1. Pojęcie krajoznawstwa.
-Krajoznawstwo- całość wiedzy o kraju ojczystym lub regionie geograficznym, historycznym, etnograficznym, przyrodniczym ; obejmuje ruch społeczny, dążący poprzez różne formy turystyki (zwłaszcza wycieczki) do poznania kraju ojczystego, gromadzenia wszelkich o nim wiadomości i popularyzowania ich, a jednocześnie działający na rzecz utrwalenia i pomnażania zasobów przyrody i kultury; jest treścią programu poznawczo-wychowawczego turystyki (Nowa Encyklopedia Powszechna PWN 1997)
2. Warstwy znaczeniowe krajoznawstwa wg Lipniackiego i Kruczka
W. Lipniacki- trzy warstwy znaczeniowe krajoznawstwa:
Funkcjonalna(najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej)
Instytucjonalna(ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie, skupiający działaczy krajoznawców kierunkujący ich działania na osiąganie ważnych celów społecznych)
Historyczno-socjologiczna(dziedzina kultury zajmująca się całokształtem działalności poznawczej, metody i techniki krajoznawcze, tradycje ruchu turystycznego)
Z. Kruczek- krajoznawstwo w znaczeniach: funkcjonalnym, instytucjonalnym i kulturowo-społecznym
*Znaczenie funkcjonalne- krajoznawstwo to działanie zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania określonego kraju, regionu. Jest to najczęściej działanie amatorskie, wykonywane w czasie wolnym, a wynikające z zainteresowań osobistych, postawy poznawczej i paski. Tak rozumiane konsumuje wszelkie wiadomości z najrozmaitszych dziedzin wiedzy, a jego specyfiką jest interdyscyplinarne, możliwie najszersze spojrzenie na dostrzeganą rzeczywistość.
*Znaczenie instytucjonalne- krajoznawstwo jest to ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju czy regionie. Skupia on działaczy- krajoznawców, posiada określony system organizacji prac krajoznawczych oraz gromadzenia, przetwarzania i przesyłania zebranych danych dla potrzeb praktyki społecznej, a zwłaszcza turystki.
*Znaczenie kulturowo społeczne- krajoznawstwo jest rozumiane jako dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej, sumę wytworzonych nowych wartości wraz z wynikami tej działalności. W tym znaczeniu mieszczą się również wypracowane metody i techniki działalności krajoznawczej, narzędzia, środki, instytucje i organizacje oraz narastające tradycje krajoznawstwa.
-Krajoznawstwo ciągle się rozwija i ewoluuje jego znaczenie. Konieczne stają się weryfikacje definicji.
3. Polskie Kongresy Krajoznawcze - treści i znaczenie
-I Kongres Krajoznawczy 12-13.07.1929, Poznań
*postulowano współdziałanie ze światem nauki
*wzywano do pogłębiania przywiązania do ziemi rodzinnej
*nawoływano do przyjęcia krajoznawstwa jako podstawy wychowawczej w szkole
-II Kongres Krajoznawczy (Narada) 1970
*krajoznawstwo szkoła patriotycznego wychowania
*dążenia do tego aby krajoznawstwo stało się treścią programowa turystyki
-III Kongres Krajoznawczy 1980 (Płock)
*regionalizm powinien być uznany jako szczególnie pożyteczny we współczesnym krajoznawstwie
IV Kongres Krajoznawczy 1990 (Opole)
*konieczność większego zaangażowania polskiego krajoznawstwa w życie społeczeństwa
*potrzeba przygotowania Polaków do Europy bez granic
*rola tożsamości narodowej
*turystyka i krajoznawstwo musza być trwałym elementem w programach samorządów terytorialnych
*przywracanie harmonii we wspólnocie Polaków w kraju i za granica
*konieczność właściwego planowania przestrzennego
-V Kongres Krajoznawczy 2000 (Gniezno)
„Krajoznawstwo źródłem tożsamości narodowej „
*wprowadzanie turystyki krajoznawczej w szerszym zakresie do szkolnictwa
*podejmowanie działań służących zakorzenianiu społeczności lokalnych
-Kongresy stworzyły bardzo cenna platformę wymiany myśli i doświadczeń miedzy krajoznawcami i teoretykami ruchu turystycznego
-myśli sformułowane w czasie kongresów maja charakter uniwersalny, aktualny mimo upływających dziesięcioleci i zmieniającej się sytuacji społecznej i politycznej
*wartościowe jest splatanie idei krajoznawczych z aktualnymi i przewidywanymi problemami stojącymi przed polskim społeczeństwem
5.Główne formy i kierunki krajoznastwa:
Działalność Komisji Edukacji Narodowej:
-turystyczne i krajoznawcze metody edukacji
początki zbiorów muzealnych kultury narodowej
poznawanie przyrody i historii kraju, odkrywanie i badanie mało znanych ziem Polski
I połowa XIX w:
przeciwdziałanie procesom wynarodowienia
krajoznawstwo wycieczkowe
nurt poetycko-opisowy
II połowa XIX w , początki XX:
badania naukowe
dokumentowanie polskiej działalności turystycznej
organizowanie sieci muzeów krajoznawczych
krajoznawstwo turystyczne
Okres międzywojenny:
regionalizm krajoznawczy
krajoznawstwo naukowe i paranaukowe
działalność z młodzieżą
I OKK 1929
Działalność w środowisku wiejskim i robotniczym
Okres po II wojnie:
- umasowienie
- uwspółcześnienie
II, III, IV OK.
Dokumentowanie zasobów
Krajoznawstwo na początku XXI w:
- antropocentryzm
- światoznawstwo
integralność wiedzy
związek z turystyką
krajoznawstwo jako podstawa regionalizmu praktycznego
Kierunki działalności krajoznawczej- popularyzowanie idei i wiedzy krajoznawczej
zdobywanie i gromadzenie wiedzy krajoznawczej- nie dla samego gromadzenia; również dla upowszechniania
Sposoby:
w czasie imprez turystycznych
za pomocą publikatorów: prasy, radia i telewizji
Radio i telewizja-duży zasięg
konkursy i turnieje (PTTK-Ogólnopolski Turniej Wiedzy Krajoznawczej)
rola kadry turystycznej
wystrój lokali związanych z turystką(obiekty noclegowe, gastronomiczne, biura ort, pomieszczenia organizacji turystycznych itp.)
informacja komputerowa
przeglądarki internetowe
programy (Np. Internet Customers Unit)
broszury elektroniczne CD
Kierunki działalności krajoznawczej- krajoznawstwo turystyczne
-Mieczysław Orłowicz- wiedza krajoznawcza jest najpełniej zdobywana w czasie wędrówek turystycznych
-Związki różnych form turystki z krajoznawstwem
turystyka masowa
turystyka aktywa/ kwalifikowana/ekstremalna
6.Formy działalności krajoznawczej ze względu na stopień zaangażowania
Krajoznawstwo bierne:
przyjmowanie wiedzy krajoznawczej od innych (przewodników, przewodników turystyki, instruktorów, wykładowców itp.)
główny związek z turystyką masową; wycieczki autokarowe
uczestnicy wycieczek pod opieką w wygodny sposób, w stosunkowo krótkim czasie, zwiedzają miejscowości i obiekty krajoznawcze
Krajoznawstwo czynne:
świadomy wybór działań , przygotowanie teoretyczne do wędrówki, popularyzacja wiedzy i własnych doświadczeń krajoznawczych
przewodnictwo, kolekcjonerstwo, prowadzenie kronik, uczestniczenie w ochronie przyrody lub w opiece nad zabytkami
związek z krajoznawstwem biernym
Krajoznawstwo twórcze:
opracowanie wiedzy krajoznawczej według pewnych założeń inwentaryzacji krajoznawczej; publicystyka krajoznawcza
1980 w Poznaniu- Wielkopolski Klub Publicystów Krajoznawczych
co dwa lata Forum Publicystów Krajoznawczych
inwentaryzacja krajoznawcza- uzyskanie pełnych, aktualnych i sprawdzonych informacji o obecnym zasobie oraz stanie obiektów i walorów krajoznawczych na danym terenie
8. Organizatorzy krajoznawstwa
-W działalności krajoznawczej bierze udział wiele podmiotów, m.in.:
*krajoznawstwo w instytucjach, przedsiębiorstwach oraz jednostkach państwowych i prywatnych
*krajoznawstwo w szkołach
*krajoznawstwo w organizacjach społecznych
KRAJOZNAWSTWO
Instytucje, przedsiębiorstwa, Jednostki państwowe i prywatne |
Szkoły |
Organizacje społeczne |
-wyższe uczelnie państwowe i prywatne, PAN, instytuty naukowo-badawcze -muzea -informacja turystyczna -środki masowego przekazu -instytucje upowszechniające kulturę |
-SKKT -PTTK -ZHP -PTSM -LZS -samorząd -koła zainteresowań |
-PTTK -PTSM -Polskie Stowarzyszenie Turystyczne -inne organizacje turystyczno-sportowe -towarzystwa regionalne -organizacje młodzieżowe |
Krajoznawstwo w instytucjach, przedsiębiorstwach oraz jednostkach państwowych i prywatnych
-Prowadzenie badań naukowych, kształcenie kadr dla potrzeb turystyki dla potrzeb krajoznawstwa, opracowywanie wydawnictw i popularyzowanie wiedzy.
-Udzielanie informacji turystyczno-krajoznawczych (POT, ROT, LOT, CIT); wystawy, konkursy, pokazy
-Gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie zabytków ruchomych i dzieł sztuki z różnych dziedzin (muzea)
-Popularyzowanie, propagowanie, informowanie i kształtowanie zainteresowań krajoznawczych (media)
-Udostępnianie materiałów i wydawnictw oraz pomocy w prowadzeniu prac krajoznawczych (biblioteki, placówki kulturalne)
Krajoznawstwo w szkołach
-Działalność turystyczno-krajoznawcza na terenie szkoły prowadzona jest na podstawie Rozp. Min. Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8.11.2001 w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. nr 135, poz. 1516 z 26 listopada 2001)
-Powiązanie wiedzy teoretycznej zdobywanej na lekcjach z wiedzą praktyczną zdobywaną w terenie (SKKT, PTTK, ZHP, PTSM, LZS I i inne)
-Formy: wycieczki przedmiotowe, wycieczki krajoznawczo-turystyczne, imprezy turystyki kwalifikowanej, obozy wędrowne, zielone szkoły, zimowe, ekologiczne, itp. Imprezy wyjazdowe.
Krajoznawstwo w organizacjach społecznych
-Krajoznawstwo w innych organizacjach społecznych
9. Szczególne osiągnięcia PTTK w dziedzinie krajoznawstwa:
*zorganizowanie czterech Kongresów Krajoznawstwa (1970, 80, 90, 2000)
*inwentaryzacja krajoznawcza Polski (około 500 gmin)kilkanaście/rok kursów dla szkolenia kadry krajoznawczej
*organizowanie wystaw, prelekcji i i spotkań m/m w 1999- 3700 dla 100tys. Osób; 1210 wystaw dla 500tys. Osób
*opracowanie i wydanie Kanonu Krajoznawczego Polski
*działalność Wydawnictwa PTTK „Kraj”, OW „Sudety”, COTG „Wierchy”
*organizowanie co roku Centralnego Zlotu Aktywu Krajoznawczego (od 1971)
10.- Związki krajoznawstwa z turystyką
-funkcje czasu wolnego wypoczynkowa, rozrywkowa, rozwojowa
-turystyka spelnia wszystkie funkcje zcasu wolnego
-rekreacja-aktywnosc,dobrowolnosc, bezinteresowność, przyjemność, nie zawsze służy funkcji rozwojowej
-krajoznawstwo turystyczne aktywizuje f.rozwojowa
-krajoznawstwo-srodek podnoszenia poziomu kultury i rozwoju osobowości
-pojecie tur i rekr. jest szersze niz krajoznawstwa
-naczelna wartoscia krajozn. jest ojczyzna;dzialania krajozn. bardziej pożądane społecznie
-formy działalności tur majace akcent poznawczy (+krajoznawstwo)
-formy tur pozbawione elementu poznania (-krajoznawstwo)
-krajoznawstwo studialne, kameralne (- turystyka)
-krajoznawstwo prowadzone w cz.wolnym dla przyjemnosci i potrzeb (+rekreacja)
-dzialalnosc tur i krajoznawcza wykonana w ramach zawodu(- rekreacja)
11.- Turystyka masowa i kwalifikowana a krajoznawstwo
a)Turystyka masowa a krajoznawstwo:
- w Polsce od 60-tych lat XX w. nastąpiło umasowienie turystyki; stopniowo nasycana treściami krajoznawczymi
- krajoznawstwo w turystyce masowej przyjmowane jest w sposób bierny i powierzchowny
Niekorzystne cechy turystyki masowej, które ograniczają możliwość percepcji treści poznawczych ( krajoznawczych ) :
- niedostatek czasu na realizację planów turystycznych
-szybkie środki transportu, izolujące turystę od środowiska na trasie podrózy
-zainteresowanie otoczeniem jest płytkie, charakteryzuje je powierzchowność poznania
-pogoń za pamiątkami z podrózy, zdjęciami
-przygotowania krajoznawcze do podróży jest niewielkie
- koncentrowanie się zakupach w miejscach turystycznych
-uczestnictwo w tej formie dla wygody -pasywne i konsumpcyjne
b)Silne więzy turystyki kwalifikowanej z krajoznawstwem:
-Wycieczki i imprezy turystyki kwalifikowanej są podstawowymi formami uprawiania krajoznawstwa
-Turystykę kwa. Organizuje się przede wszystkim w środ. Przyrodniczym, który jest także podstawowym terenem do penetracji przez krajozawców
-T.K wyroznia wszechstronna wiedza o środ w którym uprawia turystykę a także umiejętność samodzielnego organizowania programu wycieczki( treści krajoznawcze)
-PTTK -system odznak T.K
12. KRAJOZNAWSTWO TURYSTYCZNE
-różnorakie formy przemieszczania się oraz pobytu w miejscu docelowym, posiadające program krajoznawczy
-zdobywanie wiedzy krajoznawczej , zbieranie eksponatów , pamiątek posługując się różnymi formami turystyki
13. METODY BADAWCZE W KRAJOZNAWSTWIE
-różnorodne kierunki działalności krajoznawczej- zróżnicowanie metod i środków
-efektywność metod, środków i form- mnogość i atrakcyjność
-ułatwianie przyswajania i utrwalania treści krajoznawczej środowiska
-kształtowanie osobowości , angażowanie społeczne , rola edukacyjna
-najbardziej przydatne metody stosowane w dydaktyce i pedagogice
RODZAJE METOD BADAWCZYCH
-metoda poglądowości
-metoda politechnizacji i poliscjentyzacji
-metoda korelacji i integracji
-metoda łączenia teorii z praktyką
-metoda nauczania w zespołach
-metoda problemowa
-metoda cybernetyczna
-metoda infiltracji
-metoda kompleksowa
METODA I ZASADA POGLĄDOWOŚCI
-stosowana od XVII w. dzięki J. A. Komeńskiemu
*autopsja, bezpośrednie kontakty z ludnością w terenie
*obserwacja i analiza skutków działalności ludzkiej
*pokaz (ilustrowany filmem, fotografią , eksponatem, dźwiękiem)
METODA POLITECHNIZACJI I POLISCJENTYZACJI
-praktyczne zastosowanie wielu dziedzin techniki i wiedzy
*poznawanie procesów produkcyjnych
*wykonywanie prac krajoznawczych przy pomocy sprzętu technicznego
*wykonywanie map, szkiców, diagramów filmów, nagrań dźwiękowych, pomocy naukowych, organizowanie wystaw
METODA I ZASADA KORELACJI I INTEGRACJI
-łączenie wiadomości , tworzenie poglądów, synteza
*sporządzanie monografii miejscowości lub regionów
*wykorzystanie wiedzy szczegółowej do tworzenia uogólnień
METODA I ZASADA ŁĄCZENIA TEORII Z PRAKTYKĄ
-przejście od teorii do praktyki i odwrotnie, konstruowanie twierdzeń przez obserwację elementów i uzupełnianie teorią i na odwrót
*obserwacje elementów danego obiektu lub środowiska a następnie naukowe ich wyjaśnienie
*teoretyczne poznanie problemu lub zagadnienia a potem obserwacja w terenie
METODA BADANIA I NAUCZANIA W ZESPOŁACH
-zespołowy zbiór materiałów np. do monografii terenu
*zbiór materiałów w zespołach tematycznych
*prezentacja wyników pracy zespołów
*wspólna analiza i propozycja układu całości treści opracowania
METODA PROBLEMOWA
-samodzielne opracowanie tematów lub problemów z elementami programowania
*poznawanie poszczególnych elementów środowiska oraz ich funkcji w środowisku
*równoległe wykorzystywanie tych wiadomości do badania przemian zachodzących w krajobrazie
METODA CYBERNETYCZNA
-stosowana według zasad teorii informacji - kierowanie procesami myślowymi i działaniem młodzieży przy równoczesnym jej oddziaływaniu na osobę kierująca (sprzężenie zwrotne)
*według tej relacji w krajoznawstwie przebiega proces odtwarzania i utrwalania treści krajoznawczej środowiska
METODA INFILTRACJI
-polega na nasycaniu treściami krajoznawczymi wszystkich rodzajów ruchu turystycznego
METODA KOMPLEKSOWA
- polega na wykorzystywaniu w działalności krajoznawczej dorobku różnych dziedzin nauki , wiążących się z procesem poznania kraju
*przykładem tej metody jest inwentaryzacja krajoznawcza
14. METODY PRZEKAZU
-kryterium podziału : sposoby umysłowego poznania
*poglądowe
*słowne
*praktyczne
METODY POGLĄDOWE
-aktywizowanie przestrzegania , myślenia i działania
*wymaga posługiwania się w trakcie przekazu środkami audiowizualnymi (jeśli prelekcja)
*na wycieczce - autentyczny kontakt (w czasie zwiedzania)
METODY PRAKTYCZNE
-główną i podstawową metodą praktyczną jest obserwacja
*środek odbioru i kształtowania pojęcia o danym środowisku i jego elementach składowych
*najsilniejszy związek z zasadą poglądowości - główna metoda krajoznawcza (duże znaczenie dydaktyczne)
*w wyniku obserwacji - spostrzeżenia: wrażenia (momenty zmysłowe) i myśli (momenty znaczeniowe)
*odbiór wrażeń lepszy i pełniejsze utrwalenie im więcej receptorów bierze w tym udział
*wrażenia z reguły podbudowane myślowo
*porównywanie , analiza, uogólnianie
*uczucia- intelektualne (ciekawość, przyjemność w poznawaniu ) i estetyczne (zadowolenie , podziw)
-efektywne wyniki obserwacji: przedmiot , cel i metoda
-etapy procesu obserwacji
*objęcie całości (synteza pierwotna)
*wyodrębnienie elementów ze środowiska (rzeczy i zjawisk) i analiza ich wzajemnych stosunków
*ponownie tworzy się obraz całości (synteza wtórna)
METODY SŁOWNE
-skuteczność zależna od sposobu posługiwania się żywym słowem przez informatora
*duży zasób wiedzy , dostosowanie do poziomu odbiorcy
*pozycja względem słuchaczy
*prawidłowa dykcja i technika
*mimika i modulacja głosu
*dążyć do zaciekawienia słuchaczy
*stawiać problemy i kierować pracą umysłową słuchaczy *korzystne : gawędy i legendy
15.Krajoznawstwo a potrzeby człowieka.
Potrzeba jest to brak określonego stanu fizycznego, psychicznego lub duchowego u człowieka lub przedmiotu. Potrzeby determinują działanie człowieka.
Potrzeby czł. związane z krajoznawstwem możemy podzielić na:
-kryterium ważności :potrzeby pierwszego i wyższego rzędu
-kryterium poziomów zainteresowań czł :biologiczne, psychiczne, kulturalne
-kryterium wzajemnej hierarchii :podstawowe i pochodne
Główne potrzeby człowieka związane z krajoznawstwem:
1.Potrzeby biologiczne:
-regeneracja organizmu
-przebywanie w świetle słonecznym
-potrzeba ciszy
-wypoczynek fizyczny i aktywizacja ruchowa
-kontakt z przyrodą
-zmiana środowiska
2.Potrzeby psychiczne:
-ograniczenie kontaktów towarzyskich i wypoczynek w ciszy
-zmiana środowiska społecznego i przestrzennego
-nawiązanie nowego typu stosunków i sytuacji społecznych
-możliwość tworzenia sytuacji, w których się działa
-akceptacja i afirmacja
3.Potrzeby kulturalne:
-doznania estetyczne
-poznanie
-naśladowanie
-rozrywka
-działanie twórcze
-doświadczenie innej kultury
-kontakt społeczny
16.Czynniki determinujące percepcje wiedzy krajoznawczej.
1.Czynniki metodyczne:
-metody zdobywania wiedzy przez turystów
-metody przekazywania wiadomości
-krajoznawcze przygotowanie wyjazdu
-aktywna postawa turysty w czasie imprezy
Czynniki metodyczne są najważniejszą grupa przyczyn, które wpływają na zakres przyjmowanych wiadomości. Dzielą się na dwie fazy :okres przygotowania do wyjazdu i czas trwania wyjazdu.
2.Stosunek emocjonalny turystów do walorów krajoznawczych.
3.Fachowośc i pedagogiczne umiejętności przewodników:
-kwalifikacje fachowe
-umiejętności pedagogiczne
-styl narracji, jasność, zwięzłość, logiczność
-dostosowanie wiedzy do poziomu odbiorcy
-łatwość nawiązywania kontaktu z grupą
4.Ceczy demo-społeczne i osobiste turystów:
-wiek, wykształcenie, pochodzenie
-zainteresowania turystów
-poziom kultury turystów
-poziom parainformacji
17.INWENTARYZACJA (-łacińskie „invenire” - znaleźć , odkryć), spisywanie, rejestrowanie, ewidencjonowanie dokonywane z natury, inwentaryzacja krajoznawcza-Spisanie, opisanie i zarejestrowanie aktualnego stanu obiektów i walorów krajoznawczych
CELE INWETARYZACJI KRAJOZNAWCZEJ
-cel podstawowy-uzyskanie pełnych , aktualnych i sprawdzonych informacji o obecnym zasobie i stanie obiektów oraz walorów krajoznawczych na określonym terenie
-cel społeczno-wychowawczy -oddziaływanie społeczne i wychowawcze na krajoznawców dokonujących inwentaryzacji (patriotyczne wychowanie, więzi z własnym regionem, rozbudzenie dumy narodowej przez bezpośredni kontakt z historią, kulturą i przyrodą, regionalizm)
-cel wymierny -uzyskane dzięki inwentaryzacji materiały mogą być wykorzystane do :*właściwego zagospodarowania turystycznego terenu *planowanego kierowania ruchem turystycznym *wytyczania kierunków rozwoju znanych i nowo tworzonych rejonów i miejscowości turystycznych o walorach krajoznawczych *wytyczania szlaków turystycznych *ochrony zabytków i przyrody
CECHY INWENTARYZACJI KRAJOZNAWCZEJ
-przedmiot-obiekty i walory krajoznawcze, -obiekty krajoznawcze (Przedmioty nieruchome , interesujące ze względu na swoje wartości historyczne, religijne, naukowe, artystyczne, kulturowe, techniczne i gospodarcze ) -dwa lub więcej obiektów krajoznawczych , tworzących zwartą całość pod względem krajoznawczym, stanowią zespół krajoznawczy [*zespół klasztorny (kościół , klasztor, cmentarz, starodrzew); *zespół pałacowy (pałac , park przypałacowy, altana, pomnik); *ulica o jednolitej zabudowie] -walory krajoznawcze( krajobraz, punkt widokowy, fauna i flora, imprezy, festiwale, folklor)
-wnikliwość- Sposób opisu inwentaryzowanego obiektu lub waloru w celu uchwycenia i utrwalenia jego cech charakterystycznych , istotnych dla krajoznawstwa
-zakres -Zakres przestrzenny- obszar całego kraju w aktualnym podziale administracyjnym,(podział na 16 województw i na jednostki stopnia podstawowego -powiaty i gminy)-Zakres czasowy-Okres między faktami najdawniejszymi a dniem penetracji terenowej .Należy jak najdalej sięgnąć w przeszłość aby objąć wszystkie wydarzenia które pozostawiły po sobie widoczne ślady lub żyją w miejscowej tradycji
18.- Elementy karty inwentaryzacyjnej
-dokumentacja bibliograficzna
-dokumentacja okonograficzna
-dokumentacja kartograficzna
19. KADRA KRAJOZNAWCZO - TURYSTYCZNA
-przewodnicy turystyczni
-pilot wycieczek
-przewodnicy i instruktorzy roznych dyscyplin turystyki kwalifikowanej
-instruktorzy krajoznawstwa regionu i polski -spoleczni opiekunowie zabytkow
-spoleczni opiekunowie przyrody
20. Definicja walorów krajoznawczych - klasyfikacja ze względu na strukturę przestrzenną
WALORY KRAJOZNAWCZE - zespół elementów naturalnych i antropogenicznych, które dzięki swemu znaczeniu poznawczemu, estetycznemu, dydaktycznemu i patriotycznemu, mogą stanowić przedmiot zainteresowania turystycznego
STRUKTURA PRZESTRZENNA WALORÓW KRAJOZNAWCZYCH:
centra krajoznawcze
ośrodki krajoznawcze
zespoły krajoznawcze
obiekty krajoznawcze
zjawiska krajoznawcze
CENTRA KRAJOZNAWCZE - duży ośrodek miejski, ze względu na różnego rodzaju walory turystyczne, wysoki poziom usług noclegowo-żywieniowych i handlowo-rozrywkowych stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania turystów
-Kraków, Trójmiasto, Warszawa, Wrocław, Poznań, Toruń, Lublin, Szczecin, Łódź, konurbacja Katowicka
OŚRODKI KRAJOZNAWCZE - ośrodek miejski o wielkości i funkcjach ponad lokalnych , posiadający skupisko walorów krajoznawczych oraz odpowiedni poziom zagospodarowania turystycznego
-62 miejscowości w Polsce , np. Frombork, Kazimierz Dolny, Zamość, Zakopane, Przemyśl, Rzeszów
ZESPOŁY KRAJOZNAWCZE - w kraju 510 miejscowości , które charakteryzują się walorami krajoznawczymi wyższej rangi ale nie będące centrami ani ośrodkami krajoznawczymi
-Łańcut, Jarosław , Biecz, Krosno, Sanok, Iwonicz Zdrój
OBIEKTY KRAJOZNAWCZE - wyodrębnione strukturalnie i funkcjonalnie budowle bądź inne formy przestrzenne (naturalne lub antropogeniczne ) posiadające wartości poznawcze
-odosobnione obiekty w miejscowościach lub poza nimi, pojedyncze lub w zespole
ZJAWISKA KRAJOZNAWCZE - interesujące z punktu widzenia turysty tradycyjne lub współczesne sposoby organizacji życia, objawy kultury, formy gospodarowania
-obrzędy na Górze Chełm, na Górze Połom, dożynki, Turki, procesje religijne, odpusty, itp.
21. POJĘCIE DZIEDZICTWA WG HEWISONA - „To co przeszłe pokolenia ocaliły i co nam przekazały i co znacząca liczba populacji pragnie ocalić dla przyszłości”
Składowe dziedzictwa-Obiekty, miejsca, obszary przyrodnicze i kulturowe, niematerialne formy kultury- filozofia, tradycja, obyczajowość, sztuka, style życia, folklor
22.- Polskie obiekty z listy światowego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego UNESCO
-Puszcza Białowieska (1979) N(3) - Obszar leśny położony na dziale wodnym zlewisk M. Bałtyckiego i M. Czarnego . Siedlisko różnorodnych gatunków roślin i zwierząt 300 żubrów
Historyczne centrum Krakowa (1972) C(4) - Położone u stóp wzgórza Wawel Kraków to historyczna stolica Polski z bogatym historycznym centrum urbanistycznym: średniowieczny Kraków, pozostałości XIV w. fortyfikacji i XIII w. miasta Krakowa z największym rynkiem w Europie, Ratuszem, Uniwersytetem Jagiellońskim (Collegium Maius) , Zamkiem Królewskim i Katedrą św. Wacława z grobami królewskimi na Wawelu
-Kopalnia soli w Wieliczce (1978) C (4)- Działająca od XIII w. wykorzystując miejscowe pokłady soli ( w Bochni pokłady też eksploatowane ) Dziewięć poziomów i 300km chodników, kopalnia zawiera też komnaty, kaplice z dziełami sztuki (ołtarze, rzeźby, żyrandole z soli). Oferuje fascynującą wędrówkę w przeszłość
-Obóz koncentracyjny w Oświęcimiu (1980) (6) -Świadectwo hitlerowskiego ludobójstwa w największym obozie zagłady w III Rzeszy .4 000 000 osób, głównie narodowości żydowskiej było systematycznie głodzonych , torturowanych i mordowanych w tym obozie , stanowiącym symbol okrucieństwa człowieka w stosunku do człowieka w XX wieku
-Historyczne centrum Warszawy (1980) C (2,6) - W czasie II wojny światowej, ponad 85% warszawskiego XVIII wiecznego historycznego centrum zostało zniszczone przez nazistowskich okupantów . po wojnie w ciągu 5 lat drobiazgowo odbudowano to miasto.
-Centrum Zamościa (1992) C (4) -Miasto ufundowane przez hetmana Jana Zamojskiego . Wzorowany na włoskim mieście handlowym i zbudowany w okresie baroku, jest przykładem architektury renesansowego miasta schyłku XVI wieku . oryginalny układ , fortyfikacje , duża liczba budynków łączących włoskie i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne .
-Średniowiecze miasto Toruń (1997) C (1,4)-Krzyżacy zbudowali tu zamek w XIII wieku - bazę dla podboju i ewangelizacji Prus . na tej podstawie rozwinął komercyjne funkcje jako członek Hanzy . wiele wspaniałych budynków publicznych i prywatnych z XIV i XV wieku zachowało się na Starym i Nowym Mieście . Świadectwo jego dawnego znaczenia
-Zamek w Malborku (1997) C (1,3,4)-Rozkwit zamku od momentu przeniesienia siedziby Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego z Wenecji do Marienburga Przykład średniowiecznego zamku ceglanego
(1999) C (2,4) -Manierystyczna architektura i kompleks parku krajobrazowego z kalwarią w Kalwarii Zebrzydowskiej-Wyjątkowy pomnik kultury ; naturalny krajobraz został wykorzystany jako miejsce symbolicznego przedstawienia scen z Pasji w formie kaplic i alejek ; naturalne i kulturowe elementy współgrają ze sobą
-„Kościoły pokoju” w Jaworze i Świdnicy (2001) C (3,4,6)- Wyjątkowe świadectwo szczególnego ataku tolerancji Katolickiego Cesarstwa Habsburgów wobec społeczności protestanckiej na Śląsku w okresie po wojnie 30letniej w Europie . W rezultacie warunków narzuconych przez cesarza „Kościoły Pokoju” wymagały od budowniczych wprowadzenia pionierskich rozwiązań konstrukcyjnych i architektonicznych na skale i w kompilacji nieznanej dotąd w architekturze drewnianej.
-Drewniane Kościoły południowej Małopolski (2003) C (3,4) -Stanowią ważne świadectwo średniowiecznej tradycji budowy kościołów , związane z liturgicznymi i kultowymi funkcjami kościoła rzymskokatolickiego w Europie Centralnej . Stanowią zachowane przykłady gotyckiej architektury sakralnej. (Dębno Podhalańskie, Lipnica Murowana, Sękowa, Binarowa , Blizne, Haczów)
-Park Mużakowski (2004) C (1,4)-Jeden z najbardziej rozległych europejskich parków krajobrazowych,.. wznoszące się ponad dolina rzeki tarasy wykorzystano do usytuowania wzajemnie powiązanych kompozycyjnie budowli i miejsc widokowych. Zwiastun nowego podejścia do projektowania parków miejskich; wpłynął na rozwój architektury krajobrazu.
-Stuletnia Hala we Wrocławiu zwana Halą Ludową (2006) C (1,2,4)-Wzniesiona w latach 1911-1913 dla upamiętnienia stulecia bitwy narodów pod Lipskiem. Pojemność 7000 osób. Wybitne osiągnięcie sztuki inżynierskiej i budowlanej . przez wiele lat największa żelbetowa konstrukcja na świecie.
23.Kanon Krajoznawczy Polski
Kanon zawiera spis kilkuset budowli wyróżniających się historią, formą architektoniczną, wartością artystyczną, oryginalnością lub prezentujących cechy charakterystyczne dla danego regionu. Uwzględnia też najciekawsze obiekty przyrodnicze: rezerwaty przyrody, punkty widokowe, pomniki przyrody, a także obiekty techniki, budowle współczesne, obiekty sportowe.
Obiekty z terenu województwa podkarpackiego
Miejscowości:
-Rzeszów,-Łańcut-Przemyśl-Jarosław-Krasiczyn
-Baranów Sandomierski-Sanok-Krosno-Bóbrka
-Kolbuszowa-Leżajsk-Kalwaria Pacławska
-Rymanów Zdrój-Iwonicz-Zdrój-Polańczyk
-Horyniec Zdrój-Blizne-Czarnorzeki-Dukla
-Haczów-Komańcza
24.Najcenniejsze miejsca pamięci narodowej Polski
-Pomnik bohaterów Westerplatte
-Sztutowo - muzeum martyrologii oraz pomnik Walki i Męczeństwa na ternie byłego obozu
-Katowice- pomnik Powstańców Śląskich
-Mnichów- pomnik na mogile ofiar pacyfikacji hitlerowskiej
-Studzianki- mauzoleum żołnierzy Wojska Polskiego
-Oświęcim- Państwowe Muzeum na terenie dawnego obozu
-Polichno- Pomnik Czynu Zbrojnego, skansen partyzancki
- Majdanek- muzeum i pomnik na terenie dawnego obozu
-Flisy/Porytowe Wzgórze- pomnik na miejscu największej bitwy partyzanckiej
-Góra św. Anny- Pomnik Czynu Powstańczego
-Poznań- Pomnik Powstańców Wielkopolskich
-Warszawa- Grób Nieznanego Żołnierza, Pomnik Bohaterów Warszawy- Cmentarz Komunalny
-Treblinka- mauzoleum i symboliczny cmentarz ofiar dawnego obozu
-Palmiry- cmentarz- mauzoleum ofiar zbrodni hitlerowskich
25.Najcenniejsze zabytki archeologiczne Polski
-grodziska w Biskupinie i Gieczu
-cmentarzysko w Częstochowie-Rakowie
-ośrodek produkcyjny garncarstwa w Igołomii
-ośrodek górniczy w Krzemionkach Opatowskich
-grodzisko w Lednogórze
-cmentarzysko w Odrach k. Chojnic
-piecowiska hutnicze w Nowej Słupi
-Ośrodek kultu u stóp Łysej Góry
-podziemny Wawel
-ośrodek kultu na górze Ślęża (Sobótka)
-megalityczne grobowce w Wietrzychowicach na Kujawach
-stanowiska człowieka paleolitycznego w Jaskini Ciemna k. Ojcowa oraz w Jaskini Wierzchowskiej Dolnej
27.Metody i środki popularyzacji krajoznawstwa i wiedzy krajoznawczej
Zdobywanie i gromadzenie wiedzy krajoznawczej - nie dla samego gromadzenia; również dla upowszechniania.
Sposoby:
- w czasie imprez turystycznych
- za pomocą publikatorów: prasy, radia i telewizji. Radio i telewizja- duży zasieg
- konkursy i turnieje ( PTTK- Ogólnopolski Turniej Wiedzy Krajoznawczej)
Rola kadry turystycznej, wystrój lokali związanych z turystyką ( obiekty noclegowe, gastronomiczne, biura ort, pomieszczenia organizacji turystycznych itp.)
Informacja komputerowa
- przeglądarki internetowe
- programy np. Internet Customers Unit
- broszury elektroniczne CD
RADZĘ ZAPOZNAĆ SIĘ ZE ŚCIĄGĄ JEST ONA TROCHE UKROJONA W PARE PODPUNKTÓW ZE WZGLĘDU NA TO ŻE AKURAT TE CO WYJEBAŁEM ZAJMOWAŁY W CHUJ I NIE MA SENSU DAWAĆ ICH NA ŚCIĄGE ZOSTAWIŁEM NUMERY DLA LEPSZEJ ORIENTACJI ŚCIĄGA ZROBIONA JEST CZCIONKA 5 ZMIANA ROZMIARU CZCIONKI ZROBI WAM ROZPIERDOL WIEC NIE RADZE TAK SAMO SZEROKOŚĆ WIERSZY TO 4 JEŻELI TO ZMINEICIE TO JESZCZE WIEKSZY ROZPIERDOL MOŻE I ŚCIĄGA WYGLĄDA CHUJOWO CHOĆBY PIERWSZA STRONA ALE TO TYLKO POZORY ŁĄTWIEJ BĘDZIE SIĘ WYCINAĆ PONIEWAŻ KAŻDE ZAGADNIENIE KOŃCZY SIĘ W TEJ KOLUMNIE CO SIĘ ZACZYNA A TO UŁATWIA PRACE NA EGZAMINIE WIĘC POWODZENIA JEŻELI KTOŚ Z WAS MA ŚCIĄGI LUB INNE MATERIAŁY POMOĆNICZE PROSZĘ O PRZESŁĄNIE MI NA EMAILA BYŁBYM WDZIECZNY ZA WYKŁADY Z EKOLOGII :D
PZD
3