w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

d z i a ł

70

p r o j e k t

S

posób i forma zagospodarowania placu budowy były przedmiotem wielu
opracowań opartych na wymaganiach normy PN-IEC 60364-7-704 „Insta-

lacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje placów budowy i robót
rozbiórkowych”. Dotychczasowe publikacje z tego zakresu dotyczyły jednak-
że ogólnego opisu i zasad wykonania bezpiecznego zasilania placu budowy
lub robót rozbiórkowych. Dlatego tym razem chcielibyśmy zaproponować na-
szym Czytelnikom przykładowy projekt zasilania placu budowy. Zostanie on
wykonany jako przyłącze kablowe.

W przypadku planowania budowy zasilania tymczasowego należałoby roz-

dzielnicę budowlaną (RB), przedstawioną w opracowaniu, zainstalować na
słupie na wysokości około 1,2 m nad ziemią (dotyczy dolnej krawędzi obu-
dowy) i doprowadzić zasilanie kablem YKXS 4

×25. Punkt PEN w RB należy

uziemić (R

u

≤ 30 Ω – rys. 6).

W przypadku, kiedy inwestor dysponuje działką niezabudowaną, pierw-

szy problem, jaki napotyka, to doprowadzenie energii elektrycznej i wody
dla potrzeb budowy. Większość inwestorów zwraca się wówczas do lokal-
nej spółki dystrybucyjnej (Rejonu Energetycznego) z wnioskiem o wydanie
warunków technicznych zasilania placu budowy. Jeżeli istnieją techniczne

możliwości przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, spółka dystrybucyjna
wydaje warunki techniczne przyłączenia na tzw. tymczasowe zasilanie roz-
dzielnicy budowlanej (RB). Takie przyłącze wykonywane jest na koszt inwe-
stora, musi też zostać zlikwidowane po zakończeniu budowy. Wówczas inwe-
stor jest zobowiązany powtórnie wystąpić o wydanie warunków przyłącze-
nia wzniesionego budynku.

Zgodnie z „Taryfą dla energii elektrycznej”, zatwierdzoną przez Urząd Regu-

lacji Energetyki, inwestor ma prawo wyboru przyłącza (napowietrzne lub ka-
blowe), jeżeli istnieją techniczne możliwości jego realizacji. Zatem przed przy-
stąpieniem do złożenia wniosku o wydanie technicznych warunków przyłą-
czenia inwestor powinien zwrócić się o pomoc do uprawnionego projektan-
ta w celu zanalizowania możliwości wykonania przyłączenia do sieci elektro-
energetycznej na terenie przyszłej inwestycji. Jeżeli warunki terenu, na któ-
rym znajduje się budowa, a także warunki techniczne w istniejącej sieci elek-
troenergetycznej pozwalają na wykonanie przyłącza kablowego, istnieje moż-
liwość wykonania trwałego przyłączenia do sieci i zasilenia z niego RB.

Trwałe przyłącze pozwala na łatwe przeniesienie zasilania do wzniesione-

go budynku – bez dodatkowych nakładów. Inwestorowi pozostaje wtedy tyl-
ko dopełnienie niezbędnych formalności w siedzibie spółki, która wydała wa-
runki przyłączenia (procedury odbiorcze i zmiana taryfy). W przypadku ko-
nieczności wykonania zasilania placu budowy jako przyłącza napowietrznego,
po zakończonej budowie należy je zdemontować i ponownie wystąpić o wy-
danie nowych warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej. Jednak
rozwiązanie to wiąże się ze wzrostem kosztów poniesionych przez inwesto-
ra i wydłużeniem w czasie zakończenia inwestycji.

Na uwagę zasługuje również fakt, że inwestor ma prawo opracowania do-

kumentacji przyłącza we własnym zakresie przez zlecenie jego opracowania
uprawnionemu projektantowi. Należy tylko zgłosić ten zamiar przed podpisa-
niem umowy przyłączeniowej. W tym przypadku opłata przyłączeniowa pono-
szona przez inwestora na rzecz spółki dystrybucyjnej jest mniejsza o 10 %. To
wprawdzie niewielka kwota, która nie zwalnia od poniesienia kosztów opraco-
wania projektu przez projektanta (w przypadku zlecenia tego spółce, inwestor
nie otrzymuje bonifikaty, a dokumentacja jest opracowywana przez spółkę dys-
trybucyjną), ale przyjęcie takiego wariantu pozwala na szybkie opracowanie do-
kumentacji i znaczne przyśpieszenie terminu przyłączenia do sieci elektroener-
getycznej. Na temat zasad przyłączania do sieci pisaliśmy już wielokrotnie, za-
tem tym razem ograniczymy się tylko do zagadnień technicznych.

warunki techniczne przyłączenia
(wyciąg – załącznik do umowy przyłączeniowej)

1. Przyłączenie do sieci należy wykonać kablem YAKXS 4

×.... o przekroju nie

mniejszym niż 25 mm

2

.

2. Układ sieci: w sieci zakładu energetycznego: TN-C; w instalacji klienta: TN-S.
3. W linii ogrodzenia należy zainstalować szafkę złączowo-licznikową wyko-

naną z tworzyw termoutwardzalnych, w której należy zainstalować złącze
kablowe ZK–1a i przygotować miejsce na układ pomiarowy bezpośredni.

4. Zabezpieczenie przedlicznikowe: WT00gG40.

zasilanie placu budowy

mgr inż. Julian Wiatr

UL. M. KUZA

WIŃSKIEGO

U = 3,88%
Psz=50kW

PROJEKTOWANY
KABEL L = 15 M
YAKXS 4x35

LZ =5 M - ZAPAS KABLA

POZOSTAWIONY NA

WPROWADZENIE DO BUDYNKU

PO ZAKOŃCZENIU BUDOWY

LZ =5 M
UC = 4,82%

PROJEKTOWANA ROZDZIELNICA
(RB) BUDOWLANA

UC = 4,98% < 5%

UC = 4,70%

UWLZ = 0,22% < 0,5%

PROJEKTOWANY
KABEL WLZ; L = 25 M
- YKYżo 5x16

UP = 0,1%;

LINIA NAPOWIETRZNA AsXSn 4x70 3x230/400 V
OBWÓD NR 1 - OCZYKOWSKIEGO

KABLOWA LINIA
NAPOWIETRZNA
AsXSn 4x70

LINIA NAPOWIETRZNA AsXSn 4x70 3x230/400 V
OBWÓD NR 1 - OCZYKOWSKIEGO

UL. OCZYKOWSKIEGO

50 m

Nr 6

Nr 5

50 m

Nr 4

50 m

Nr 2

Nr 3

50 m

FELIKSÓW

U = 1,28%

Nr 1

50 m

Psz=100 kW

Ru <10 Ohm

SE30.266.BZ

SZAFKA ZŁĄCZOWO-LICZNIKOWA

DZIAŁKA BUDOWLANA

Nr 7

Nr 2

UL. NA

WIGACYJNA

45 m

Nr 8

45 m

Nr 9

SŁUP
PRZYŁĄCZENIOWY

BUDYNKOWA STACJA TRANSFORMATOROWA
15/042-250 kVA
"FELIKSÓW 2"
NR 0957

UL. INŻ. A. KO

WALCZYK

A

50 m

UZ% = 4,5%

POBC ZN = 4,5 kW

LINIA SN 3x8,7/15 kV

U = 4,60%
Psz = 28kW

440/3

Rys. 1 Plan sytuacyjny

E.I_01_02_2005.indb 70

E.I_01_02_2005.indb 70

2005-01-13 15:12:46

2005-01-13 15:12:46

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

71

5. Zabezpieczenie zalicznikowe instalowane w szafce złączowo-licznikowej

w obudowie przystosowanej do plombowania: S303D25.

6. Moc szczytowa: na czas budowy: 6 kW; docelowa (po zakończeniu budowy

i wprowadzeniu WLZ do budynku) – 13 kW.

7. WLZ wykonać kablem YKYżo 5

× ....... o przekroju według obliczeń, lecz nie

mniejszym niż 10 mm

2

.

8. Po zakończonej budowie należy zgłosić do Rejonu Energetycznego wybu-

dowaną instalację w celu sprawdzenia przed przełączeniem WLZ z RB do
budynku.

9. Na planowane przyłącze należy opracować projekt, który podlega uzgod-

nieniu w Rejonie Energetycznym.

10. Przed przystąpieniem do realizacji należy zgłosić planowane prace bu-

dowlane w starostwie powiatowym (Prawo budowlane Dz. U. z 2003 r.
Nr 207 poz. 2016 z późn. zm.).

11. Moc zwarciowa w sieci SN: 250 MVA.

opis stanu istniejącego

Działka nr 440 / 3 jest położona przy ul. Nawigacyjnej w miejscowości Felik-

sów, gm. Pacanów. Wzdłuż ul. Nawigacyjnej przebiega linia napowietrzna nN
3

×230 / 400 V wykonana kablem AsXSn 4×70, która jest zasilana z transforma-

tora 15 / 042 kV o mocy 250 kVA. W linii ogrodzenia działki ustawiony jest słup
linii napowietrznej nN, oddalony od stacji transformatorowej o 300 m.
Na podstawie ustaleń w Dziale Dokumentacji Technicznej Rejonu Energetycz-
nego w sieci zasilającej występuje następujące obciążenie szczytowe w charak-
terystycznych jej punktach: słup nr 1 – P

1

= 100 kW, słup nr 5 – P

2

= 50 kW,

słup nr 7 – P

3

= 28 kW z uwzględnieniem mocy szczytowej projektowane-

go przyłącza.

podstawa opracowania

1. Warunki techniczne przyłączenia do sieci wydane przez zakład energetyczny.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w spra-

wie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie” (Dz. U. nr 75 z 2002 r. poz. 690 z późn.. zm., Dz. U. Nr 85 / 2004
poz. 1156).

3. PN-IEC 60364 Instalacje elektroenergetyczne w obiektach budowlanych.
4. N SEP 002 Instalacje elektroenergetyczne w obiektach budowlanych. In-

stalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania.

5. PN 76 / E 05125 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projek-

towanie i budowa (wycofana ze zbioru norm 25 marca 2004 decyzją pre-

zesa PKN, ale zamieszczona w załączniku do RMI, Dz.U.Nr 85/
2004 poz. 1156),
6. Uzgodnienia z użytkownikiem oraz wizja lokalna w te-
renie.

opis techniczny

1. Przyłącze do sieci nN należy wykonać kablem YAKXS 4

×35.

Kabel należy prowadzić wzdłuż słupa i wprowadzić do szafki
złączowo-licznikowej zainstalowanej w linii ogrodzenia dział-
ki. WLZ należy wykonać kablem YKYżo 5x16. Punkt PEN szaf-
ki licznikowo-złączowej trzeba uziemić. Wymagana rezystan-
cja uziemienia R

u

≤ 10 Ω. Plan trasy linii kablowych przedsta-

wia rysunek 1. Kabel przyłącza oraz kabel WLZ należy ułożyć

w wykopie o głębokości 0,8 m na 10-centymetrowej podsypce z piasku. Na
poszczególnych kablach przed ich zasypaniem należy nałożyć opaski za-
wierające następujące informacje: typ kabla* długość* rok ułożenia* tra-
sę* symbol wykonawcy

. Kable po ułożeniu należy zasypać warstwą pia-

sku o grubości 10 cm, warstwą rodzimego gruntu o grubości 15 cm, ułożyć
wzdłuż całej trasy taśmę kablową koloru niebieskiego i zasypać wykop.

2. Pomiar energii wykonywać licznikiem bezpośrednim energii czynnej, któ-

ry należy zainstalować w szafce licznikowo-złączowej ustawionej w li-
nii ogrodzenia. W szafce złączowo-licznikowej należy zainstalować zabez-
pieczenie zalicznikowe, stanowiące ograniczenie prądowe typu S303.D25
w obudowie przystosowanej do plombowania.

3. Na słupie należy zainstalować odgromniki SE30.266 BZ produkcji BEZPOL

Myszków, które trzeba uziemić. Wymagana rezystancja uziemienia R

u

≤ 10 Ω.

4. W miejscu wskazanym na rysunku 1 należy zainstalować rozdzielnicę bu-

dowlaną (RB), wykonaną zgodnie z rysunkami 4 i 5. Przy RB należy pozo-
stawić zapas kabla o długości około 5 m w celu wprowadzenia go do bu-
dynku po zakończonej budowie.

SE30.2626BZ

S303D25

P

SZ

= 28 kW

Ru<10 Ohm

SŁUP NR 7

KWh

AsXSn 4x70 DO DALSZYCH
ODBIORCÓW

Ru<10 Ohm

WTN00gG40

RB

YKYżo 5x16
DŁUGOŚĆ 35m

SZAFKA ZŁĄCZOWO-LICZNIKOWA
W LINII OGRODZENIA

STACJA BUDYNKOWA;
FELIKSÓW 2 NR 957
15/042 kV 250kVA

Ru<5 Ohm

LR 400

Ru<5 Ohm

RGnN

KABEL AsXSn 4x70 DŁUGOŚCI 300 m - OBWÓD OCZYKOWSKIEGO

SŁUP NR 1

WTN1gG160

YAKXS 4x35
DŁUGOŚĆ 15 m

3x8,7/15 kV

Rys. 2 Schemat zasilania

Objaśnienia: 1 - zabezpieczenie zalicznikowe typu s303d25 – plombować, 2 - układ sieci TN-C-S: a) przed licznikiem TN-C, b) za licznikiem: TN-S,
3 - szafka licznikowo-złączowa wykonana z tworzyw termoutwardzalnych

F4

S301B16

Obwód

Pi [kW]

1,00

YDYżo
3 x 2,5

Przewód

2,00

S301B10

oświetlenie

Q2
FR101

L2

F3

L1

2,50

S303C16

L3

F5

F6

F7

PE

F1
NPFI 0,03/40 A

YDYżo 5 x 16 Z SZAFKI
LICZNIKOWO-ZŁĄCZOWEJ

3

N

L1; L2; L3

3

F2
S303C0,5

4

4

3

H

Q1
FR103/100A

F8

Kl. II - 4P

3

3

3

5

Pi = 10000 W
Psz = 6000 W

TN - S

YDYżo
5 x 2,5

gniazdo
siłowe

gniazdo
siłowe

YDYżo
3 x 2,5

YDYżo
3 x 2,5

2,00

S301B16

S303C16

2,50

YDYżo
5 x 2,5

NIEPRZEWODZĄCA OBUDOWA
O POJEMNOŚCI 36 MODUŁÓW

gniazda

jednofazowe

gniazda

jednofazowe

Zabezpieczenie

Rys. 3 Schemat ideowy RB

E.I_01_02_2005.indb 71

E.I_01_02_2005.indb 71

2005-01-13 15:12:47

2005-01-13 15:12:47

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

d z i a ł

72

E.I_01_02_2005.indb 72

E.I_01_02_2005.indb 72

2005-01-13 15:12:48

2005-01-13 15:12:48

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

73

obliczenia

1. Wstępny dobór kabla zasilającego budynek mieszkalny (kabel przyłącza do

sieci elektroenergetycznej):

I

P

U

A

I

A

I

A

I

B

sz

N

B

n

Z

=

⋅

⋅

=

⋅

⋅

=

=

≤ =

≤

3

13000

3 400 0 95

19 75

19 75

160

cos

,

,

,

ϕ

II

k I

A

Z

n

≥

⋅

≥

⋅

=

2

1 45

1 6 160

1 45

176 55

,

,

,

,

Uwaga!

Kabel przyłącza jest chroniony przez bezpiecznik topikowy

WTN1gG160 zainstalowany w RGnN stacji transformatorowej 15 / 042 kV, za-
silającej linię napowietrzną 3

×230 / 400V, wykonaną kablem AsXSn 4×70.

Dopuszczalna obciążalność prądowa kabla YAKXS 4

×35 wynosi

I

dd

= 89,60 A << I

Z

= 176,55 A, zatem bezpiecznik zainstalowany w stacji

nie stanowi ochrony przed przeciążeniami dla kabla przyłącza. Zgodnie
z PN-IEC 60364-5-523, jeżeli w przewodzie jest ograniczona do minimum
możliwość powstania przeciążenia (zabezpieczenie przeciążeniowe zainsta-
lowane za licznikiem w szafce złączowo-licznikowej typu S303D25 ograni-
cza prąd do wartości 25 A), należy zapewnić skuteczną odporność kabla na
prądy zwarciowe (sprawdzenie odporności zwarciowej w treści).
2. Dobór kabla WLZ na długotrwałą obciążalność i przeciążalność prądową:

I

P

U

A

I

A

I

A

I

I

B

sz

N

B

n

Z

=

⋅

⋅

=

⋅

⋅

=

=

≤ =

≤

3

13000

3 400 0 95

19 75

19 75

25

cos

,

,

,

ϕ

Z

Z

A

≥

⋅

=

1 45 25

1 45

25

,

,

Na podstawie tabeli długotrwałej obciążalności prądowej kabli ułożonych

bezpośrednio w ziemi kabel YKXSżo 5

×10 spełnia warunek długotrwałej ob-

ciążalności prądowej. Jego I

z

=57·0,8 = 45,60 A>25 A.

3. Sprawdzenie dobranych przewodów na warunki zwarciowe (zwarcie sy-

metryczne):

- impedancja systemu elektroenergetycznego i jej składowe

Z

c

U

S

U

U

kQ

n

kQ

rT

rT

=

⋅

⋅

=

⋅

⋅

⋅

max

''

(

)

,

(

)

(

1

1

2

2

2

6

1 10 15000

250 10

420

1500

00

0 000776

0 995

0 995 0 000776

0 000772

0

2

)

,

,

,

,

,

,

=

=

=

⋅

=

=

Ω

Ω

X

Z

R

kQ

kQ

kQ

1

1

0 1 0 000776

0 000077

X

kQ

=

⋅

=

,

,

,

Ω

- składowe impedancji transformatora (dane techniczne transformatora

wykonano w Rejonie Energetycznym).

u

P

S

u

u

u

rR

obczn

rT

Xr

kr

Rr

=

=

=

=

−

=

−

=

∆

4 50

250

0 018

0 045

0 018

0

2

2

2

2

,

,

,

,

,0

041

0 041

420

250 10

0 0289

2

2

3

2

Ω

Ω

X

u

U

S

R

u

U

kT

Xr

rT

rT

kT

Rr

rT

=

⋅

=

⋅

⋅

=

=

⋅

,

,

SS

rT

=

⋅

⋅

=

0 018

420

250 10

0 0127

2

3

,

,

Ω

- składowe impedancji linii napowietrznej AsXSn 4

×70

R

L

S

X

x L

m

L

L

=

⋅

=

⋅

=

= ⋅ =

⋅

=

=

γ

300

35 70

0 122

0 08 300 16

0 024

,

,

,

'

Ω

Ω

Ω

całkowita impedancja obwodu zwarcia wynosi (zwarcie na końcu linii na-
powietrznej):

X

X

X

X

k

kQ

kT

L

=

+

+

=

+

+

+

≈

=

0 000772 0 028900

0 024000

0 053672

0 054

,

,

,

,

,

Ω

Ω

R

R

R

R

R

k

kQ

kT

L

=

+

+

=

+

+

+

≈

=

0 000077 0 012700

0 122000

0 134770

0 135

,

,

,

,

,

Ω

Z

Z

R

X

I

c

U

Z

k

k

k

k

n

k

=

+

=

+

≈

=

⋅

⋅

=

⋅

2

2

2

2

0 054

0 135

0 1454

3

1 00 400

3

,

,

,

,

"

max

Ω

⋅⋅

=

≅

= =

=

=

=

0 1454

1588 30

1 59

0 054

0 135

0 40

0 40

3

,

,

,

,

,

,

,

A

kA

tg

X
R

T

tg

ϕ

ϕ

ω

1

14

0 001274

1 27

2

=

≈

= ⋅ ⋅ −

,

,

:

s

ms

gdzie

f

pulsacja

ω

π

R>>X zatem T

→0, zwarcie można traktować jako odległe w każdym punkcie

instalacji odbiorczej. W konsekwencji prąd udarowy wyniesie:

χ

χ

=

+

≈

+

− ⋅

≅

=

=

=

−

1 02 0 98

1 02 0 98

3 2 5

1

3

,

,

,

,

exp[

( , )]

"

"

e

I

I

I

I

i

R
X

b

k

th

k

p

⋅⋅

⋅ = ⋅

⋅

≅

2

1

2 1 59

2 24

I

kA

k

"

,

,

Przy wartości początkowego prądu zwarciowego wynoszącej około 1,59 kA,

przepalenie się bezpiecznika w stacji następuje w czasie >0,1 s, zatem należy
sprawdzić dobrany kabel przyłącza na warunek:

k S

A s I

T

A s

k

k

2

2

2

3

2

2

22325625

1011240

⋅ =

≥

⋅ =

'

Warunek będzie zachowany, zatem kabel jest skutecznie chroniony od zwarć
przez bezpiecznik zainstalowany w stacji.
- zwarcie na końcu przyłącza:

R

L

S

p

P

=

⋅

=

⋅

=

γ

15

35 35

0 012

,

Ω

Uwaga!

W liniach kablowych Al o przekroju mniejszym niż 70 mm

2

można

pominąć reaktancję (jest ona czterokrotnie mniejsza od rezystancji).

F2

NIEPRZEWODZĄCA
OBUDOWA IP55 WYKONANA
Z MATERIAŁÓW
TERMOUTWARDZALNYCH
O WYMIARACH 60x40x25

X3

X1

X2

Q2

F6

F3

Q1

NIEPRZEWODZĄCA
OBUDOWA O POJEMNOŚCI
36 MODUŁÓW IP 45

F5

F4

T

F7

F1

H

F8

NIEPRZEWODZĄCA OBUDOWA IP55
WYKONANA Z MATERIAŁÓW
TERMOUTWARDZALNYCH
O WYMIARACH 60x40x25

Rys. 4 Schemat montażowy RB

E.I_01_02_2005.indb 73

E.I_01_02_2005.indb 73

2005-01-13 15:12:50

2005-01-13 15:12:50

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

p r o j e k t

74

R

X

Z

I

k

k

k

k

=

+

=

=

=

+

=

0 135 0 012

0 147

0 0540

0 0540

0 147

0 1566

2

2

,

,

,

,

,

,

.

Ω

Ω

Ω

""

,

,

,

,

,

=

⋅

⋅

=

=

=

⋅

=

1 400

3 0 1566

1474 71

1 48

2 1 48

2 09

A

kA

i

kA

p

Przy wartości początkowego prądu zwarciowego wynoszącej około 1,48 kA,

przepalenie się bezpiecznika WTN00gG40 w złączu kablowym następuje w cza-
sie <0,1 s, zatem należy sprawdzić dobrany kabel przyłącza z warunku cał-
ki Joule’a:

S

k

I t

mm

mm

w

≥ ⋅

⋅

=

⋅

=

<<

1

1

1

115

9000

1

0 82

10

2

2

2

,

Zatem kabel WLZ jest skutecznie chroniony od zwarć. Należy jego dobór
uznać za poprawny.
- zwarcie w RB (na końcu WLZ):

R

L

S

WLZ

WLZ

=

⋅

=

⋅

=

γ

25

55 16

0 0284

,

Ω

gdzie:
L

WLZ

– długość WLZ

R

X

Z

k

k

k

=

+

=

=

=

+

≈

0 1470 0 0284

0 1754

0 0540

0 0540

0 1754

0 183

2

2

,

,

,

,

,

,

,

Ω

Ω

5

5

0 184

1 400

3 0 184

1255 10

1 26

2 1 26 1 78

Ω

Ω

=

=

⋅

⋅

≈

=

=

⋅

≅

,

,

,

,

,

,

"

I

A

kA

i

kA

k

p

.

- sprawdzenie dobranego przekroju przewodu zasilającego instalację odbior-

czą (wyposażenie RB):

S

k

I t

mm

mm

w

≥ ⋅

=

⋅

≅

<<

1

1

1

115

10000

1

0 87

2 5

2

2

2

,

,

Należy zatem uznać, że dobrane przewody w instalacji odbiorczej spełniają
warunek zwarciowy.

Uwaga!

W ostatnim wzorze wartość całki Joule’a została odczytana z charak-

terystyk zamieszczonych w katalogu producenta wyłączników nadprądowych
dla spodziewanego prądu zwarcia w RB. Wyniki powyższych obliczeń potwier-
dzają poprawny dobór kabli i przewodów na obciążalność długotrwałą, przecią-
żenia oraz zwarcia. Wysoki współczynnik mocy cos

ϕ = 0,95 na początku przy-

łącza, niskie wartości spodziewanych prądów zwarciowych (I

k

”

= 1,59 kA) po-

zwalają wyciągnąć wniosek, że dobrane zabezpieczenia topikowe są poprawne
(dla bezpieczników typu WTN znamionowy prąd zwarciowy wyłączalny wy-
nosi 100 kA, a dla wyłączników nadprądowych – 6 kA).
4. Sprawdzenie samoczynnego wyłączenia i selektywności zadziałania za-

bezpieczeń zwarciowych:
Uwaga!

Szafka licznikowo-złączowa oraz wszystkie rozdzielnice wewnętrzne

są wykonane z materiałów nieprzewodzących, wskutek czego elementy te nie
wymagają dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej. Obliczenie prądu zwarcia
jednofazowego w instalacji jest niezbędne dla oceny selektywności zadziałania
zabezpieczeń topikowych zainstalowanych szeregowo z wyłącznikami instala-
cyjnymi nadprądowymi. W celu dokonania takiej oceny należy obliczyć najwięk-
szy i najmniejszy spodziewany prąd zwarcia w instalacji odbiorczej.
- prąd zwarcia jednofazowego w RB:

X

X

X

X

R

R

R

R

R

R

k

kQ

kT

L

k

kQ

kT

L

P

WLZ

=

+

+ ⋅

=

=

+

+ ⋅

+ ⋅

+

=

2

0 078000

2

2

2

0 0000

,

,

Ω

7

77 0 0127

2 0 122 2 0 012 2 0 0284

0 337577

1

2

2

+

+

+ ⋅

+ ⋅

+

=

=

+

,

,

,

( ,

)

,

Ω

Z

R

X

k

k

k

==

+

≈

=

⋅

=

⋅

=

>

0 078

0 355

0 364

0 8

0 8 230

0 364

505 49

1

2

2

1

0

1

,

,

,

,

,

,

,

Ω

I

U

Z

A

k

k

6

60 A

Uwaga!

Na podstawie katalogu Fael-Legrand, przy kaskadowym połącze-

niu bezpiecznika topikowego WTN00gG40 z wyłącznikiem nadprądowym
S303D25 selektywność jest zachowana dla prądu nieprzekraczającego warto-
ści 800 A. Zatem selektywność zadziałania zostanie zachowana.
- selektywność dla kaskadowego połączenia bezpieczników topikowych:

I

I

n

n

1

2

160

40

4 1 6

=

= > ,

Selektywność zadziałania podczas zwarć zostanie zachowana.
5. Sprawdzenie dobranych kabli i przewodów na warunek spadku napięcia:

przyłącze do sieci elektroenergetycznej
Uwaga!

Zgodnie z zaleceniami zakładów energetycznych dopuszczalny spa-

dek napięcia dla mocy szczytowej liczony od miejsca przyłączenia do sieci ener-
getycznej do złącza nie może przekraczać wartości 1 %, natomiast całkowity
spadek napięcia od transformatora do złącza nie może przekraczać 5 %.
- spadek napięcia na długości przyłącza:

∆U

P L

S U

P

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

≈

<

100

13000 15 100

35 35 400

0 1

1

2

2

γ

, %

%

PRZEKRÓJ LINII KABLOWEJ ZASILAJĄCEJ RB

10 cm

12

4

8

10

PRZEKRÓJ POPRZECZNY
ROWU KABLOWEGO

5

15

25

10

D

+

160

3

45

6

80

500

-

70

-

3

-

10

-

00

+-

4

5 m

E

9

C

B

C

2

+

800

A

11

100

3

5 m

+

PE

N

3

4

5

3 m

300

+

-

50

FeZn25x4

7

8

1

20 m

Rys. 5 Przekrój linii kablowej, przyłącza i wlz

Uwaga: Przy słupie, budynku oraz złączu pozostawić po 0,5 m zapasu kabla. Rury osło-
nowe uszczelnić na końcach, by uniknąć przedostawania się wody

Objaśnienia

: 1 - rura osłonowa BE Fi 75, 2 - ogranicznik liniowy typu SE30.266 BZ, 3 -

rura osłonowa DVK Fi 50, 4 - taśma kablowa koloru niebieskiego, 5 - uziemienie (pręty
Fi 12 połączone taśmą FeZn 25

×

4), 6 - rozdzielnica budowlana (RB), 7 - kabel YAKXS

4

×

35, 8 - kabel YKYżo 5

×

16, 9 - szafka złączowo-licznikowa wykonana z tworzyw ter-

moutwardzalnych, 10 - taśma FeZn 25

×

4, 11 - linia napowietrzna 3

×

230/400V As

×

Sn

4

×

70, 12 - uchwyty mocujące, zapewniające 10-centymetrowy odstęp od słupa

E.I_01_02_2005.indb 74

E.I_01_02_2005.indb 74

2005-01-13 15:13:16

2005-01-13 15:13:16

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 - 2 / 2 0 0 5

75

- spadek napięcia na długości WLZ:

∆U

P L

S U

WLZ

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

≈

<

100

13000 30 100

55 16 400

0 28

0 5

2

2

γ

,

%

, %

- spadek napięcia na słupie nr 1:

∆U

P L

S U

L

1

1

1

2

2

100

100000 50 100

35 70 400

1 28

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

≈

γ

,

%

- spadek napięcia na słupie nr 5:

∆U

P L

S U

L

2

2

2

2

2

100

50000 200 100

35 70 400

2 60

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

=

⋅

⋅

⋅ ⋅

≈

γ

,

%

- spadek napięcia na słupie nr 7:

∆U

P L

S U

L

3

3

3

2

2

100

28000 100 100

35 70 400

0 72

=

⋅ ⋅

⋅ ⋅

=

⋅

⋅

⋅ ⋅

≈

γ

,

%

- spadek napięcia na odcinku transformator – zaciski główne RB:

∆

∆

∆

∆

∆

∆

U

U

U

U

U

U

p

WLZ

L

L

L

=

+

+

+

+

=

=

+

+

+

+

=

1

2

3

0 28 0 1 1 28 2 60 0 72

4 98

,

,

,

,

,

,

%

<< 5%

Warunek spadku napięcia będzie zachowany. Ponieważ wszystkie warunki

doboru kabli i przewodów zostały spełnione, należy uznać dobór kabli i prze-
wodów za poprawny.

uwaga!

W przypadku planowania budowy zasilania tymczasowego należałoby

rozdzielnicę budowlaną (RB), przedstawioną w opracowaniu, zainstalować
na słupie na wysokości około 1,2 m nad ziemią (dotyczy dolnej krawędzi
obudowy) i doprowadzić zasilanie kablem YKXS 4

×25. Punkt PEN w RB na-

leży uziemić (R

u

≤30 Ω – rys. 6).

uwagi końcowe

1. Dodatkowa ochrona od porażeń – samoczynne wyłączenie zasilania

w układzie TN-C-S, uzupełnione wyłącznikami różnicowoprądowymi.

2. Ochrona przepięciowa dwustopniowa:

ograniczniki przepięć kl. I – SE30.266BZ zainstalowane na słupie linii na-

powietrznej w miejscu przyłączenia kabla przyłącza,

ograniczniki przepięć kl. II zainstalowane w RB.

3. Po wykonaniu wszelkich prac instalacyjnych należy przeprowadzić proce-

dury odbiorcze zgodne z PN-IEC 60364-6-61.

4. Wytyczenie tras linii kablowych (przyłącza oraz WLZ) należy zlecić upraw-

nionemu geodecie.

5. Kabel przyłącza oraz WLZ należy po ułożeniu, a przed zasypaniem poddać

inwentaryzacji geodezyjnej.

6. Po wykonaniu instalacji odbiorczej we wznoszonym budynku i przeprowa-

dzeniu niezbędnych sprawdzeń należy zdemontować RB, a WLZ wprowa-
dzić do rozdzielnicy, z której zasilany będzie budynek. Czynności te należy
wykonać po zdjęciu napięcia w złączu kablowym przyłącza pod nadzorem
pracownika Rejonu Energetycznego, który wydał warunki przyłączenia.

uwaga!

Zgodnie z warunkami wydanymi przez RE, zaprojektowano zabezpie-

czenie zalicznikowe typu S303D25. Zgodnie z katalogiem producenta oraz
N SEP-E-002 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Insta-
lacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania”.
Podczas zwarć nie zostanie zachowana selektywność zadziałania za-
bezpieczeń zainstalowanych w budynku z zabezpieczeniem zaliczni-
kowym zainstalowanym w szafce złączowo-licznikowej. Projektant
nie ponosi za nią odpowiedzialności – rozwiązanie to stanowi speł-
nienie wymagań zakładu energetycznego, przedstawionych w warun-
kach technicznych przyłączenia.

zestawienie ważniejszych materiałów
1.

Kabel YAKXS 4

×35 – 15 m; 2. Kabel YKXSżo 5x16 – 30 m; 3. Taśma

kablowa koloru niebieskiego – 35 m; 4. Odgromniki SE30.266 BZ pro-
dukcji BEZPOL – 3 szt., 5. Szafka licznikowo-złączowa wykonana z two-
rzyw termoutwardzalnych ze złączem ZK1a i fundamentem wykonanym
z tworzyw termoutwardzalnych – 1 komplet; 6. Taśma FeZn 25

×4 – 40 m,

7.

Opaski kablowe – 6 szt., 8. Pręty żebrowane

φ 12 o długości 4 m – 5

szt., 9. Obudowa instalacyjna o pojemności 36 modułów IP55 – 1 szt.,
10.

Bezpiecznik topikowy WTN00gG40 – 3 szt., 11. Wyłącznik nadprą-

dowy o odporności zwarciowej 6 kA: S303D25 – 1 szt., S303.C16 – 2 szt.,
S301B10 – 2 szt. S301C0,5 – 1 szt.; 12. Wyłącznik różnicowoprądowy NPFI
30mA / 40A-4p - 2 szt., 13. Rozłącznik izolacyjny: FR1003 / 100A – 1 szt.,
FR101 / 40 – 1 szt.; 14. Pianka poliuretanowa do uszczelnień – 2 opak, 15.
Rura osłonowa: BSV

φ 75 – 5 m, DVK φ 75 – 6 m, 16. Uniwersalne złączki

do przewodów izolowanych – 6 szt., 17. Lampka sygnalizacyjna zespolo-
na – 1 szt., 18. Gniazdo trójfazowe nieprzewodzące – 2 szt., 19. Gniazdo
jednofazowe do montażu na TH 35 – 3 szt., 20. Uchwyty dystansowe do
mocowania kabla i rury wzdłuż słupa – 5 szt., 21. Piasek na podsypki –
1,5 m

3

, 22. Ogranicznik przepięć kl. II – 4 p – 1 szt., 22. Pozostałe drob-

ne materiały instalacyjne – według potrzeb. Dla przyłącza tymczasowe-
go pozycje 2, 3, 4, 5, 15, 20, 21 – są zbędne, zamiast kabla YAKXS 4

×35,

konieczny będzie kabel YAKXS 4

×25 o długości 8 metrów.

6

+

800

2

1

10 cm

+

160

3

FeZn25x4

5

4

Rys. 6 Lokalizacja RB dla przyłącza tymczasowego

Objaśnienia: 1 – linia napowietrzna As

×

Sn 4

×

70, 2 – uchwyty dystansowe do moco-

wania kabla, 3 – rozdzielnica budowlana (RB), 4 – taśma FeZn 25

×

4, 5 – uziemienie

(pręty Fi12 połączone taśmą Fe Zn 25

×

4), 6 – kabel YAKXS 4

×

25

E.I_01_02_2005.indb 75

E.I_01_02_2005.indb 75

2005-01-13 15:13:38

2005-01-13 15:13:38