bonitacja

punktowa, podział regionalny wg Wyrzykowskiego, podział walorów

krajoznawczych, transport samolotowy.

1. Pojęcie i zadania geografii turystycznej.

(geografia turyzmu) dyscyplina geografii zajmująca się przyrodniczymi oraz antropogenicznymi uwarunkowaniami i następstwami ruchu turystycznego.

Głównym zadaniem geografii turystycznej jest ocena atrakcyjności turystycznej miejscowości, regionu, krajów. Inne zadania to:

- badanie możliwości ruchu turystycznego z zachowaniem istotnych cech krajobrazu

2. Pojęcie atrakcyjności turystycznej;

ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA - jest pojęciem bardzo subiektywnym i złożonym. Większość autorów skłania się do stanowiska, iż o atrakcyjności turystycznej obszaru, miejscowości czy szlaku decydują trzy czynniki:

1. Liczba, ranga i różnorodność walorów turystycznych

2. Dostępność komunikacyjna

3. Zagospodarowanie turystyczne

Walory turystyczne - są to specyficzne cechy i elementy środowiska naturalnego oraz przejawy działalności ludzi, które są przedmiotem zainteresowania turystów.

Dostępność komunikacyjna - istniejący system połączeń komunikacyjnych badanego

terenu z miejscem zamieszkania turystów, ich stan techniczny i zaplecze usługowe.

Zagospodarowanie turystyczne - zdolność obsługowa urządzeń i obiektów turystycznych, wielkość i jakość bazy noclegowej, gastronomicznej i usług paraturystycznych .

3.Walory turystyczne:

walory turystyczne- są to specyficzne cechy i elementy środowiska naturalnego oraz przejawy działalności ludzi, które są przedmiotem zainteresowania turystów.

Klasyfikacja:

1. walory wypoczynkowe- służące regeneracji sił fizycznych i psychicznych

Cechy niezbędne, których występowanie stanowi minimum warunków do wypoczynku to: czyste powietrze, cisza, niski stopień urbanizacji, występowanie walorów estetycznych krajobrazu, brak zasadniczych przeciwwskazań klimatycznych. Cechy korzystne podnoszące wartości wypoczynkowe terenu to: szczególne walory widokowe krajobrazu, warunki do uprawiania czynnego wypoczynku, korzystne warunki biokinematyczne i walory lecznicze.

2. walory krajoznawcze- stanowiące przedmiot zainteresowań poznawczych:

-walory środowiska przyrodniczego

-w. tradycyjnej kultury ludowej

-w. dóbr kultury

-w. współczesnych osiągnięć człowieka

3. walory specjalistyczne- umożliwiające uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej, np. kajakarstwo, żeglarstwo, wędkarstwo, myślistwo.

4. znaczenie i przydatność szaty roślinnej, naturalnych zbiorników wodnych oraz obszarów górskich dla użytkowania turystyczno-rekreacyjnego;

Np. strefa nadmorska : rodzaj brzegu, szerokość plaży, udział szaty leśnej o większej przydatności turystycznej(dla celów penetracji turystycznej!!!!), urozmaicona rzeźba terenu.

Np. strefa pojezierna i nizinna: występowanie odpowiednio dużych powierzchniowo i przydatnych dla turystyki, naturalnych zbiorników wodnych, występowanie cieków wodnych przydatnych dla wędrówki pieszej, wodnej oraz dla celów kąpieliskowych.

Np. strefa krajobrazowa górska: urozmaicona rzeźba terenu (wysokości względne i bezwzględne), korzystne warunki narciarskie, szata leśna!!!!(bory sosnowe-b. wysokie właściwości zdrowotne, ukł. oddechowy

4. Przegląd walorów turystycznych Polski. Przestrzenne rozmieszczenie walorów wypoczynkowych i krajoznawczych.

Rozmieszczenie głównych walorów wypoczynkowych pokrywa się przede wszystkim z rozmieszczeniem głównych stref zurbanizowanych.
Główne regiony wypoczynkowe:
· Wybrzeże szczecińskie: Wyspy Uznam, Wolin, Dolina Dolnej Odry.
· Wybrzeże gdańskie: Nadmorski Park Krajobrazowy, Trójmiasto: Gdańsk, Gdynia, Sopot (centrum krajoznawcze)
· Pojezierze Drawskie: Drawski Park Narodowy
· Pojezierze Kaszubskie: Kaszubski Park Narodowy, Chmielno
· Kraina Wielkich Jezior: Mazurski Park Krajobrazowy, Giżycko, Mikołajki
· Wigry i Puszcza Augustowska: Kanał Augustowski, Wigierski Park Narodowy
· Puszcza Białowieska: Białowieża
· Górnośląski Okręg Przemysłowy: Pomnik Pows. Śląskich
· Wyżyna Krakowsko- Częstochowska: Ojcowski Park Narodowy, Szlak Orlich Gniazd, Olsztyn
· Obszar zachodnio-sudecki: Karkonoski Park Narodowy, Rudawski Park Krajobrazowy
· Obszar tatrzańsko- podhalański: Dolina Kościeliska, Zakopane
· Obszar pieniński: Pieniński Par Narodowy, Solina

Centra krajoznawcze:
· Warszawa: Łazienki, ZOO, Stare Miasto, Pałac Kultury,
· Kraków: Sukiennice, Collegium Maius, Muzeum Narodowe,
· Trójmiasto: Gdańsk, Gdynia, Sopot: Port handlowy, najdłuższe molo, Zoo,
· Wrocław: Ostrów Tumski, Ratusz, Katedra
· Poznań: Muzeum Archeologiczne, Przyrodnicze
· Szczecin: Zamek książąt pomorskich, Muzeum Narodowe
· Toruń: Dom Mikołaja Kopernika, Ratusz gotycki, Kościół NMP
· Lublin: Zamek królewski, Roztoczański Park Nardowoy

5.przykłady obszarów i miejscowości krajoznawczych w Polsce.

Główne obszary i miejscowości krajoznawcze Polski w świetle planu kierunkowego zagospodarowania turystycznego
Obszary krajoznawcze I kategorii:
*Wybrzeże szczecińskie
*Wybrzeże gdańskie
*Pojezierze Drawskie
*Pojezierze Kaszubskie
*Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
*Północna Suwalszczyzna
*Wigry i Puszcza Augustowska
*Puszcza Białowieska
*Górnośląski Okręg Przemysłowy
*Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
*Obszar zachodniosudecki
*Obszar tatrzańsko-podhalański
*Obszar pieniński
*Bieszczady

Główne obszary i miejscowości krajoznawcze Polski w świetle planu kierunkowego zagospodarowania turystycznego
Centra krajoznawcze Polski:
*Warszawa
*Kraków
*Trójmiasto
*Wrocław
*Poznań
*Szczecin
*Toruń
*Lublin

6.Infrastruktura turystyczna: (=zagospodarowanie turystyczne, infrastruktura; baza materialna turystyki)

1)hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w

pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług

związanych z pobytem klientów, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 5 kategorii hoteli: najwyższa- 5 gwiazdek i najniższa 1 gwiazdka

2) motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z

usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 5 kategorii moteli: najwyższa- 5 gwiazdek i najniższa 1 gwiazdka

3) pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich

klientów całodzienne wyżywienie, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 5 kategorii pensjonatów: najwyższa- 5 gwiazdek i najniższa 1 gwiazdka

4) kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach

samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych, oraz

przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 4 kategorie kempingówi: najwyższa- 4 gwiazdki, najniższa 1 gwiazdka

5) domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych,

dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres

usług związanych z pobytem klientów, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 3 kategorii oznaczone cyframi rzymskimi

6) schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej

turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów, w zależności od wyposażenia i świadczonych usług wyróżnia się 3 kategorie oznaczone cyframi rzymskimi

7) schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy

szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z

pobytem klientów,

8) pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.,

-baza żywieniowa (podziały bazy gastronomicznej, definicje zakładów zbiorowego żywienia)

Baza Żywieniowa - to obiekty gastronomiczne obsługujące ludność miejscowości turystycznych, jak również turystów w tych miejscowościach przebywających

Baza gastronomiczna - zakłady i punkty gastronomiczne stałe i sezonowe, których przedmiotem działalności jest przygotowanie oraz sprzedaż posiłków i napojów do spożycia na miejscu i na wynos.

 

Placówki gastronomiczne dzielą się na:

• placówki ogólnie dostępne;

• placówki nastawione na obsługę określonych grup konsumentów.

 

Placówki gastronomiczne mogą być prowadzone m.in. w obrębie hoteli, moteli, zajazdów, schronisk, pól campingowych, w pensjonatach, domach wypoczynkowych i innych miejscach krótkotrwałego pobytu jak też w wagonach kolejowych wchodzących w skład pociągu oraz na statkach pasażerskich. Do placówek gastronomicznych nie zalicza się ruchomych punktów sprzedaży detalicznej i automatów sprzedażowych”.

Inna klasyfikacja bazy gastronomicznej to podział na:

1. Placówki żywieniowe (restauracje i bary uniwersalne, jadłodajnie i bary szybkiej obsługi, bistra i bary przekąskowe).

2. Placówki uzupełniające (kawiarnie i herbaciarnie, cukiernie, winiarnie, bary piwne).

3. Punkty gastronomiczne (smażalnie, pijalnie, lodziarnie, bufety w kinach, na stadionach itp.).

-baza towarzysząca (rodzaje urządzeń turystycznych i paraturystycznych)

Do baza towarzyszącej zaliczamy urządzenia turystyczne, które mają na celu zaspokojenie potrzeb turystycznych oraz urządzenia paraturystyczne, które służą zaspokojeniu potrzeb innych niż turystyczne, głównie mieszkańców stałych, ale korzystają z nich także turyści. Tak więc do bazy towarzyszącej zaliczamy między innymi: muzea, biura podróży, hale sportowe, siłownie, baseny, stadiony, korty tenisowe, kąpieliska, stoki narciarskie, znakowane szlaki turystyczne oraz organizacje i stowarzyszenia służące turystyce, ale także sieć wodno-kanalizacyjną, elektryczną i telefoniczna, sklepy, banki, stacje benzynowe, urzędy pocztowe, placówki zdrowia, teatry, kina itp.

-baza komunikacyjna (rola transportu drogowego, kolejowego, wodnego i lotniczego w turystyce)

Baza komunikacyjna wpływa bezpośrednio na stopień ruchu turystycznego obszaru, a możliwość skorzystania z różnych rodzajów transportu staje się istotnym kryterium przy planowaniu podróży. Na dostępność komunikacyjną składa się przede wszystkim sieć dróg kolejowych i kołowych, częstotliwość połączeń kolejowych i drogowych oraz bliskość lotnisk. Baza komunikacyjna jest elementem kluczowym z punktu widzenia możliwości rozwoju turystyki i dzielimy ją na komunikację:

1. Powietrzną (loty regularne, czarterowe i inne).

2. Wodną (linie pasażerskie, statki wycieczkowe i inne).

3. Lądową (kolej, autobusy i inne środki publicznego transportu drogowego, samochody prywatne, pojazdy wynajęte i inne środki transportu lądowego).

-urządzenia trwałe i lekkie.

Urządzenia trwałe- obiekty wybudowane z takich materiałów i o takiej konstrukcji, które umożliwiają korzystanie przez turystów (co najmniej kilkudziesięcioletni okres użytkowania).

Urządzenia lekkie- obiekty, których konstrukcja oraz zastosowane materiały pozwalają na użytkowanie w okresie kilku czy kilkunastu lat.

7. Znaczenie zagospodarowania turystycznego.

Zagospodarowanie turystyczne - zdolność obsługowa urządzeń i obiektów turystycznych, wielkość i jakość bazy noclegowej, gastronomicznej i usług paraturystycznych .

Znaczenie zagospodarowania turystycznego jest bardzo duże, bo to właśnie ono w dużej mierze wpływa na intensywność ruchu turystycznego w danym regionie. W miejscu docelowynm turystów musi być dobrze rozwinięta baza noclegowa itd...

8. Szlak turystyczny (definicja, znaczenie, podziały).

Szlak turystyczny - trasa wycieczkowa oznaczona specjalnymi symbolami wyznaczającymi jej przebieg i ułatwiającymi odnalezienie właściwej drogi.

Szlaki dzielą się na:

• szlaki piesze (górskie i nizinne)

• szlaki rowerowe (górskie i nizinne)

• szlaki wodne (żeglarskie i kajakowe)

• szlaki jeździeckie (górskie i nizinne)

• szlaki narciarskie (górskie i nizinne)

• szlaki historyczne

• szlaki przyrodnicze

• szlaki motorowe (trasy krajoznawcze)

• szlaki pielgrzymkowe

• inne szlaki turystyczne.

Ponadto pośród szlaków pieszych, oprócz podstawowych szlaków turystycznych, wyróżnia się szlaki spacerowe, szlaki dojściowe i ścieżki dydaktyczne (np. przyrodnicze, historyczne). Szlaki rowerowe nie są drogami rowerowymi w rozumieniu Ustawy "Prawo o ruchu drogowym".
Szlaki turystyczne muszą być odpowiednio oznakowane w celu bezpiecznego i interesującego zwiedzania najpiękniejszych miejsc w Polsce. Istotną informacją jest fakt, iż na obszarze parków narodowych i rezerwatów przyrody są to na ogół jedyne dopuszczalne trasy, po których mogą poruszać się turyści bez zezwolenia, lecz po wykupieniu uprzednio biletu.

Szlak turystyczny to droga lub ścieżka prowadząca przez atrakcyjne obszary, miejscowości i obiekty turystyczne, przystosowana do potrzeb określonych norm wędrówek. Szlaki turystyczne powinny spełniać określone wymagania. Muszą one mieć przejrzysty sposób prowadzenia nie budzący wątpliwości co do przebiegu trasy, powinny przy tym stanowić najbardziej atrakcyjną i najdogodniejszą drogę do celu, do którego prowadzą. W swoich punktach początkowych i końcowych powinny nawiązywać do stacji lub przystanków środków komunikacji publicznej, a także do schronisk turystycznych. Jednocześnie muszą zapewniać bezpieczeństwo w różnych warunkach atmosferycznych.

9. Czynniki wzrostu znaczenia transportu lotniczego w turystyce.

Stały postęp technologiczny, liberalizacja przepisów regulujących rynek lotniczy, wprowadzenie wolnego dostępu do wewnętrznego rynku lotniczego dla nowych przewoźników, konkurencja w zakresie cen i tras lotów, polityka antymonopolowa, spadek cen biletów, funkcjonowanie tanich linii lotniczych, likwidacja dotacji dla narodowych linii lotniczych. Główny środek transportu w turystyce długodystansowej.

RRRRRRRRozwój transportu, co powoduje wzrost mobilności społeczeństwa, ułatwia i przyspiesza zmianę miejsca pobytu. Postęp w środkach komunikacji powoduje wzrost ich liczby, zwiększa dostępność, szybkość, komfort przejazdu, bezpieczeństwo podróży oraz powoduje obniżenie kosztów przejazdu. Stwarza to możliwość dotarcia do każdego wybranego miejsca. Rozwój technologii informatycznych stanowi poważny krok w rozwoju turystyki Zamawianie biletów, planowanie urlopów, rezerwacja noclegów, płatności za pomocą komputera i Internetu znacznie skracają czas przygotowania do podróży. Rozbudowa autostrad, dróg szybkiego ruchu, kolejowych linii ekspresowych, budowa nowych lotnisk i modernizacja istniejących skraca czas podróży i wydłuża wypoczynek.
Transport lotniczy należy do najszybszej i zarazem najdroższej gałęzi transportu, obsługuje głównie przewozy: pasażerów, poczty, wartościowych ładunków odbywających się na znacznych odległościach. Szybkość samolotu stanowiąca jego największy atut sprawiła, że wygrał on walkę o przewóz pasażerów z transportem kolejowym czy morskim. Stanowi on podstawę rozwoju turystyki, jego ogromną zaletą jest niezależność od drogi (wykorzystywanie naturalnych dróg w przestrzeni powietrznej) oraz infrastruktura punktowa. Dzięki temu transport lotniczy jest elastyczny w ruchu i przejawia się dostosowaniem częstotliwości ruchu samolotów do istniejących w danej chwili potrzeb transportowych.
Ważne jest również to w turystyce, że dzięki pojemnym i szybkim samolotom można dotrzeć do niezwykle atrakcyjnych miejsc np. Rodos, Kreta, Majorka, Malaga w kilka godzin, które leżą poza zasięgiem szlaków komunikacyjnych drogowych czy kolejowych.

10. Dostępność komunikacyjna (zewnętrzna i wewnętrzna).

Dostępność komunikacyjna - istniejący system połączeń komunikacyjnych badanego

terenu z miejscem zamieszkania turystów, ich stan techniczny i zaplecze usługowe.

Oznacza możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu podjętej podróży, czyli istniejąca sieć połączeń komunikacyjnych między miejscem stałego zamieszkania turysty, a celem jego podróży, a także system połączeń komunikacyjnych szlaków i kolejek turystycznych, umożliwiających turyście odbywanie wycieczek w obrębie wybranego regionu do określonych miejsc.

Wyróżniamy:

a) dostępność komunikacyjną zewnętrzną ( gdzie należy uwzględnić również czynnik odległości, czasu dojazdu do obszaru docelowego).

b) dostępność komunikacyjną wewnętrzną

11. Pojęcie pojemności i chłonności turystycznej ( definicje, wskaźniki pojemności turystycznej, jednostki, synonimiczne pojęcia, metody oceny).

Chłonność to max liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą jednocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując dewastacji środowiska przyrodniczego.
Pojemność (pojemność bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej) to max liczba uczestników ruchu turystycznego mogących równocześnie korzystać z poszczególnych urządzeń, nie przyczyniając się do zmniejszenia zakresu i poziomu podaży usług turystycznych. Wskaźniki pojemności turystycznej:

- powinny uwzględnić elementy środowiska przyrodniczego, stopień jego przekształcenia ( w tym stan jego zagospodarowania oddziaływujący regulująco na wielkość i charakter,

- jednostki zależą od badanego elementu w przestrzeni np. dla powierzchownych

- chłonność nie jest wartością stałą

12. Metodologia badań w geografii turyzmu

METODA BONITACJI PUNKTOWEJ

1. Należy do grupy tzw. Metod eksperckich. Kryteria oceny zależą od „eksperta”- autora metody (wpływa to na subiektywizm tej metody)

2. Polega ona na przypisywaniu poszczególnym cechom, o zróżnicowanej wartości, występujących w obrębie badanej jednostki przestrzennej, odpowiedniej ilości punktów ustalonej wg. Obranej skali wartości

3. Sumowanie punktów odnoszących się do poszczególnych cech (np. różnych elementów środowiska przyrodniczego) daje możliwość syntetycznej oceny danej jednostki przestrzennej pod względem atrakcyjności środowiska przyrodniczego. Mimo pewnej dozy subiektywności metoda ta pozwala na uzyskanie w miarę obiektywnego, wymiernego obrazu walorów turystycznych na danym obszarze..

4. Oceny środowiska dla turystyki, można wyznaczyć dla różnych jednostek przestrzennych regionów fizyczno- geograficznych, jednostek administracyjnych, jednostek geometrycznych, rejonów turystycznych

13. Historia rozwoju turystyki w Europie, (Wyrzykowski, turystyka w Polsce)
Historia turystyki jest nierozłącznym elementem historii ludzkości. Ludzie przemieszczali się zawsze w poszukiwaniu pożywienia i miejsca zamieszkania jednak za początek turystyki uznaje się moment, gdy człowiek zaczął podróżować w celach poznawczych.

Starożytność
Starożytni Egipcjanie podróżowali do miejsc kultu religijnego oraz w celu zobaczenia piramid. Pierwsze wędrówki o charakterze turystycznym, a nie handlowym datuje się na 4000 rok p.n.e.
Starożytni Grecy i Rzymianie podróżowali w celach handlowych, wojennych bądź z zamiarem uczestniczenia w igrzyskach i uroczystościach religijnych. Już w starożytności można zaobserwować początki przemysłu turystycznego, powstanie patronów - opiekujących się przyjezdnymi, sanatoriów, domów wczasowych, map drogowych i voucherów- dokumentów upoważniających do noclegów w zajazdach.

Średniowiecze
System feudalny i upadek wielu gospodarstw sprawiły, że w Średniowieczu nastąpił zastój w podróżowaniu. Podróżowali głównie kupcy i pielgrzymi do miejsc kultu religijnego "Grobu Świętego" oraz studenci na wyższe uczelnie do Włoch i Rzymu. Szczególnie popularne były uniwersytety w Padwie i Bolonii.

1271 wyprawa Marco Polo do Chin
1336 wyprawa Francesco Petrarki w Alpy Prowansalskie

Wielkie Odkrycia Geograficzne
Wiek XIV i XV to okres wielkich wypraw i wielkich dokonań. Od odkrycie Ameryki do opłynięcia globu przez Magellana. Dzięki tej wyprawie dowiedziono, że ziemia jest okrągła.

1492 wyprawa Krzysztofa Kolumba i odkrycie Ameryki

1498 podróż Vasco da Gama do Indii

1499 - 1500 wyprawy Amerigo Vespucciego do Ameryki
1519 podróż Ferdynanda Magellana dookoła świata

Wiek XVII i XVIII
Powstanie miejscowości leczniczych i typowo turystycznych, rozwój podróżowania do Ameryki, wypraw w wysokie góry oraz literatury podróżniczej.
1786 zdobycie przez Anglików Mont Blanc (4807 n.p.m.)

Wiek XIX i XX
Rozwój turystyki masowej nastąpił dzięki rozwojowi środków transportu, rozwojowi przemysłu i wzrostowi poziomu oświaty i świadomości społecznej. Rozwój lokomocji pociąga rozwój infrastruktury turystycznej w miejscowościach, do których przybywa coraz więcej turystów. Rozwój transportu morskiego sprawia, że do Europy przybywa coraz więcej turystów z Ameryki, a rozwój motoryzacji wpływa na rozbudowę dróg.

14. Rozwój turystyki w Polsce,

rozwój turystyki w Polsce można podzielić na pięć okresów:

• prekursorski (wczesnohistoryczny) do roku 1873

• początkowy w latach 1873 - 1918

• wzrostu w latach 1918 - 1939

• turystyki gospodarki centralnie planowanej w latach 1945 - 1989

• turystyki masowej po roku 1989

Okres prekursorski

Okres prekursorski w Polsce trwał do roku 1873 - głównymi celami podróży były obiekty religijne, a także uzdrowiska (już od XIII wieku) takie jak Cieplice, Lądek czy Kudowa. Od XV wieku rozwijały się wyjazdy do kąpielisk nadmorskich. Rok 1643 to data powstania pierwszego przewodnika po Warszawie. Duży wpływ na rozwój podróży miały polskie królowe: Bona zwiększyła zainteresowanie Włochami i wyjazdami do tego kraju, natomiast Królowa Marysieńka, która musiała często wyjechać do uzdrowisk.

Okres początkowy

Rok 1873 został nieprzypadkowo wybrany jako początek tego okresu - w tym roku powstało Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie, w 1919 roku przemianowane na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Zajmowali się organizacją szlaków, schronisk i spisów zabytków na terenie polskich gór. Tatry odegrały sporą rolę w tym okresie - w 1873 r. Tytus Chałubiński zaczął odkrywać Zakopane. Za zasługi dla Tatr został pochowany na zakopiańskim cmentarzu na Pęksowym Brzyzku.

W XX wieku rozwój następował także dzięki kolei - szybciej i wygodniej można było dostać się do tak atrakcyjnych turystycznie miejsc jak Zakopane, Karpacz czy Krynica. Rozwijają się nadmorskie uzdrowiska, np. Świnoujście.

Okres międzywojenny

Wraz z rozwojem polskiej państwowości pojawiają się pierwsze polskie organizacje i przedsiębiorstwa związane z turystyką - w 1920 roku powstaje biuro podróży Orbis, a w 1929 Linie Lotnicze LOT.

Rośnie liczba wyjazdów do uzdrowisk i letnisk, głównie w Karpatach, regionie krakowskim i miejscowościach podwarszawskich (Konstancin-Jeziorna). Popularne stają się wycieczki poznawcze po kraju, mecenat nad turystyką przejmuje państwo. Organizowane są imprezy turystyczno-kulturalne jak Dni Morza czy Święto Gór. Popularne stają się również wyjazdy zagraniczne.

Okres PRL-u

Okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zablokował przede wszystkim możliwość podróży międzynarodowych, chyba, że były to wyjazdy do krajów bloku wschodniego (popularne były wczasy w Bułgarii czy na Krymie). Częstsze staje się wczasy pracownicze (w 1949 powstał Fundusz Wczasów Pracowniczych). Zaczęły powstawać organizacje turystyczne i krajoznawcze, takie jak PTTK (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze).

Okres współczesny

Po upadku komunizmu turystyka w Polsce przybrała więcej cech turystyki masowej. Dzięki wprowadzeniu gospodarki rynkowej możliwe stały się także podróże zagraniczne

15. Czynniki decydujące o przestrzennym rozmieszczeniu ruchu turystycznego (fizyczno- geograficzne i społeczno- ekonomiczne).

Fizyczno-geograficzne;

- położenie geograficzne -> bliskość morza, malowniczość rejonów górskich i leśnych

- rzeźba -> urozmaicona, zróżnicowana pod względem wysokościowym o wysokich walorach krajobrazowych, sprzyjająca uprawianiu sportów zimowych i wędrówek

- warunki klimatyczne -> pewność dobrej pogody, sezonowość, brak zagrożeń klęskami żywiołowymi

- obecność wybrzeży mórz i oceanów -> mikroklimat, charakter strefy przybrzeżnej, głębokość, rzeźba dna, zasięg i wysokość przypływów, odpływów, wysokość fali, typ plaży, temperatury…

- obecność rzek i jezior (cieków i akwenów) -> możliwości uprawiania sportów wodnych, wędkarstwa, kąpieli, możliwości uprawiania wędrówek wodnych.

- obecność lasów -> znaczenie zdrowotne, eliminacja, tłumienie hałasu

- fauna

- lecznicze wody mineralne

- PELOIDY -> torfy, borowiny, muł słonych jezior, gliny lecznicze.

Społeczno- ekonomiczne;

- siła nabywcza konsumentów-> wysoka różnica sprzyja napływowi turystów z kraju zamożnego do uboższego,

- poziom zamożności liczba mieszkańców kraju źródłowego,

- dostępność czasu wolnego

- rozwój edukacyjno- kulturalny,

- wzrost urbanizacji,

- wzrost średniej długości życia,

- rozwój infrastruktury,

- poziom rozwoju cywilizacyjnego i ekonomicznego

- imprezy -> targi, wystawy, kongresy, festiwale, konkursy, zawody sportowe,

- bezpieczeństwo i brak zagrożeń (zamachy, porwania , terroryzm)

- otwartość kraju ( brak barier wizowych)

- odmienność w sferze rasy, obyczajów, religii, kultury, sposobu życia,

16. Źródła informacji o ruchu turystycznym (metoda hotelowa, metoda graniczna, metody statystyczne i socjologiczne).

Badania statystyczne turystyki dotyczą najczęściej 3 podstawowych zagadnień:

- popytu turystycznego

- podaży turystycznej,

- ekonomiczne skutki rozwoju turystycznego,

Ujmowane są w różnej skali przestrzennej-> lokalnej, regionalnej, narodowej, kontynentalnej, międzynarodowej.

Metoda hotelowa

- rejestracja osób przyjmowanych przez obiekty noclegowe (zakwaterowania zbiorowego),

- raz w miesiącu właściciele tych obiektów sporządzają wykaz osób nocujących na specjalnym formularzu GUS (Główny Urząd Statystyczny),

- podaje się pojemność, wyposażenie obiektu, lokalizację oraz wykorzystanie miejsc noclegowych

Metoda graniczna

- stała rejestracja ruchu granicznego przez straż graniczną oraz badania ankietowe prowadzone przez IT dla turystów zagranicznych i Polaków wracających do kraju,

- dane poprawiane co miesiąc dla każdego przejścia granicznego prowadzącego poza Unią

Europejską w Polsce,

Metody socjologiczne
•Badania prowadzone przez IT, uczelnie wyższe, jednostki samorządu terytorialnego
•Dobiera się wielkość próby do badać oraz rodzaj doboru (celowy lub losowy)
•Badanie prowadzi się w różnych miejscach
•Bada się opinie o jakości, motywy podróży, preferowane walory, zasięg przestrzenny podróży, środki przemieszczania się, zjawiska ograniczające rozwój turystyki

17. Wskaźniki rozwoju funkcji turystycznej miejscowości (wskaźnik Bertleje'a i Dekerta, Schneidera, Charvata, wskaźnik gęstości ruchu turystycznego, wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej). Wyrzykowski.

Wskaźnik Baretje'a i Deferta - wskaźnik funkcji turystycznej miejscowości, wyrażony liczbą turystycznych miejsc noclegowych, pomnożoną przez 100, przypadającą na liczbę ludności miejscowej.

Wskaźnik Schneidera - wskaźnik intensywności ruchu turystycznego, wyrażony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na 1000 mieszkańców stałych.
Wskaźnik Charvata - wskaźnik nasycenia bazą turystyczną, wyrażony liczbą miejsc noclegowych przypadających na km2 powierzchni całkowitej.
Gęstość ruchu turystycznego- wskaźnik funkcji turystycznej, wyrażony liczbą turystów korzystających z noclegów, przypadającą na km2 powierzchni całkowitej.
Wskaźnik liczby udzielonych noclegów - liczba udzielonych noclegów przypadająca na km2 powierzchni całkowitej.

18. Pojęcie regionu, rejonu i miejscowości turystycznej.

Region turystyczny - obszar o wysokich walorach turystycznych, na którym koncentruje się ruch turystyczny. Odznacza się on pewną jednorodnością cech środowiska geograficznego oraz wewnętrznymi powiązaniami usługowy

Wyróznia się regiony turystyczne:
Rzeczywiste- obszar który jest atrakcyjny ze względu na ilość i jakość walorów turystycznych, odpowiednio zagospodarowany i odwiedzany przez turystów.
Potencjane- obszar obdarzony walorami turystycznymi ale jeszcze nie zagospodarowany, co w danej chwili ogranicza lub eliminuje masowy ruch turystyczny

Rejonem turystycznym określono zespół miejscowości turystycznych powiązanych ze sobą, ze wspólnym węzłem rozrządowym ruchu turystycznego i bazą zaopatrzeniową.

Rejon turystyczny jest częścią regionu turystycznego i stanowiący obszar koncentracji ruchu turystycznego w tym regionie.

Miejscowość turystyczna to jednostka osadnicza, która ze względu na walory turystyczne, zagospodarowanie turystyczne i dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub etapowy migracji turystycznych. O typie miejscowości turystycznej decydują: rodzaj walorów turystycznych, pełnione funkcje oraz rodzaj zagospodarowania turystycznego.

19. Regiony i miasta turystyczne Polski (podział na regiony turystyczne według różnych autorów).

Wg Wyrzykowskiego:

7 dużych regionów turystycznych:

nadmorski(wybrzeże),

3 pojezierne (pomorskie, mazurskie, wielkopolskie),

wyżynny (Małopolska),

2 górskie (sudety i karpaty)

wśród tych regionów wyróżnia się 44 mniejsze rejony

podział wg Wyrzykowskiego:

• Wybrzeże: pobrzeże szczecińskie, gdańskie i koszalińskie

1. szczecińskie - zachodnia część polskiego Bałtyku, zamyka się w granicach woj zachodniopomorskiego, obejmuje równinę Pyrzycko - Stargardzką wraz z jeziorem Miedwie

-najważniejsze miasta:

• Świnoujście- najbardziej zachodnie i jedno z największych kąpielisk w Polsce (miasto o znaczeniu uzdrowiskowym, handlowym, pełni funkcję portu rybackiego i promowego, linia do Szewcji, Danii i na Bornholm)

- rocznie Świnoujście odwiedza 5 mln ludzi

• Międzyzdroje - znajduje się na skraju wolińskiego PN, w sąsiedztwie klifowego wybrzeża z najwyższym wzniesieniem - Gosań 95m.n.p.m.. W Międzyzdrojach znajduje się muzeum: motyli, figur woskowych, wolińskiego PN. Jest tu molo i promenada nadmorska. Rzeki tego rejonu to: Dziwna, Wisełka, Rega.

Duża liczba zabytków (gotyckie mury, baszty, kościoły i bramy)

2. koszalińskie - najdłuższy odcinek wybrzeża od Kołobrzegu po przylądek Rozewie, część wybrzeża pozbawiona dużych miast, portów, ma najszersze plaże z wysokimi wydmami + wąskie lasy

- miasta: Słupsk, Koszalin, Białogard,

- Kołobrzeg: uzdrowiska, solanki

- Darłowo: zamek książąt pomorskich,

3. gdańskie - obejmuje wsch, część wybrzeża (zatoka gdańska, Żuławy Wiślane -1.8m.p.p.m, Wysoczyznę Elbląską, równina warmińska,

4. 2 mierzeje: helska i wiślana, obszar trójmiasta -->koncentracja ruchu turystycznego,

- Malbork: zamek krzyżacki

- Elbląg: duży ośrodek kultury i nauki, kościól św. Mikołaja z XIIw z 95 m wierzą, ruiny zamku krzyżackiego

• region Pojezierza pomorskiego - jest największym z regionów pojeziernych, granice:

W- Orda, E- Wisła, S- pradolina Notecka, N- bez wyraźniej granicy, ok 11% pow. Polski, na terenie 5 województw (zachodniopomorskiego, pomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko- pomorskiego)

- ośrodki turystyczne: Szczecinek, Czaplinek, Połczyn Zdrój

1. kaszubskie - granice woj. Pomorskiego, pagórkowata rzeźba terenu, polodowcowe wzgórza morenowe, największa jest Wierzyca 329m.n.p.m, - narciarstwo zjazdowe

- Wdzydze Kiszewskie - miejscowość ze skansenem kaszubskim nad j. Wdzydzkim

- Kartuzy - stolica regionu kaszubskiego z muzeum kaszubskim

2. Bory Tucholskie- granica woj. kujawsko- pomorskiego, dużo jezior i rzek, i lasów, ok. 1200Km2, 3 rejony o znacznej koncentracji ruchu turystycznego: rejon j. Charzykowskiego koło Chojnic (rzeka Brada), rejon Tlenia i rejon sztucznego j.Koronowskiego

• Region pojezierza Mazurskiego - pn-wsch część Polski, woj. Warmińsko-mazurkie, pd.-wsch Część pomorskiego, pn-wsch kujawsko - pomorskiego

-największe miasto - Olsztyn

- Toruń, Chełmno, Kwidzyń, Ełk

• Region pojezierze Wielkopolskie

Obejmuje obszr pomiedzy Odrą, pradolina Notecka, i Wisłą. Zajmuje obszar 4 województw : wielkopolskie, lubuskie, Kujawko - pomorskie i mazowieckie. Słaba rzezba i zalesienie, mniej jezior, jest tu wielkopolski PN. najwieksze jezioro to jez. Gopło.

Ważniejsze miasta: Poznań, Inowrocław, Włocławek, Płock

• Region Wyżyny Małopolskiej

urozmaicona rzezba terenu, formy skalne, jaskinie, rezerwaty, zabytki, duze znaczenie tez maja duze aglomeracje mieskie t.j. karakow, czestochowa, radomi. brak zbiornikow wodnych. Obejmuje woj. Swietokrzyskie, slaskie, małopolskie, mazowieckie, łódzkie. Wyróżniamy tu 3 mniejsze regiony: 1) jura krakowsko- częstochowska - pasmo wzgorz wapiennych, ciagnie się od okolic Wielunia do Krakowa, zwane wyż. Krakowsko - czestochowska. Miasta: Kraków, Częstochowa.

• Sudety

Bardzo zróżnicowana rzeźba terenu (różnorodność form geologicznych), wysoki stopnień zalesienie, walory antropogeniczne(miasta zabytkowe, zamki, ruiny, kościoły), bdb zagospodarowanie turystyczne(db komunikacja, baza noclegowa itp.). polska czesc Sudetów znajduje się na terenie woj. Dolnośląskiego i kawałek opolskiego. Ruch turystyczny nierównomierny, koncertuje się w 2 rejonach - kotlinie jeleniogórskiej(Karkonosze, g. izerskie, rudawy janowickie, g. kaczawskie) oraz w kotlinie kłodzkiej( g. stołowe, bystrzyckie, Orlickie, masyw śnieżnika, g. białe i złote) oraz jeszcze rejon Świeradowa zdrój, okolice Wałbrzycha w środkowej części Sudetów( g. kamienne, wałbrzyskie i sowie). Najważniejsze miejscowości - Świeradów zdrój(uzdrowisko), Szklarska Poręba, Piechowice, Wałbrzych, Lądek, Kudowa, Duszniki

• Karpaty

Krajobraz wysokogórski, zbudowane z piaskowców, tatry i Pieniny zbudowane z wapieni i skał krystalicznych, spotykane stroje ludowe, utworzono 6 parków krajobrazowych : białogórski, tatrzański, gorczański, pieniński, Magurski, Bieszczadzki. Ruch turystyczny koncentruje się na podhalu, w tatrach, Beskidzie śląskim i w Pieninach. Natężenie zależy od zróżnicowanej atrakcyjności poszczególnych grup górskich. Ustroniu, Szczyrku, Wiśle. Jaworze, Brennie, Koniakowie i Istebna Ważne aglomeracje, to Bielsko - biała, Oświęcim, Kęty i Andrychów. Zakopane Miasta : Tarnów, Jarosław, przemyśl, Cieszyn, Bielsko - biała , Wadowice.

20. Ruch turystyczny w Europie i na świecie (stan obecny, prognozy).

21. Krajowy ruch turystyczny ( struktura wielkościowa i przestrzenna obiektów noclegowych, intensywność ruchu turystycznego w Polsce). Turystyka wyjazdowa z Polski. Turystyka wyjazdowa przyjazdowa do Polski.

22. Pojęcia z zakresu kartografii:

- kartografia, to nauka, sztuka i technologia sporządzania map oraz ich badanie jako dokumentów nauki i dzieł sztuki"

- mapa, obraz powierzchni Ziemi lub jej części przedstawiony na płaszczyźnie, w zmniejszeniu(skali), w odwzorowaniu kartograficznym, za pomocą graficznych znaków umownych.

- skala, określa stopień zmniejszenia odległości przedstawionej na mapie w stosunku do odpowiedniej odległości w terenie. Wyróżniamy skale: liczbową(przedstawiona w postaci ułamka 1:100 000), mianowaną(odl. w terenie, której odpowiada podstawowa jednostka, np. 1cm-1km), liniową(przedziałka), polową(stosunek pola pow. figury na mapie do pola odpowiadającej jej figury w terenie).

- orientacja mapy, zorientować mapę to znaczy ustawić ją tak, aby kierunki na niej były równoległe do kierunków w terenie.

Dokładność mapy - geometryczna zgodność jej treści

Szczegółowość - liczba obiektów i zjawisk prezentowane na mapie

Generalizacja mapy - redukcja i uproszczenie jej treści

23. Metody prezentacji cech ilościowych i jakościowych na mapie.

1.Metody jakościowe- dotyczą cech niemierzalnych, zalicza się tu metodę powierzchniową i sygnaturową;

a) metoda powierzchniowa (zasięgów)- polega na oznaczaniu na mapie obszarów występowania określonego zjawiska. Oznaczenia tego można dokonać w różny sposób, np. poprzez: ograniczenie powierzchni tzw. liniami zasięgu (czyli najdalszymi granicami, do których dociera występowanie danego zjawiska), oznaczenie powierzchni barwą lub szrafem, umieszczenie na danym obszarze powtarzających się znaków lub napisu określającego zjawisko (często bez rysowania linii zasięgu) itp. Metoda te stosowana jest na mapach geologicznych, tektonicznych, geomorfologicznych, glebowych, zasięgu występowania roślin, zwierząt, ras, ludów, języków, religii, typów gospodarki rolnej, itp.

b) metoda sygnaturowa- polega na przedstawianiu zjawisk i obiektów za pomocą sygnatur, czyli znaków umownych, służących do lokalizacji na mapie obiektów małych lub zjawisk występujących na małych, rozproszonych obszarach, tak, że nie da się ich przedstawić w skali mapy.

2.Metody ilościowe- dotyczą cech, które można scharakteryzować przy pomocy danych liczbowych, zalicza się do nich metodę izoliniową, kropkową, kartogramu i kartodiagramu.

a) metoda izoliniowa- polega na przedstawianiu cech ilościowych zjawisk występujących w sposób ciągły za pomocą izolinii, czyli linii łączących punkty o tej samej wartości liczbowej natężenia danego zjawiska. Izolinie wyznacza się poprzez interpolację w oparciu o wartości przedstawianej cechy w punktach pomiarowych. Interpolację przeprowadza się przy założeniu, że wartości cechy zmieniają się proporcjonalnie do odległości. Na tej podstawie na liniach prostych łączących punkty pomiarowe wyznacza się wartości wykreślanej izolinii, a następnie tak otrzymane punkty łączy się linią ciągłą. Różnica wartości pomiędzy kolejnymi izoliniami powinna być stała.

Zasada interpolacji izolinii. Zakłada się, że natężenie zjawiska pomiędzy punktami cechowanymi zmienia się proporcjonalnie do odległości. Geometrycznie interpoluje się punkty pośrednie wyrażone w pełnych liczbach. [2]

Przykłady izolinii:

- izotermy - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej temperatury,

- izoamplitudy -linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej amplitudy,

- izohiety - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej opadów atmosferycznych,

- izobary - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej ciśnienia,

- izobaty - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej głębokości,

- izohipsy (poziomice) - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej wysokości bezwzględnej,

- izohaliny - linie łączące punkty o tej samej wartości liczbowej zasolenia.

b) metoda kropkowa- polega na przedstawieniu bezwzględnych rozmiarów zjawiska w określonej jednostce przestrzennej za pomocą kropek, przy czym każda kropka ma określoną wagę, czyli odpowiada określonej liczbie elementów zbiorowości. Stan rzeczywistości oddaje zbiór kropek na danym obszarze. Metoda ta jest zastosowana na mapach rozmieszczenia ludności, rozmieszczenia i wielkości produkcji poszczególnych roślin uprawnych i chowu zwierząt, itp.

c) metoda kartogramu- polega na przedstawieniu przedziałów wartości intensywności danego zjawiska na określonym obszarze, za pomocą barwy lub szram w określonej skali. Z kartogramu można zatem określić, że w danej jednostce przestrzennej wartości przedstawianego zjawiska mieszczą się w określonym skalą przedziale. Zaletą kartogramu jest przejrzystość - szybko można określić zróżnicowanie przestrzenne obrazowanej cechy. Metoda ta ma zastosowanie na mapach gęstości zaludnienia, salda migracji, przyrostu naturalnego, gęstości sieci dróg kołowych i kolejowych, wielkości plonów poszczególnych ziemiopłodów, dochodu narodowego na jednego mieszkańca, itp.

d) metoda kartodiagramu- polega na przedstawianiu danych liczbowych, charakteryzujących zjawiska, za pomocą diagramów umieszczonych w określonych jednostkach przestrzennych. Diagramy są najczęściej figurami geometrycznymi (np. diagramy kołowa, prostokątne, kwadratowe, słupkowe, sześcienne, kuliste, itp.), których wielkość (wysokość, powierzchnia lub objętość) jest proporcjonalna do wielkości przedstawianego zjawiska. W stosunku do kartogramu, kartodiagram jest dokładniejszy, ale mniej przejrzysty. Do diagramów zalicza się również diagramy wstęgowe, które obrazują ilościowe zmiany zjawisk występujących wzdłuż pewnych linii. W tym przypadku szerokość wstęgi odpowiada wielkości przedstawianego zjawiska. Diagramy wstęgowe stosowane są na mapach wielkości przepływu w rzekach, przewozu ładunków i pasażerów wzdłuż szlaków komunikacyjnych, migracji pomiędzy dwoma państwami, kontynentami, itp.

24. Elementy mapy.

• obraz kartograficzny - główna część mapy, przedstawiająca informacje o obiektach i zjawiskach oraz ich rozmieszczeniu. Wiadomości te tworzą treść mapy;

• osnowa matematyczna - przyjęte odwzorowanie kartograficzne i związana z nim siatka kartograficzna, skala oraz sieć punktów osnowy geodezyjnej. Ten ostatni element to przeniesione na mapę punkty na Ziemi mające precyzyjnie określoną pozycje i wysokość;

• elementy pomocnicze - ułatwiają korzystanie z mapy. To głównie legenda, czyli opis umowny znaków użytych na mapie. Czasami są to wykresy do pomiarów na mapach;

• dane uzupełniające - to przekroje, diagramy, tabele. Ten element nie jest konieczny, ale bardzo wzbogaca mapę i ułatwia korzystanie z niej.

25. Rodzaje map.

1. turystyczne szczegółowe- służące bezpośredniej orientacji w terenie:

turystyczna piesza

rowerowa

wodna

narciarska

Mapy o największym stopniu dokładności, powstają na podkładzie map topograficznych. Najmniejsza graniczna skala to 1:50 000 lub 1:25 000 dla turystyki wysokogórskiej.

2. Przeglądowe:

mapy w skalach od 1:200 000 do 1:100 0000 dają syntetyczne ujęcie treści turystycznej. Dotyczą głównie jednostek administracyjnych lub obszarów położonych wokół dużych aglomeracji miejskich.

3. Samochodowe:

szczegółowe informacje dotyczące dróg (klasa drogi, odległość w km). Optymalna skala mapy to 1:200 000

4. Plany miast:

powinny obejmować: bazę gastronomiczną, nocleg, inf. o komunikacji, tereny, obiekty rekreacyjne, inne rodzaje usług.

5. Specjalne:

mapy z materiałami tematycznymi o bogatej treści opatrzone komentarzem. Zaliczamy tu: mapy parków narodowych, zamków, obiektów hist. Zaliczamy tu również mapy panoramiczne.

---