,
oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi
oznaczeniami odróżniającymi,
5) nie dyskredytuje towarów, usług, dzia-
łalności, znaków towarowych, oznaczeń
przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróż-
niających, a także okoliczności dotyczących
konkurenta,
6) w odniesieniu do towarów z chronionym
oznaczeniem geograficznym lub chronioną
nazwą pochodzenia odnosi się zawsze do
towarów z takim samym oznaczeniem;
7) nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób
renomy znaku towarowego, oznaczenia
przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia

statnia z trzech części komen-

tarza do ustawy z 16 kwietnia

1993 r. o zwalczaniu nieuczci-

wej konkurencji (t.j. Dz.U.

z 2003 r. nr 153, poz. 1503

ze zm.; dalej: u.z.n.k.) poświęcona jest

omówieniu trzech grup zagadnień.

Pierwszą grupę stanowią kolejne czy-

ny nieuczciwej konkurencji. Tym razem

dotyczą one niedozwolonych praktyk

przedsiębiorców w zakresie reklamy oraz

szczególnych typów sprzedaży. Omówio-

ne zostaną zatem zarówno przypadki re-

klam sprzecznych z prawem oraz dobrymi

obyczajami, jak i zakazane i dozwolone

przypadki posługiwania się reklamą po-

równawczą. Ponadto przedmiotem rozwa-

żań będą czyny polegające na sprzedaży

premiowej, promocyjnej, lawinowej oraz

dyskontowej.

Drugą, niezwykle istotną grupę przepi-

sów, które zostały omówione w tej części

komentarza, stanowią regulacje dotyczące

odpowiedzialności cywilnoprawnej z ty-

tułu popełnionych czynów nieuczciwej

konkurencji. Normy te określają nie tylko

katalog roszczeń przysługujących poszko-

dowanym przedsiębiorcom, lecz także

ustanawiają podstawowe zasady docho-

dzenia odszkodowania lub inne sposo-

by usunięcia skutków naruszenia zasad

uczciwego obrotu. Wśród nich znalazły się

m.in. przepisy normujące przedawnienie

roszczeń, legitymację czynną do wystąpie-

nia ze stosownym powództwem czy też

rozkład ciężaru dowodu w toku postępo-

wania sądowego. W tej części omówione

również zostaną podstawowe zagadnienia

z zakresu konstruowania pozwów i pism

procesowych, a także możliwości uzyska-

nia zabezpieczenia przed wszczęciem wła-

ściwego postępowania sądowego. Zwłasz-

cza ta ostatnia możliwość może okazać

się bardzo istotna, a to z uwagi na metody

popełniania czynów zakazanych ustawą.

Częstokroć bowiem polegają one bądź na

ciągłym, bądź też wielokrotnym narusza-

niu cudzych praw do określonych ozna-

czeń, towarów, informacji lub wizerunku.

Ostatnia część komentarza została zaś

poświęcona zaprezentowaniu sankcji kar-

nych, którymi zagrożone jest popełnienie

niektórych spośród czynów nieuczciwej

konkurencji. Ustawa w rozdziale 4 kon-

struuje przesłanki aż ośmiu przestępstw

powiązanych z opisanymi w niej zacho-

waniami nieuczciwej konkurencji. Więk-

szość z nich stanowi występki, do których

zastosowanie znajdują przepisy proce-

dury karnej. Pozostałe zaś przestępstwa

zostały stypizowane jako wykroczenia,

objęte łagodniejszą represją karnoprawną.

Wszystkie z tychże czynów zabronionych

ścigane są na wniosek lub żądanie osoby

uprawnionej. Oznacza to, że dopiero ak-

tywność tych osób doprowadzi do wszczę-

cia postępowania karnego, które – po

złożeniu wniosku – toczyć się będzie już

z urzędu na zasadach określonych w usta-

wie z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postę-

powania karnego (t.j. Dz.U. z 1997 r. nr 89,

poz. 555 ze zm., dalej: k.p.k.) albo w ustawie

z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowa-

nia w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 395 ze zm.; dalej: k.p.s.w.). Po-

wyższe wynika z faktu, że omawiana usta-

wa, w zakresie przepisów proceduralnych,

ogranicza się wyłącznie do wskazania try-

bu wszczęcia postępowania.

Komentowana ustawa stanowi ważne

narzędzie służące prawnej regulacji ryn-

ku w zakresie zasad uczciwej konkuren-

cji pomiędzy przedsiębiorcami. Wielość,

a niekiedy i pospolitość czynów przez nią

zabronionych, a także dotkliwe sankcje cy-

wilnoprawne oraz karne sprawiają, że jej

przepisy powinny być powszechnie znane

przez przedsiębiorców.

(tekst jednolity: Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503 oraz zmiany: Dz.U. z 2004 r. nr 96, poz. 959; nr 162, poz. 1693; nr 172, poz. 1804; Dz.U. z 2005 r.

nr 10, poz. 68; Dz.U. z 2007 r. nr 171, poz. 1206; Dz.U. z 2009 r. nr 201, poz. 1540)

Michał Koralewski

radca prawny,
wspólnik zarządzający
w Kancelarii Radców
Prawnych Legitus s.c.
w Gdańsku

Wtorek

24 czerwca 2014

nr 120 (3761)

tygodnik dla prenumeratorów

KOMENTARZE

FIRMA

i PRAWO

PRAWO

gazetaprawna.pl

TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI

– BAZA PUBLIKACJI

Dotychczas w dodatku Firma i Prawo

komentowaliśmy ustawy:

z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności

gospodarczej

z 5 lipca 2001 r. o cenach

z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych

osobowych

z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze

z 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów

rolnych i leśnych

z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze

Sądowym

z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty

w transakcjach handlowych

z 14 grudnia 2012 r. o odpadach

z 12 grudnia 2012 r. o ogólnym

bezpieczeństwie produktów

Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz

go w dotychczasowych wydaniach DGP

na www.edgp.gazetaprawna.pl

w g

gazetaprawna.pl/o

azetapra

fferta201

1 27

tell. 22 761 31

Tego tygodnika

ego tygodnika

nie kupisz w kiosku!

www

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

odróżniającego konkurenta ani też chro-
nionego oznaczenia geograficznego lub
chronionej nazwy pochodzenia produktów
konkurencyjnych;
8) nie przedstawia towaru lub usługi jako
imitacji czy naśladownictwa towaru lub
usługi opatrzonych chronionym znakiem
towarowym, chronionym oznaczeniem
geograficznym lub chronioną nazwą pocho-
dzenia albo innym oznaczeniem
odróżniającym.
4. Reklama porównawcza związana z ofertą
specjalną powinna, w zależności od jej
warunków, jasno i jednoznacznie wskazywać
datę wygaśnięcia tej oferty lub zawierać
informację, że oferta jest ważna do czasu
wyczerpania zapasu towarów bądź zaprze-
stania wykonywania usług, a jeżeli oferta
specjalna jeszcze nie obowiązuje, powinna
wskazywać również datę, od której specjal-
na cena lub inne szczególne warunki oferty
będą obowiązywały.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Przepisy komentowanego artykułu typizują

czyny nieuczciwej konkurencji w zakre-

sie reklamy. Prócz reklamy niedozwolonej,

o której mowa w ust. 1–2, ustawodawca

uregulował również reklamę porównawczą

(ust. 3), w tym jej szczególny rodzaj w po-

staci reklamy porównawczej odnoszącej

się do ofert promocyjnych (ust. 4).

Pozornie zakres przedmiotowy omawia-

nego artykułu mógłby krzyżować się z in-

nymi czynami nieuczciwej konkurencji,

o których mowa w art. 10 (wprowadzają-

ce w błąd oznaczenie towarów lub usług)

oraz art. 14 u.z.n.k. (rozpowszechnianie

nieprawdziwych lub błędnych informa-

cji). Tak jednak nie jest, w obu bowiem ze

wskazanych przepisów penalizowane są

zachowania przedsiębiorcy odnoszące się

do informacji handlowych. Te zaś należy

odróżnić od reklam. Informacja handlowa

stanowi obiektywną formę przekazu pew-

nych danych, parametrów lub wiadomości.

Reklamę od informacji handlowej odróż-

niają natomiast dwa elementy, którymi

są inna treść oraz odmienny cel emisji. Po

pierwsze niesie ona ze sobą silny ładunek

emocjonalny, a informacje przez nią prze-

kazywane cechuje subiektywna ocena re-

klamowanych towarów lub usług. Nadto

częstym elementem reklamy jest zachwa-

lanie produktów. Po drugie reklamy nie

prezentują pełnych danych o jej przedmio-

cie, skupiając się na wyróżnieniu jego za-

let. Inny jest także cel reklamodawcy. Tego

typu ogłoszenia handlowe mają bowiem za

zadanie zachęcać potencjalnych klientów

do zakupu reklamowanych przedmiotów,

nie zaś wypełniać ustawowe obowiązki

informacyjne nałożone na producentów

i sprzedawców. Reklamą jest zatem każda

wypowiedź skierowana do potencjalnych

konsumentów, odnosząca się do towarów

lub usług, a także do przedsiębiorcy oferu-

jącego towary lub usługę, mająca na celu

zachęcenie i skłonienie adresatów do na-

bywania towarów lub korzystania z usług.

Zachęta może być wyrażona bezpośrednio,

np. poprzez użycie określeń odpowiadają-

cych konkretnym czynnościom, w wyniku

których nastąpi zbyt towarów lub usług,

albo pośrednio – przez stworzenie suge-

stywnego obrazu towarów i usług, a także

samego przedsiębiorcy w stopniu nasuwa-

jącym adresatom nieodpartą chęć nabycia

towarów lub usług (zob. wyrok Sądu Naj-

wyższego z 26 stycznia 2006 r., sygn. akt

V CSK 83/05, LEX nr 191239).

Zakres oddziaływania przedmiotowej re-

gulacji uległ znacznej zmianie wraz z wej-

ściem w życie ustawy z 23 sierpnia 2007 r.

o przeciwdziałaniu nieuczciwym prakty-

kom rynkowym (Dz.U. nr 171, poz. 1206;

dalej: u.p.n.p.r.). Jak już była o tym mowa

w komentarzu do art. 1 u.z.n.k. (DGP nr 73

z 15 kwietnia 2014 r.), ustawa ta usunęła

z tegoż artykułu odniesienie do ochrony

praw konsumentów. Wynika to z faktu, że

przedmiotowy akt prawny poświęcony jest

w całości zwalczaniu zakazanych postępo-

wań rynkowych w odniesieniu do tej grupy

nabywców. Określa on także niedozwolone

praktyki w zakresie reklamy, w szczegól-

ności zaś zakazując reklamy przynęty oraz

kryptoreklamy, o czym niżej.

W praktyce zatem przepisy komentowanej

u.z.n.k. chronić będą przed niedozwoloną

reklamą w stosunkach profesjonalnych

(B2B, z ang. business to business). Konsu-

menci zaś stosownej ochrony będą mogli

dochodzić na gruncie u.p.n.p.r.

Sprzeczność z prawem

Pierwszym typem reklamy stanowiącej

czyn nieuczciwej konkurencji jest ogło-

szenie zawierające treści zakazane prze-

pisami innych aktów prawnych. Czynami

takimi są również reklamy wymienione

w dalszej części art. 16 u.z.n.k., jednakże

na mocy odmiennych przesłanek wska-

zanych w ustawie. Dlatego też kryterium

niezgodności z prawem należy rozumieć

w ten sposób, że dotyczy to sprzeczności

z postanowieniami innych aktów ustawy.

Tych zaś w polskim porządku prawnym

nie brakuje, najważniejsze z nich zakazują

bądź ograniczają emitowania reklam od-

noszących się lub polegających m.in. na:

– propozycji nabycia produktu po określo-

nej cenie, bez ujawniania, że przedsię-

biorca może mieć uzasadnione podstawy,

aby sądzić, że nie będzie w stanie dostar-

czyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy

dostawy tych lub równorzędnych pro-

duktów po takiej cenie, przez taki okres

i w takich ilościach, jakie są uzasadnione,

biorąc pod uwagę produkt, zakres rekla-

my produktu i oferowaną cenę – jest to

reklama przynęta zakazana przez art. 7

pkt 5 u.p.n.p.r.;

– wykorzystywaniu treści publicystycznych

w środkach masowego przekazu w celu

promocji produktu w sytuacji, gdy przed-

siębiorca zapłacił za tę promocję, a nie

wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów

lub dźwięków łatwo rozpoznawalnych

przez konsumenta – jest to kryptorekla-

ma zakazana przez art. 7 pkt 11 u.p.n.p.r.,

chodzi tutaj o przypadki takie jak arty-

kuł w gazecie, który z pozoru stanowić

może obiektywny tekst dziennikarski,

a w praktyce jest materiałem promocyj-

nym, subiektywnie zachwalającym okre-

ślony produkt lub przedsiębiorcę. Dlatego

wszelkie tego typu publikacje wymagają

wyraźnego oddzielenia od materiałów

typowo publicystycznych;

– bezwzględnym zakazie reklamowania na-

pojów alkoholowych, za wyjątkiem piwa.

Przy czym ten ostatni napój alkoholowy

może być reklamowany tylko na zasa-

dach przewidzianych w art. 13

ustawy

z 26 października 1982 r. o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoho-

lizmowi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze

zm.), zakaz ten obejmuje także reklamy

odmiennych produktów lub usług, któ-

rych nazwa lub sposób przedstawienia

wywoływać mogą skojarzenia z napojami

alkoholowymi;

– reklamowaniu i promocji wyrobów tyto-

niowych, rekwizytów tytoniowych i pro-

duktów imitujących wyroby lub rekwi-

zyty tytoniowe oraz symboli związanych

z używaniem tytoniu, a także sponsoro-

wania przez firmy tytoniowe działalno-

ści sportowej, kulturalnej, oświatowej,

zdrowotnej i społeczno-politycznej oraz

eksponowania w punktach sprzedaży

przedmiotów imitujących opakowania

wyrobów tytoniowych – zakaz ten wy-

nika z art. 8 ustawy z 9 listopada 1995 r.

o ochronie zdrowia przed następstwami

używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

(Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 ze zm.);

– reklamie niektórych produktów leczni-

czych, a także kierowania do osób upraw-

nionych do wystawiania recept oraz osób

prowadzących obrót produktami lecz-

niczymi reklamy produktu leczniczego

polegającej na wręczaniu, oferowaniu

i obiecywaniu korzyści materialnych,

prezentów i różnych ułatwień, nagród,

wycieczek oraz organizowaniu i finanso-

waniu spotkań promocyjnych produktów

leczniczych, podczas których przejawy

gościnności wykraczają poza główny cel

tego spotkania, o ile wartość przedmio-

tów nie przekracza kwoty 100 złotych

i są one związane z praktyką medycz-

ną lub farmaceutyczną oraz opatrzone

znakiem reklamującym daną firmę lub

produkt leczniczy – wynika to z art. 56–

58 ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo

farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 45,

poz. 271 ze zm.);

– rozpowszechnianiu ogłoszeń o odpłat-

nym zbyciu, nabyciu lub pośredniczeniu

w odpłatnym zbyciu lub nabyciu komó-

rek, tkanek i narządów w celu ich prze-

szczepiania – zakaz ten został umiesz-

czony w art. 43 ustawy z 1 lipca 2005 r.

o pobieraniu, przechowywaniu i prze-

szczepianiu komórek, tkanek i narządów

(Dz.U. nr 169, poz. 1411 ze zm.);

– reklamie i promocji substancji psycho-

tropowych lub środków odurzających,

a także środków spożywczych lub innych

produktów przez sugerowanie, że posia-

dają one działanie takie jak substancje

psychotropowe lub środki odurzające lub

ich użycie, nawet niezgodne z przezna-

czeniem, może powodować skutki takie

jak skutki działania substancji psychotro-

powych lub środków odurzających – co

wynika z art. 20 ustawy z 9 lipca 2005 r.

o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 124). Zakaz ten obejmuje

nie tylko substancje kwalifikowane, jako

narkotyki, lecz także wszelkie inne środki

o analogicznym działaniu.

Prócz wskazanych powyżej zakazów wyni-

kających wprost z ustaw szczególnych, sto-

sowne postanowienia odnoszące się wprost

do zakazów i ograniczeń reklam zamiesz-

czanych w środkach masowego przekazu

znajdują się w ustawie z 29 grudnia 1992 r.

o radiofonii i telewizji (t.j. Dz.U. z 2011 r.

nr 43, poz. 226 ze zm.; dalej u.r.t.), oraz usta-

wie z 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe

(t.j. Dz.U. z 1984 r. nr 5, poz. 24 ze zm.)

Naruszenie dobrych obyczajów

Na wstępie należy odróżnić rozumienie

pojęcia dobrych obyczajów na gruncie ko-

mentowanego przepisu oraz art. 3 ust. 1

u.z.n.k. Mianowicie przyjmuje się, że ter-

min ten zastosowany w art. 16 u.z.n.k. od-

nosić należy wyłącznie do dobrych oby-

czajów w zakresie reklamy i promocji, gdy

tymczasem dobre obyczaje z art. 3 u.z.n.k. są

elementem klauzuli generalnej, pozwala-

jącej na uznanie za czyn nieuczciwej kon-

kurencji zachowań innych niż stypizowane

w przepisach komentowanej ustawy (zob.

M. Sieradzka, M. Zdyb, „Ustawa o zwalcza-

niu nieuczciwej konkurencji. Komentarz”,

Warszawa 2010).

Przez dobre obyczaje należy rozumieć

utrwalone reguły i zasady uczciwego postę-

powania w obrocie gospodarczym, zarówno

względem kontrahentów profesjonalnych,

jak również konsumentów. Nawiązują one

do etosu uczciwości i rzetelności kupieckiej

oraz poszanowania innych uczestników

rynku w ramach uczciwej walki konku-

rencyjnej.

Dobre obyczaje narusza zatem reklama,

która wywołuje u przeciętnego odbiorcy

przeświadczenie o istnieniu faktów, które

w rzeczywistości nie istnieją. Nieuczciwą

reklamą, a tym samym reklamą sprzeczną

z dobrymi obyczajami – jest reklama, która,

wykorzystując usprawiedliwioną okoliczno-

ściami łatwowierność odbiorcy oraz prze-

ciętną nieumiejętność skomplikowanego

kojarzenia i wnioskowania na podstawie

tekstu eksponującego treści pożądane przez

reklamującego, wywołuje u przeciętnego

odbiorcy przeświadczenie o istnieniu fak-

tów, które w rzeczywistości nie mają miej-

sca, i przez to wywołuje odczucie zawodu,

zlekceważenia czy wręcz oszukania.

Przykładem takiej reklamy może być

reklama firmy ubezpieczeniowej, która

eksponowała wizerunek agentów funk-

cjonujących w warunkach zwykłego

sposobu ubezpieczeń jako osób zrozpa-

czonych, chciwych, wzbudzających nie-

chęć (tak ocenił Sąd Najwyższy w wyroku

z 25 maja 2012 r., sygn. akt I CSK 498/11,

LEX nr 1212800). Innym przykładem jest

oznaczanie wprowadzanego na rynek

towaru nazwą, która może wywoływać

u klientów przeświadczenie o jego toż-

samości z cieszącym się już renomą in-

nym produktem tego samego rodzaju. Po-

dobnie oceniać należy reklamy pozornie

zachwalające określony towar, chociaż

w powszechnym odbiorze wiadomym

jest, że reklama odwołuje się do innych

produktów, co do których wprowadzono

zakaz lub ograniczenie w zakresie pro-

mocji (np. produktów alkoholowych lub

tytoniowych). Przepis ten może zostać

także naruszony przez reklamę wyśmie-

wającą konkurencję, wytykającą jej do-

mniemane wady, sugerującą stosowanie

niewłaściwych technologii bądź przesta-

rzałego sprzętu.

Uchybienie godności człowieka

Godność człowieka jest przyrodzoną i nie-

zbywalną wartością rangi konstytucyjnej,

która stanowi podstawę wszelkich praw

i wolności. Wynika z niej szacunek do oso-

by i jej poglądów, a także uczuć.

Reklamą naruszającą godność ludzką

będzie zatem przekaz odwołujący się do

skrajnych emocji bądź obrazów mogących

godzić w czyjeś poglądy i przekonania. Za

takie uznane być mogą zatem reklamy

pokazujące przemoc, nienawiść rasową,

zawierające treści dyskryminujące ze

względu na rasę, płeć i narodowość, ob-

raźliwe wobec wierzeń religijnych, a także

zachęcające do postępowania szkodzącego

środowisku czy też nadużywające treści

seksualnych (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb,

„Ustawa…”).

Najczęściej w tym zakresie zdarzają się

reklamy odwołujące się do eksponowania

treści seksualnych, zwłaszcza walorów ko-

biecego ciała, w marketingu produktów

nieadresowanych do kobiet. Innym przy-

kładem będą kampanie wykorzystujące

wizerunek ludzkiego cierpienia, a także

zawierające krzywdzące stereotypy raso-

we bądź płciowe.

Wprowadzenie w błąd

Nie każda reklama wprowadzająca w błąd

uznana będzie za czyn nieuczciwej kon-

kurencji. Aby tak się stało, niezbędne jest

ziszczenie się także drugiego warunku,

polegającego na jej możliwym wpływie na

decyzję klienta co do nabycia towaru lub

usługi. Przekaz, który nie będzie miał ta-

kiego oddziaływania, a zwłaszcza taki, któ-

ry odbiorcy od początku rozpoznają jako

nieprawdziwy, nie będzie zatem naruszał

art. 16 u.z.n.k.

Wprowadzenie w błąd może dotyczyć

w szczególności ilości, jakości, składni-

ków, sposobu wykonania, przydatności,

możliwości zastosowania, naprawy lub

konserwacji reklamowanych towarów

lub usług, a także zachowania się klien-

ta. Wprowadzenie w błąd może polegać

także na pominięciu w reklamie istotnej

dla odbiorcy informacji, za którą należy

uznać w szczególności cenę towaru. Ana-

logicznie traktować należy wszelkiego

rodzaju manipulacje na gruncie wyżej

wymienionych cech produktów lub usług,

polegające na przykład na podawaniu cen

nieuwzględniających należnych podatków

czy też zawyżanie uprzednio obowiązu-

jących cen, aby te obecnie obowiązujące

ukazać jako promocyjne. Podobnie rzecz

się ma z praktyką wskazywania, że cena

została obniżona o określony procent,

gdy tymczasem pozostaje ona bez zmian

albo została obniżona w mniejszym za-

kresie, a także sugerowaniem, że część

produktu lub produkt dodatkowy (tzw.

gratis) oferowane są za darmo, gdy fak-

tycznie ich wartość została już wliczona

w cenę. Będą to zatem zarówno przeka-

zy nieprawdziwe, jaki i dwuznaczne lub

niepełne.

Drugą z przesłanek omawianego czynu

jest możliwy wpływ takiej reklamy na de-

cyzję klienta o zakupie towaru lub usłu-

gi. Nie chodzi tutaj o faktyczne jego na-

bycie, a już o same prawdopodobieństwo

wywołania pożądanego przez reklamo-

dawcę efektu. Oceniając, czy taka moż-

liwość zachodzi, należy brać pod uwagę

model przeciętnego nabywcy danego asor-

tymentu. Dodatkowo należy pamiętać,

że w przypadku obrotu profesjonalnego

przedsiębiorcy zobowiązani są do zacho-

wania szczególnej staranności w wyborze

kontrahenta (zob. art. 355 par. 2 ustawy

z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny;

t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.)

Od klienta można zatem wymagać odpo-

wiedniego poziomu wiedzy o nabywanym

produkcie i jego cechach. Nie może on się

więc zasłaniać niewiedzą lub niedoświad-

czeniem w takim zakresie jak konsument.

W błąd wprowadzać może również sposób

przedstawienia informacji prawdziwych.

Chodzi nie tylko o dobór różnych czcio-

nek bądź kolorów, lecz także stosowanie

tzw. gwiazdek czy też zamieszczanie wy-

jaśnień w miejscach słabo widocznych, np.

prenumerata

firma

i prawo

Redaktor prowadząca:
Joanna Pieńczykowska
joanna.pienczykowska@infor.pl

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

komentarz

Zakres przedmiotowy

Przepisy komentowanego artykułu typizują

czyny nieuczciwej konkurencji w zakre-

sie reklamy. Prócz reklamy niedozwolonej,

o której mowa w ust. 1–2, ustawodawca

uregulował również reklamę porównawczą

(ust. 3), w tym jej szczególny rodzaj w po-

staci reklamy porównawczej odnoszącej

się do ofert promocyjnych (ust. 4).

Pozornie zakres przedmiotowy omawia-

nego artykułu mógłby krzyżować się z in-

nymi czynami nieuczciwej konkurencji,

o których mowa w art. 10 (wprowadzają-

ce w błąd oznaczenie towarów lub usług)

oraz art. 14 u.z.n.k. (rozpowszechnianie

nieprawdziwych lub błędnych informa-

cji). Tak jednak nie jest, w obu bowiem ze

wskazanych przepisów penalizowane są

zachowania przedsiębiorcy odnoszące się

do informacji handlowych. Te zaś należy

odróżnić od reklam. Informacja handlowa

stanowi obiektywną formę przekazu pew-

nych danych, parametrów lub wiadomości.

Reklamę od informacji handlowej odróż-

niają natomiast dwa elementy, którymi

są inna treść oraz odmienny cel emisji. Po

pierwsze niesie ona ze sobą silny ładunek

emocjonalny, a informacje przez nią prze-

kazywane cechuje subiektywna ocena re-

klamowanych towarów lub usług. Nadto

częstym elementem reklamy jest zachwa-

lanie produktów. Po drugie reklamy nie

prezentują pełnych danych o jej przedmio-

cie, skupiając się na wyróżnieniu jego za-

let. Inny jest także cel reklamodawcy. Tego

typu ogłoszenia handlowe mają bowiem za

zadanie zachęcać potencjalnych klientów

do zakupu reklamowanych przedmiotów,

nie zaś wypełniać ustawowe obowiązki

informacyjne nałożone na producentów

i sprzedawców. Reklamą jest zatem każda

wypowiedź skierowana do potencjalnych

konsumentów, odnosząca się do towarów

lub usług, a także do przedsiębiorcy oferu-

jącego towary lub usługę, mająca na celu

zachęcenie i skłonienie adresatów do na-

bywania towarów lub korzystania z usług.

Zachęta może być wyrażona bezpośrednio,

np. poprzez użycie określeń odpowiadają-

cych konkretnym czynnościom, w wyniku

których nastąpi zbyt towarów lub usług,

albo pośrednio – przez stworzenie suge-

stywnego obrazu towarów i usług, a także

samego przedsiębiorcy w stopniu nasuwa-

jącym adresatom nieodpartą chęć nabycia

towarów lub usług (zob. wyrok Sądu Naj-

wyższego z 26 stycznia 2006 r., sygn. akt

V CSK 83/05, LEX nr 191239).

Zakres oddziaływania przedmiotowej re-

gulacji uległ znacznej zmianie wraz z wej-

ściem w życie ustawy z 23 sierpnia 2007 r.

o przeciwdziałaniu nieuczciwym prakty-

kom rynkowym (Dz.U. nr 171, poz. 1206;

dalej: u.p.n.p.r.). Jak już była o tym mowa

w komentarzu do art. 1 u.z.n.k. (DGP nr 73

z 15 kwietnia 2014 r.), ustawa ta usunęła

z tegoż artykułu odniesienie do ochrony

praw konsumentów. Wynika to z faktu, że

przedmiotowy akt prawny poświęcony jest

w całości zwalczaniu zakazanych postępo-

wań rynkowych w odniesieniu do tej grupy

nabywców. Określa on także niedozwolone

praktyki w zakresie reklamy, w szczegól-

ności zaś zakazując reklamy przynęty oraz

kryptoreklamy, o czym niżej.

W praktyce zatem przepisy komentowanej

u.z.n.k. chronić będą przed niedozwoloną

reklamą w stosunkach profesjonalnych

(B2B, z ang. business to business). Konsu-

menci zaś stosownej ochrony będą mogli

dochodzić na gruncie u.p.n.p.r.

Sprzeczność z prawem

Pierwszym typem reklamy stanowiącej

czyn nieuczciwej konkurencji jest ogło-

szenie zawierające treści zakazane prze-

pisami innych aktów prawnych. Czynami

takimi są również reklamy wymienione

w dalszej części art. 16 u.z.n.k., jednakże

na mocy odmiennych przesłanek wska-

zanych w ustawie. Dlatego też kryterium

niezgodności z prawem należy rozumieć

w ten sposób, że dotyczy to sprzeczności

z postanowieniami innych aktów ustawy.

Tych zaś w polskim porządku prawnym

nie brakuje, najważniejsze z nich zakazują

bądź ograniczają emitowania reklam od-

noszących się lub polegających m.in. na:

– propozycji nabycia produktu po określo-

nej cenie, bez ujawniania, że przedsię-

biorca może mieć uzasadnione podstawy,

aby sądzić, że nie będzie w stanie dostar-

czyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy

dostawy tych lub równorzędnych pro-

duktów po takiej cenie, przez taki okres

i w takich ilościach, jakie są uzasadnione,

biorąc pod uwagę produkt, zakres rekla-

my produktu i oferowaną cenę – jest to

reklama przynęta zakazana przez art. 7

pkt 5 u.p.n.p.r.;

– wykorzystywaniu treści publicystycznych

w środkach masowego przekazu w celu

promocji produktu w sytuacji, gdy przed-

siębiorca zapłacił za tę promocję, a nie

wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów

lub dźwięków łatwo rozpoznawalnych

przez konsumenta – jest to kryptorekla-

ma zakazana przez art. 7 pkt 11 u.p.n.p.r.,

chodzi tutaj o przypadki takie jak arty-

kuł w gazecie, który z pozoru stanowić

może obiektywny tekst dziennikarski,

a w praktyce jest materiałem promocyj-

nym, subiektywnie zachwalającym okre-

ślony produkt lub przedsiębiorcę. Dlatego

wszelkie tego typu publikacje wymagają

wyraźnego oddzielenia od materiałów

typowo publicystycznych;

– bezwzględnym zakazie reklamowania na-

pojów alkoholowych, za wyjątkiem piwa.

Przy czym ten ostatni napój alkoholowy

może być reklamowany tylko na zasa-

dach przewidzianych w art. 13

ustawy

z 26 października 1982 r. o wychowaniu

w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoho-

lizmowi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze

zm.), zakaz ten obejmuje także reklamy

odmiennych produktów lub usług, któ-

rych nazwa lub sposób przedstawienia

wywoływać mogą skojarzenia z napojami

alkoholowymi;

– reklamowaniu i promocji wyrobów tyto-

niowych, rekwizytów tytoniowych i pro-

duktów imitujących wyroby lub rekwi-

zyty tytoniowe oraz symboli związanych

z używaniem tytoniu, a także sponsoro-

wania przez firmy tytoniowe działalno-

ści sportowej, kulturalnej, oświatowej,

zdrowotnej i społeczno-politycznej oraz

eksponowania w punktach sprzedaży

przedmiotów imitujących opakowania

wyrobów tytoniowych – zakaz ten wy-

nika z art. 8 ustawy z 9 listopada 1995 r.

o ochronie zdrowia przed następstwami

używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

(Dz.U. z 1996 r. nr 10, poz. 55 ze zm.);

– reklamie niektórych produktów leczni-

czych, a także kierowania do osób upraw-

nionych do wystawiania recept oraz osób

prowadzących obrót produktami lecz-

niczymi reklamy produktu leczniczego

polegającej na wręczaniu, oferowaniu

i obiecywaniu korzyści materialnych,

prezentów i różnych ułatwień, nagród,

wycieczek oraz organizowaniu i finanso-

waniu spotkań promocyjnych produktów

leczniczych, podczas których przejawy

gościnności wykraczają poza główny cel

tego spotkania, o ile wartość przedmio-

tów nie przekracza kwoty 100 złotych

i są one związane z praktyką medycz-

ną lub farmaceutyczną oraz opatrzone

znakiem reklamującym daną firmę lub

produkt leczniczy – wynika to z art. 56–

58 ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo

farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 45,

poz. 271 ze zm.);

– rozpowszechnianiu ogłoszeń o odpłat-

nym zbyciu, nabyciu lub pośredniczeniu

w odpłatnym zbyciu lub nabyciu komó-

rek, tkanek i narządów w celu ich prze-

szczepiania – zakaz ten został umiesz-

czony w art. 43 ustawy z 1 lipca 2005 r.

o pobieraniu, przechowywaniu i prze-

szczepianiu komórek, tkanek i narządów

(Dz.U. nr 169, poz. 1411 ze zm.);

– reklamie i promocji substancji psycho-

tropowych lub środków odurzających,

a także środków spożywczych lub innych

produktów przez sugerowanie, że posia-

dają one działanie takie jak substancje

psychotropowe lub środki odurzające lub

ich użycie, nawet niezgodne z przezna-

czeniem, może powodować skutki takie

jak skutki działania substancji psychotro-

powych lub środków odurzających – co

wynika z art. 20 ustawy z 9 lipca 2005 r.

o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U.

z 2012 r. poz. 124). Zakaz ten obejmuje

nie tylko substancje kwalifikowane, jako

narkotyki, lecz także wszelkie inne środki

o analogicznym działaniu.

Prócz wskazanych powyżej zakazów wyni-

kających wprost z ustaw szczególnych, sto-

sowne postanowienia odnoszące się wprost

do zakazów i ograniczeń reklam zamiesz-

czanych w środkach masowego przekazu

znajdują się w ustawie z 29 grudnia 1992 r.

o radiofonii i telewizji (t.j. Dz.U. z 2011 r.

nr 43, poz. 226 ze zm.; dalej u.r.t.), oraz usta-

wie z 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe

(t.j. Dz.U. z 1984 r. nr 5, poz. 24 ze zm.)

Naruszenie dobrych obyczajów

Na wstępie należy odróżnić rozumienie

pojęcia dobrych obyczajów na gruncie ko-

mentowanego przepisu oraz art. 3 ust. 1

u.z.n.k. Mianowicie przyjmuje się, że ter-

min ten zastosowany w art. 16 u.z.n.k. od-

nosić należy wyłącznie do dobrych oby-

czajów w zakresie reklamy i promocji, gdy

tymczasem dobre obyczaje z art. 3 u.z.n.k. są

elementem klauzuli generalnej, pozwala-

jącej na uznanie za czyn nieuczciwej kon-

kurencji zachowań innych niż stypizowane

w przepisach komentowanej ustawy (zob.

M. Sieradzka, M. Zdyb, „Ustawa o zwalcza-

niu nieuczciwej konkurencji. Komentarz”,

Warszawa 2010).

Przez dobre obyczaje należy rozumieć

utrwalone reguły i zasady uczciwego postę-

powania w obrocie gospodarczym, zarówno

względem kontrahentów profesjonalnych,

jak również konsumentów. Nawiązują one

do etosu uczciwości i rzetelności kupieckiej

oraz poszanowania innych uczestników

rynku w ramach uczciwej walki konku-

rencyjnej.

Dobre obyczaje narusza zatem reklama,

która wywołuje u przeciętnego odbiorcy

przeświadczenie o istnieniu faktów, które

w rzeczywistości nie istnieją. Nieuczciwą

reklamą, a tym samym reklamą sprzeczną

z dobrymi obyczajami – jest reklama, która,

wykorzystując usprawiedliwioną okoliczno-

ściami łatwowierność odbiorcy oraz prze-

ciętną nieumiejętność skomplikowanego

kojarzenia i wnioskowania na podstawie

tekstu eksponującego treści pożądane przez

reklamującego, wywołuje u przeciętnego

odbiorcy przeświadczenie o istnieniu fak-

tów, które w rzeczywistości nie mają miej-

sca, i przez to wywołuje odczucie zawodu,

zlekceważenia czy wręcz oszukania.

Przykładem takiej reklamy może być

reklama firmy ubezpieczeniowej, która

eksponowała wizerunek agentów funk-

cjonujących w warunkach zwykłego

sposobu ubezpieczeń jako osób zrozpa-

czonych, chciwych, wzbudzających nie-

chęć (tak ocenił Sąd Najwyższy w wyroku

z 25 maja 2012 r., sygn. akt I CSK 498/11,

LEX nr 1212800). Innym przykładem jest

oznaczanie wprowadzanego na rynek

towaru nazwą, która może wywoływać

u klientów przeświadczenie o jego toż-

samości z cieszącym się już renomą in-

nym produktem tego samego rodzaju. Po-

dobnie oceniać należy reklamy pozornie

zachwalające określony towar, chociaż

w powszechnym odbiorze wiadomym

jest, że reklama odwołuje się do innych

produktów, co do których wprowadzono

zakaz lub ograniczenie w zakresie pro-

mocji (np. produktów alkoholowych lub

tytoniowych). Przepis ten może zostać

także naruszony przez reklamę wyśmie-

wającą konkurencję, wytykającą jej do-

mniemane wady, sugerującą stosowanie

niewłaściwych technologii bądź przesta-

rzałego sprzętu.

Uchybienie godności człowieka

Godność człowieka jest przyrodzoną i nie-

zbywalną wartością rangi konstytucyjnej,

która stanowi podstawę wszelkich praw

i wolności. Wynika z niej szacunek do oso-

by i jej poglądów, a także uczuć.

Reklamą naruszającą godność ludzką

będzie zatem przekaz odwołujący się do

skrajnych emocji bądź obrazów mogących

godzić w czyjeś poglądy i przekonania. Za

takie uznane być mogą zatem reklamy

pokazujące przemoc, nienawiść rasową,

zawierające treści dyskryminujące ze

względu na rasę, płeć i narodowość, ob-

raźliwe wobec wierzeń religijnych, a także

zachęcające do postępowania szkodzącego

środowisku czy też nadużywające treści

seksualnych (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb,

„Ustawa…”).

Najczęściej w tym zakresie zdarzają się

reklamy odwołujące się do eksponowania

treści seksualnych, zwłaszcza walorów ko-

biecego ciała, w marketingu produktów

nieadresowanych do kobiet. Innym przy-

kładem będą kampanie wykorzystujące

wizerunek ludzkiego cierpienia, a także

zawierające krzywdzące stereotypy raso-

we bądź płciowe.

Wprowadzenie w błąd

Nie każda reklama wprowadzająca w błąd

uznana będzie za czyn nieuczciwej kon-

kurencji. Aby tak się stało, niezbędne jest

ziszczenie się także drugiego warunku,

polegającego na jej możliwym wpływie na

decyzję klienta co do nabycia towaru lub

usługi. Przekaz, który nie będzie miał ta-

kiego oddziaływania, a zwłaszcza taki, któ-

ry odbiorcy od początku rozpoznają jako

nieprawdziwy, nie będzie zatem naruszał

art. 16 u.z.n.k.

Wprowadzenie w błąd może dotyczyć

w szczególności ilości, jakości, składni-

ków, sposobu wykonania, przydatności,

możliwości zastosowania, naprawy lub

konserwacji reklamowanych towarów

lub usług, a także zachowania się klien-

ta. Wprowadzenie w błąd może polegać

także na pominięciu w reklamie istotnej

dla odbiorcy informacji, za którą należy

uznać w szczególności cenę towaru. Ana-

logicznie traktować należy wszelkiego

rodzaju manipulacje na gruncie wyżej

wymienionych cech produktów lub usług,

polegające na przykład na podawaniu cen

nieuwzględniających należnych podatków

czy też zawyżanie uprzednio obowiązu-

jących cen, aby te obecnie obowiązujące

ukazać jako promocyjne. Podobnie rzecz

się ma z praktyką wskazywania, że cena

została obniżona o określony procent,

gdy tymczasem pozostaje ona bez zmian

albo została obniżona w mniejszym za-

kresie, a także sugerowaniem, że część

produktu lub produkt dodatkowy (tzw.

gratis) oferowane są za darmo, gdy fak-

tycznie ich wartość została już wliczona

w cenę. Będą to zatem zarówno przeka-

zy nieprawdziwe, jaki i dwuznaczne lub

niepełne.

Drugą z przesłanek omawianego czynu

jest możliwy wpływ takiej reklamy na de-

cyzję klienta o zakupie towaru lub usłu-

gi. Nie chodzi tutaj o faktyczne jego na-

bycie, a już o same prawdopodobieństwo

wywołania pożądanego przez reklamo-

dawcę efektu. Oceniając, czy taka moż-

liwość zachodzi, należy brać pod uwagę

model przeciętnego nabywcy danego asor-

tymentu. Dodatkowo należy pamiętać,

że w przypadku obrotu profesjonalnego

przedsiębiorcy zobowiązani są do zacho-

wania szczególnej staranności w wyborze

kontrahenta (zob. art. 355 par. 2 ustawy

z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny;

t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.)

Od klienta można zatem wymagać odpo-

wiedniego poziomu wiedzy o nabywanym

produkcie i jego cechach. Nie może on się

więc zasłaniać niewiedzą lub niedoświad-

czeniem w takim zakresie jak konsument.

W błąd wprowadzać może również sposób

przedstawienia informacji prawdziwych.

Chodzi nie tylko o dobór różnych czcio-

nek bądź kolorów, lecz także stosowanie

tzw. gwiazdek czy też zamieszczanie wy-

jaśnień w miejscach słabo widocznych, np.

prenumerata

firma

i prawo

Redaktor prowadząca:
Joanna Pieńczykowska
joanna.pienczykowska@infor.pl

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

na drugiej stronie doczepionej do produk-

tu zawieszki.

Reklama odwołująca się do uczuć

Niedozwolone są także przekazy reklamo-

we bazujące na skrajnych emocjach odbior-

ców, w szczególności na ich lęku. Chodzi

tutaj zatem o wywoływanie poczucia za-

grożenia bezpieczeństwa lub zdrowia, o ile

nie zostanie zakupiony reklamowany w ten

sposób produkt.

Należy mieć przy tym na względzie, że

zakazane jest nadmierne odwoływanie się

do tych uczuć przybierające formę przy-

musu psychicznego, np. przez stosowanie

haseł typu „bez naszego leku grozi tobie

śmierć”. Dozwolone jest zaś wskazywa-

nie na różnego typu ryzyka, przed który-

mi dany towar lub usługa mają chronić.

W przypadku niektórych produktów po-

sługiwanie się takimi zagrożeniami jest

bowiem typowe. Chodzi tu w szczegól-

ności o reklamy leków i polis ubezpie-

czeniowych. Reklama wszakże nie może

przekraczać granic niezbędnej potrzeby

do ukazania stosownego ryzyka. Zakaza-

ne będzie zatem ukazywanie drastycz-

nych scen i obrazów, które mogą oddzia-

ływać na odbiorców poprzez wywoływanie

u nich lęku bądź obawy. Dodatkowo należy

zwrócić uwagę, że przedstawienie zdarzeń

tego typu może naruszać również nakaz

poszanowania godności ludzkiej.

Podobną funkcję pełnić ma zakaz wyko-

rzystywania w reklamach różnego typu

przesądów, które mają siłę oddziaływa-

nia na odbiorców bądź określone ich gru-

py. Działa tutaj podobny mechanizm jak

w przypadku obawy przed lękiem: jeśli nie

zostanie nabyty dany produkt, to stanie

się określona rzecz, wynikająca z przesą-

du. Oczywiście we współczesnym świecie

oddziaływanie tego typu zabobonów jest

znikome, a zakazem objęte są tylko tego

typu przypadki, które mogłyby skłonić

odbiorców do danych zakupów.

Odmiennie oceniać należy natomiast zakaz

odwoływania się w reklamie do łatwowier-

ności dzieci. Związany jest on z faktem, że

dzieci są podatniejsze na sugestie, bezkry-

tyczne oraz mogą nie odróżniać przekazów

prawdziwych od świata fantazji (K. Grzyb-

czyk „Prawo reklamy”, Warszawa 2012).

Przez pojęcie dzieci należy rozumieć osoby

niepełnoletnie, czyli takie, które nie ukoń-

czyły 18. roku życia. Z tym wszakże zastrze-

żeniem, że poziom łatwowierności należy

oceniać w zależności od tego, do jakiej gru-

py wiekowej dzieci przekaz jest kierowany.

Inną zdolność postrzegania rzeczywistości

mają bowiem dzieci w wieku przedszkol-

nym, a inną – nastolatki. Zabronione będą

więc reklamy kierowane wprost do dzie-

ci w sposób sugerujący, że dane produkty

pochodzą wprost od ich ulubionych bo-

haterów albo pozwolą na spełnienie ich

fantazji. Sprzeczny nie tylko z omawianym

zakazem, ale także z dobrymi obyczajami

będzie zaś przekaz, w którym reklamodaw-

ca zachęca dzieci do namówienia rodziców

do kupna określonych towarów.

Pozorna neutralność

Zakaz ten odnosi się do wszelkiego rodzaju

działań mających ukryć fakt, że dany prze-

kaz ma charakter reklamowy. Będzie to

zatem w szczególności stylizowanie ogło-

szenia na informację handlową o cechach

produktu, a także ubieranie jej w formę

obiektywnej opinii specjalisty z danej dzie-

dziny, bądź innych nabywców. Cechy takiej

reklamy ma też kryptoreklama zakazana

na gruncie u.p.n.p.r. Będzie nią zatem pre-

zentacja treści reklamowych bez wyraźne-

go oddzielenia od pozostałych materiałów.

W przypadku materiałów drukowanych

będzie to wydzielony blok reklamowy, po-

dobnie rzecz się ma w reklamach wideo

i audio, które lokowane są w blokach re-

klamowych poprzedzonych stosownym

komunikatem. Brak takiego wydzielenia,

zwłaszcza w trakcie audycji poświęconej

tematyce, z którą związany jest reklamowa-

ny towar może, bowiem wywołać wrażenie

kontynuacji programu, a w konsekwencji

neutralności danego przekazu.

Kolejnym aspektem tego typu działań jest

coraz popularniejsze lokowanie produktu

(product placement) w różnego typu audy-

cjach, zwłaszcza telewizyjnych. Praktyka

taka jest dopuszczalna pod warunkiem wy-

raźnego zaznaczenia, że dany materiał za-

wiera lokowanie towarów lub usług. Szcze-

gółowe warunki zezwalające na lokowanie

produktu określają przepisy art. 17a usta-

wy o radiofonii i telewizji. Zgodnie z nimi

audycje, w których stosuje się lokowanie

produktu, oznacza się w programach tele-

wizyjnych za pomocą znaku graficznego,

a w programach radiowych za pomocą sy-

gnału dźwiękowego informujących o fakcie

lokowania produktu, na początku, na końcu

oraz w momencie wznowienia po przerwie

na reklamę lub telesprzedaż. Nadto tego

typu działania zabronione są w progra-

mach kierowanych do dzieci.

Przedmiotowa ustawa zakazuje także

dwóch dalszych przypadków niedozwolonej

reklamy, którymi są ukryty przekaz han-

dlowy oraz lokowanie tematów. Pierwszy

z nich to tzw. reklama podprogowa, czy-

li emitowanie treści promocyjnych przez

okres niewykrywalny dla ludzkiej świado-

mości. Lokowanie tematów natomiast to

działania polegające na dostosowywaniu

treści danej audycji do bieżących tenden-

cji na rynku, mogących sprzyjać zakupo-

wi określonych produktów. Przykładem

mógłby być odcinek serialu poświęcony

wymianie sprzętu AGD, emitowany w cza-

sie, gdy jeden z jego producentów prowa-

dzi intensywną kampanię reklamową lub

oferuje promocyjne ceny.

Ingerowanie w prywatność

Przepis ten zakazuje wszelkiego rodzaju

natrętnych i uciążliwych dla odbiorców

praktyk reklamowych, takich jak w szcze-

gólności uciążliwe dla klientów nagabywa-

nie w miejscach publicznych, przesyłanie

na koszt klienta niezamówionych towarów

lub nadużywanie technicznych środków

przekazu informacji.

Nagabywanie w miejscach publicznych

naruszać będzie u.z.n.k., jeśli przypisać mu

będzie można uciążliwość. Nie będzie nim

zatem jednokrotne uprzejme zaproszenie

do odwiedzenia sklepu położonego w po-

bliżu danego miejsca czy też pobliskiej re-

stauracji. Uciążliwość należy wiązać bądź

z częstotliwością działań podejmowanych

przez oferenta, czasem ich trwania bądź

też rodzajem zachowań. Zakazane będą

zatem działania natarczywe, namolne,

długotrwałe, a także nieuprzejme czy na-

ruszające naturalne zasady komunikacji

(np. wykrzykiwanie za kimś, próby wrzu-

cenia ulotki do torby lub kieszeni itp.).

Pozostałe przypadki uregulowane zosta-

ły również w u.p.n.p.r. (zob. art. 9 pkt 2

i 3 u.p.n.p.r.), a także w ustawie z 18 lipca

2002 r. o świadczeniu usług drogą elek-

troniczną (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1422; zob.

art. 10). Zasady przesyłania ofert przy uży-

ciu elektronicznych środków komunikacji

określa zaś art. 66

ustawy z 23 kwietnia

1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 121; dalej: k.c.). W tym zakresie na-

leży pamiętać o konieczności uzyskania

uprzedniej zgody na przesłanie materiałów

reklamowych drogą elektroniczną do klien-

ta, a także o obligatoryjnych składnikach

oferty składanej w postaci elektronicznej.

Innym przykładem reklamy ingerującej

w prywatność jest odwiedzanie potencjal-

nych nabywców w ich domach bez wcze-

śniejszego umówienia się (domokrąstwo).

Czyn ten nie zostanie popełniony, jeśli przed-

stawiciel handlowy sprzedawcy odwiedza

potencjalnego klienta na jego zaproszenie.

Zakaz ten nie obejmuje niezwykle popu-

larnej praktyki, polegającej na umiesz-

czaniu ulotek reklamowych w skrzynkach

pocztowych, drzwiach mieszkania lub za

wycieraczkami samochodów.

Generalny zakaz porównywania

Ustawa wprowadza generalny zakaz stoso-

wania reklamy porównawczej, wskazując

jednocześnie na wyjątek od niego.

Reklama ta będzie zatem dozwolona, je-

śli łącznie zostaną spełnione następują-

ce warunki:

– nie jest reklamą wprowadzającą w błąd,

o której była mowa wyżej;

– w sposób rzetelny i dający się zwery-

fikować na podstawie obiektywnych

kryteriów porównuje towary lub usłu-

gi zaspokajające te same potrzeby lub

przeznaczone do tego samego celu – po-

równywane nie muszą być zatem tyl-

ko tożsame towary lub usługi, ale tak-

że produkty zamienne i zastępowalne.

Dobrym przykładem w tym zakresie są

reklamy porównawcze sieci telefonii ko-

mórkowej, które porównują pomiędzy

sobą abonamenty telefoniczne lub in-

ternetowe oferowane przez wybranych

albo wszystkich z operatorów;

– w sposób obiektywny porównuje jedną

lub kilka istotnych, charakterystycznych,

sprawdzalnych i typowych cech tych to-

warów i usług, do których może należeć

także cena – zabronione jest zatem sku-

pianie się na cechach drugorzędnych,

które nie są związane z głównym prze-

znaczeniem danego produktu. Rodzaj

porównywanych cech powinien uwzględ-

niać specyfikę towaru. Przykładowo: róż-

nica w zewnętrznych wymiarach produk-

tu ma mniejsze znaczenie przy dużym

sprzęcie AGD, a może być kluczowa przy

urządzeniach komputerowych, takich jak

tablety, laptopy czy smartfony;

– nie powoduje na rynku pomyłek w roz-

różnieniu między reklamującym a jego

konkurentem ani między ich towara-

mi albo usługami, znakami towarowy-

mi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub

innymi oznaczeniami odróżniającymi

– chodzi o takie skonstruowanie przeka-

zu aby jego odbiorca nie wywiódł mylnej

oceny, że reklamą objęte są wyłącznie

produkty pochodzące od przedsiębiorcy,

do których dany towar jest porównywa-

ny. Stąd też zestawiane ze sobą towa-

ry lub usługi należy w sposób wyraźny

opisać, bądź oznaczyć logo ich produ-

centów;

– nie dyskredytuje towarów, usług, dzia-

łalności, znaków towarowych, oznaczeń

przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń

odróżniających, a także okoliczności do-

tyczących konkurenta – reklama porów-

nawcza ma być rzeczowa i obiektywnie

weryfikowalna, niedozwolone jest za-

tem posługiwanie się subiektywnymi

kryteriami wartościującymi, w szcze-

gólności zaś określanie towarów kon-

kurenta jako wadliwie działających, nie-

właściwie skonstruowanych, gorszych

czy też wskazywanie na nierzetelność

świadczonych przez niego usług. Po-

żądane jest zatem odwoływanie się do

ogólnodostępnych cenników i materia-

łów zawierających dane techniczne. Na-

leży przy tym pamiętać o konieczności

wskazania daty, na którą dane źródłowe

są aktualne;

– w odniesieniu do towarów z geograficz-

nym oznaczeniem regionalnym odnosi

się zawsze do towarów z takim samym

oznaczeniem – jeśli dany towar korzysta

z geograficznych oznaczeń regionalnych

(są nimi: nazwa okolicy, miejscowości,

regionów państwa, która służy określe-

niu wyrobu rolniczego lub środka żyw-

ności pochodzącego z tej geograficznej

okolicy, zawdzięczającego swoją jakość

lub właściwości przede wszystkim lub

wyłącznie geograficznym warunkom,

włączając w to wpływy naturalne i ludz-

kie, i który w tym ograniczonym geogra-

ficznie terytorium został wytworzony,

przetworzony lub wyprodukowany), to

porównywany może być z nim wyłącznie

produkt pochodzący z tego samego ob-

szaru. Nie jest możliwe więc zestawianie

ze sobą serów szwajcarskich i polskich;

– nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób

renomy znaku towarowego, oznaczenia

przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia

odróżniającego konkurenta ani też geo-

graficznego oznaczenia regionalnego pro-

duktów konkurencyjnych – posługiwanie

się znakiem towarowym konkurenta w re-

klamie porównawczej jest dopuszczalne

w sposób uniemożliwiający wprowadze-

nie klientów w błąd, co do pochodzenia

produktów. Dziać się tak będzie, gdy znak

towarowy konkurenta użyty zostanie tylko

do oznaczenia jego produktów lub oferty;

– nie przedstawia towaru lub usługi jako

imitacji czy naśladownictwa towaru lub

usługi opatrzonych chronionym zna-

kiem towarowym albo innym oznacze-

niem odróżniającym. Nie jest jednak-

że zabronione wskazywanie, że dany

przedsiębiorca wprowadził konkretne

rozwiązanie jako pierwszy. O ile infor-

macja taka jest prawdziwa.

Reklama porównawcza

w zakresie promocji

Ustawodawca wyróżnia dwa przypadki po-

sługiwania się w reklamach porównaw-

czych ofertami specjalnymi, zastrzega-

jąc dla nich obowiązek wskazania przez

reklamodawcę dodatkowych informacji,

którymi są:

– w odniesieniu do promocji już obowią-

zującej: data wygaśnięcia oferty lub in-

formacja, że oferta jest ważna do czasu

wyczerpania zapasu towarów bądź za-

przestania wykonywania usług,

– w odniesieniu do przyszłej promocji:

prócz danych wskazanych wyżej, także

data, od której specjalna cena lub inne

szczególne warunki oferty będą obo-

wiązywały.

W przypadku zaś, gdy obie porównywane

oferty są promocyjne, powyższe elementy

powinny zostać przedstawione dla każdej

z nich w sposób, który nie będzie wpro-

wadzał odbiorców w błąd.

Art. 17.

[Odpowiedzialność

twórcy reklamy]

Czynu nieuczciwej konkurencji, w rozumie-
niu art. 16, dopuszcza się również agencja
reklamowa albo inny przedsiębiorca, który
reklamę opracował.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Odpowiedzialność za czyn nieuczciwej kon-

kurencji określony w art. 16 u.z.n.k. została

mocą niniejszego przepisu rozszerzona na

agencję reklamową oraz innego przedsię-

biorcę, który faktycznie opracował niedo-

zwoloną reklamę.

U podstawy komentowanego artykułu

leży słuszne założenie, że w większości

przypadków reklama danego produktu

lub przedsiębiorstwa jest wytworem osoby

trzeciej – profesjonalisty z branży mar-

ketingowej. Podmioty takie zobowiązane

są natomiast do wykonywania powierzo-

nych im zadań z należytą starannością,

wynikającą z zawodowego charakteru

prowadzonej przez nie działalności (zob.

art. 355 par. 2 k.c.). W ramach powierzone-

go im zlecenia powinny zatem opracować

materiał promocyjny zgodny z zasadami

uczciwej gry rynkowej.

Ustawa nie definiuje pojęcia agencja re-

klamowa. Biorąc jednak pod uwagę prak-

tykę obrotu gospodarczego, uznać należy

za nią przedsiębiorcę, który zawodowo

trudni się opracowywaniem kampanii

reklamowych. Zgodnie z omawianym

przepisem czynu z art. 16 u.z.n.k. może

dopuścić się wszakże również każdy inny

przedsiębiorca, o ile zawarł z reklamo-

dawcą umowę na opracowanie reklamy.

Nie jest przy tym wymagane, aby ten ro-

dzaj czynności był głównym obszarem

działalności zleceniobiorcy. Czynu nie-

uczciwej konkurencji w zakresie stworze-

nia niedozwolonej reklamy nie popełni

natomiast osoba fizyczna bądź jednostka

organizacyjna, która nie prowadzi dzia-

łalności gospodarczej (np. konsument,

stowarzyszenie, fundacja).

Powyższe nie zmienia jednakże faktu, że

odpowiedzialność za naruszenie art. 16

u.z.n.k. spoczywa przede wszystkim na

przedsiębiorcy, który korzysta z reklamy.

Co do zasady nie zmienia tego nawet wy-

najęcie profesjonalnej agencji reklamo-

wej. Tego typu zachowanie reklamodawcy

może jednakże mieć wpływ na zakres jego

odpowiedzialności, a także możliwość wy-

suwania ewentualnych roszczeń wzglę-

dem zleceniobiorcy. Powyższe zależeć bę-

dzie w dużej mierze od dwóch czynników.

Pierwszym z nich jest konstrukcja umowy

zawartej z agencją reklamową, drugim na-

tomiast – faktyczny podział prac przy two-

rzeniu konkretnej reklamy. Umowa może

bowiem modyfikować zakres wzajemnej

odpowiedzialności stron. W tym zakresie

możliwe jest wyłączenie wszelkich rosz-

czeń odszkodowawczych, poza przypadka-

mi szkody spowodowanej z winy umyślnej.

Odnośnie zaś do drugiej sytuacji: wpływ

na rozkład winy (a zatem także na sank-

cje z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej

konkurencji) mieć będą takie okoliczności,

jak: przygotowanie koncepcji reklamy przez

klienta, zlecenie przez reklamodawcę, aby

materiał został osadzony wokół konkretne-

go sloganu czy też zignorowanie zastrze-

żeń do przygotowanej kampanii w zakresie

prawdopodobieństwa naruszenia przez nią

zakazów z art. 16 u.z.n.k.

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

na drugiej stronie doczepionej do produk-

tu zawieszki.

Reklama odwołująca się do uczuć

Niedozwolone są także przekazy reklamo-

we bazujące na skrajnych emocjach odbior-

ców, w szczególności na ich lęku. Chodzi

tutaj zatem o wywoływanie poczucia za-

grożenia bezpieczeństwa lub zdrowia, o ile

nie zostanie zakupiony reklamowany w ten

sposób produkt.

Należy mieć przy tym na względzie, że

zakazane jest nadmierne odwoływanie się

do tych uczuć przybierające formę przy-

musu psychicznego, np. przez stosowanie

haseł typu „bez naszego leku grozi tobie

śmierć”. Dozwolone jest zaś wskazywa-

nie na różnego typu ryzyka, przed który-

mi dany towar lub usługa mają chronić.

W przypadku niektórych produktów po-

sługiwanie się takimi zagrożeniami jest

bowiem typowe. Chodzi tu w szczegól-

ności o reklamy leków i polis ubezpie-

czeniowych. Reklama wszakże nie może

przekraczać granic niezbędnej potrzeby

do ukazania stosownego ryzyka. Zakaza-

ne będzie zatem ukazywanie drastycz-

nych scen i obrazów, które mogą oddzia-

ływać na odbiorców poprzez wywoływanie

u nich lęku bądź obawy. Dodatkowo należy

zwrócić uwagę, że przedstawienie zdarzeń

tego typu może naruszać również nakaz

poszanowania godności ludzkiej.

Podobną funkcję pełnić ma zakaz wyko-

rzystywania w reklamach różnego typu

przesądów, które mają siłę oddziaływa-

nia na odbiorców bądź określone ich gru-

py. Działa tutaj podobny mechanizm jak

w przypadku obawy przed lękiem: jeśli nie

zostanie nabyty dany produkt, to stanie

się określona rzecz, wynikająca z przesą-

du. Oczywiście we współczesnym świecie

oddziaływanie tego typu zabobonów jest

znikome, a zakazem objęte są tylko tego

typu przypadki, które mogłyby skłonić

odbiorców do danych zakupów.

Odmiennie oceniać należy natomiast zakaz

odwoływania się w reklamie do łatwowier-

ności dzieci. Związany jest on z faktem, że

dzieci są podatniejsze na sugestie, bezkry-

tyczne oraz mogą nie odróżniać przekazów

prawdziwych od świata fantazji (K. Grzyb-

czyk „Prawo reklamy”, Warszawa 2012).

Przez pojęcie dzieci należy rozumieć osoby

niepełnoletnie, czyli takie, które nie ukoń-

czyły 18. roku życia. Z tym wszakże zastrze-

żeniem, że poziom łatwowierności należy

oceniać w zależności od tego, do jakiej gru-

py wiekowej dzieci przekaz jest kierowany.

Inną zdolność postrzegania rzeczywistości

mają bowiem dzieci w wieku przedszkol-

nym, a inną – nastolatki. Zabronione będą

więc reklamy kierowane wprost do dzie-

ci w sposób sugerujący, że dane produkty

pochodzą wprost od ich ulubionych bo-

haterów albo pozwolą na spełnienie ich

fantazji. Sprzeczny nie tylko z omawianym

zakazem, ale także z dobrymi obyczajami

będzie zaś przekaz, w którym reklamodaw-

ca zachęca dzieci do namówienia rodziców

do kupna określonych towarów.

Pozorna neutralność

Zakaz ten odnosi się do wszelkiego rodzaju

działań mających ukryć fakt, że dany prze-

kaz ma charakter reklamowy. Będzie to

zatem w szczególności stylizowanie ogło-

szenia na informację handlową o cechach

produktu, a także ubieranie jej w formę

obiektywnej opinii specjalisty z danej dzie-

dziny, bądź innych nabywców. Cechy takiej

reklamy ma też kryptoreklama zakazana

na gruncie u.p.n.p.r. Będzie nią zatem pre-

zentacja treści reklamowych bez wyraźne-

go oddzielenia od pozostałych materiałów.

W przypadku materiałów drukowanych

będzie to wydzielony blok reklamowy, po-

dobnie rzecz się ma w reklamach wideo

i audio, które lokowane są w blokach re-

klamowych poprzedzonych stosownym

komunikatem. Brak takiego wydzielenia,

zwłaszcza w trakcie audycji poświęconej

tematyce, z którą związany jest reklamowa-

ny towar może, bowiem wywołać wrażenie

kontynuacji programu, a w konsekwencji

neutralności danego przekazu.

Kolejnym aspektem tego typu działań jest

coraz popularniejsze lokowanie produktu

(product placement) w różnego typu audy-

cjach, zwłaszcza telewizyjnych. Praktyka

taka jest dopuszczalna pod warunkiem wy-

raźnego zaznaczenia, że dany materiał za-

wiera lokowanie towarów lub usług. Szcze-

gółowe warunki zezwalające na lokowanie

produktu określają przepisy art. 17a usta-

wy o radiofonii i telewizji. Zgodnie z nimi

audycje, w których stosuje się lokowanie

produktu, oznacza się w programach tele-

wizyjnych za pomocą znaku graficznego,

a w programach radiowych za pomocą sy-

gnału dźwiękowego informujących o fakcie

lokowania produktu, na początku, na końcu

oraz w momencie wznowienia po przerwie

na reklamę lub telesprzedaż. Nadto tego

typu działania zabronione są w progra-

mach kierowanych do dzieci.

Przedmiotowa ustawa zakazuje także

dwóch dalszych przypadków niedozwolonej

reklamy, którymi są ukryty przekaz han-

dlowy oraz lokowanie tematów. Pierwszy

z nich to tzw. reklama podprogowa, czy-

li emitowanie treści promocyjnych przez

okres niewykrywalny dla ludzkiej świado-

mości. Lokowanie tematów natomiast to

działania polegające na dostosowywaniu

treści danej audycji do bieżących tenden-

cji na rynku, mogących sprzyjać zakupo-

wi określonych produktów. Przykładem

mógłby być odcinek serialu poświęcony

wymianie sprzętu AGD, emitowany w cza-

sie, gdy jeden z jego producentów prowa-

dzi intensywną kampanię reklamową lub

oferuje promocyjne ceny.

Ingerowanie w prywatność

Przepis ten zakazuje wszelkiego rodzaju

natrętnych i uciążliwych dla odbiorców

praktyk reklamowych, takich jak w szcze-

gólności uciążliwe dla klientów nagabywa-

nie w miejscach publicznych, przesyłanie

na koszt klienta niezamówionych towarów

lub nadużywanie technicznych środków

przekazu informacji.

Nagabywanie w miejscach publicznych

naruszać będzie u.z.n.k., jeśli przypisać mu

będzie można uciążliwość. Nie będzie nim

zatem jednokrotne uprzejme zaproszenie

do odwiedzenia sklepu położonego w po-

bliżu danego miejsca czy też pobliskiej re-

stauracji. Uciążliwość należy wiązać bądź

z częstotliwością działań podejmowanych

przez oferenta, czasem ich trwania bądź

też rodzajem zachowań. Zakazane będą

zatem działania natarczywe, namolne,

długotrwałe, a także nieuprzejme czy na-

ruszające naturalne zasady komunikacji

(np. wykrzykiwanie za kimś, próby wrzu-

cenia ulotki do torby lub kieszeni itp.).

Pozostałe przypadki uregulowane zosta-

ły również w u.p.n.p.r. (zob. art. 9 pkt 2

i 3 u.p.n.p.r.), a także w ustawie z 18 lipca

2002 r. o świadczeniu usług drogą elek-

troniczną (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1422; zob.

art. 10). Zasady przesyłania ofert przy uży-

ciu elektronicznych środków komunikacji

określa zaś art. 66

ustawy z 23 kwietnia

1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 121; dalej: k.c.). W tym zakresie na-

leży pamiętać o konieczności uzyskania

uprzedniej zgody na przesłanie materiałów

reklamowych drogą elektroniczną do klien-

ta, a także o obligatoryjnych składnikach

oferty składanej w postaci elektronicznej.

Innym przykładem reklamy ingerującej

w prywatność jest odwiedzanie potencjal-

nych nabywców w ich domach bez wcze-

śniejszego umówienia się (domokrąstwo).

Czyn ten nie zostanie popełniony, jeśli przed-

stawiciel handlowy sprzedawcy odwiedza

potencjalnego klienta na jego zaproszenie.

Zakaz ten nie obejmuje niezwykle popu-

larnej praktyki, polegającej na umiesz-

czaniu ulotek reklamowych w skrzynkach

pocztowych, drzwiach mieszkania lub za

wycieraczkami samochodów.

Generalny zakaz porównywania

Ustawa wprowadza generalny zakaz stoso-

wania reklamy porównawczej, wskazując

jednocześnie na wyjątek od niego.

Reklama ta będzie zatem dozwolona, je-

śli łącznie zostaną spełnione następują-

ce warunki:

– nie jest reklamą wprowadzającą w błąd,

o której była mowa wyżej;

– w sposób rzetelny i dający się zwery-

fikować na podstawie obiektywnych

kryteriów porównuje towary lub usłu-

gi zaspokajające te same potrzeby lub

przeznaczone do tego samego celu – po-

równywane nie muszą być zatem tyl-

ko tożsame towary lub usługi, ale tak-

że produkty zamienne i zastępowalne.

Dobrym przykładem w tym zakresie są

reklamy porównawcze sieci telefonii ko-

mórkowej, które porównują pomiędzy

sobą abonamenty telefoniczne lub in-

ternetowe oferowane przez wybranych

albo wszystkich z operatorów;

– w sposób obiektywny porównuje jedną

lub kilka istotnych, charakterystycznych,

sprawdzalnych i typowych cech tych to-

warów i usług, do których może należeć

także cena – zabronione jest zatem sku-

pianie się na cechach drugorzędnych,

które nie są związane z głównym prze-

znaczeniem danego produktu. Rodzaj

porównywanych cech powinien uwzględ-

niać specyfikę towaru. Przykładowo: róż-

nica w zewnętrznych wymiarach produk-

tu ma mniejsze znaczenie przy dużym

sprzęcie AGD, a może być kluczowa przy

urządzeniach komputerowych, takich jak

tablety, laptopy czy smartfony;

– nie powoduje na rynku pomyłek w roz-

różnieniu między reklamującym a jego

konkurentem ani między ich towara-

mi albo usługami, znakami towarowy-

mi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub

innymi oznaczeniami odróżniającymi

– chodzi o takie skonstruowanie przeka-

zu aby jego odbiorca nie wywiódł mylnej

oceny, że reklamą objęte są wyłącznie

produkty pochodzące od przedsiębiorcy,

do których dany towar jest porównywa-

ny. Stąd też zestawiane ze sobą towa-

ry lub usługi należy w sposób wyraźny

opisać, bądź oznaczyć logo ich produ-

centów;

– nie dyskredytuje towarów, usług, dzia-

łalności, znaków towarowych, oznaczeń

przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń

odróżniających, a także okoliczności do-

tyczących konkurenta – reklama porów-

nawcza ma być rzeczowa i obiektywnie

weryfikowalna, niedozwolone jest za-

tem posługiwanie się subiektywnymi

kryteriami wartościującymi, w szcze-

gólności zaś określanie towarów kon-

kurenta jako wadliwie działających, nie-

właściwie skonstruowanych, gorszych

czy też wskazywanie na nierzetelność

świadczonych przez niego usług. Po-

żądane jest zatem odwoływanie się do

ogólnodostępnych cenników i materia-

łów zawierających dane techniczne. Na-

leży przy tym pamiętać o konieczności

wskazania daty, na którą dane źródłowe

są aktualne;

– w odniesieniu do towarów z geograficz-

nym oznaczeniem regionalnym odnosi

się zawsze do towarów z takim samym

oznaczeniem – jeśli dany towar korzysta

z geograficznych oznaczeń regionalnych

(są nimi: nazwa okolicy, miejscowości,

regionów państwa, która służy określe-

niu wyrobu rolniczego lub środka żyw-

ności pochodzącego z tej geograficznej

okolicy, zawdzięczającego swoją jakość

lub właściwości przede wszystkim lub

wyłącznie geograficznym warunkom,

włączając w to wpływy naturalne i ludz-

kie, i który w tym ograniczonym geogra-

ficznie terytorium został wytworzony,

przetworzony lub wyprodukowany), to

porównywany może być z nim wyłącznie

produkt pochodzący z tego samego ob-

szaru. Nie jest możliwe więc zestawianie

ze sobą serów szwajcarskich i polskich;

– nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób

renomy znaku towarowego, oznaczenia

przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia

odróżniającego konkurenta ani też geo-

graficznego oznaczenia regionalnego pro-

duktów konkurencyjnych – posługiwanie

się znakiem towarowym konkurenta w re-

klamie porównawczej jest dopuszczalne

w sposób uniemożliwiający wprowadze-

nie klientów w błąd, co do pochodzenia

produktów. Dziać się tak będzie, gdy znak

towarowy konkurenta użyty zostanie tylko

do oznaczenia jego produktów lub oferty;

– nie przedstawia towaru lub usługi jako

imitacji czy naśladownictwa towaru lub

usługi opatrzonych chronionym zna-

kiem towarowym albo innym oznacze-

niem odróżniającym. Nie jest jednak-

że zabronione wskazywanie, że dany

przedsiębiorca wprowadził konkretne

rozwiązanie jako pierwszy. O ile infor-

macja taka jest prawdziwa.

Reklama porównawcza

w zakresie promocji

Ustawodawca wyróżnia dwa przypadki po-

sługiwania się w reklamach porównaw-

czych ofertami specjalnymi, zastrzega-

jąc dla nich obowiązek wskazania przez

reklamodawcę dodatkowych informacji,

którymi są:

– w odniesieniu do promocji już obowią-

zującej: data wygaśnięcia oferty lub in-

formacja, że oferta jest ważna do czasu

wyczerpania zapasu towarów bądź za-

przestania wykonywania usług,

– w odniesieniu do przyszłej promocji:

prócz danych wskazanych wyżej, także

data, od której specjalna cena lub inne

szczególne warunki oferty będą obo-

wiązywały.

W przypadku zaś, gdy obie porównywane

oferty są promocyjne, powyższe elementy

powinny zostać przedstawione dla każdej

z nich w sposób, który nie będzie wpro-

wadzał odbiorców w błąd.

Art. 17.

[Odpowiedzialność

twórcy reklamy]

Czynu nieuczciwej konkurencji, w rozumie-
niu art. 16, dopuszcza się również agencja
reklamowa albo inny przedsiębiorca, który
reklamę opracował.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Odpowiedzialność za czyn nieuczciwej kon-

kurencji określony w art. 16 u.z.n.k. została

mocą niniejszego przepisu rozszerzona na

agencję reklamową oraz innego przedsię-

biorcę, który faktycznie opracował niedo-

zwoloną reklamę.

U podstawy komentowanego artykułu

leży słuszne założenie, że w większości

przypadków reklama danego produktu

lub przedsiębiorstwa jest wytworem osoby

trzeciej – profesjonalisty z branży mar-

ketingowej. Podmioty takie zobowiązane

są natomiast do wykonywania powierzo-

nych im zadań z należytą starannością,

wynikającą z zawodowego charakteru

prowadzonej przez nie działalności (zob.

art. 355 par. 2 k.c.). W ramach powierzone-

go im zlecenia powinny zatem opracować

materiał promocyjny zgodny z zasadami

uczciwej gry rynkowej.

Ustawa nie definiuje pojęcia agencja re-

klamowa. Biorąc jednak pod uwagę prak-

tykę obrotu gospodarczego, uznać należy

za nią przedsiębiorcę, który zawodowo

trudni się opracowywaniem kampanii

reklamowych. Zgodnie z omawianym

przepisem czynu z art. 16 u.z.n.k. może

dopuścić się wszakże również każdy inny

przedsiębiorca, o ile zawarł z reklamo-

dawcą umowę na opracowanie reklamy.

Nie jest przy tym wymagane, aby ten ro-

dzaj czynności był głównym obszarem

działalności zleceniobiorcy. Czynu nie-

uczciwej konkurencji w zakresie stworze-

nia niedozwolonej reklamy nie popełni

natomiast osoba fizyczna bądź jednostka

organizacyjna, która nie prowadzi dzia-

łalności gospodarczej (np. konsument,

stowarzyszenie, fundacja).

Powyższe nie zmienia jednakże faktu, że

odpowiedzialność za naruszenie art. 16

u.z.n.k. spoczywa przede wszystkim na

przedsiębiorcy, który korzysta z reklamy.

Co do zasady nie zmienia tego nawet wy-

najęcie profesjonalnej agencji reklamo-

wej. Tego typu zachowanie reklamodawcy

może jednakże mieć wpływ na zakres jego

odpowiedzialności, a także możliwość wy-

suwania ewentualnych roszczeń wzglę-

dem zleceniobiorcy. Powyższe zależeć bę-

dzie w dużej mierze od dwóch czynników.

Pierwszym z nich jest konstrukcja umowy

zawartej z agencją reklamową, drugim na-

tomiast – faktyczny podział prac przy two-

rzeniu konkretnej reklamy. Umowa może

bowiem modyfikować zakres wzajemnej

odpowiedzialności stron. W tym zakresie

możliwe jest wyłączenie wszelkich rosz-

czeń odszkodowawczych, poza przypadka-

mi szkody spowodowanej z winy umyślnej.

Odnośnie zaś do drugiej sytuacji: wpływ

na rozkład winy (a zatem także na sank-

cje z tytułu popełnienia czynu nieuczciwej

konkurencji) mieć będą takie okoliczności,

jak: przygotowanie koncepcji reklamy przez

klienta, zlecenie przez reklamodawcę, aby

materiał został osadzony wokół konkretne-

go sloganu czy też zignorowanie zastrze-

żeń do przygotowanej kampanii w zakresie

prawdopodobieństwa naruszenia przez nią

zakazów z art. 16 u.z.n.k.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

Odpowiedzialność

względem reklamodawcy

Odpowiedzialność twórcy reklamy wzglę-

dem przedsiębiorcy korzystającego z jego

usług wynikać może przede wszystkim

z art. 471 k.c. – jest to tzw. odpowiedzial-

ność kontraktowa za niewykonanie lub nie-

należyte wykonanie zobowiązania umow-

nego. Przedmiotem świadczenia agencji

reklamowej jest bowiem opracowanie re-

klamy, czyli materiału, który możliwy jest

do wykorzystania w celach promocyjnych.

Oczywiste jest zatem, że takie opracowanie

powinno być zgodne z prawem. W prze-

ciwnym razie wykonane dzieło będzie

sprzeczne z celem umowy – niedozwolo-

na reklama zamiast promować zlecenio-

dawcę może odbić się negatywnie na jego

renomie. Wykonawcy reklamy, w zależ-

ności od okoliczności konkretnej sprawy,

będzie można zatem przypisać całkowite

niewykonanie umowy (np. gdy reklama

porównawcza narusza warunki określone

w art. 16 ust. 3 u.z.n.k. i przez to nie może

zostać wykorzystana w kampanii medial-

nej), bądź nienależyte wykonanie (np. nie-

które z zawartych w niej przekazów niosą

ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd).

W każdym z tych przypadków zlecenio-

dawca uprawniony jest do dochodzenia

odszkodowania.

Znaczny wpływ na zakres odpowiedzial-

ności twórcy reklamy może mieć także

sama konstrukcja umowy zawartej mię-

dzy stronami. Można w niej przykładowo

zastrzec kary umowne za niewywiązanie

się ze zlecenia przez agencję reklamową,

a także szczegółowo określić zdarzenia,

za które ona odpowiada.

Odpowiedzialność wydawców

i nadawców

Opracowanie reklamy stanowi tylko jeden

z etapów kampanii marketingowej. Kolej-

nym z nich jest upublicznienie przygoto-

wanych materiałów. Niezależnie od odpo-

wiedzialności reklamodawcy oraz twórcy

reklamy możliwe jest również przypisa-

nie naruszenia podmiotom publikującym

dane materiały promocyjne. Przykładowo,

nadawca telewizyjny odpowiada za wy-

emitowanie przekazu handlowego, który

nie może:

– naruszać godności ludzkiej,

– zawierać treści dyskryminujących ze

względu na rasę, płeć, narodowość, po-

chodzenie etniczne, wyznanie lub świa-

topogląd, niepełnosprawność, wiek czy

orientację seksualną,

– ranić przekonań religijnych lub poli-

tycznych,

– zagrażać fizycznemu, psychicznemu

lub moralnemu rozwojowi małoletnich,

– sprzyjać zachowaniom zagrażającym

zdrowiu, bezpieczeństwu lub ochronie

środowiska (art. 53 ust. 1 w zw. z art. 16b

ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji).

Zgodnie natomiast z prawem prasowym

wydawca i redaktor nie ponosi odpowie-

dzialności za treść ogłoszeń i reklam, jeżeli

nie są one sprzeczne z prawem lub zasada-

mi współżycia społecznego, a także ozna-

czono je w sposób niebudzący wątpliwości,

iż nie stanowią one materiału redakcyjnego

(art. 42 ust. 2 w zw. z art. 36 ust. 2 i 3 ustawy

– Prawo prasowe). Bez wątpienia natomiast

reklamą sprzeczną z prawem będzie tak-

że reklama niedozwolona, o której mowa

w art. 16 u.z.n.k.

Odpowiedzialność przewidzianą w prawie

prasowym ponosić będzie również prowa-

dzący portal internetowy, o ile może zostać

on uznany za dziennik bądź czasopismo

w rozumieniu tejże ustawy, nawet jeśli nie

został on zarejestrowany we właściwym

rejestrze.

Art. 17a.

[Sprzedaż premiowana]

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest
sprzedaż konsumentom towarów lub usług
połączona z przyznaniem wszystkim albo
niektórym nabywcom towarów lub usług
nieodpłatnej premii, w postaci towarów lub
usług odmiennych od stanowiących przed-
miot sprzedaży, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkuren-
cji sprzedaż, o której mowa w ust. 1, jeżeli
premie stanowią towary lub usługi:
1) o niewielkiej wartości lub próbki towaru,
2) wygrane w loteriach promocyjnych, orga-
nizowanych na podstawie przepisów o grach

hazardowych, lub konkursach, których
wynik nie zależy od przypadku.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Komentowany artykuł określa jeden z nie-

licznych czynów nieuczciwej konkurencji

skierowanych wprost do konsumentów,

a który to polega na zachęcaniu ich do kup-

na towaru lub usługi poprzez dołączone

do nich różnego typu premii, zwanej też

bonusem lub gratisem. Co ważne, pomimo

użycia w treści przepisu słowa sprzedaż,

dotyczy on zarówno dostawy towarów, jak

i świadczenia usług (które sprzedażą w po-

jęciu prawnym nie są).

Premia

Aby możliwe było uznanie danego dodat-

ku za premię w rozumieniu komentowa-

nego art. 17a ust. 1, niezbędne jest, aby: po

pierwsze – był on nieodpłatny, po drugie

zaś – inny rodzajowo od świadczenia głów-

nego oferowanego przez przedsiębiorcę

(towaru lub usługi).

Przez nieodpłatność gratisu należy ro-

zumieć nie tylko jego całkowitą darmo-

wość, ale także sprzedawanie go za cenę

jedynie symboliczną, niewspółmierną do

faktycznej wartości takiego produktu bądź

usługi. W tym drugim wypadku przedsię-

biorcy oferującemu dodatkowe towary po

znacznie zaniżonej cenie można postawić

zarzut próby obejścia przepisów prawa.

Zwrócić również należy uwagę, że oma-

wiany czyn obejmuje swoim zakresem

jedynie tego typu praktyki, w których

nieodpłatne świadczenie dodatkowe jest

odmienne od zasadniczego przedmiotu

transakcji. Dobrym przykładem jest do-

łączanie do czasopism lub gazet płyt CD,

książek lub innego typu drobnych rzeczy.

Nie dojdzie zatem do zakazanej sprzedaży

premiowanej, jeśli gratisowy towar będzie

tożsamy z produktem będącym przedmio-

tem transakcji. W takim wypadku moż-

na mówić o sprzedaży promocyjnej lub

promocji cenowej. Przy czym tego typu

sytuacje rodzić mogą zarzut stosowania

cen dumpingowych, jeżeli łączna cena

kilku oferowanych w ten sposób produk-

tów będzie znacząco odbiegała od sumy

ich cen jednostkowych.

Dozwolona sprzedaż premiowana

Nie każdy przypadek organizowania sprze-

daży premiowanej jest zakazany. Ustawo-

dawca mianowicie przewidział w ust. 2 ko-

mentowanego artykułu przesłanki, których

spełnienie spowoduje dopuszczalność tego

typu oferty. Każdy z ustawowych warun-

ków należy traktować odrębnie, stąd też

do usankcjonowania sprzedaży premio-

wanej wystarczające jest ziszczenie się

jednego z nich.

Dołączenie premii będzie zatem legalne, je-

śli oferowany w jej ramach towar lub usłu-

ga będą przedstawiały niewielką wartość.

Odnosić ją należy przy tym do całkowitej

ceny produktu stanowiącego przedmiot

umowy. W przypadku zaś sytuacji, w któ-

rych aby otrzymać dany bonus, klient za-

kupić musi więcej sztuk produktu bądź to-

wary w określonej wprost liczbie lub cenie,

badanie niewielkiej wartości świadczenia

dodatkowego odbywać się będzie przez po-

równanie z łączną ceną rzeczy nabytych

przez klienta w celu otrzymania premii

(zob. M. Sieradzka, M. Zdyb „Ustawa o zwal-

czaniu nieuczciwej konkurencji. Komen-

tarz”, Warszawa 2010).

Przez próbkę towaru należy zaś rozumieć

jego małą ilość pozwalającą na zapoznanie

się z jego właściwościami, wystarczającą do

jednego lub kilkukrotnego użycia, a przy

tym oferowaną w znacznie mniejszej ob-

jętości, wadze lub ilości, jak towary tego

rodzaju dostępne powszechnie i odpłat-

nie w sklepach. Chodzi tutaj w szczegól-

ności o częstokroć dodawane do czasopism

próbki kosmetyków bądź drobną biżuterię.

Loterie promocyjne to natomiast takie

loterie, w których uczestniczy się przez

nabycie towaru, usługi lub innego dowodu

udziału w grze i tym samym nieodpłat-

nie uczestniczy się w loterii, a podmiot

urządzający loterię oferuje wygrane pie-

niężne lub rzeczowe (art. 2 ust. 1 pkt 10

ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach ha-

zardowych, Dz.U. z 2009 r. nr 201, poz. 1540

ze zm.). Przykładem tego typu gry będzie

zatem loteria, w której los dołączony jest

do towaru, np. nadrukowany jest na jego

etykiecie lub pod nakrętką butelki, a zwy-

cięzca losowany jest spośród nabywców

danego produktu. Przy czym wygarną

może stanowić zarówno określona kwo-

ta, jak i nagroda rzeczowa.

Art. 17b.

(skreślony)

Art. 17c.

[Sprzedaż lawinowa]

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest
organizowanie systemu sprzedaży lawi-
nowej, polegającego na proponowaniu
nabywania towarów lub usług poprzez skła-
danie nabywcom tych towarów lub usług
obietnicy uzyskania korzyści materialnych
w zamian za nakłonienie innych osób do
dokonania takich samych transakcji, które
to osoby uzyskałyby podobne korzyści mate-
rialne wskutek nakłonienia kolejnych osób
do udziału w systemie.
2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konku-
rencji organizowanie systemu sprzedaży,
o którym mowa w ust. 1, jeśli spełnione
zostaną następujące warunki:
1) korzyści materialne uzyskiwane z uczest-
nictwa w systemie sprzedaży pochodzą
ze środków uzyskiwanych z zakupu lub
ze sprzedaży dóbr i usług po cenie, której
wartość nie może rażąco przekraczać rzeczy-
wistej wartości rynkowej tych dóbr i usług,
2) osoba rezygnująca z udziału w systemie
sprzedaży ma prawo do odprzedaży organi-
zatorowi systemu za co najmniej 90% ceny
zakupu wszystkich nabytych od organiza-
tora nadających się do sprzedaży towarów,
materiałów informacyjno-instruktażowych,
próbek towarów lub zestawów prezentacyj-
nych zakupionych w przeciągu 6 miesięcy
poprzedzających datę złożenia rezygnacji
organizatorowi systemu sprzedaży.

komentarz

Zakres przedmiotowy

System sprzedaży lawinowej, potocznie

zwany piramidą lub łańcuszkiem, pole-

ga na tym, że klientowi nabywającemu

od przedsiębiorcy towar lub usługę skła-

dana jest obietnica przyznania dodat-

kowej korzyści materialnej w zamian za

nakłonienie do analogicznych zakupów

innych osób. Ci zaś nabywcy nakłaniani

są tożsamym zapewnieniem, że otrzyma-

ją inne świadczenie, jeśli na ich polecenie

do systemu przystąpią dalsi uczestnicy.

Innymi słowy otrzymanie korzyści mate-

rialnej uzależnione jest nie od sprzedaży

lub konsumpcji towarów, a przede wszyst-

kim od wprowadzenia innych klientów

do systemu.

Problem z tego typu konstrukcjami polega

na tym, że w pewnym momencie wyczer-

pie się możliwość pozyskiwania nowych

nabywców na oferowane produkty, a co za

tym idzie – pewna grupa osób uczestni-

czących w systemie nie otrzyma obiecanej

im premii. W takiej sytuacji znajdą się

osoby przystępujące w ostatniej kolejności

do systemu – wobec braku nowych zain-

teresowanych, którzy zasililiby sprzedaż

lawinową, nie będą one w stanie zarobić

na obiecane im premie.

Sprzedaż wielopoziomowa

Zbliżonym systemem do sprzedaży lawi-

nowej jest tzw. sprzedaż wielopoziomowa

(multilevel marketing), na której prowa-

dzenie ustawodawca zezwala w ust. 2 ko-

mentowanego artykułu (zob. M. Sieradzka,

M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji. Komentarz”, Warszawa 2010).

Aby dana sieć sprzedaży była uznana za wie-

lopoziomową, a nie lawinową, niezbędne

jest łączne ziszczenie się dwóch warunków:

– obiecywane korzyści majątkowe muszą

wynikać z faktu sprzedaży produktów,

nie zaś być przyznawane za pozyska-

nie nowych uczestników systemu, przy

czym cena tych towarów lub usług może

być wyższa od ich normalnej ceny ryn-

kowej. Górną granicę wyznacza tutaj

rażące wygórowanie ceny. W doktrynie

przyjmuje się, że o takim zjawisku może

być mowa, gdy różnica w cenie oferowa-

nej poza systemem sprzedaży wielopo-

ziomowej oraz pomiędzy jego uczestni-

kami wynosi co najmniej 25 proc. (zob.

E. Nowińska, M. du Vall „Komentarz do

ustawy o zwalczaniu nieuczciwej kon-

kurencji”, Warszawa 2008);

– uczestnik systemu uprawniony jest

do rezygnacji z udziału w nim oraz

odsprzedaży nabytych materiałów na

warunkach wskazanych w ust. 2 pkt 2

komentowanego artykułu. Szczególną

uwagę w tym zakresie należy zwrócić na

możliwość zmniejszenia ceny odkupu,

która jednakże nie może być niższa od

90 proc. ceny zakupu. Pozwala to wy-

ważyć interesy uczestników systemu,

a także pozyskać dodatkowe środki na

premie dla osób pozostających w nim.

Art. 17d.

[Sprzedaż dyskontowa]

Czynem nieuczciwej konkurencji jest wpro-
wadzanie do obrotu przez sieci sklepów
dyskontowych towarów w ilości przewyż-
szającej 20% wartości obrotów z markami
stanowiącymi własność właściciela sieci
lub podmiotów zależnych.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Celem niniejszego przepisu jest ochrona

małych i średnich przedsiębiorców przed

dużymi sieciami handlowymi, które mogą

oferować produkty szerokiemu kręgowi od-

biorców oraz po cenie detalicznej niższej

niż w małych, lokalnych sklepach. Z innej

strony można w nim dopatrzeć się także

ochrony dostawców towarów dla sieci dys-

kontowych, którzy dzięki wprowadzonym

limitom mogą dostarczać także produkty

pod własną marką. Faktem jest bowiem, że

towary oferowane pod marką danej sieci

dyskontowej są tańsze od analogicznych

produktów firmowych. To zaś oznacza

mniejszy zysk dla ich producentów.

Dozwolona jest zatem sprzedaż przez skle-

py dyskontowe towarów pod własnymi

markami, jeżeli ich wartość nie przekra-

cza 20 proc. wartości obrotów danej sieci.

W przepisie tym chodzi o wszelkie marki

własne, czyli nie tylko tożsame z nazwą

sieci dyskontowej, ale także oferowane

wyłącznie w jej sklepach i produkowane

dla niej. Zwrócić przy tym należy uwagę,

że właścicielem marki nie musi być bezpo-

średnio właściciel danej sieci dyskontowej.

Wystarczające jest, aby był nim podmiot od

niego zależny. Wobec braku stosownej de-

finicji w komentowanej ustawie, istnienie

stosunku zależności pomiędzy spółkami

należy oceniać zgodnie z przepisami usta-

wy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek

handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030

ze zm.: dalej: k.s.h; zob. art. 4 par. 1 pkt 4.).

Sklepy dyskontowe

Ustawodawca, statuując nowy czyn nie-

uczciwej konkurencji, nie zdefiniował jed-

nakże samego pojęcia sklepów dyskonto-

wych oraz ich sieci. Potocznie przyjmuje

się, że pod tym terminem kryją się sklepy

posiadające w swojej ofercie oprócz marek

różnych produktów także marki własnych

produktów, które są sprzedawane po ni-

skich cenach (zob. K. Korus „Komentarz do

ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalcza-

niu nieuczciwej konkurencji”, LEX).

Definicji tej nie będą zatem wypełniać

pojedyncze sklepy działające poza siecia-

mi handlowymi, a także sklepy oferujące

wyłącznie towary pochodzące od jedne-

go producenta, tzw. sklepy firmowe lub

patronackie (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb,

„Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konku-

rencji. Komentarz”, Warszawa 2010).

Obrót

Ostatnim pojęciem, które wymaga wyja-

śnienia, jest obrót, do którego należy od-

nosić wartość sprzedaży marek własnych

przez sieć dyskontową. Pojęcie to zostało

zdefiniowane w jednym z aktów wykonaw-

czych do ustawy o ochronie konkurencji

i konsumentów i oznacza sumę przycho-

dów uzyskanych w roku poprzedzającym

ze sprzedaży produktów oraz sprzedaży

towarów i materiałów, składających się na

operacyjną działalność przedsiębiorców, po

odliczeniu udzielonych rabatów, opustów

i innych zmniejszeń oraz podatku od to-

warów i usług, a także innych podatków

związanych z obrotem, jeżeli nie zostały

odliczone, wykazanych w rachunku zy-

sków i strat (par. 3 rozporządzenia Rady

Ministrów z 17 lipca 2007 r. w sprawie

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

Odpowiedzialność

względem reklamodawcy

Odpowiedzialność twórcy reklamy wzglę-

dem przedsiębiorcy korzystającego z jego

usług wynikać może przede wszystkim

z art. 471 k.c. – jest to tzw. odpowiedzial-

ność kontraktowa za niewykonanie lub nie-

należyte wykonanie zobowiązania umow-

nego. Przedmiotem świadczenia agencji

reklamowej jest bowiem opracowanie re-

klamy, czyli materiału, który możliwy jest

do wykorzystania w celach promocyjnych.

Oczywiste jest zatem, że takie opracowanie

powinno być zgodne z prawem. W prze-

ciwnym razie wykonane dzieło będzie

sprzeczne z celem umowy – niedozwolo-

na reklama zamiast promować zlecenio-

dawcę może odbić się negatywnie na jego

renomie. Wykonawcy reklamy, w zależ-

ności od okoliczności konkretnej sprawy,

będzie można zatem przypisać całkowite

niewykonanie umowy (np. gdy reklama

porównawcza narusza warunki określone

w art. 16 ust. 3 u.z.n.k. i przez to nie może

zostać wykorzystana w kampanii medial-

nej), bądź nienależyte wykonanie (np. nie-

które z zawartych w niej przekazów niosą

ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd).

W każdym z tych przypadków zlecenio-

dawca uprawniony jest do dochodzenia

odszkodowania.

Znaczny wpływ na zakres odpowiedzial-

ności twórcy reklamy może mieć także

sama konstrukcja umowy zawartej mię-

dzy stronami. Można w niej przykładowo

zastrzec kary umowne za niewywiązanie

się ze zlecenia przez agencję reklamową,

a także szczegółowo określić zdarzenia,

za które ona odpowiada.

Odpowiedzialność wydawców

i nadawców

Opracowanie reklamy stanowi tylko jeden

z etapów kampanii marketingowej. Kolej-

nym z nich jest upublicznienie przygoto-

wanych materiałów. Niezależnie od odpo-

wiedzialności reklamodawcy oraz twórcy

reklamy możliwe jest również przypisa-

nie naruszenia podmiotom publikującym

dane materiały promocyjne. Przykładowo,

nadawca telewizyjny odpowiada za wy-

emitowanie przekazu handlowego, który

nie może:

– naruszać godności ludzkiej,

– zawierać treści dyskryminujących ze

względu na rasę, płeć, narodowość, po-

chodzenie etniczne, wyznanie lub świa-

topogląd, niepełnosprawność, wiek czy

orientację seksualną,

– ranić przekonań religijnych lub poli-

tycznych,

– zagrażać fizycznemu, psychicznemu

lub moralnemu rozwojowi małoletnich,

– sprzyjać zachowaniom zagrażającym

zdrowiu, bezpieczeństwu lub ochronie

środowiska (art. 53 ust. 1 w zw. z art. 16b

ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji).

Zgodnie natomiast z prawem prasowym

wydawca i redaktor nie ponosi odpowie-

dzialności za treść ogłoszeń i reklam, jeżeli

nie są one sprzeczne z prawem lub zasada-

mi współżycia społecznego, a także ozna-

czono je w sposób niebudzący wątpliwości,

iż nie stanowią one materiału redakcyjnego

(art. 42 ust. 2 w zw. z art. 36 ust. 2 i 3 ustawy

– Prawo prasowe). Bez wątpienia natomiast

reklamą sprzeczną z prawem będzie tak-

że reklama niedozwolona, o której mowa

w art. 16 u.z.n.k.

Odpowiedzialność przewidzianą w prawie

prasowym ponosić będzie również prowa-

dzący portal internetowy, o ile może zostać

on uznany za dziennik bądź czasopismo

w rozumieniu tejże ustawy, nawet jeśli nie

został on zarejestrowany we właściwym

rejestrze.

Art. 17a.

[Sprzedaż premiowana]

hazardowych, lub konkursach, których
wynik nie zależy od przypadku.

komentarz

Zakres przedmiotowy

Komentowany artykuł określa jeden z nie-

licznych czynów nieuczciwej konkurencji

skierowanych wprost do konsumentów,

a który to polega na zachęcaniu ich do kup-

na towaru lub usługi poprzez dołączone

do nich różnego typu premii, zwanej też

bonusem lub gratisem. Co ważne, pomimo

użycia w treści przepisu słowa sprzedaż,

dotyczy on zarówno dostawy towarów, jak

i świadczenia usług (które sprzedażą w po-

jęciu prawnym nie są).

Premia

Aby możliwe było uznanie danego dodat-

ku za premię w rozumieniu komentowa-

nego art. 17a ust. 1, niezbędne jest, aby: po

pierwsze – był on nieodpłatny, po drugie

zaś – inny rodzajowo od świadczenia głów-

nego oferowanego przez przedsiębiorcę

(towaru lub usługi).

Przez nieodpłatność gratisu należy ro-

zumieć nie tylko jego całkowitą darmo-

wość, ale także sprzedawanie go za cenę

jedynie symboliczną, niewspółmierną do

faktycznej wartości takiego produktu bądź

usługi. W tym drugim wypadku przedsię-

biorcy oferującemu dodatkowe towary po

znacznie zaniżonej cenie można postawić

zarzut próby obejścia przepisów prawa.

Zwrócić również należy uwagę, że oma-

wiany czyn obejmuje swoim zakresem

jedynie tego typu praktyki, w których

nieodpłatne świadczenie dodatkowe jest

odmienne od zasadniczego przedmiotu

transakcji. Dobrym przykładem jest do-

łączanie do czasopism lub gazet płyt CD,

książek lub innego typu drobnych rzeczy.

Nie dojdzie zatem do zakazanej sprzedaży

premiowanej, jeśli gratisowy towar będzie

tożsamy z produktem będącym przedmio-

tem transakcji. W takim wypadku moż-

na mówić o sprzedaży promocyjnej lub

promocji cenowej. Przy czym tego typu

sytuacje rodzić mogą zarzut stosowania

cen dumpingowych, jeżeli łączna cena

kilku oferowanych w ten sposób produk-

tów będzie znacząco odbiegała od sumy

ich cen jednostkowych.

Dozwolona sprzedaż premiowana

Nie każdy przypadek organizowania sprze-

daży premiowanej jest zakazany. Ustawo-

dawca mianowicie przewidział w ust. 2 ko-

mentowanego artykułu przesłanki, których

spełnienie spowoduje dopuszczalność tego

typu oferty. Każdy z ustawowych warun-

ków należy traktować odrębnie, stąd też

do usankcjonowania sprzedaży premio-

wanej wystarczające jest ziszczenie się

jednego z nich.

Dołączenie premii będzie zatem legalne, je-

śli oferowany w jej ramach towar lub usłu-

ga będą przedstawiały niewielką wartość.

Odnosić ją należy przy tym do całkowitej

ceny produktu stanowiącego przedmiot

umowy. W przypadku zaś sytuacji, w któ-

rych aby otrzymać dany bonus, klient za-

kupić musi więcej sztuk produktu bądź to-

wary w określonej wprost liczbie lub cenie,

badanie niewielkiej wartości świadczenia

dodatkowego odbywać się będzie przez po-

równanie z łączną ceną rzeczy nabytych

przez klienta w celu otrzymania premii

(zob. M. Sieradzka, M. Zdyb „Ustawa o zwal-

czaniu nieuczciwej konkurencji. Komen-

tarz”, Warszawa 2010).

Przez próbkę towaru należy zaś rozumieć

jego małą ilość pozwalającą na zapoznanie

się z jego właściwościami, wystarczającą do

jednego lub kilkukrotnego użycia, a przy

tym oferowaną w znacznie mniejszej ob-

jętości, wadze lub ilości, jak towary tego

rodzaju dostępne powszechnie i odpłat-

nie w sklepach. Chodzi tutaj w szczegól-

ności o częstokroć dodawane do czasopism

próbki kosmetyków bądź drobną biżuterię.

Loterie promocyjne to natomiast takie

loterie, w których uczestniczy się przez

nabycie towaru, usługi lub innego dowodu

udziału w grze i tym samym nieodpłat-

nie uczestniczy się w loterii, a podmiot

urządzający loterię oferuje wygrane pie-

niężne lub rzeczowe (art. 2 ust. 1 pkt 10

ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach ha-

zardowych, Dz.U. z 2009 r. nr 201, poz. 1540

ze zm.). Przykładem tego typu gry będzie

zatem loteria, w której los dołączony jest

do towaru, np. nadrukowany jest na jego

etykiecie lub pod nakrętką butelki, a zwy-

cięzca losowany jest spośród nabywców

danego produktu. Przy czym wygarną

może stanowić zarówno określona kwo-

ta, jak i nagroda rzeczowa.

Art. 17b.

(skreślony)

Art. 17c.

[Sprzedaż lawinowa]

komentarz

Zakres przedmiotowy

System sprzedaży lawinowej, potocznie

zwany piramidą lub łańcuszkiem, pole-

ga na tym, że klientowi nabywającemu

od przedsiębiorcy towar lub usługę skła-

dana jest obietnica przyznania dodat-

kowej korzyści materialnej w zamian za

nakłonienie do analogicznych zakupów

innych osób. Ci zaś nabywcy nakłaniani

są tożsamym zapewnieniem, że otrzyma-

ją inne świadczenie, jeśli na ich polecenie

do systemu przystąpią dalsi uczestnicy.

Innymi słowy otrzymanie korzyści mate-

rialnej uzależnione jest nie od sprzedaży

lub konsumpcji towarów, a przede wszyst-

kim od wprowadzenia innych klientów

do systemu.

Problem z tego typu konstrukcjami polega

na tym, że w pewnym momencie wyczer-

pie się możliwość pozyskiwania nowych

nabywców na oferowane produkty, a co za

tym idzie – pewna grupa osób uczestni-

czących w systemie nie otrzyma obiecanej

im premii. W takiej sytuacji znajdą się

osoby przystępujące w ostatniej kolejności

do systemu – wobec braku nowych zain-

teresowanych, którzy zasililiby sprzedaż

lawinową, nie będą one w stanie zarobić

na obiecane im premie.

Sprzedaż wielopoziomowa

Zbliżonym systemem do sprzedaży lawi-

nowej jest tzw. sprzedaż wielopoziomowa

(multilevel marketing), na której prowa-

dzenie ustawodawca zezwala w ust. 2 ko-

mentowanego artykułu (zob. M. Sieradzka,

M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej

konkurencji. Komentarz”, Warszawa 2010).

Aby dana sieć sprzedaży była uznana za wie-

lopoziomową, a nie lawinową, niezbędne

jest łączne ziszczenie się dwóch warunków:

– obiecywane korzyści majątkowe muszą

wynikać z faktu sprzedaży produktów,

nie zaś być przyznawane za pozyska-

nie nowych uczestników systemu, przy

czym cena tych towarów lub usług może

być wyższa od ich normalnej ceny ryn-

kowej. Górną granicę wyznacza tutaj

rażące wygórowanie ceny. W doktrynie

przyjmuje się, że o takim zjawisku może

być mowa, gdy różnica w cenie oferowa-

nej poza systemem sprzedaży wielopo-

ziomowej oraz pomiędzy jego uczestni-

kami wynosi co najmniej 25 proc. (zob.

E. Nowińska, M. du Vall „Komentarz do

ustawy o zwalczaniu nieuczciwej kon-

kurencji”, Warszawa 2008);

– uczestnik systemu uprawniony jest

do rezygnacji z udziału w nim oraz

odsprzedaży nabytych materiałów na

warunkach wskazanych w ust. 2 pkt 2

komentowanego artykułu. Szczególną

uwagę w tym zakresie należy zwrócić na

możliwość zmniejszenia ceny odkupu,

która jednakże nie może być niższa od

90 proc. ceny zakupu. Pozwala to wy-

ważyć interesy uczestników systemu,

a także pozyskać dodatkowe środki na

premie dla osób pozostających w nim.

Art. 17d.

[Sprzedaż dyskontowa]

komentarz

Zakres przedmiotowy

Celem niniejszego przepisu jest ochrona

małych i średnich przedsiębiorców przed

dużymi sieciami handlowymi, które mogą

oferować produkty szerokiemu kręgowi od-

biorców oraz po cenie detalicznej niższej

niż w małych, lokalnych sklepach. Z innej

strony można w nim dopatrzeć się także

ochrony dostawców towarów dla sieci dys-

kontowych, którzy dzięki wprowadzonym

limitom mogą dostarczać także produkty

pod własną marką. Faktem jest bowiem, że

towary oferowane pod marką danej sieci

dyskontowej są tańsze od analogicznych

produktów firmowych. To zaś oznacza

mniejszy zysk dla ich producentów.

Dozwolona jest zatem sprzedaż przez skle-

py dyskontowe towarów pod własnymi

markami, jeżeli ich wartość nie przekra-

cza 20 proc. wartości obrotów danej sieci.

W przepisie tym chodzi o wszelkie marki

własne, czyli nie tylko tożsame z nazwą

sieci dyskontowej, ale także oferowane

wyłącznie w jej sklepach i produkowane

dla niej. Zwrócić przy tym należy uwagę,

że właścicielem marki nie musi być bezpo-

średnio właściciel danej sieci dyskontowej.

Wystarczające jest, aby był nim podmiot od

niego zależny. Wobec braku stosownej de-

finicji w komentowanej ustawie, istnienie

stosunku zależności pomiędzy spółkami

należy oceniać zgodnie z przepisami usta-

wy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek

handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030

ze zm.: dalej: k.s.h; zob. art. 4 par. 1 pkt 4.).

Sklepy dyskontowe

Ustawodawca, statuując nowy czyn nie-

uczciwej konkurencji, nie zdefiniował jed-

nakże samego pojęcia sklepów dyskonto-

wych oraz ich sieci. Potocznie przyjmuje

się, że pod tym terminem kryją się sklepy

posiadające w swojej ofercie oprócz marek

różnych produktów także marki własnych

produktów, które są sprzedawane po ni-

skich cenach (zob. K. Korus „Komentarz do

ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalcza-

niu nieuczciwej konkurencji”, LEX).

Definicji tej nie będą zatem wypełniać

pojedyncze sklepy działające poza siecia-

mi handlowymi, a także sklepy oferujące

wyłącznie towary pochodzące od jedne-

go producenta, tzw. sklepy firmowe lub

patronackie (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb,

„Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konku-

rencji. Komentarz”, Warszawa 2010).

Obrót

Ostatnim pojęciem, które wymaga wyja-

śnienia, jest obrót, do którego należy od-

nosić wartość sprzedaży marek własnych

przez sieć dyskontową. Pojęcie to zostało

zdefiniowane w jednym z aktów wykonaw-

czych do ustawy o ochronie konkurencji

i konsumentów i oznacza sumę przycho-

dów uzyskanych w roku poprzedzającym

ze sprzedaży produktów oraz sprzedaży

towarów i materiałów, składających się na

operacyjną działalność przedsiębiorców, po

odliczeniu udzielonych rabatów, opustów

i innych zmniejszeń oraz podatku od to-

warów i usług, a także innych podatków

związanych z obrotem, jeżeli nie zostały

odliczone, wykazanych w rachunku zy-

sków i strat (par. 3 rozporządzenia Rady

Ministrów z 17 lipca 2007 r. w sprawie

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

sposobu obliczania obrotu przedsiębior-

ców uczestniczących w koncentracji, Dz.U.

nr 134, poz. 935).

Rozdział 3

Odpowiedzialność

cywilna

Art. 18.

[Roszczenia

poszkodowanego]

1. W razie dokonania czynu nieuczciwej
konkurencji, przedsiębiorca, którego interes
został zagrożony lub naruszony, może
żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań,
2) usunięcia skutków niedozwolonych
działań,
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego
oświadczenia odpowiedniej treści i w odpo-
wiedniej formie,
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasa-
dach ogólnych,
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych
korzyści, na zasadach ogólnych,
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pienięż-
nej na określony cel społeczny związany ze
wspieraniem kultury polskiej lub ochroną
dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn
nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
2. Sąd, na wniosek uprawnionego, może
orzec również o wyrobach, ich opakowa-
niach, materiałach reklamowych i innych
przedmiotach bezpośrednio związanych
z popełnieniem czynu nieuczciwej konku-
rencji. W szczególności sąd może orzec ich
zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszko-
dowania.

komentarz

Podstawa prawna roszczeń

W artykułach 18–22 u.z.n.k. uregulowane

zostały roszczenia wynikające z popełnie-

nia czynów nieuczciwej konkurencji, a tak-

że cząstkowo – sposób ich sądowego docho-

dzenia. Na gruncie procesowym do spraw

wyraźnie nieuregulowanych przedmiotową

ustawą zastosowanie znajdują przepisy

ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks po-

stępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 101 ze zm., dalej: k.p.c.).

W zakresie prawa materialnego, rozdział 3

komentowanej ustawy stanowi przepisy

szczególne względem kodeksu cywilnego.

Oznacza to, że podstawę prawną wysuwa-

nych żądań stanowić będą odpowiednie

artykuły przedmiotowej ustawy, nie zaś

kodeksu cywilnego. Ten ostatni znajdzie

zaś zastosowanie w dwóch wypadkach.

Po pierwsze w przypadkach, gdy ustawa

odsyła wprost do jego przepisów bądź też

do stosowania zasad ogólnych. Na drugi

wyjątek składają się artykuły rozszerza-

jące podmiotowy zakres odpowiedzialno-

ści za czyn nieuczciwej konkurencji (np.

art. 422 k.c.).

Konstrukcja pozwu

Z norm procedury cywilnej wynika m.in.

właściwość miejscowa i rzeczowa sądu

właściwego do rozpoznania powództwa.

Właściwy rzeczowo jest każdorazowo sąd

okręgowy, bez względu na wartość przed-

miotu sporu (art. 17 pkt 4

k.p.c.). Nato-

miast właściwość miejscowa może zostać

wyznaczona na kilka różnych sposobów.

Podstawową zasadą jest, że właściwy do

rozpoznania sprawy będzie sąd, w które-

go okręgu znajduje się miejsce zamiesz-

kania albo siedziba pozwanego. Możliwe

jest wszakże skorzystanie również z dys-

pozycji art. 35 k.p.c. i wytoczenie powódz-

twa przed sąd, w którego okręgu nastąpiło

zdarzenie wywołujące szkodę. Przykładowo

przed sąd okręgowy, na którego obszarze

działania wprowadzono do obrotu podra-

biane towary.

Konstruując pozew, należy opierać się na

ogólnych zasadach prawa procesowego

(zob. w szczególności art. 187 i art. 126

k.p.c.). Pamiętać przy tym należy, że

z uwagi na częstokroć skomplikowany

charakter spraw tego rodzaju niezbędne

może okazać się powołanie dowodu z opi-

nii biegłego sądowego odpowiedniej spe-

cjalności (np. w zakresie oceny rozmiaru

szkody poniesionej przez powoda, bądź

też stwierdzenia zakresu podobieństw

produktów wprowadzonych do obrotu

przez kilku przedsiębiorców).

Pozew będący pismem procesowym musi

zatem zawierać co najmniej następujące

elementy (art. 126 k.p.c.):

– oznaczenie sądu, do którego jest skiero-

wane, imię i nazwisko lub nazwę stron,

ich przedstawicieli ustawowych i peł-

nomocników;

– numer PESEL lub NIP powoda będącego

osobą fizyczną, w przypadku zaś jed-

nostek organizacyjnych należy podać

numer ich KRS lub NIP;

– oznaczenie rodzaju pisma;

– osnowę wniosku lub oświadczenia oraz

dowody na poparcie przytoczonych oko-

liczności;

– podpis strony albo jej przedstawiciela

ustawowego lub pełnomocnika;

– wymienienie załączników.

Ponadto w pozwie należy:

– dokładnie określić żądania, a w spra-

wach o prawa majątkowe także oznacze-

nie wartości przedmiotu sporu, chyba

że przedmiotem sprawy jest oznaczona

kwota pieniężna;

– przytoczyć okoliczności faktyczne uza-

sadniające żądanie, a w miarę potrzeby

uzasadniających również właściwość sądu.

Do pozwu należy natomiast załączyć:

– pełnomocnictwo wraz z dowodem uisz-

czenia opłaty skarbowej (obecnie jest

to kwota 17 zł), jeżeli zostało udzielo-

ne, a także odpis pełnomocnictwa dla

strony przeciwnej;

– odpis z rejestru przedsiębiorców powo-

da, jeśli jest on wpisany do KRS;

– dowód uiszczenia opłaty sądowej od

pozwu;

– dowody powołane w treści uzasadnienia,

np. odpisy: umowy, faktur, wezwania do

zapłaty, innych pism stron;

– odpis pozwu wraz z załącznikami dla

pozwanego.

Powód może dochodzić przed sądem

cywilnym zarówno jednego, kilku jak

i wszystkich roszczeń wskazanych

w art. 18 u.z.n.k. Należy przy tym pamiętać

o konieczności precyzyjnego sformułowa-

nia roszczenia w petitum pozwu.

Zabezpieczenie roszczenia

Do niedawna komentowana ustawa

w art. 21 przewidywała samodzielną pod-

stawę do zabezpieczenia roszczeń powo-

da. Wobec uchylenia tego artykułu możli-

we jest obecnie udzielenie zabezpieczenia

wyłącznie na zasadach ogólnych, czyli na

podstawie art. 730–757 k.p.c.

Udzielenia zabezpieczenia może żądać

każda strona lub uczestnik postępowania,

jeżeli uprawdopodobnią roszczenie oraz

interes prawny w udzieleniu zabezpie-

czenia. Interes prawny w udzieleniu za-

bezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak tego

zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie

utrudni wykonanie zapadłego w sprawie

orzeczenia lub w inny sposób uniemożli-

wi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu

postępowania w sprawie. Zabezpieczenia

można żądać w każdej sprawie cywilnej,

podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub

sąd polubowny. Sąd może zaś udzielić za-

bezpieczenia przed wszczęciem postępo-

wania lub w jego toku.

Sposób zabezpieczenia zależny jest od ro-

dzaju roszczenia. W tym zakresie wyróżnia

się dwa ich typy: pieniężne i niepieniężne.

Te pierwsze dotyczą zobowiązania dłużnika

do zapłaty określonej kwoty (np. tytułem

odszkodowania), zaś drugie odnoszą się do

innych obowiązków (np. wycofania z ryn-

ku określonych towarów, zakazu wprowa-

dzania do obrotu opakowań zawierających

oznaczenia wprowadzające w błąd itp.).

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych na-

stępuje przez:

– zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za

pracę, wierzytelności z rachunku ban-

kowego albo innej wierzytelności lub

innego prawa majątkowego;

– obciążenie nieruchomości obowiązane-

go hipoteką przymusową;

– ustanowienie zakazu zbywania lub ob-

ciążania nieruchomości, która nie ma

urządzonej księgi wieczystej lub któ-

rej księga wieczysta zaginęła lub uległa

zniszczeniu;

– obciążenie statku albo statku w budo-

wie hipoteką morską;

– ustanowienie zakazu zbywania spół-

dzielczego własnościowego prawa do

lokalu;

– ustanowienie zarządu przymusowego

nad przedsiębiorstwem lub gospodar-

stwem rolnym obowiązanego albo za-

kładem wchodzącym w skład przedsię-

biorstwa lub jego częścią albo częścią

gospodarstwa rolnego obowiązanego.

W przypadku zaś roszczeń niepieniężnych,

sąd, oprócz sposobów wskazanych powy-

żej, może m.in.:

– unormować prawa i obowiązki stron

lub uczestników postępowania na czas

trwania postępowania;

– ustanowić zakaz zbywania przedmio-

tów lub praw objętych postępowaniem;

– nakazać wpisanie stosownego ostrze-

żenia w księdze wieczystej lub we wła-

ściwym rejestrze.

Zabezpieczenie upada po upływie mie-

siąca od uprawomocnienia się orzecze-

nia uwzględniającego roszczenie, które

podlegało zabezpieczeniu. Przed upływem

tego terminu należy więc złożyć wniosek

o wszczęcie egzekucji.

Zaniechanie niedozwolonych działań

Przepis ten ma służyć zakazaniu pozwa-

nemu dalszego podejmowania określonych

czynności, które naruszały bądź zagrażały

interesom poszkodowanego przedsiębior-

cy. Może to być zatem nakaz zaniechania

wprowadzania do obrotu określonych to-

warów bądź też oznaczania ich w opisany

przez powoda sposób, a także wycofania

produktów już uprzednio wprowadzonych

na rynek.

Z roszczenia o zaniechanie można ko-

rzystać, gdy:

– dany czyn został popełniony i stan nie-

dozwolonego działania trwa;

– jeżeli dany czyn nie został jeszcze do-

konany – nie doszło do naruszenia cu-

dzych praw, lecz zachodzi obawa jego

dokonania, a istniejący stan zagraża

interesowi pokrzywdzonego;

– jeżeli stan naruszenia praw, interesu

innej osoby już nie trwa, ale zachodzi

niebezpieczeństwo ponowienia niedo-

zwolonych zachowań.

Okoliczności te winien wykazać wystę-

pujący z roszczeniem o zaniechanie. Dla

uwzględnienia powództwa niezbędne jest,

aby istniał w chwili zamknięcia rozprawy

co najmniej stan zagrożenia (zob. wyrok

Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 li-

stopada 2004 r., sygn. akt I ACa 560/04,

LEX nr 147147).

Usunięcie skutków naruszenia

W oparciu o omawiany przepis pokrzyw-

dzony przedsiębiorca może domagać się

podjęcia przez pozwanego wszelkich dzia-

łań niezbędnych do usunięcia następstw

czynu nieuczciwej konkurencji, pod warun-

kiem, że działania te są adekwatne do po-

pełnionego czynu i nadają się do usunięcia

jego następstw (zob. wyrok Sąd Apelacyjne-

go w Poznaniu z 10 października 2005 r.,

sygn. akt I ACa 221/05, LEX nr 519299).

Oznacza to z jednej strony, że nie istnieje

zamknięty katalog sposobów, jakimi ma

zostać osiągnięty zamierzony skutek w po-

staci usunięcia skutków naruszenia. Z dru-

giej wszakże strony granicę dla środków,

którymi może zostać obciążony pozwany,

stanowi ich odpowiedniość. Niezbędne

jest więc wyważenie interesów stron oraz

unikanie nadmiernego obciążania sprawcy

czynu. Najlepszym przykładem stosowania

tychże zasad jest nałożenie na pozwanego

obowiązku wycofania z obrotu produktów

podrobionych. W przeważającej liczbie wy-

padków roszczenie takie będzie pociągało

za sobą niewspółmierne obciążenie orga-

nizacyjne i ekonomiczne sprawcy czynu,

wskutek czego zaniknie jego funkcja re-

stytucyjna, a roszczenie takie zbliży się do

środka represji. Nie można jednak z tego

względu całkowicie wykluczyć dopuszczal-

ności roszczenia o wycofanie produktów

z obrotu, zwłaszcza że zdarzają się stany

faktyczne, w których nakazanie wycofania

produktów z obrotu jest jedynym środ-

kiem adekwatnym do usunięcia skutków

czynu nieuczciwej konkurencji. Ocena za-

tem, czy dane roszczenie jest adekwatne

i w odpowiedni sposób wywarza interesy

stron postępowania, możliwa jest tylko

na gruncie okoliczności konkretnej spra-

wy i nie jest możliwe jej generalizowanie

(zob. wyrok Sądu Najwyższego z 14 grud-

nia 1990 r., sygn. akt I CR 529/90, OSNCP

z 1992 r., nr 7–8, poz. 136).

Innymi przykładami obowiązków, jakie

mogą zostać nałożone na sprawcę, są:

obowiązek zniszczenia towaru, zmiana

jego opakowań, usunięcie podobieństw

w oznaczeniach lub opisach produktów,

wykonywanie usług w ściśle określony

sposób, odpowiednia zmiana wystroju

miejsca prowadzenia działalności go-

spodarczej itp.

Złożenie oświadczenia

Złożenie, opublikowanie, wywieszenie

czy też osobiste doręczenie oświadczenia

o określonej treści ma stanowić formę za-

dośćuczynienia za czyn nieuczciwej kon-

kurencji. Zbliża się dlatego znaczeniowo do

wcześniej omówionego roszczenia o usu-

nięcie skutków naruszenia.

Treść oświadczenia powinna zostać dosto-

sowana do okoliczności konkretnej sprawy

oraz uwzględniać sposób naruszenia zasad

uczciwej konkurencji. Może zatem ono

polegać na odwołaniu lub sprostowaniu

poprzedniego oświadczenia, przeprosze-

niu za dokonanie naruszenia bądź przy-

znaniu się do popełnienia czynu nieuczci-

wej konkurencji, a także opublikowaniu

treści zapadłego w sprawie orzeczenia lub

ugody sądowej.

Nie tylko treść, lecz także sposób prezen-

tacji oświadczenia powinny uwzględniać

zakres i rodzaj naruszenia. Przykładowo

w wypadku lokalnego jedynie skutku czy-

nu nieuczciwej konkurencji nie będzie

adekwatne roszczenie, aby sprawca opu-

blikował stosowne przeprosiny w mediach

ogólnokrajowych. Koszt przeprowadzenia

tego typu kampanii powinien korespon-

dować ze szkodą odniesioną przez po-

szkodowanego oraz społecznym odbiorem

danego naruszenia zasad uczciwej kon-

kurencji (np. możliwości wprowadzenia

w błąd szerokiego grona odbiorców nie-

rzetelnej reklamy bądź nieprawdziwej in-

formacji o przedsiębiorstwie konkurenta).

Naprawienie szkody

Przepis niniejszy jest jednym z przykładów

odesłania do zasad ogólnych prawa cywil-

nego, które określone zostały w kodeksie

cywilnym. Naprawienie szkody na tychże

zasadach wiąże się przede wszystkim z ko-

niecznością wykazania przesłanek odpo-

wiedzialności sprawcy. Są nimi:

– powstanie szkody – na szkodę w rozu-

mieniu prawa cywilnego składają się

zarówno straty rzeczywiste (np. wydat-

ki na opracowanie nowego produktu,

którego wprowadzenie na rynek sta-

ło się nieopłacalne na skutek ujawnie-

nia tajemnicy handlowej), jak i utraco-

ne korzyści, których uzyskanie przez

przedsiębiorcę było wysoce prawdopo-

dobne (np. utrata planowanego zysku

w związku z wprowadzeniem na rynek

podróbek);

– zawinione zachowanie sprawcy – w grę

wchodzi zarówno wina umyślna, nie-

umyślna, jak i rażące niedbalstwo spra-

wy. Pamiętać przy tym należy, że będący

sprawcą przedsiębiorca zobowiązany

jest do zachowania szczególnej staran-

ności wynikającej z zawodowego pro-

wadzenia przez niego działalności go-

spodarczej. Powyższa zasada wpływa na

ocenę postawy sprawcy, który nie może

zasłaniać się niewiedzą o możliwości

naruszenia swoim działaniem interesu

innego uczestnika rynku, jeśli nie pod-

jął działań w zakresie przeciwdziałania

im (np. przez weryfikację czy jego pro-

dukty nie będą podobne do produktów

konkurenta);

– istnienie adekwatnego związku przy-

czynowego pomiędzy zachowaniem

sprawcy oraz powstaniem szkody – cho-

dzi tutaj o to, aby szkoda była normal-

nym następstwem działania sprawcy

(np. w wyniku ujawnienia tajemnicy

handlowej poszkodowanego utracił on

spodziewane korzyści z produkcji dane-

go towaru, bądź też na skutek wprowa-

dzenia na rynek podróbek zmniejszył

się zbyt produktów oryginalnych itp.).

Szkoda w prawie cywilnym obejmuje za-

równo rzeczywiste straty osoby poszko-

dowanej, jak również utracone przez nie-

go korzyści, których nie odniósł na skutek

niezgodnych z prawem działań sprawcy.

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

sposobu obliczania obrotu przedsiębior-

ców uczestniczących w koncentracji, Dz.U.

nr 134, poz. 935).

Rozdział 3

Odpowiedzialność

cywilna

Art. 18.

[Roszczenia

poszkodowanego]

komentarz

Podstawa prawna roszczeń

W artykułach 18–22 u.z.n.k. uregulowane

zostały roszczenia wynikające z popełnie-

nia czynów nieuczciwej konkurencji, a tak-

że cząstkowo – sposób ich sądowego docho-

dzenia. Na gruncie procesowym do spraw

wyraźnie nieuregulowanych przedmiotową

ustawą zastosowanie znajdują przepisy

ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks po-

stępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 101 ze zm., dalej: k.p.c.).

W zakresie prawa materialnego, rozdział 3

komentowanej ustawy stanowi przepisy

szczególne względem kodeksu cywilnego.

Oznacza to, że podstawę prawną wysuwa-

nych żądań stanowić będą odpowiednie

artykuły przedmiotowej ustawy, nie zaś

kodeksu cywilnego. Ten ostatni znajdzie

zaś zastosowanie w dwóch wypadkach.

Po pierwsze w przypadkach, gdy ustawa

odsyła wprost do jego przepisów bądź też

do stosowania zasad ogólnych. Na drugi

wyjątek składają się artykuły rozszerza-

jące podmiotowy zakres odpowiedzialno-

ści za czyn nieuczciwej konkurencji (np.

art. 422 k.c.).

Konstrukcja pozwu

Z norm procedury cywilnej wynika m.in.

właściwość miejscowa i rzeczowa sądu

właściwego do rozpoznania powództwa.

Właściwy rzeczowo jest każdorazowo sąd

okręgowy, bez względu na wartość przed-

miotu sporu (art. 17 pkt 4

k.p.c.). Nato-

miast właściwość miejscowa może zostać

wyznaczona na kilka różnych sposobów.

Podstawową zasadą jest, że właściwy do

rozpoznania sprawy będzie sąd, w które-

go okręgu znajduje się miejsce zamiesz-

kania albo siedziba pozwanego. Możliwe

jest wszakże skorzystanie również z dys-

pozycji art. 35 k.p.c. i wytoczenie powódz-

twa przed sąd, w którego okręgu nastąpiło

zdarzenie wywołujące szkodę. Przykładowo

przed sąd okręgowy, na którego obszarze

działania wprowadzono do obrotu podra-

biane towary.

Konstruując pozew, należy opierać się na

ogólnych zasadach prawa procesowego

(zob. w szczególności art. 187 i art. 126

k.p.c.). Pamiętać przy tym należy, że

z uwagi na częstokroć skomplikowany

charakter spraw tego rodzaju niezbędne

może okazać się powołanie dowodu z opi-

nii biegłego sądowego odpowiedniej spe-

cjalności (np. w zakresie oceny rozmiaru

szkody poniesionej przez powoda, bądź

też stwierdzenia zakresu podobieństw

produktów wprowadzonych do obrotu

przez kilku przedsiębiorców).

Pozew będący pismem procesowym musi

zatem zawierać co najmniej następujące

elementy (art. 126 k.p.c.):

– oznaczenie sądu, do którego jest skiero-

wane, imię i nazwisko lub nazwę stron,

ich przedstawicieli ustawowych i peł-

nomocników;

– numer PESEL lub NIP powoda będącego

osobą fizyczną, w przypadku zaś jed-

nostek organizacyjnych należy podać

numer ich KRS lub NIP;

– oznaczenie rodzaju pisma;

– osnowę wniosku lub oświadczenia oraz

dowody na poparcie przytoczonych oko-

liczności;

– podpis strony albo jej przedstawiciela

ustawowego lub pełnomocnika;

– wymienienie załączników.

Ponadto w pozwie należy:

– dokładnie określić żądania, a w spra-

wach o prawa majątkowe także oznacze-

nie wartości przedmiotu sporu, chyba

że przedmiotem sprawy jest oznaczona

kwota pieniężna;

– przytoczyć okoliczności faktyczne uza-

sadniające żądanie, a w miarę potrzeby

uzasadniających również właściwość sądu.

Do pozwu należy natomiast załączyć:

– pełnomocnictwo wraz z dowodem uisz-

czenia opłaty skarbowej (obecnie jest

to kwota 17 zł), jeżeli zostało udzielo-

ne, a także odpis pełnomocnictwa dla

strony przeciwnej;

– odpis z rejestru przedsiębiorców powo-

da, jeśli jest on wpisany do KRS;

– dowód uiszczenia opłaty sądowej od

pozwu;

– dowody powołane w treści uzasadnienia,

np. odpisy: umowy, faktur, wezwania do

zapłaty, innych pism stron;

– odpis pozwu wraz z załącznikami dla

pozwanego.

Powód może dochodzić przed sądem

cywilnym zarówno jednego, kilku jak

i wszystkich roszczeń wskazanych

w art. 18 u.z.n.k. Należy przy tym pamiętać

o konieczności precyzyjnego sformułowa-

nia roszczenia w petitum pozwu.

Zabezpieczenie roszczenia

Do niedawna komentowana ustawa

w art. 21 przewidywała samodzielną pod-

stawę do zabezpieczenia roszczeń powo-

da. Wobec uchylenia tego artykułu możli-

we jest obecnie udzielenie zabezpieczenia

wyłącznie na zasadach ogólnych, czyli na

podstawie art. 730–757 k.p.c.

Udzielenia zabezpieczenia może żądać

każda strona lub uczestnik postępowania,

jeżeli uprawdopodobnią roszczenie oraz

interes prawny w udzieleniu zabezpie-

czenia. Interes prawny w udzieleniu za-

bezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak tego

zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie

utrudni wykonanie zapadłego w sprawie

orzeczenia lub w inny sposób uniemożli-

wi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu

postępowania w sprawie. Zabezpieczenia

można żądać w każdej sprawie cywilnej,

podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub

sąd polubowny. Sąd może zaś udzielić za-

bezpieczenia przed wszczęciem postępo-

wania lub w jego toku.

Sposób zabezpieczenia zależny jest od ro-

dzaju roszczenia. W tym zakresie wyróżnia

się dwa ich typy: pieniężne i niepieniężne.

Te pierwsze dotyczą zobowiązania dłużnika

do zapłaty określonej kwoty (np. tytułem

odszkodowania), zaś drugie odnoszą się do

innych obowiązków (np. wycofania z ryn-

ku określonych towarów, zakazu wprowa-

dzania do obrotu opakowań zawierających

oznaczenia wprowadzające w błąd itp.).

Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych na-

stępuje przez:

– zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za

pracę, wierzytelności z rachunku ban-

kowego albo innej wierzytelności lub

innego prawa majątkowego;

– obciążenie nieruchomości obowiązane-

go hipoteką przymusową;

– ustanowienie zakazu zbywania lub ob-

ciążania nieruchomości, która nie ma

urządzonej księgi wieczystej lub któ-

rej księga wieczysta zaginęła lub uległa

zniszczeniu;

– obciążenie statku albo statku w budo-

wie hipoteką morską;

– ustanowienie zakazu zbywania spół-

dzielczego własnościowego prawa do

lokalu;

– ustanowienie zarządu przymusowego

nad przedsiębiorstwem lub gospodar-

stwem rolnym obowiązanego albo za-

kładem wchodzącym w skład przedsię-

biorstwa lub jego częścią albo częścią

gospodarstwa rolnego obowiązanego.

W przypadku zaś roszczeń niepieniężnych,

sąd, oprócz sposobów wskazanych powy-

żej, może m.in.:

– unormować prawa i obowiązki stron

lub uczestników postępowania na czas

trwania postępowania;

– ustanowić zakaz zbywania przedmio-

tów lub praw objętych postępowaniem;

– nakazać wpisanie stosownego ostrze-

żenia w księdze wieczystej lub we wła-

ściwym rejestrze.

Zabezpieczenie upada po upływie mie-

siąca od uprawomocnienia się orzecze-

nia uwzględniającego roszczenie, które

podlegało zabezpieczeniu. Przed upływem

tego terminu należy więc złożyć wniosek

o wszczęcie egzekucji.

Zaniechanie niedozwolonych działań

Przepis ten ma służyć zakazaniu pozwa-

nemu dalszego podejmowania określonych

czynności, które naruszały bądź zagrażały

interesom poszkodowanego przedsiębior-

cy. Może to być zatem nakaz zaniechania

wprowadzania do obrotu określonych to-

warów bądź też oznaczania ich w opisany

przez powoda sposób, a także wycofania

produktów już uprzednio wprowadzonych

na rynek.

Z roszczenia o zaniechanie można ko-

rzystać, gdy:

– dany czyn został popełniony i stan nie-

dozwolonego działania trwa;

– jeżeli dany czyn nie został jeszcze do-

konany – nie doszło do naruszenia cu-

dzych praw, lecz zachodzi obawa jego

dokonania, a istniejący stan zagraża

interesowi pokrzywdzonego;

– jeżeli stan naruszenia praw, interesu

innej osoby już nie trwa, ale zachodzi

niebezpieczeństwo ponowienia niedo-

zwolonych zachowań.

Okoliczności te winien wykazać wystę-

pujący z roszczeniem o zaniechanie. Dla

uwzględnienia powództwa niezbędne jest,

aby istniał w chwili zamknięcia rozprawy

co najmniej stan zagrożenia (zob. wyrok

Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 li-

stopada 2004 r., sygn. akt I ACa 560/04,

LEX nr 147147).

Usunięcie skutków naruszenia

W oparciu o omawiany przepis pokrzyw-

dzony przedsiębiorca może domagać się

podjęcia przez pozwanego wszelkich dzia-

łań niezbędnych do usunięcia następstw

czynu nieuczciwej konkurencji, pod warun-

kiem, że działania te są adekwatne do po-

pełnionego czynu i nadają się do usunięcia

jego następstw (zob. wyrok Sąd Apelacyjne-

go w Poznaniu z 10 października 2005 r.,

sygn. akt I ACa 221/05, LEX nr 519299).

Oznacza to z jednej strony, że nie istnieje

zamknięty katalog sposobów, jakimi ma

zostać osiągnięty zamierzony skutek w po-

staci usunięcia skutków naruszenia. Z dru-

giej wszakże strony granicę dla środków,

którymi może zostać obciążony pozwany,

stanowi ich odpowiedniość. Niezbędne

jest więc wyważenie interesów stron oraz

unikanie nadmiernego obciążania sprawcy

czynu. Najlepszym przykładem stosowania

tychże zasad jest nałożenie na pozwanego

obowiązku wycofania z obrotu produktów

podrobionych. W przeważającej liczbie wy-

padków roszczenie takie będzie pociągało

za sobą niewspółmierne obciążenie orga-

nizacyjne i ekonomiczne sprawcy czynu,

wskutek czego zaniknie jego funkcja re-

stytucyjna, a roszczenie takie zbliży się do

środka represji. Nie można jednak z tego

względu całkowicie wykluczyć dopuszczal-

ności roszczenia o wycofanie produktów

z obrotu, zwłaszcza że zdarzają się stany

faktyczne, w których nakazanie wycofania

produktów z obrotu jest jedynym środ-

kiem adekwatnym do usunięcia skutków

czynu nieuczciwej konkurencji. Ocena za-

tem, czy dane roszczenie jest adekwatne

i w odpowiedni sposób wywarza interesy

stron postępowania, możliwa jest tylko

na gruncie okoliczności konkretnej spra-

wy i nie jest możliwe jej generalizowanie

(zob. wyrok Sądu Najwyższego z 14 grud-

nia 1990 r., sygn. akt I CR 529/90, OSNCP

z 1992 r., nr 7–8, poz. 136).

Innymi przykładami obowiązków, jakie

mogą zostać nałożone na sprawcę, są:

obowiązek zniszczenia towaru, zmiana

jego opakowań, usunięcie podobieństw

w oznaczeniach lub opisach produktów,

wykonywanie usług w ściśle określony

sposób, odpowiednia zmiana wystroju

miejsca prowadzenia działalności go-

spodarczej itp.

Złożenie oświadczenia

Złożenie, opublikowanie, wywieszenie

czy też osobiste doręczenie oświadczenia

o określonej treści ma stanowić formę za-

dośćuczynienia za czyn nieuczciwej kon-

kurencji. Zbliża się dlatego znaczeniowo do

wcześniej omówionego roszczenia o usu-

nięcie skutków naruszenia.

Treść oświadczenia powinna zostać dosto-

sowana do okoliczności konkretnej sprawy

oraz uwzględniać sposób naruszenia zasad

uczciwej konkurencji. Może zatem ono

polegać na odwołaniu lub sprostowaniu

poprzedniego oświadczenia, przeprosze-

niu za dokonanie naruszenia bądź przy-

znaniu się do popełnienia czynu nieuczci-

wej konkurencji, a także opublikowaniu

treści zapadłego w sprawie orzeczenia lub

ugody sądowej.

Nie tylko treść, lecz także sposób prezen-

tacji oświadczenia powinny uwzględniać

zakres i rodzaj naruszenia. Przykładowo

w wypadku lokalnego jedynie skutku czy-

nu nieuczciwej konkurencji nie będzie

adekwatne roszczenie, aby sprawca opu-

blikował stosowne przeprosiny w mediach

ogólnokrajowych. Koszt przeprowadzenia

tego typu kampanii powinien korespon-

dować ze szkodą odniesioną przez po-

szkodowanego oraz społecznym odbiorem

danego naruszenia zasad uczciwej kon-

kurencji (np. możliwości wprowadzenia

w błąd szerokiego grona odbiorców nie-

rzetelnej reklamy bądź nieprawdziwej in-

formacji o przedsiębiorstwie konkurenta).

Naprawienie szkody

Przepis niniejszy jest jednym z przykładów

odesłania do zasad ogólnych prawa cywil-

nego, które określone zostały w kodeksie

cywilnym. Naprawienie szkody na tychże

zasadach wiąże się przede wszystkim z ko-

niecznością wykazania przesłanek odpo-

wiedzialności sprawcy. Są nimi:

– powstanie szkody – na szkodę w rozu-

mieniu prawa cywilnego składają się

zarówno straty rzeczywiste (np. wydat-

ki na opracowanie nowego produktu,

którego wprowadzenie na rynek sta-

ło się nieopłacalne na skutek ujawnie-

nia tajemnicy handlowej), jak i utraco-

ne korzyści, których uzyskanie przez

przedsiębiorcę było wysoce prawdopo-

dobne (np. utrata planowanego zysku

w związku z wprowadzeniem na rynek

podróbek);

– zawinione zachowanie sprawcy – w grę

wchodzi zarówno wina umyślna, nie-

umyślna, jak i rażące niedbalstwo spra-

wy. Pamiętać przy tym należy, że będący

sprawcą przedsiębiorca zobowiązany

jest do zachowania szczególnej staran-

ności wynikającej z zawodowego pro-

wadzenia przez niego działalności go-

spodarczej. Powyższa zasada wpływa na

ocenę postawy sprawcy, który nie może

zasłaniać się niewiedzą o możliwości

naruszenia swoim działaniem interesu

innego uczestnika rynku, jeśli nie pod-

jął działań w zakresie przeciwdziałania

im (np. przez weryfikację czy jego pro-

dukty nie będą podobne do produktów

konkurenta);

– istnienie adekwatnego związku przy-

czynowego pomiędzy zachowaniem

sprawcy oraz powstaniem szkody – cho-

dzi tutaj o to, aby szkoda była normal-

nym następstwem działania sprawcy

(np. w wyniku ujawnienia tajemnicy

handlowej poszkodowanego utracił on

spodziewane korzyści z produkcji dane-

go towaru, bądź też na skutek wprowa-

dzenia na rynek podróbek zmniejszył

się zbyt produktów oryginalnych itp.).

Szkoda w prawie cywilnym obejmuje za-

równo rzeczywiste straty osoby poszko-

dowanej, jak również utracone przez nie-

go korzyści, których nie odniósł na skutek

niezgodnych z prawem działań sprawcy.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

5 / 8

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

Wydanie korzyści

Podobnie jak to miało miejsce przy po-

przednio omówionym roszczeniu, rów-

nież i w wypadku obowiązku wydania

bezpodstawnie uzyskanych korzyści

ustawodawca odsyła do stosowania za-

sad ogólnych. Bezpodstawne wzboga-

cenie zostało natomiast uregulowane

w art. 405–409 k.c.

Zgodnie z nimi, kto bez podstawy praw-

nej uzyskał korzyść majątkową kosztem

innej osoby, obowiązany jest do wydania

korzyści w naturze, a gdyby to nie było

możliwe – do zwrotu jej wartości. Jed-

nakże obowiązek wydania korzyści lub

zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten,

kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił

w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

chyba że wyzbywając się korzyści lub zu-

żywając ją powinien był liczyć się z obo-

wiązkiem zwrotu. Innymi słowy: osoba,

która uzyskała dochód wypuszczając na

rynek produkt zbliżony do towaru innego

przedsiębiorcy bez swojej winy (nie mia-

ła świadomości dokonanego naruszenia

interesu innego przedsiębiorcy, a przy

tym nie wynikało to z niedbalstwa), a na-

stępnie dochód ten wydała – nie będzie

zobowiązana do zwrotu takiej korzyści

poszkodowanemu.

Przykładem bezpodstawnie uzyskanej ko-

rzyści będzie natomiast równowartość

opłat licencyjnych, które sprawca naru-

szenia musiałby zapłacić poszkodowane-

mu za korzystanie z jego znaku towaro-

wego bądź innych oznaczeń lub receptur

(zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 sierp-

nia 2006 r., sygn. akt V CSK 237/06, LEX

nr 201179, Biul. SN 2006/11/17).

Suma pieniężna na cel społeczny

Powód, domagając się zapłaty określonej

kwoty na cele społeczne, zobowiązany jest

do wskazania jej wysokości, a także insty-

tucji, na której rzecz ma zostać ona zasą-

dzona. Wartość świadczenia musi być przy

tym adekwatna do sposobu i rodzaju na-

ruszenia dokonanego przez pozwanego.

Podlega ona weryfikacji przez sąd, który

w razie niepodzielenia stanowiska powoda

może ją odpowiednio zmniejszyć.

W przypadku uwzględnienia roszczenia

przez sąd, gdy nie zostanie ono spełnio-

ne dobrowolnie przez pozwanego, pod-

miotem uprawnionym do jego egzekucji

będzie instytucja, na rzecz której świad-

czenie zostało zasądzone.

Przedmioty związane

z popełnieniem czynu

Na wniosek powoda sąd zobowiązany bę-

dzie do orzeczenia o przedmiotach bezpo-

średnio związanych z popełnieniem czy-

nu nieuczciwej konkurencji. Chodzi tutaj

w szczególności o wykonane już wyroby,

materiały promocyjne oraz opakowania,

a także środki produkcji bezpośrednio zwią-

zane z ich wytworzeniem (np. formy od-

lewnicze, linie montażowe, które mogą być

wykorzystywane tylko do produkcji spor-

nego towaru itp.).

Sąd, uznając powództwo za zasadne, może

nakazać zniszczenie tychże przedmiotów,

wydanie ich powodowi za zaliczeniem na

odszkodowanie bądź też takie ich przero-

bienie, aby nie było możliwe popełnienie

danego czynu nieuczciwej konkurencji

w przyszłości. Decydując się na wydanie

przedmiotów powodowi, sąd badać bę-

dzie dodatkowo, czy nie doprowadziło-

by to do wzbogacenia się powoda. Celem

omawianych przepisów jest bowiem na-

prawienie szkody, nie zaś przysparzanie

dodatkowych korzyści poszkodowane-

mu (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 2010). W przy-

padku uwzględnienia wniosku powoda

sąd w wyroku kończącym postępowanie

orzeknie o nakazie wydania określonych

przedmiotów przez pozwanego. Obowią-

zek ten, w przypadku braku dobrowolne-

go wykonania przez pozwanego, podlega

egzekucji komorniczej na równi z zasą-

dzonym odszkodowaniem.

Art. 18a.

[Ciężar dowodu]

Ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub
informacji umieszczanych na towarach albo
ich opakowaniach lub wypowiedzi zawar-
tych w reklamie spoczywa na osobie, której

zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji
związany z wprowadzeniem w błąd.

komentarz

Ciężar dowodu jest terminem prawa pro-

cesowego, który oznacza obowiązek wy-

kazania prawdziwości określonych fak-

tów, z których dana strona wywodzi skutki

prawne. Podstawową zasadą prawa cywil-

nego jest, że ciężar dowodu spoczywa na

osobie twierdzącej (zob. art. 6 k.c. oraz

art. 232 k.p.c.).

Komentowany artykuł przenosi wskazany

obowiązek dowodowy na stronę przeciw-

ną. Innymi słowy w ewentualnym pro-

cesie pomiędzy poszkodowanym przed-

siębiorcą a sprawcą czynu nieuczciwej

konkurencji polegającym na używaniu

spornych oznaczeń lub informacji, bądź

rozpowszechnianiu ich, fakt, że dane te

są prawdziwe albo zgodne z prawem, wy-

kazać będzie musiał pozwany sprawca.

Gdyby natomiast nie było art. 18a u.z.n.k.,

to obowiązek ten – czyli ciężar dowodu

– spoczywałby na poszkodowanym przed-

siębiorcy.

Niezwykle istotne jest wszakże, iż komen-

towany artykuł zmienia obowiązek dowo-

dowy jedynie w zakresie w nim określo-

nym. Zgodnie zaś z zasadą, że wyjątków

nie należy interpretować rozszerzająco, nie

jest możliwe wywodzenie z niego ogólnego

przeniesienia ciężaru dowodu na sprawcę

czynu nieuczciwej konkurencji. Praktycz-

ne zastosowanie art. 18a u.z.n.k. ogranicza

się więc do niedozwolonych zachowań sty-

pizowanych w przepisach: art. 10 u.z.n.k.

(sposób oznaczenia towarów i usług), art. 14

u.z.n.k. (nieprawdziwe i błędne informacje)

oraz art. 16 u.z.n.k. (niedozwolona reklama).

Oznacza to, że w pozostałym zakresie sto-

sować należy zwykłe zasady procesowe,

zgodnie z którymi przesłanki odpowie-

dzialności pozwanego wykazać będzie

musiał powód.

Art. 19.

[Dodatkowa

legitymacja czynna]

1. Z roszczeniami wymienionymi w art. 18
ust. 1 pkt 1–3 i 6 mogą wystąpić:
1) (skreślony),
2) krajowa lub regionalna organizacja, której
celem statutowym jest ochrona interesów
przedsiębiorców,
3) (skreślony),
4) (skreślony),
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania do
czynów nieuczciwej konkurencji określonych
w art. 5–7, art. 11, art. 14 i art. 15a.

komentarz

Legitymacja czynna jest kolejnym termi-

nem z zakresu prawa procesowego, do

którego nawiązuje komentowana ustawa

i oznacza upoważnienie strony do skutecz-

nego występowania z powództwem prze-

ciwko określonym podmiotom. Na gruncie

czynów nieuczciwej konkurencji przysłu-

guje ona poszkodowanym przedsiębiorcom,

co nie wymaga dodatkowego komentarza.

Aby to uprawnienie procesowe uzyskały

również inne podmioty, niezbędne jest

przyznanie im legitymacji czynnej na

mocy szczególnego przepisu prawa. Nor-

mę taką zawiera właśnie art. 19 u.z.n.k.

Początkowo katalog podmiotów upraw-

nionych do występowania ze wskazany-

mi w nim roszczeniami obejmował tak-

że prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów oraz powiatowych (miej-

skich) rzeczników konsumentów, jeżeli

czyn nieuczciwej konkurencji zagrażał lub

naruszał interesy konsumentów. Z uwagi

jednakże na fakt, iż komentowana usta-

wa dedykowana jest obecnie wyłącznie

ochronie przedsiębiorców, a analogiczna

ochrona konsumentów wynika z ustawy

o przeciwdziałaniu nieuczciwym prak-

tykom rynkowym, koniecznym okazało

się usunięcie kompetencji procesowych

tychże organów.

Legitymację procesową czynną posiada-

ją natomiast nadal krajowe i regionalne

organizacje, których celem statutowym

jest ochrona interesów przedsiębiorców.

Mogą to być zatem samorządy zawodowe

i gospodarcze, różnego typu izby handlo-

we i rzemieślnicze, a także stowarzyszenia

lub związki, o ile spełniają dwa dodatkowe

kryteria, którymi są:

1) krajowy lub regionalny zasięg – wyklu-

cza to zatem struktury o mniejszym za-

sięgu, co ma przeciwdziałać powoływa-

niu lokalnych organizacji ad hoc w celu

wystąpienia ze stosownym powódz-

twem [zob. A. Jakubecki, M. Kępiński,

M. Mozgawa, M. Poźniak-Niedzielska,

T. Skoczny, R. Skubisz, S. Sołtysiński,

J. Szwaja (red.), I. Wiszniewska „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 2013]. Podno-

si się także, że legitymacja czynna nie

przysługuje podmiotowi regionalne-

mu, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji

został popełniony poza obszarem jego

działania [zob. J. Barta, M. Kępiński,

R. Markiewicz, M. Poźniak-Niedzielska,

R. Skubisz, T. Skoczny, S. Sołtysiński,

J. Szwaja (red.), I. Wiszniewska „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 1994];

2) wpisanie w celach statutowych ochrony

interesów przedsiębiorców – nie musi

to być wszakże cel jedyny takiej orga-

nizacji. Może on ponadto dotyczyć wy-

łącznie ochrony jej członków, jeśli są

przedsiębiorcami.

Kolejne ograniczenia wynikają wprost

z dalszych regulacji art. 19 u.z.n.k. Można

je podzielić na dwie grupy:

1) ograniczenia w zakresie roszczeń, z któ-

rymi organizacja może wystąpić – do-

zwolone jest, aby powództwo obejmo-

wało wyłącznie następujące żądania:

– zaniechania niedozwolonych działań;

– usunięcia skutków niedozwolonych

działań;

– złożenia jednokrotnego lub wielokrot-

nego oświadczenia odpowiedniej tre-

ści i w odpowiedniej formie;

– zasądzenia odpowiedniej sumy pie-

niężnej na określony cel społeczny

związany ze wspieraniem kultury

polskiej lub ochroną dziedzictwa na-

rodowego – jeżeli czyn nieuczciwej

konkurencji był zawiniony;

2) ograniczenia w zakresie czynów obję-

tych legitymacją czynną takiej organi-

zacji – nie może ona mianowicie wy-

stępować ze ww. roszczeniami, jeżeli

niedozwolone zachowanie polegało na:

– mogącym wprowadzać w błąd ozna-

czeniu przedsiębiorcy (zob. art. 5–7

u.z.n.k.),

– naruszeniu tajemnicy przedsiębior-

stwa (art. 11 u.z.n.k.);

– rozpowszechnianiu nieprawdziwych

lub wprowadzających w błąd infor-

macji (art. 14 u.z.n.k.);

– przekupstwie (art. 15a u.z.n.k.).

Niezależnie od dodatkowej legityma-

cji czynnej wynikającej z art. 19 u.z.n.k.,

przysługuje ona również prokuratorowi

w oparciu o przepis art. 55 k.p.c. Na jego

mocy prokurator uprawniony jest do wy-

toczenia powództwa na rzecz poszkodo-

wanego przedsiębiorcy, jeśli w jego oce-

nie wymaga tego ochrona praworządności,

praw obywateli lub interesu społecznego

(art. 7 k.p.c.).

W przypadku skorzystania z przedmio-

towej możliwości przez prokuratora sąd

zawiadamia o tym poszkodowanego, dorę-

czając mu odpis pozwu. Osoba taka może

wstąpić do sprawy w każdym jej stanie

w charakterze powoda (art. 56 par. 1 k.p.c.).

Art. 20.

[Przedawnienie roszczeń]

Roszczenia z tytułu czynów nieuczci-
wej konkurencji ulegają przedawnieniu
z upływem lat trzech. Bieg przedawnienia
rozpoczyna się oddzielnie co do każdego
naruszenia. Przepis art. 442 Kodeksu cywil-
nego stosuje się odpowiednio.

komentarz

Komentowany artykuł wprowadza na

gruncie czynów nieuczciwej konkurencji

szczególny – trzyletni – termin przedaw-

nienia, a także zasadę, zgodnie z którą bieg

przedawnienia liczyć należy odrębnie dla

każdego z zachowań sprawcy.

Z uwagi wszakże, iż ustawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji nie zawiera pełnej

regulacji w zakresie przedawnienia rosz-

czeń niezbędne jest jej uzupełnienie o od-

powiednie przepisy kodeksu cywilnego.

Przepisem takim jest w szczególności

art. 442

par. 1 k.c., który zastąpił częścio-

wo niezgodny z Konstytucją RP art. 442

k.c. Wyznacza on początek biegu termi-

nu przedawnienia dla roszczeń z czynów

niedozwolonych. Zgodnie z nim należy go

liczyć od dnia, w którym poszkodowany

dowiedział się o szkodzie i o osobie obo-

wiązanej do jej naprawienia. Jeśli zatem

poszkodowany najpierw uzyskał wiedzę

o jednym z tych dwóch elementów, a dopie-

ro po jakimś czasie o drugim – przedawnie-

nie zacznie swój bieg dopiero w chwili, gdy

poszkodowany będzie znał oba te elementy.

Powyższą regułę należy połączyć ze zda-

niem drugim art. 20 u.z.n.k. Bieg przedaw-

nienia będzie rozpoczynał się zatem dla

każdego naruszenia w momencie, gdy

poszkodowany uzyska wiedzę o spowo-

dowanej przez dany czyn szkodzie oraz

o osobie sprawcy. Powyższe nie budzi wąt-

pliwości w przypadku czynów jednostko-

wych, a także powtarzalnych w większych

odstępach czasu.

W sytuacji natomiast, gdy sprawca do-

puszcza się tzw. czynu ciągłego, czyli nie-

przerwanie dokonuje określonych naru-

szeń (np. używanie niezgodny z prawem

oznaczeń, wprowadzanie na rynek sko-

piowanych towarów itp.), początek biegu

przedawnienia wyznaczała będzie pierw-

sza chwila, w której poszkodowany dowie-

dział się o czynie i osobie odpowiedzial-

nej, bez względu na to, jak długo ten czyn

trwał oraz ile partii spornych wyrobów

wprowadził na rynek w ramach czynu cią-

głego jego sprawca (wyrok Sądu Apelacyj-

nego w Warszawie z 29 kwietnia 2010 r.,

sygn. akt I ACa 1270/09, LEX nr 832465).

Dalsze zasady przedawnienia roszczeń

z czynów nieuczciwej konkurencji wynikają

z przepisów art. 117 par. 2 k.c., art. 119 k.c. oraz

art. 121–125 k.c. Określają one m.in. sposób

i skutki przerwania i zawieszenia biegu okre-

su przedawnienia, a także prawomocnego

uwzględnienia powództwa. W tym ostatnim

wypadku termin przedawnienia roszczenia

wydłuża się do dziesięciu lat liczonych od

dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Wskazać również należy, że upływ ter-

minu przedawnienia danego roszczenia

powoduje, że przekształca się ono w zo-

bowiązanie naturalne. Nie wygasa ono

zatem, jednakże zobowiązany może uchy-

lić się od zadośćuczynienia roszczeniom

powoda, podnosząc zarzut przedawnie-

nia. Sąd w toku postępowania nie bada

z urzędu, czy objęte pozwem żądanie jest

przedawnione, jednakże uwzględni ten

fakt, jeżeli powoła się na niego pozwany.

Będzie miało to ten skutek, że sąd oddali

powództwo, a powód traktowany będzie

w zakresie kosztów postępowania, jak oso-

ba przegrywająca sprawę.

Art. 21.

(skreślony)

Art. 22.

[Ochrona pozwanego]

1. W razie wniesienia oczywiście bezza-
sadnego powództwa z tytułu nieuczciwej
konkurencji, sąd, na wniosek pozwanego,
może nakazać powodowi złożenie jedno-
krotnego lub wielokrotnego oświadczenia
odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
2. Pozwany, u którego na skutek wniesie-
nia powództwa, o którym mowa w ust. 1,
powstała szkoda, może żądać jej naprawie-
nia na zasadach ogólnych.

komentarz

Przepis niniejszy wprowadza szczególny

czyn nieuczciwej konkurencji polegający

na wniesieniu przeciwko innemu przed-

siębiorcy oczywiście bezzasadnego powódz-

twa, w którym zarzuca mu się popełnienie

innego czynu zakazanego przez komento-

waną ustawę. Ma on zatem chronić pew-

ność obrotu gospodarczego przed próbami

szykanowania przedsiębiorców w drodze

wytaczania przeciwko nim bezpodstaw-

nych powództw i roszczeń. Bez wątpienia

bowiem informacja o oskarżeniu danego

przedsiębiorcy o popełnienie czynu nie-

uczciwej konkurencji może mieć negatyw-

ny wpływ na jego renomę.

Pozwany przedsiębiorca, przeciwko które-

mu pozew zostanie oddalony, a samo po-

wództwo może zostać uznane za bezzasad-

ne, w celu skorzystania z dyspozycji art. 22

ust. 1 u.z.n.k. winien wytoczyć przeciw-

ko dotychczasowemu powodowi odrębny

proces. W jego ramach będzie on musiał

wykazać fakt bezzasadności skierowane-

go uprzednio przeciw niemu powództwa.

Za bezpodstawne uznać przy tym należy

takie roszczenie, które obiektywnie nie ma

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

Wydanie korzyści

Podobnie jak to miało miejsce przy po-

przednio omówionym roszczeniu, rów-

nież i w wypadku obowiązku wydania

bezpodstawnie uzyskanych korzyści

ustawodawca odsyła do stosowania za-

sad ogólnych. Bezpodstawne wzboga-

cenie zostało natomiast uregulowane

w art. 405–409 k.c.

Zgodnie z nimi, kto bez podstawy praw-

nej uzyskał korzyść majątkową kosztem

innej osoby, obowiązany jest do wydania

korzyści w naturze, a gdyby to nie było

możliwe – do zwrotu jej wartości. Jed-

nakże obowiązek wydania korzyści lub

zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten,

kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił

w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

chyba że wyzbywając się korzyści lub zu-

żywając ją powinien był liczyć się z obo-

wiązkiem zwrotu. Innymi słowy: osoba,

która uzyskała dochód wypuszczając na

rynek produkt zbliżony do towaru innego

przedsiębiorcy bez swojej winy (nie mia-

ła świadomości dokonanego naruszenia

interesu innego przedsiębiorcy, a przy

tym nie wynikało to z niedbalstwa), a na-

stępnie dochód ten wydała – nie będzie

zobowiązana do zwrotu takiej korzyści

poszkodowanemu.

Przykładem bezpodstawnie uzyskanej ko-

rzyści będzie natomiast równowartość

opłat licencyjnych, które sprawca naru-

szenia musiałby zapłacić poszkodowane-

mu za korzystanie z jego znaku towaro-

wego bądź innych oznaczeń lub receptur

(zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 sierp-

nia 2006 r., sygn. akt V CSK 237/06, LEX

nr 201179, Biul. SN 2006/11/17).

Suma pieniężna na cel społeczny

Powód, domagając się zapłaty określonej

kwoty na cele społeczne, zobowiązany jest

do wskazania jej wysokości, a także insty-

tucji, na której rzecz ma zostać ona zasą-

dzona. Wartość świadczenia musi być przy

tym adekwatna do sposobu i rodzaju na-

ruszenia dokonanego przez pozwanego.

Podlega ona weryfikacji przez sąd, który

w razie niepodzielenia stanowiska powoda

może ją odpowiednio zmniejszyć.

W przypadku uwzględnienia roszczenia

przez sąd, gdy nie zostanie ono spełnio-

ne dobrowolnie przez pozwanego, pod-

miotem uprawnionym do jego egzekucji

będzie instytucja, na rzecz której świad-

czenie zostało zasądzone.

Przedmioty związane

z popełnieniem czynu

Przedmioty związane

Na wniosek powoda sąd zobowiązany bę-

dzie do orzeczenia o przedmiotach bezpo-

średnio związanych z popełnieniem czy-

nu nieuczciwej konkurencji. Chodzi tutaj

w szczególności o wykonane już wyroby,

materiały promocyjne oraz opakowania,

a także środki produkcji bezpośrednio zwią-

zane z ich wytworzeniem (np. formy od-

lewnicze, linie montażowe, które mogą być

wykorzystywane tylko do produkcji spor-

nego towaru itp.).

Sąd, uznając powództwo za zasadne, może

nakazać zniszczenie tychże przedmiotów,

wydanie ich powodowi za zaliczeniem na

odszkodowanie bądź też takie ich przero-

bienie, aby nie było możliwe popełnienie

danego czynu nieuczciwej konkurencji

w przyszłości. Decydując się na wydanie

przedmiotów powodowi, sąd badać bę-

dzie dodatkowo, czy nie doprowadziło-

by to do wzbogacenia się powoda. Celem

omawianych przepisów jest bowiem na-

prawienie szkody, nie zaś przysparzanie

dodatkowych korzyści poszkodowane-

mu (zob. M. Sieradzka, M. Zdyb „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 2010). W przy-

padku uwzględnienia wniosku powoda

sąd w wyroku kończącym postępowanie

orzeknie o nakazie wydania określonych

przedmiotów przez pozwanego. Obowią-

zek ten, w przypadku braku dobrowolne-

go wykonania przez pozwanego, podlega

egzekucji komorniczej na równi z zasą-

dzonym odszkodowaniem.

Art. 18a.

[Ciężar dowodu]

Ciężar dowodu prawdziwości oznaczeń lub
informacji umieszczanych na towarach albo
ich opakowaniach lub wypowiedzi zawar-
tych w reklamie spoczywa na osobie, której

zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji
związany z wprowadzeniem w błąd.

komentarz

Ciężar dowodu jest terminem prawa pro-

cesowego, który oznacza obowiązek wy-

kazania prawdziwości określonych fak-

tów, z których dana strona wywodzi skutki

prawne. Podstawową zasadą prawa cywil-

nego jest, że ciężar dowodu spoczywa na

osobie twierdzącej (zob. art. 6 k.c. oraz

art. 232 k.p.c.).

Komentowany artykuł przenosi wskazany

obowiązek dowodowy na stronę przeciw-

ną. Innymi słowy w ewentualnym pro-

cesie pomiędzy poszkodowanym przed-

siębiorcą a sprawcą czynu nieuczciwej

konkurencji polegającym na używaniu

spornych oznaczeń lub informacji, bądź

rozpowszechnianiu ich, fakt, że dane te

są prawdziwe albo zgodne z prawem, wy-

kazać będzie musiał pozwany sprawca.

Gdyby natomiast nie było art. 18a u.z.n.k.,

to obowiązek ten – czyli ciężar dowodu

– spoczywałby na poszkodowanym przed-

siębiorcy.

Niezwykle istotne jest wszakże, iż komen-

towany artykuł zmienia obowiązek dowo-

dowy jedynie w zakresie w nim określo-

nym. Zgodnie zaś z zasadą, że wyjątków

nie należy interpretować rozszerzająco, nie

jest możliwe wywodzenie z niego ogólnego

przeniesienia ciężaru dowodu na sprawcę

czynu nieuczciwej konkurencji. Praktycz-

ne zastosowanie art. 18a u.z.n.k. ogranicza

się więc do niedozwolonych zachowań sty-

pizowanych w przepisach: art. 10 u.z.n.k.

(sposób oznaczenia towarów i usług), art. 14

u.z.n.k. (nieprawdziwe i błędne informacje)

oraz art. 16 u.z.n.k. (niedozwolona reklama).

Oznacza to, że w pozostałym zakresie sto-

sować należy zwykłe zasady procesowe,

zgodnie z którymi przesłanki odpowie-

dzialności pozwanego wykazać będzie

musiał powód.

Art. 19.

[Dodatkowa

legitymacja czynna]

komentarz

Legitymacja czynna jest kolejnym termi-

nem z zakresu prawa procesowego, do

którego nawiązuje komentowana ustawa

i oznacza upoważnienie strony do skutecz-

nego występowania z powództwem prze-

ciwko określonym podmiotom. Na gruncie

czynów nieuczciwej konkurencji przysłu-

guje ona poszkodowanym przedsiębiorcom,

co nie wymaga dodatkowego komentarza.

Aby to uprawnienie procesowe uzyskały

również inne podmioty, niezbędne jest

przyznanie im legitymacji czynnej na

mocy szczególnego przepisu prawa. Nor-

mę taką zawiera właśnie art. 19 u.z.n.k.

Początkowo katalog podmiotów upraw-

nionych do występowania ze wskazany-

mi w nim roszczeniami obejmował tak-

że prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów oraz powiatowych (miej-

skich) rzeczników konsumentów, jeżeli

czyn nieuczciwej konkurencji zagrażał lub

naruszał interesy konsumentów. Z uwagi

jednakże na fakt, iż komentowana usta-

wa dedykowana jest obecnie wyłącznie

ochronie przedsiębiorców, a analogiczna

ochrona konsumentów wynika z ustawy

o przeciwdziałaniu nieuczciwym prak-

tykom rynkowym, koniecznym okazało

się usunięcie kompetencji procesowych

tychże organów.

Legitymację procesową czynną posiada-

ją natomiast nadal krajowe i regionalne

organizacje, których celem statutowym

jest ochrona interesów przedsiębiorców.

Mogą to być zatem samorządy zawodowe

i gospodarcze, różnego typu izby handlo-

we i rzemieślnicze, a także stowarzyszenia

lub związki, o ile spełniają dwa dodatkowe

kryteria, którymi są:

1) krajowy lub regionalny zasięg – wyklu-

cza to zatem struktury o mniejszym za-

sięgu, co ma przeciwdziałać powoływa-

niu lokalnych organizacji ad hoc w celu

wystąpienia ze stosownym powódz-

twem [zob. A. Jakubecki, M. Kępiński,

M. Mozgawa, M. Poźniak-Niedzielska,

T. Skoczny, R. Skubisz, S. Sołtysiński,

J. Szwaja (red.), I. Wiszniewska „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 2013]. Podno-

si się także, że legitymacja czynna nie

przysługuje podmiotowi regionalne-

mu, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji

został popełniony poza obszarem jego

działania [zob. J. Barta, M. Kępiński,

R. Markiewicz, M. Poźniak-Niedzielska,

R. Skubisz, T. Skoczny, S. Sołtysiński,

J. Szwaja (red.), I. Wiszniewska „Ustawa

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Komentarz”, Warszawa 1994];

2) wpisanie w celach statutowych ochrony

interesów przedsiębiorców – nie musi

to być wszakże cel jedyny takiej orga-

nizacji. Może on ponadto dotyczyć wy-

łącznie ochrony jej członków, jeśli są

przedsiębiorcami.

Kolejne ograniczenia wynikają wprost

z dalszych regulacji art. 19 u.z.n.k. Można

je podzielić na dwie grupy:

1) ograniczenia w zakresie roszczeń, z któ-

rymi organizacja może wystąpić – do-

zwolone jest, aby powództwo obejmo-

wało wyłącznie następujące żądania:

– zaniechania niedozwolonych działań;

– usunięcia skutków niedozwolonych

działań;

– złożenia jednokrotnego lub wielokrot-

nego oświadczenia odpowiedniej tre-

ści i w odpowiedniej formie;

– zasądzenia odpowiedniej sumy pie-

niężnej na określony cel społeczny

związany ze wspieraniem kultury

polskiej lub ochroną dziedzictwa na-

rodowego – jeżeli czyn nieuczciwej

konkurencji był zawiniony;

2) ograniczenia w zakresie czynów obję-

tych legitymacją czynną takiej organi-

zacji – nie może ona mianowicie wy-

stępować ze ww. roszczeniami, jeżeli

niedozwolone zachowanie polegało na:

– mogącym wprowadzać w błąd ozna-

czeniu przedsiębiorcy (zob. art. 5–7

u.z.n.k.),

– naruszeniu tajemnicy przedsiębior-

stwa (art. 11 u.z.n.k.);

– rozpowszechnianiu nieprawdziwych

lub wprowadzających w błąd infor-

macji (art. 14 u.z.n.k.);

– przekupstwie (art. 15a u.z.n.k.).

Niezależnie od dodatkowej legityma-

cji czynnej wynikającej z art. 19 u.z.n.k.,

przysługuje ona również prokuratorowi

w oparciu o przepis art. 55 k.p.c. Na jego

mocy prokurator uprawniony jest do wy-

toczenia powództwa na rzecz poszkodo-

wanego przedsiębiorcy, jeśli w jego oce-

nie wymaga tego ochrona praworządności,

praw obywateli lub interesu społecznego

(art. 7 k.p.c.).

W przypadku skorzystania z przedmio-

towej możliwości przez prokuratora sąd

zawiadamia o tym poszkodowanego, dorę-

czając mu odpis pozwu. Osoba taka może

wstąpić do sprawy w każdym jej stanie

w charakterze powoda (art. 56 par. 1 k.p.c.).

Art. 20.

[Przedawnienie roszczeń]

komentarz

Komentowany artykuł wprowadza na

gruncie czynów nieuczciwej konkurencji

szczególny – trzyletni – termin przedaw-

nienia, a także zasadę, zgodnie z którą bieg

przedawnienia liczyć należy odrębnie dla

każdego z zachowań sprawcy.

Z uwagi wszakże, iż ustawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji nie zawiera pełnej

regulacji w zakresie przedawnienia rosz-

czeń niezbędne jest jej uzupełnienie o od-

powiednie przepisy kodeksu cywilnego.

Przepisem takim jest w szczególności

art. 442

par. 1 k.c., który zastąpił częścio-

wo niezgodny z Konstytucją RP art. 442

k.c. Wyznacza on początek biegu termi-

nu przedawnienia dla roszczeń z czynów

niedozwolonych. Zgodnie z nim należy go

liczyć od dnia, w którym poszkodowany

dowiedział się o szkodzie i o osobie obo-

wiązanej do jej naprawienia. Jeśli zatem

poszkodowany najpierw uzyskał wiedzę

o jednym z tych dwóch elementów, a dopie-

ro po jakimś czasie o drugim – przedawnie-

nie zacznie swój bieg dopiero w chwili, gdy

poszkodowany będzie znał oba te elementy.

Powyższą regułę należy połączyć ze zda-

niem drugim art. 20 u.z.n.k. Bieg przedaw-

nienia będzie rozpoczynał się zatem dla

każdego naruszenia w momencie, gdy

poszkodowany uzyska wiedzę o spowo-

dowanej przez dany czyn szkodzie oraz

o osobie sprawcy. Powyższe nie budzi wąt-

pliwości w przypadku czynów jednostko-

wych, a także powtarzalnych w większych

odstępach czasu.

W sytuacji natomiast, gdy sprawca do-

puszcza się tzw. czynu ciągłego, czyli nie-

przerwanie dokonuje określonych naru-

szeń (np. używanie niezgodny z prawem

oznaczeń, wprowadzanie na rynek sko-

piowanych towarów itp.), początek biegu

przedawnienia wyznaczała będzie pierw-

sza chwila, w której poszkodowany dowie-

dział się o czynie i osobie odpowiedzial-

nej, bez względu na to, jak długo ten czyn

trwał oraz ile partii spornych wyrobów

wprowadził na rynek w ramach czynu cią-

głego jego sprawca (wyrok Sądu Apelacyj-

nego w Warszawie z 29 kwietnia 2010 r.,

sygn. akt I ACa 1270/09, LEX nr 832465).

Dalsze zasady przedawnienia roszczeń

z czynów nieuczciwej konkurencji wynikają

z przepisów art. 117 par. 2 k.c., art. 119 k.c. oraz

art. 121–125 k.c. Określają one m.in. sposób

i skutki przerwania i zawieszenia biegu okre-

su przedawnienia, a także prawomocnego

uwzględnienia powództwa. W tym ostatnim

wypadku termin przedawnienia roszczenia

wydłuża się do dziesięciu lat liczonych od

dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Wskazać również należy, że upływ ter-

minu przedawnienia danego roszczenia

powoduje, że przekształca się ono w zo-

bowiązanie naturalne. Nie wygasa ono

zatem, jednakże zobowiązany może uchy-

lić się od zadośćuczynienia roszczeniom

powoda, podnosząc zarzut przedawnie-

nia. Sąd w toku postępowania nie bada

z urzędu, czy objęte pozwem żądanie jest

przedawnione, jednakże uwzględni ten

fakt, jeżeli powoła się na niego pozwany.

Będzie miało to ten skutek, że sąd oddali

powództwo, a powód traktowany będzie

w zakresie kosztów postępowania, jak oso-

ba przegrywająca sprawę.

Art. 21.

(skreślony)

Art. 22.

[Ochrona pozwanego]

komentarz

Przepis niniejszy wprowadza szczególny

czyn nieuczciwej konkurencji polegający

na wniesieniu przeciwko innemu przed-

siębiorcy oczywiście bezzasadnego powódz-

twa, w którym zarzuca mu się popełnienie

innego czynu zakazanego przez komento-

waną ustawę. Ma on zatem chronić pew-

ność obrotu gospodarczego przed próbami

szykanowania przedsiębiorców w drodze

wytaczania przeciwko nim bezpodstaw-

nych powództw i roszczeń. Bez wątpienia

bowiem informacja o oskarżeniu danego

przedsiębiorcy o popełnienie czynu nie-

uczciwej konkurencji może mieć negatyw-

ny wpływ na jego renomę.

Pozwany przedsiębiorca, przeciwko które-

mu pozew zostanie oddalony, a samo po-

wództwo może zostać uznane za bezzasad-

ne, w celu skorzystania z dyspozycji art. 22

ust. 1 u.z.n.k. winien wytoczyć przeciw-

ko dotychczasowemu powodowi odrębny

proces. W jego ramach będzie on musiał

wykazać fakt bezzasadności skierowane-

go uprzednio przeciw niemu powództwa.

Za bezpodstawne uznać przy tym należy

takie roszczenie, które obiektywnie nie ma

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

6 / 8

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

oparcia w aktualnym stanie prawnym oraz

okolicznościach faktycznych danej spra-

wy. Badanie to należy zrelatywizować do

poziomu wiedzy starannego przedsiębior-

cy, który zobowiązany jest do zachowania

szczególnej ostrożności, wymaganej przez

zawodowy charakter prowadzonej przez

niego działalności. Jeśli zatem wystąpienie

z powództwem mogłoby zostać uznane za

bezzasadne przez przeciętnego przedsię-

biorcę, to przedmiotowa przesłanka czy-

nu nieuczciwej konkurencji z art. 22 ust. 1

u.z.n.k. została spełniona. Przykładem może

być ocena podobieństw oznaczeń konkuru-

jących ze sobą przedsiębiorców, jeśli w po-

wszechnym odczuciu nie są one na tyle po-

dobne, aby mogły wprowadzać klientów

w błąd, to wytoczenie powództwa przeciwko

konkurentowi na podstawie art. 5 u.z.n.k.

może zostać uznane za bezzasadne.

Może się również zdarzyć, że wytoczenie

takiego powództwa doprowadzi do powsta-

nia szkody u pozwanego, np. przez utra-

tę zaufania klientów, prowadzącą do roz-

wiązania umów o współpracy bądź zwrotu

towarów rzekomo imitujących produkty

powoda. W tego typu wypadkach poszko-

dowanemu przysługiwać będzie roszczenie

o jej naprawienie na zasadach ogólnych. Co

oznacza, że w toku odrębnego powództwa

o odszkodowanie będzie on musiał wykazać

przesłanki odpowiedzialności deliktowej

sprawcy, którymi są:

– powstanie szkody – powód zobowiąza-

ny jest do określenia i udowodnienia

jej wysokości;

– zawinione zachowanie sprawcy – w ra-

mach tej przesłanki należy wykazać oczy-

wistą bezzasadność uprzedniego powódz-

twa, czyli brak prawnych lub faktycznych

podstaw do jego wytoczenia;

– adekwatny związek przyczynowy – udo-

wodnienia wymaga również, że szkoda

powoda była normalnym następstwem

zawinionego działania pozwanego po-

legającego na wytoczeniu bezzasadnego

powództwa. Przykładowo wykazać należy,

że na jego skutek powód doznał uszczerb-

ku na swojej renomie, co doprowadziło

do konkretnych strat handlowych.

Ze względu na fakt, że roszczenia opisa-

ne w komentowanym artykule wynikają

z czynu nieuczciwej konkurencji, do ich

przedawnienia znajduje zastosowanie

art. 20 u.z.n.k.

Rozdział 3a

Odpowiedzialność

przedsiębiorców

za przekupstwo osoby

pełniącej funkcję

publiczną

Art. 22a–22g.

(skreślone)

Rozdział 4

Przepisy karne

Art. 23.

[Ujawnienie

tajemnicy handlowej]

1. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiąz-
kowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia
innej osobie lub wykorzystuje we własnej
działalności gospodarczej informację stano-
wiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli
wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno-
ści albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Tej samej karze podlega, kto, uzyskawszy
bezprawnie informację stanowiącą tajemni-
cę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie
lub wykorzystuje we własnej działalności
gospodarczej.

komentarz

Omawiany artykuł penalizuje niektóre

spośród czynów nieuczciwej konkurencji

opisanych w art. 11 u.z.n.k. [zob. komen-

tarz do tego artykułu w DGP nr 101 (3742)

z 27 maja 2014 r.]. Mianowicie ustawodawca

zdecydował się na nałożenie sankcji kar-

nej w przypadku dopuszczenia się jednego

z występków, polegających na:

1) naruszeniu obowiązku zachowania ta-

jemnicy przedsiębiorstwa w poufności,

2) ujawnieniu i wykorzystaniu nielegal-

nie zdobytej tajemnicy innego przed-

siębiorcy.

Szersze omówienie pojęcia tajemnica

przedsiębiorstwa zostało zawarte w ko-

mentarzu do art. 11 u.z.n.k. W tym miejscu

przypomnieć należy, że są nią nieujawnio-

ne do wiadomości publicznej informacje

techniczne, technologiczne, organizacyj-

ne przedsiębiorstwa lub inne informacje,

posiadające wartość gospodarczą, co do

których przedsiębiorca podjął niezbędne

działania w celu zachowania ich poufności.

Natomiast termin przedsiębiorca należy ro-

zumieć zgodnie z definicją zawartą w art. 4

w zw. z art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swo-

bodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Jest nim zatem

osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka or-

ganizacyjna niebędąca osobą prawną, której

odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną

– wykonująca we własnym imieniu zarob-

kową działalność wytwórczą, budowlaną,

handlową, usługową oraz poszukiwanie,

rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze

złóż, a także działalność zawodową, wyko-

nywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

Naruszenie obowiązku poufności

Popełnienie przestępstwa z art. 23 ust. 1

u.z.n.k. wymaga kumulatywnego ziszcze-

nia się następujących przesłanek odpowie-

dzialności karnej:

– istnienie po stronie sprawcy obowiązku

zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa

w poufności;

– bezprawne ujawnienie tejże tajemnicy

innej osobie albo wykorzystanie jej we

własnej działalności gospodarczej;

– powstanie poważnej szkody u przed-

siębiorcy, którego tajemnica została

ujawniona.

Przedmiotowy obowiązek wynikać może

z jakiejkolwiek podstawy prawnej. Przykła-

dowo: ze stosunku pracy łączącego przed-

siębiorcę ze sprawcą bądź z klauzuli po-

ufności zawartej w umowie o współpracy

gospodarczej, a także wprost z przepisów

prawa. Ta ostatnia sytuacja będzie miała

miejsce w toku negocjacji handlowych pro-

wadzonych przez strony. Zgodnie bowiem

z art. 72

par. 1 k.c., jeżeli w toku negocjacji

strona udostępniła informacje z zastrzeże-

niem poufności, druga strona jest obowią-

zana do nieujawniania i nieprzekazywania

ich innym osobom oraz do niewykorzysty-

wania tych informacji dla własnych celów,

chyba że strony uzgodniły inaczej.

Kolejnym elementem przedmiotowego

przestępstwa jest nielegalne ujawnienie

tajemnicy przedsiębiorstwa osobie trzeciej.

Niezbędne jest zatem, aby sprawca tegoż

czynu nie był uprawniony do przekazania

takich informacji adresatowi, a także, by

dane te nie były już uprzednio znane oso-

bie, której są przekazywane. Tylko w takim

wypadku bowiem mamy do czynienia z bez-

prawnym ujawnieniem. Do wyjawienia ta-

jemnicy nie dojdzie natomiast, jeśli osoba

trzecia ma o niej wiedzę, chociażby również

nielegalną. Przekazywane informacje muszą

zatem zawierać cechę nowości dla adresata.

Brak bezprawności w przekazaniu danych

będzie miał miejsce przykładowo w sy-

tuacji opisanej w przepisie art. 11 ust. 3

u.z.n.k. Przepis ten przewiduje, że czynu

nieuczciwej konkurencji nie popełnia ten,

kto od nieuprawnionego nabył, w dobrej

wierze, na podstawie odpłatnej czynności

prawnej, informacje stanowiące tajemnicę

przedsiębiorstwa.

Na równi z przekazaniem danych poufnych

osobie trzeciej traktowane jest ich wyko-

rzystanie w działalności gospodarczej przez

sprawcę. Nie ma przy tym znaczenia, czy

osoba naruszająca rzeczony obowiązek pro-

wadzi działalność na własny rachunek, czy

też jest członkiem lub wspólnikiem innej

jednostki organizacyjnej, w ramach któ-

rej prowadzona jest przez nią działalność

gospodarcza. Z uwagi na brak szczegóło-

wego wskazania w treści przepisu uznać

należy, że wystarczające jest jakiekolwiek

użycie pozyskanych w opisywany sposób

informacji we własnej działalności sprawcy.

Ostatnią z przesłanek omawianego występku

jest powstanie poważnej szkody u przedsię-

biorcy. Omawiane przestępstwo jest zatem

przestępstwem skutkowym i nie zostanie

popełnione, jeżeli brak będzie ww. szkody.

W takiej jednakże sytuacji rozważenia bę-

dzie wymagało, czy osoba ujawniająca bądź

wykorzystująca tajemnicę innego przedsię-

biorcy nie dopuściła się karalnego usiłowania

popełnienia przestępstwa (zob. art. 13 usta-

wy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny; Dz.U.

z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.; dalej: k.k.).

Odnośnie zaś rozumienia terminu poważ-

na szkoda: obecnie w doktrynie przeważa

pogląd, że dotkliwość szkody należy oce-

niać z punktu widzenia poszkodowanego

przedsiębiorcy, nie zaś według obiektyw-

nej wysokości uszczerbku (zob. M. Sie-

radzka, M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji. Komentarz”,

Warszawa 2010; E. Nowińska, M. du Vall

„Komentarz do ustawy o zwalczaniu nie-

uczciwej konkurencji”, Warszawa 2008).

Innymi słowy: powstała na skutek oma-

wianego przestępstwa szkoda musi być

znaczna dla poszkodowanego. Podlega za-

tem relatywizacji do wielkości jego przed-

siębiorstwa i osiąganych przez niego do-

chodów. Przez szkodę rozumieć należy

natomiast zarówno uszczerbek majątkowy

(np. zmniejszenie zysku), jak i niemajątko-

wy (np. utrata renomy). W tym pierwszym

mieścić się przy tym będą zarówno utra-

cone korzyści, jak i rzeczywista szkoda.

Bezprawne uzyskanie

i wykorzystanie informacji

O ile przestępstwo z art. 23 ust. 1 u.z.n.k.

mogło zostać popełnione wyłącznie przez

osobę, na którą nałożony był obowiązek za-

chowania tajemnicy przedsiębiorstwa w po-

ufności, to występku z ust. 2 komentowane-

go artykułu może dopuścić się każda osoba.

Jest to więc przestępstwo powszechne.

Do zarzucenia sprawcy popełnienia przed-

miotowego czynu niezbędne jest ziszcze-

nie się dwóch przesłanek, którymi są:

– bezprawne pozyskanie informacji sta-

nowiących tajemnicę przedsiębiorstwa,

– ujawnienie jej innej osobie albo wyko-

rzystanie we własnej działalności go-

spodarczej.

Do popełnienia omawianego czynu nie

jest natomiast konieczne powstanie po

stronie przedsiębiorcy jakiejkolwiek szko-

dy. Wystarczające jest zatem kumulatyw-

ne zaistnienie dwóch wyżej wymienio-

nych warunków.

Nie dopuści się zatem tegoż przestępstwa

osoba, która wyłącznie uzyskała w sposób

nielegalny cudzą tajemnicę handlową, ale

nie ujawniła jej lub też nie wykorzystała

we własnej działalności gospodarczej. Po-

dobnie należy oceniać przypadek, w któ-

rym poufne informacje zostały zdobyte

zgodnie z prawem, ale nastąpiło ich nie-

legalne przekazanie lub wykorzystanie.

Oba tego typu zachowania mogą wszakże

stanowić czyn nieuczciwej konkurencji

z art. 11 u.z.n.k. oraz rodzić odpowiedzial-

ność cywilnoprawną z art. 18 u.z.n.k.

Drugą ze wskazanych wyżej przesłanek

należy oceniać analogicznie jak przy prze-

stępstwie opisanym w art. 23 ust. 1 u.z.n.k.

Zagrożenie karą

Oba opisane wyżej występki podlegają ta-

kiej samej represji karnej. Może ona przyjąć

jedną z trzech form:

– grzywny – wymierza ją się w stawkach

dziennych od 10 do 540 stawek, przy czym

jedna stawka waha się w przedziale od 10

zł do 2000 zł. Nałożona grzywna jest sumą

liczby stawek dziennych oraz jednostko-

wej wysokości takiej stawki, którą ustala

sąd, biorąc pod uwagę dochody sprawcy,

jego warunki osobiste, rodzinne, stosun-

ki majątkowe i możliwości zarobkowe;

– ograniczenia wolności – sednem tej kary

jest obowiązek wykonywania nieodpłat-

nej, kontrolowanej pracy na cele spo-

łeczne. Kara ta trwa najkrócej miesiąc,

najdłużej – 12 miesięcy; wymierza się ją

w miesiącach;

– pozbawienia wolności do lat 2.

Niezależnie od powyższego sąd może na-

łożyć na sprawcę czynu jeden ze środków

karnych, którymi są m.in.:

– zakaz zajmowania określonego stanowi-

ska, wykonywania określonego zawodu

lub prowadzenia określonej działalności

gospodarczej;

– przepadek mienia;

– obowiązek naprawienia szkody lub za-

dośćuczynienia za doznaną krzywdę;

– podanie wyroku do publicznej wiado-

mości (zob. art. 39 i n. k.k.).

Powyższe uwagi w przedmiocie środków

karnych odnieść należy do wszystkich wy-

stępków opisanych w u.z.n.k.

Art. 24.

[Kopiowanie produktów]

Kto, za pomocą technicznych środków
reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać
produktu lub tak skopiowany wprowadza
do obrotu, stwarzając tym możliwość wpro-
wadzenia klientów w błąd co do tożsamości
producenta lub produktu, czym wyrządza
poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2.

komentarz

Komentowany artykuł penalizuje czyny

nieuczciwej konkurencji, opisane w art. 13

ust. 1 u.z.n.k. (niedozwolone naśladownic-

two produktu), które polegają na tym, że

sprawca dopuszcza się:

– skopiowania zewnętrznej postaci pro-

duktu przy użyciu technicznych środ-

ków reprodukcji,

lub

– wprowadzenia do obrotu tak skopiowa-

nych (podrobionych) towarów,

jeżeli tego typu czyn powoduje łącznie:

– możliwość wprowadzenia klientów

w błąd co do tożsamości producenta

lub produktu,

– powstanie poważnej szkody po stronie

przedsiębiorcy.

Niewolnicze naśladownictwo produktów

oraz możliwość wprowadzenia w ten spo-

sób klientów w błąd zostały szczegółowo

opisane w komentarzu do art. 13 u.z.n.k.

Natomiast kwestia powstania poważnej

szkody w komentarzu do art. 23 u.z.n.k.

W tym miejscu wystarczy przypomnieć, że

pojęcie technicznych środków reprodukcji

należy rozumieć szeroko. Będą to nie tylko

specjalistyczne linie produkcyjne, pozwa-

lające na wytwarzanie podróbek w zbli-

żonej technologii, lecz także urządzenia

pozwalające na powielanie techniką kse-

rograficzną (np. pocztówek, książek itp.),

a także drukarską (zwłaszcza przy użyciu

drukarek 3D), jak również wszelkiego ro-

dzaju programy komputerowe, a także

inne narzędzia, w tym używane ręcznie

(zob. M. Mioduszewski, J. Sroczyński „Ko-

mentarz do art.13 ustawy o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji” w: M. Sieradzka,

M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu nieuczci-

wej konkurencji. Komentarz”, Warszawa

2010). Przez klienta należy natomiast ro-

zumieć zarówno kontrahenta będącego

również przedsiębiorcą, jak i konsumenta.

Do popełnienia omawianego przestępstwa

wystarczające jest dopuszczenie się wyłącz-

nie jednego z wyżej wymienionych zacho-

wań, tj. bądź skopiowanie produktu bądź też

wprowadzenie już uprzednio skopiowanego

towaru do obrotu. Jeśli zatem obie te czynno-

ści dokonywane są przez inne podmioty, to

przestępstwo z art. 24 u.z.n.k. popełni każdy

z nich samodzielnie. Ma to istotne znaczenie

w przedmiocie stosowania dyrektyw wy-

miaru kary, środków karnych oraz instytucji

nadzwyczajnego złagodzenia lub obostrzenia

kary. Wszystkie te instytucje bowiem stosuje

się indywidualnie do każdego ze sprawców.

Komentowany przepis obejmuje swoją dys-

pozycją kopiowanie wyłącznie zewnętrznej

postaci produktu, nie dotyczy zatem jego

dekompilacji (reverse engineering), o ile pro-

dukt nie jest chroniony stosownym paten-

tem. Bez znaczenia dla bytu przestępstwa

określonego w art. 24 u.z.n.k. pozostaje przy

tym, czy narażenie na niebezpieczeństwo

wprowadzenia klientów w błąd wiąże się ze

skopiowanym produktem gotowym czy też

ze skopiowanym półproduktem, stanowią-

cym widoczny element składowy wyrobu

finalnego (zob. postanowienie Sądu Naj-

wyższego z 12 października 2006 r., sygn.

akt III KK 58/06, OSNKW 2006/12/115, Biul.

SN 2006/12/17, LEX nr 203999). Z brzmienia

przepisu wynika również, że nie dotyczy on

wykonywania usług, nawet jeśli mogłoby

to wywoływać możliwość wprowadzenia

odbiorców w błąd.

Przedmiotowy występek zagrożony jest

takimi samymi karami jak przestępstwo

z art. 23 komentowanej ustawy.

komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

oparcia w aktualnym stanie prawnym oraz

okolicznościach faktycznych danej spra-

wy. Badanie to należy zrelatywizować do

poziomu wiedzy starannego przedsiębior-

cy, który zobowiązany jest do zachowania

szczególnej ostrożności, wymaganej przez

zawodowy charakter prowadzonej przez

niego działalności. Jeśli zatem wystąpienie

z powództwem mogłoby zostać uznane za

bezzasadne przez przeciętnego przedsię-

biorcę, to przedmiotowa przesłanka czy-

nu nieuczciwej konkurencji z art. 22 ust. 1

u.z.n.k. została spełniona. Przykładem może

być ocena podobieństw oznaczeń konkuru-

jących ze sobą przedsiębiorców, jeśli w po-

wszechnym odczuciu nie są one na tyle po-

dobne, aby mogły wprowadzać klientów

w błąd, to wytoczenie powództwa przeciwko

konkurentowi na podstawie art. 5 u.z.n.k.

może zostać uznane za bezzasadne.

Może się również zdarzyć, że wytoczenie

takiego powództwa doprowadzi do powsta-

nia szkody u pozwanego, np. przez utra-

tę zaufania klientów, prowadzącą do roz-

wiązania umów o współpracy bądź zwrotu

towarów rzekomo imitujących produkty

powoda. W tego typu wypadkach poszko-

dowanemu przysługiwać będzie roszczenie

o jej naprawienie na zasadach ogólnych. Co

oznacza, że w toku odrębnego powództwa

o odszkodowanie będzie on musiał wykazać

przesłanki odpowiedzialności deliktowej

sprawcy, którymi są:

– powstanie szkody – powód zobowiąza-

ny jest do określenia i udowodnienia

jej wysokości;

– zawinione zachowanie sprawcy – w ra-

mach tej przesłanki należy wykazać oczy-

wistą bezzasadność uprzedniego powódz-

twa, czyli brak prawnych lub faktycznych

podstaw do jego wytoczenia;

– adekwatny związek przyczynowy – udo-

wodnienia wymaga również, że szkoda

powoda była normalnym następstwem

zawinionego działania pozwanego po-

legającego na wytoczeniu bezzasadnego

powództwa. Przykładowo wykazać należy,

że na jego skutek powód doznał uszczerb-

ku na swojej renomie, co doprowadziło

do konkretnych strat handlowych.

Ze względu na fakt, że roszczenia opisa-

ne w komentowanym artykule wynikają

z czynu nieuczciwej konkurencji, do ich

przedawnienia znajduje zastosowanie

art. 20 u.z.n.k.

Rozdział 3a

Odpowiedzialność

przedsiębiorców

za przekupstwo osoby

pełniącej funkcję

publiczną

Art. 22a–22g.

(skreślone)

Rozdział 4

Przepisy karne

Art. 23.

[Ujawnienie

tajemnicy handlowej]

komentarz

Omawiany artykuł penalizuje niektóre

spośród czynów nieuczciwej konkurencji

opisanych w art. 11 u.z.n.k. [zob. komen-

tarz do tego artykułu w DGP nr 101 (3742)

z 27 maja 2014 r.]. Mianowicie ustawodawca

zdecydował się na nałożenie sankcji kar-

nej w przypadku dopuszczenia się jednego

z występków, polegających na:

1) naruszeniu obowiązku zachowania ta-

jemnicy przedsiębiorstwa w poufności,

2) ujawnieniu i wykorzystaniu nielegal-

nie zdobytej tajemnicy innego przed-

siębiorcy.

Szersze omówienie pojęcia tajemnica

przedsiębiorstwa zostało zawarte w ko-

mentarzu do art. 11 u.z.n.k. W tym miejscu

przypomnieć należy, że są nią nieujawnio-

ne do wiadomości publicznej informacje

techniczne, technologiczne, organizacyj-

ne przedsiębiorstwa lub inne informacje,

posiadające wartość gospodarczą, co do

których przedsiębiorca podjął niezbędne

działania w celu zachowania ich poufności.

Natomiast termin przedsiębiorca należy ro-

zumieć zgodnie z definicją zawartą w art. 4

w zw. z art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swo-

bodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 672 ze zm.). Jest nim zatem

osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka or-

ganizacyjna niebędąca osobą prawną, której

odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną

– wykonująca we własnym imieniu zarob-

kową działalność wytwórczą, budowlaną,

handlową, usługową oraz poszukiwanie,

rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze

złóż, a także działalność zawodową, wyko-

nywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

Naruszenie obowiązku poufności

Popełnienie przestępstwa z art. 23 ust. 1

u.z.n.k. wymaga kumulatywnego ziszcze-

nia się następujących przesłanek odpowie-

dzialności karnej:

– istnienie po stronie sprawcy obowiązku

zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa

w poufności;

– bezprawne ujawnienie tejże tajemnicy

innej osobie albo wykorzystanie jej we

własnej działalności gospodarczej;

– powstanie poważnej szkody u przed-

siębiorcy, którego tajemnica została

ujawniona.

Przedmiotowy obowiązek wynikać może

z jakiejkolwiek podstawy prawnej. Przykła-

dowo: ze stosunku pracy łączącego przed-

siębiorcę ze sprawcą bądź z klauzuli po-

ufności zawartej w umowie o współpracy

gospodarczej, a także wprost z przepisów

prawa. Ta ostatnia sytuacja będzie miała

miejsce w toku negocjacji handlowych pro-

wadzonych przez strony. Zgodnie bowiem

z art. 72

par. 1 k.c., jeżeli w toku negocjacji

strona udostępniła informacje z zastrzeże-

niem poufności, druga strona jest obowią-

zana do nieujawniania i nieprzekazywania

ich innym osobom oraz do niewykorzysty-

wania tych informacji dla własnych celów,

chyba że strony uzgodniły inaczej.

Kolejnym elementem przedmiotowego

przestępstwa jest nielegalne ujawnienie

tajemnicy przedsiębiorstwa osobie trzeciej.

Niezbędne jest zatem, aby sprawca tegoż

czynu nie był uprawniony do przekazania

takich informacji adresatowi, a także, by

dane te nie były już uprzednio znane oso-

bie, której są przekazywane. Tylko w takim

wypadku bowiem mamy do czynienia z bez-

prawnym ujawnieniem. Do wyjawienia ta-

jemnicy nie dojdzie natomiast, jeśli osoba

trzecia ma o niej wiedzę, chociażby również

nielegalną. Przekazywane informacje muszą

zatem zawierać cechę nowości dla adresata.

Brak bezprawności w przekazaniu danych

będzie miał miejsce przykładowo w sy-

tuacji opisanej w przepisie art. 11 ust. 3

u.z.n.k. Przepis ten przewiduje, że czynu

nieuczciwej konkurencji nie popełnia ten,

kto od nieuprawnionego nabył, w dobrej

wierze, na podstawie odpłatnej czynności

prawnej, informacje stanowiące tajemnicę

przedsiębiorstwa.

Na równi z przekazaniem danych poufnych

osobie trzeciej traktowane jest ich wyko-

rzystanie w działalności gospodarczej przez

sprawcę. Nie ma przy tym znaczenia, czy

osoba naruszająca rzeczony obowiązek pro-

wadzi działalność na własny rachunek, czy

też jest członkiem lub wspólnikiem innej

jednostki organizacyjnej, w ramach któ-

rej prowadzona jest przez nią działalność

gospodarcza. Z uwagi na brak szczegóło-

wego wskazania w treści przepisu uznać

należy, że wystarczające jest jakiekolwiek

użycie pozyskanych w opisywany sposób

informacji we własnej działalności sprawcy.

Ostatnią z przesłanek omawianego występku

jest powstanie poważnej szkody u przedsię-

biorcy. Omawiane przestępstwo jest zatem

przestępstwem skutkowym i nie zostanie

popełnione, jeżeli brak będzie ww. szkody.

W takiej jednakże sytuacji rozważenia bę-

dzie wymagało, czy osoba ujawniająca bądź

wykorzystująca tajemnicę innego przedsię-

biorcy nie dopuściła się karalnego usiłowania

popełnienia przestępstwa (zob. art. 13 usta-

wy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny; Dz.U.

z 1997 r. nr 88, poz. 553 ze zm.; dalej: k.k.).

Odnośnie zaś rozumienia terminu poważ-

na szkoda: obecnie w doktrynie przeważa

pogląd, że dotkliwość szkody należy oce-

niać z punktu widzenia poszkodowanego

przedsiębiorcy, nie zaś według obiektyw-

nej wysokości uszczerbku (zob. M. Sie-

radzka, M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji. Komentarz”,

Warszawa 2010; E. Nowińska, M. du Vall

„Komentarz do ustawy o zwalczaniu nie-

uczciwej konkurencji”, Warszawa 2008).

Innymi słowy: powstała na skutek oma-

wianego przestępstwa szkoda musi być

znaczna dla poszkodowanego. Podlega za-

tem relatywizacji do wielkości jego przed-

siębiorstwa i osiąganych przez niego do-

chodów. Przez szkodę rozumieć należy

natomiast zarówno uszczerbek majątkowy

(np. zmniejszenie zysku), jak i niemajątko-

wy (np. utrata renomy). W tym pierwszym

mieścić się przy tym będą zarówno utra-

cone korzyści, jak i rzeczywista szkoda.

Bezprawne uzyskanie

i wykorzystanie informacji

O ile przestępstwo z art. 23 ust. 1 u.z.n.k.

mogło zostać popełnione wyłącznie przez

osobę, na którą nałożony był obowiązek za-

chowania tajemnicy przedsiębiorstwa w po-

ufności, to występku z ust. 2 komentowane-

go artykułu może dopuścić się każda osoba.

Jest to więc przestępstwo powszechne.

Do zarzucenia sprawcy popełnienia przed-

miotowego czynu niezbędne jest ziszcze-

nie się dwóch przesłanek, którymi są:

– bezprawne pozyskanie informacji sta-

nowiących tajemnicę przedsiębiorstwa,

– ujawnienie jej innej osobie albo wyko-

rzystanie we własnej działalności go-

spodarczej.

Do popełnienia omawianego czynu nie

jest natomiast konieczne powstanie po

stronie przedsiębiorcy jakiejkolwiek szko-

dy. Wystarczające jest zatem kumulatyw-

ne zaistnienie dwóch wyżej wymienio-

nych warunków.

Nie dopuści się zatem tegoż przestępstwa

osoba, która wyłącznie uzyskała w sposób

nielegalny cudzą tajemnicę handlową, ale

nie ujawniła jej lub też nie wykorzystała

we własnej działalności gospodarczej. Po-

dobnie należy oceniać przypadek, w któ-

rym poufne informacje zostały zdobyte

zgodnie z prawem, ale nastąpiło ich nie-

legalne przekazanie lub wykorzystanie.

Oba tego typu zachowania mogą wszakże

stanowić czyn nieuczciwej konkurencji

z art. 11 u.z.n.k. oraz rodzić odpowiedzial-

ność cywilnoprawną z art. 18 u.z.n.k.

Drugą ze wskazanych wyżej przesłanek

należy oceniać analogicznie jak przy prze-

stępstwie opisanym w art. 23 ust. 1 u.z.n.k.

Zagrożenie karą

Oba opisane wyżej występki podlegają ta-

kiej samej represji karnej. Może ona przyjąć

jedną z trzech form:

– grzywny – wymierza ją się w stawkach

dziennych od 10 do 540 stawek, przy czym

jedna stawka waha się w przedziale od 10

zł do 2000 zł. Nałożona grzywna jest sumą

liczby stawek dziennych oraz jednostko-

wej wysokości takiej stawki, którą ustala

sąd, biorąc pod uwagę dochody sprawcy,

jego warunki osobiste, rodzinne, stosun-

ki majątkowe i możliwości zarobkowe;

– ograniczenia wolności – sednem tej kary

jest obowiązek wykonywania nieodpłat-

nej, kontrolowanej pracy na cele spo-

łeczne. Kara ta trwa najkrócej miesiąc,

najdłużej – 12 miesięcy; wymierza się ją

w miesiącach;

– pozbawienia wolności do lat 2.

Niezależnie od powyższego sąd może na-

łożyć na sprawcę czynu jeden ze środków

karnych, którymi są m.in.:

– zakaz zajmowania określonego stanowi-

ska, wykonywania określonego zawodu

lub prowadzenia określonej działalności

gospodarczej;

– przepadek mienia;

– obowiązek naprawienia szkody lub za-

dośćuczynienia za doznaną krzywdę;

– podanie wyroku do publicznej wiado-

mości (zob. art. 39 i n. k.k.).

Powyższe uwagi w przedmiocie środków

karnych odnieść należy do wszystkich wy-

stępków opisanych w u.z.n.k.

Art. 24.

[Kopiowanie produktów]

komentarz

Komentowany artykuł penalizuje czyny

nieuczciwej konkurencji, opisane w art. 13

ust. 1 u.z.n.k. (niedozwolone naśladownic-

two produktu), które polegają na tym, że

sprawca dopuszcza się:

– skopiowania zewnętrznej postaci pro-

duktu przy użyciu technicznych środ-

ków reprodukcji,

lub

– wprowadzenia do obrotu tak skopiowa-

nych (podrobionych) towarów,

jeżeli tego typu czyn powoduje łącznie:

– możliwość wprowadzenia klientów

w błąd co do tożsamości producenta

lub produktu,

– powstanie poważnej szkody po stronie

przedsiębiorcy.

Niewolnicze naśladownictwo produktów

oraz możliwość wprowadzenia w ten spo-

sób klientów w błąd zostały szczegółowo

opisane w komentarzu do art. 13 u.z.n.k.

Natomiast kwestia powstania poważnej

szkody w komentarzu do art. 23 u.z.n.k.

W tym miejscu wystarczy przypomnieć, że

pojęcie technicznych środków reprodukcji

należy rozumieć szeroko. Będą to nie tylko

specjalistyczne linie produkcyjne, pozwa-

lające na wytwarzanie podróbek w zbli-

żonej technologii, lecz także urządzenia

pozwalające na powielanie techniką kse-

rograficzną (np. pocztówek, książek itp.),

a także drukarską (zwłaszcza przy użyciu

drukarek 3D), jak również wszelkiego ro-

dzaju programy komputerowe, a także

inne narzędzia, w tym używane ręcznie

(zob. M. Mioduszewski, J. Sroczyński „Ko-

mentarz do art.13 ustawy o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji” w: M. Sieradzka,

M. Zdyb „Ustawa o zwalczaniu nieuczci-

wej konkurencji. Komentarz”, Warszawa

2010). Przez klienta należy natomiast ro-

zumieć zarówno kontrahenta będącego

również przedsiębiorcą, jak i konsumenta.

Do popełnienia omawianego przestępstwa

wystarczające jest dopuszczenie się wyłącz-

nie jednego z wyżej wymienionych zacho-

wań, tj. bądź skopiowanie produktu bądź też

wprowadzenie już uprzednio skopiowanego

towaru do obrotu. Jeśli zatem obie te czynno-

ści dokonywane są przez inne podmioty, to

przestępstwo z art. 24 u.z.n.k. popełni każdy

z nich samodzielnie. Ma to istotne znaczenie

w przedmiocie stosowania dyrektyw wy-

miaru kary, środków karnych oraz instytucji

nadzwyczajnego złagodzenia lub obostrzenia

kary. Wszystkie te instytucje bowiem stosuje

się indywidualnie do każdego ze sprawców.

Komentowany przepis obejmuje swoją dys-

pozycją kopiowanie wyłącznie zewnętrznej

postaci produktu, nie dotyczy zatem jego

dekompilacji (reverse engineering), o ile pro-

dukt nie jest chroniony stosownym paten-

tem. Bez znaczenia dla bytu przestępstwa

określonego w art. 24 u.z.n.k. pozostaje przy

tym, czy narażenie na niebezpieczeństwo

wprowadzenia klientów w błąd wiąże się ze

skopiowanym produktem gotowym czy też

ze skopiowanym półproduktem, stanowią-

cym widoczny element składowy wyrobu

finalnego (zob. postanowienie Sądu Naj-

wyższego z 12 października 2006 r., sygn.

akt III KK 58/06, OSNKW 2006/12/115, Biul.

SN 2006/12/17, LEX nr 203999). Z brzmienia

przepisu wynika również, że nie dotyczy on

wykonywania usług, nawet jeśli mogłoby

to wywoływać możliwość wprowadzenia

odbiorców w błąd.

Przedmiotowy występek zagrożony jest

takimi samymi karami jak przestępstwo

z art. 23 komentowanej ustawy.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

7 / 8

Komentarze

gazetaprawna.pl

Art. 24a.

komentarz

Art. 25.

komentarz

Art. 26.

komentarz

Art. 27.

komentarz

Art. 28–29.

Art. 30–31.

PrenumeraTa:

Komentarze

Dziennik Gazeta Prawna, 24 czerwca 2014 nr 120 (3761)

gazetaprawna.pl

Art. 24a.

[System sprzedaży

lawinowej]

Kto organizuje system sprzedaży lawinowej
lub takim systemem kieruje, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

komentarz

Przedmiotowy artykuł uznaje za przestęp-

stwo czyn nieuczciwej konkurencji, opisa-

ny w art. 17c ust. 1 u.z.n.k., a polegający na

organizowaniu albo kierowaniu systemem

sprzedaży lawinowej.

System ten, zwany też piramidą lub łań-

cuszkiem, polega na tym, że klientowi

nabywającemu od przedsiębiorcy towar

lub usługę składana jest obietnica przy-

znania dodatkowej korzyści materialnej

w zamian za nakłonienie innych osób do

analogicznych zakupów. Ci zaś nabywcy

nakłaniani są tożsamym zapewnieniem,

że otrzymają inne świadczenie, jeśli na

ich polecenie do systemu przystąpią ko-

lejni uczestnicy.

Omawiany występek popełnić może każ-

da osoba, która organizuje, czyli powołuje

do funkcjonowania (buduje) taki system,

a także osoba kierująca nim na późniejszym

etapie. Przez organizowanie rozumieć na-

leży zatem wszelkie czynności prawne lub

faktyczne podejmowane w celu urucho-

mienia piramidy towarowej, finansowej

albo usługowej. Kierowanie natomiast to

bieżące czuwanie nad funkcjonowaniem

systemu oraz możliwość podejmowania

i wcielania w życie władczych decyzji od-

noszących się do niego. Nie jest przy tym

wymagane, aby ta sama osoba organizo-

wała i kierowała systemem. Jeżeli funkcje

te są rozdzielone, to przedmiotowe prze-

stępstwo zostanie popełniane przez każdą

z tych osób samodzielnie. Przestępstwem

nie będzie natomiast organizowanie syste-

mu sprzedaży wielopoziomowej, o którym

mowa w art. 17c ust. 2 u.z.n.k.

Znamieniem występku z art. 24a u.z.n.k.

nie jest powstanie jakiejkolwiek szkody,

jest to więc tzw. przestępstwo formalne

bezskutkowe, penalizujące już samo opi-

sane w nim postępowanie sprawcy.

Przestępstwo organizowania lub kierowania

systemem sprzedaży lawinowej zagrożone

jest wyłącznie karą pozbawienia wolności

w wymiarze od 6 miesięcy do 8 lat. Jest to

tym samym najsurowiej spenalizowane

przestępstwo z zakresu nieuczciwej kon-

kurencji. Wymierzając karę, sąd uwzględnia

w szczególności motywację i sposób zacho-

wania się sprawcy, popełnienie przestęp-

stwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień

naruszenia ciążących na sprawcy obowiąz-

ków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw

przestępstwa, właściwości i warunki osobi-

ste sprawcy, sposób życia przed popełnie-

niem przestępstwa i zachowanie się po jego

popełnieniu, a zwłaszcza staranie o napra-

wienie szkody lub zadośćuczynienie w innej

formie społecznemu poczuciu sprawiedli-

wości, a także zachowanie się pokrzywdzo-

nego (na temat dyrektyw wymiaru kary zob.

art. 53–63 k.k.).

Art. 25.

[Mylące oznaczenie

produktów]

[Mylące oznaczenie

1. Kto, oznaczając lub wbrew obowiązkowi
nie oznaczając towarów albo usług, wpro-
wadza klientów w błąd co do pochodzenia,
ilości, jakości, składników, sposobu wykona-
nia, przydatności, możliwości zastosowania,
naprawy, konserwacji lub innych istotnych
cech towarów lub usług albo nie informuje
o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem
z nich, i naraża w ten sposób klientów na
szkodę, podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się
czynu nieuczciwej konkurencji w zakre-
sie reklamy lub sprzedaży, o której mowa
w art. 17a.

komentarz

Przepisy komentowanego artykułu pe-

nalizują trzy odmienne grupy zachowań

kwalifikowanych jako czyny nieuczciwej

konkurencji. Są nimi zachowania mające

za przedmiot:

1) sposób oznaczania towarów lub usług,

w tym stosowanie wprowadzających

w błąd oznaczeń, albo ich brak w przy-

padku wyraźnego obowiązku oznacza-

nia produktów,

2) niedozwoloną reklamę we wszelkich

jej postaciach opisanych w przepisach

art. 16 i 17 u.z.n.k.,

3) sprzedaż premiowaną, o której mowa

w art. 17a ust. 1 u.z.n.k.

Ustawodawca nie wprowadził warunku

umyślnego działania sprawcy, a zatem

wykroczenia te mogą zostać popełnione

również nieumyślnie.

Oznaczenie towarów

Pierwsze z wykroczeń, o których mowa

w przedmiotowym artykule, odwołuje się

do czynu nieuczciwej konkurencji opisane-

go w art. 10 ustawy. Pomiędzy oboma prze-

pisami istnieją wszakże istotne różnice.

Zwrócić należy przede wszystkim uwagę

na fakt, że dla popełnienia omawianego

przestępstwa niezbędne jest wprowadze-

nie klientów w błąd lub niepoinformowa-

nie o ryzyku związanym z korzystaniem

z danego produktu. Artykuł 10 u.z.n.k.

odwołuje się zaś wyłącznie do możliwo-

ści wprowadzenia w błąd. Oznacza to, że

czynu nieuczciwej konkurencji dopuści

się przedsiębiorca, który stosując błędne

oznaczenia narazi klientów na wprowa-

dzenie w błąd, nawet jeśli skutek ten nie

zaistnieje. Natomiast do popełnienia przez

taką osobę wykroczenia konieczne jest,

aby klient został wprowadzony w błąd.

Kolejną różnicą jest wprowadzenie przez

ustawodawcę w art. 25 ust. 1 u.z.n.k. do-

datkowej przesłanki odpowiedzialności

karnej, którą jest narażenie klientów na

powstanie szkody. Warunku takiego nie

zawiera natomiast art. 10 u.z.n.k. Szkodę

należy przy tym rozumieć szeroko, usta-

wodawca nie wprowadza bowiem w tym

zakresie żadnego rozróżnienia lub do-

precyzowania, o jaki jej typ chodzi (zob.

komentarz do art. 23 i 24 u.z.n.k.). Będzie

nią zatem uszczerbek zarówno majątko-

wy, jak i niemajątkowy.

Sankcją za popełnienie wykroczenia opi-

sanego w art. 25 ust. 1 u.z.n.k. jest kara

grzywny w wysokości od 20 zł do 5000 zł

albo aresztu w wymiarze dziennym od

5 do 30 dni.

Pozostałe wykroczenia

W art. 25 ust. 2 u.z.n.k. ustawodawca

wprowadził analogiczną do omówionej

wyżej sankcję karną za dokonanie czy-

nów nieuczciwej konkurencji, opisanych

w art. 16–17 oraz art. 17a u.z.n.k.

Ze względu na fakt, że w komentowa-

nym przepisie nie wskazano dodatkowych

przesłanek odpowiedzialności karnej, wy-

kroczeniem będzie każde zachowanie na-

ruszające wyżej wymienione artykuły.

Oznacza to, że każda osoba dopuszcza-

jąca się czynu nieuczciwej konkurencji

w rozumieniu tych przepisów popełni

jednocześnie wykroczenie stypizowane

w art. 25 ust. 2 u.z.n.k.

Art. 26.

[Nieprawdziwe lub błędne

informacje]

[Nieprawdziwe lub błędne

1. Kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub
wprowadzające w błąd wiadomości o przed-
siębiorstwie, w szczególności o osobach
kierujących przedsiębiorstwem, wytwarza-
nych towarach, świadczonych usługach lub
stosowanych cenach albo o sytuacji gospo-
darczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu
szkodzenia przedsiębiorcy, podlega karze
aresztu lub grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, w celu
przysporzenia korzyści majątkowej lub
osobistej sobie, swojemu przedsiębior-
stwu lub osobom trzecim, rozpowszechnia
nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd
wiadomości o swoim przedsiębiorstwie lub
przedsiębiorcy, w szczególności o osobach
kierujących przedsiębiorstwem, wytwarza-
nych towarach, świadczonych usługach lub
stosowanych cenach albo o sytuacji gospo-
darczej lub prawnej przedsiębiorcy
lub przedsiębiorstwa.

komentarz

Czyny zabronione spenalizowane w prze-

pisach komentowanego artykułu nawią-

zują do czynów nieuczciwej konkurencji

opisanych w art. 14 u.z.n.k. Ustawodawca

zdecydował się na wprowadzenie dwóch

odrębnych wykroczeń, którymi są:

1) rozpowszechnianie nieprawdziwych lub

wprowadzających w błąd wiadomości

o innym przedsiębiorstwie w celu szko-

dzenia temuż przedsiębiorcy,

2) rozpowszechnianie tego typu informa-

cji o swoim przedsiębiorstwie w celu

przysporzenia korzyści majątkowej lub

osobistej sobie, swojej firmie lub oso-

bie trzeciej.

Wiadomości nieprawdziwe to takie, które

mogą zostać zweryfikowane na zasadzie

prawda–fałsz. Z danymi wprowadzającymi

w błąd mamy natomiast do czynienia, gdy

ich treść nie odnosi się wprost do rzeczy-

wistości, a jedynie w jakiś sposób sugeru-

je klientowi wyobrażenie o niej, wpływa

na postrzeganie przez klienta rzeczywi-

stych cech produktów, przedsiębiorstwa

lub przedsiębiorcy.

Rozpowszechnianie

w celu szkodzenia

Czyn ten może zostać popełniony umyśl-

nie w ściśle określonym przez ustawodaw-

cę celu, którym jest szkodzenie innemu

przedsiębiorcy. Dodatkowo, aby cel ten

osiągnąć, sprawca musi podjąć stosowne

działania polegające na rozpowszechnia-

niu nieprawdziwych lub wprowadzających

w błąd danych dotyczących jakichkolwiek

informacji o produktach innego przedsię-

biorcy lub nim samym. Wyliczenie wska-

zane w art. 26 ust. 1 ma bowiem jedynie

charakter przykładowy.

Szkodzenie innemu uczestnikowi rynku

może przybrać dowolną formę i dotyczyć

zarówno jego renomy, jak i utraty klienteli

w inny sposób. Przykładowo poprzez roz-

powszechnianie informacji o nielegalnym

źródle surowców bądź też zamiarze rychłe-

go zakończenia działalności gospodarczej.

Istotne jest przy tym, że owa szkoda nie

musi wystąpić. Penalizowane jest już

bowiem podejmowanie działań „w celu

szkodzenia przedsiębiorcy”, niezależnie

od efektu, a nawet jego braku.

Rozpowszechnianie

w celu uzyskania korzyści

Drugie z wykroczeń opisanych w komento-

wanym artykule zawiera sytuację niejako

przeciwną przypadkom rozpowszechnia-

nia informacji określonym w ust. 1. O ile

bowiem w pierwszym z nich wiadomo-

ści mają szkodzić innemu przedsiębiorcy,

o tyle w niniejszym wypadku ich celem jest

przysporzenie korzyści sprawcy, jego przed-

siębiorstwu lub innym, wybranym osobom.

Co więcej: upubliczniane wiadomości mają

mieć bezpośredni związek z działalnością

gospodarczą sprawcy – chodzi tutaj zarów-

no o jednoosobową działalność gospodar-

czą, jak i spółkę lub inną jednostkę organi-

zacyjną, której sprawca jest udziałowcem

lub członkiem organów.

Termin korzyść majątkowa związany jest

z sytuacją powiększania majątku, tj. zwięk-

szenia aktywów majątkowych bądź zmniej-

szenia pasywów majątkowych (uchwała

Sądu Najwyższego z 30 stycznia 1980 r.,

sygn. akt VII KZP 41/78, OSNKW 1980/3/24).

Nie stanowi jednak uzyskania korzyści ma-

jątkowej świadczenie takich przedmiotów,

które tylko symbolicznie wyrażają wdzięcz-

ność ofiarodawcy i mają wartość pieniężną

nie przekraczającą takiego symbolu (po-

stanowienie Sądu Najwyższego z 26 lute-

go 1988 r., sygn. akt VI KZP 34/87, OSNKW

1988/5-6/40, LEX nr 20289).

Korzyść osobista stoi natomiast w opozy-

cji do korzyści majątkowej. Są nią zatem

wszelkie świadczenia, którym wprost nie

można przypisać wartości ekonomicznej.

Korzyść osobista wiązać się może zatem

ze zwiększeniem renomy lub prestiżu da-

nego przedsiębiorcy, uzyskaniem nagro-

dy w konkursie, zaproszeniem do udziału

w ważnym wydarzeniu gospodarczym lub

programie telewizyjnym w roli eksperta itp.

Zagrożenie karą

Oba wykroczenia zagrożone są karami

aresztu albo grzywny, które wymierzane

są na zasadach przewidzianych w ustawie

z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j.

Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.; dalej: k.w.),

nie zaś w kodeksie karnym. Skutkuje to

również inną procedurą orzekania, stosuje

się bowiem k.p.s.w. (kodeks postępowania

w sprawach o wykroczenia).

Karę aresztu wymierza się w dniach,

w wysokości od 5 do 30 dni. Natomiast

grzywna nakładana jest w kwocie od 20 zł

do 5000 zł. Jeżeli za wykroczenie popeł-

nione w celu osiągnięcia korzyści mająt-

kowej wymierzono karę aresztu, orzeka

się obok tej kary również grzywnę, chyba

że orzeczenie grzywny nie byłoby celowe

(zob. art. 18 i n. k.w.).

Art. 27.

[Tryb ścigania]

1. Ściganie przewidzianych w niniejszej
ustawie przestępstw następuje na wniosek
pokrzywdzonego, a wykroczeń – na żądanie
pokrzywdzonego.
1a. (skreślony)
2. Z żądaniem ścigania wykroczenia prze-
widzianego w art. 25 mogą wystąpić także
podmioty, o których mowa w art. 19 ust. 1.

komentarz

Ostatni z artykułów karnych ustawy

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji po-

święcony został uregulowaniu zagadnienia

trybu właściwego do ścigania przestępstw

przewidzianych w tym akcie prawnym.

Niezależnie od rodzaju czynu – tj. czy sta-

nowi on występek, którego ściganie odby-

wa się na zasadach procedury karnej czy

też wykroczenie – przestępstwa opisane

w niniejszej ustawie zaliczają się do grupy

tzw. przestępstw wnioskowych. Charak-

teryzują się one tym, że postępowanie

karne lub w sprawie o wykroczenia może

zostać wszczęte wyłącznie na wniosek

lub żądanie pokrzywdzonego. Jego brak

uniemożliwia osądzenie sprawcy czynu.

Co ważne: po złożeniu stosownego wnio-

sku lub żądania sprawa dalej toczy się

z urzędu, są to zatem przestępstwa pu-

blicznoskargowe. Dzięki temu ciężar ze-

brania materiału dowodowego oraz spo-

rządzenia i popierania aktu oskarżenia

spoczywa na organach ścigania. Po zło-

żeniu wniosku lub żądania postępowanie

toczy się dalej na zasadach ogólnych, wy-

nikających z kodeksu postępowania kar-

nego albo kodeksu postępowania w spra-

wach o wykroczenia.

Wniosek w postępowaniu karnym nie

może być, co do zasady, cofnięty. Jest to

dopuszczalne tylko za zgodą prokurato-

ra (w postępowaniu przygotowawczym),

bądź sądu. Jeśli akt oskarżenia trafi już do

sądu – pokrzywdzony może cofnąć wnio-

sek najpóźniej na pierwszej rozprawie,

przed jego odczytaniem. W postępowa-

niu w sprawach o wykroczenia żądanie

ścigania może zostać cofnięte bez zgody

sądu lub prokuratora. Momentem koń-

cowym, do której można to uczynić, jest

rozpoczęcie pierwszej rozprawy.

Co do zasady, do wszczęcia postępowania

niezbędne jest działanie pokrzywdzonego,

wyjątek w tym zakresie wynika z art. 27

ust. 2 u.z.n.k. Przepis ten umożliwia zło-

żenie żądania ścigania wykroczenia z art.

25 u.z.n.k. także krajowej lub regionalnej

organizacji, której celem statutowym jest

ochrona interesów przedsiębiorców.

Rozdział 5

Zmiany w przepisach

obowiązujących

Art. 28–29.

(pominięte)

Rozdział 6

Przepisy końcowe

Art. 30–31.

(pominięte)

PrenumeraT

Prenumera

Prenumera a:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (czerwiec 2014 r.): 96,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 638,75 zł. Wersja Premium: miesięczna
(czerwiec 2014 r.): 112,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 756,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

8 / 8

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
DGP 2014 10 28 firma i prawo
DGP 2014 07 29 firma i prawo
DGP 2014 01 28 firma i prawo
DGP 2014 02 25 firma i prawo
DGP 2014 09 16 firma i prawo
DGP 2014 07 15 firma i prawo
DGP 2014 08 26 firma i prawo
DGP 2014 10 28 firma i prawo
DGP 2014 02 24 rachunkowosc i audyt
DGP 2014 06 27 prawnik
DGP 2014 06 23 rachunkowosc i a Nieznany

więcej podobnych podstron