SYSTEM PRAWA RP - mgr Monika Langer

Prawo (def.) - to system, zbiór norm postępowania

1) pochodzących od państwa,

2) zabezpieczonych możliwością użycia przez państwo przymusu,

3) celem zarówno prawa, ale i norm prawnych jest porządkowanie życia w państwie we wszystkich jego przejawach politycznych i gospodarczych.

PRAWO:

• Wyznacza ramy działania różnorodnych przedmiotów

• Dotyczy organów państwa

• Wyznacza kompetencje organów państwa i procedury ich działania

- są to reguły poparte sankcją prawa.

- prawo powstało w państwie i jest zmienne

- jest poparte przymusem.

ZAGROŻENIE użycia przymusu pewną obiektywną sytuacją nie zależnie od tego czy jest ono przez adresata normy uświadomiony czy nie.

KULTURA całego społeczeństwa, jest źródłem, z którego czerpie się

motywację postępowania zgodnie z prawem 2RP.

Norma prawna (def.) - to pewna wypowiedź, zawierająca dyrektywę postępowania oraz dwie podstawowe cechy:

1. charakter generalny

2. charakter abstrakcyjny

Jest pochodząca od państwa, zabezpieczona możliwością użycia przymusu przez państwo.

Norma prawna nie jest zgodna ze zdaniem w sensie logicznym.

Norma prawna nie będzie ani oceną, (czyli wypowiedzią, która aprobuje lub neguje), ani optatywem, (czyli wzmocnioną postacią oceny, wypowiedzią, która zakłada potrzebę istnienia bądź nie jakieś sytuacji).

Trójelementowa koncepcja budowy normy prawnej:

• hipoteza - określa kto i w jakich okolicznościach

• dyspozycja - określa sposób postępowania

• sankcja - negatywne następstwa; rodzaje:

• sankcje karne - cele i funkcje represyjne

• sankcje nieważności

• egzekucji - rodzaje:

• administracyjna

• cywilna

Norma a zadanie, ocena, optatyw:

Zdanie

• o którym można powiedzieć, że jest fałszywe (wartość 0) bądź prawdziwe (wartość 1)

• to pewna forma wypowiedzi

• norma nie jest zdaniem

ocena

• to jakaś wypowiedź

• preferuje pewien stan rzeczy

• przypisuje pewną wartość

• norma jest oceną, ale funkcja kształtująco-preferująca

optatyw

• wypowiedź zawierająca życzenie, aby pewien stan rzeczy zaistniał, przestał istnieć lub trwał

• zmieniona postać oceny, funkcja kształtująca

NORMY PRAWNE SĄ ZABEZPIECZONE:

• przymusem pośrednim, czyli np. nakazanie rozbioru budynku lub kontakty dzieci z rodzicami, którzy się rozwodzą(nakazanie/ zarządzenie przez sąd).

• przymusem bezpośrednim czyli np. nakaz kogoś. W Polsce obowiązuje tzw. PRAWO FORMALNE! Mówimy, że dana forma jest faktyczna, gdy jest poparta sankcja prawa.

Na podstawie badań socjologicznych możemy zanalizować rzeczywiste

prawo i obowiązywanie danej normy.

OGÓŁ NORM obowiązujących w pl. to PRAWO Polskie.

-normy w zakresie prawa cywilnego i prawnego

-prawo cywilne i karne.

PRAWO MIĘDZYNARODOWE różni się ze wzgl. na sposób jego tworzenia.

-tworzone jest przez równorzędnych partnerów(różne państwa)

-adresatem prawa międzynarodowego są inne państwa-podporządkowanie się do prawa międzynarodowego przez inne państwa ma charakter dobrowolny!

Instrumentalne i nieinstrumentalne ujęcie prawa:

• instrumentalne

prawo tu występuje w działaniu, jest narzędziem (instrumentem) określania pewnych celów, tj. np. jak kształtuje się prawo?, prawo jaki powinno mieć cel? Zajmujemy się prawem w jakimś celu, by go uzyskać, ingerujemy i zmieniamy prawo, by żyło się nam lepiej.

• nieinstrumentalne

prawo tu występuje w czymś, co już istnieje. Jest to pewien określony byt, który mamy. Już się nim nie interesujemy. W tym przypadku nie zajmujemy się już jego działaniem, czy celem. Jednym słowem prawo jest, ale nie interesujemy się nim, bowiem ktoś nam je wcześniej już narzucił.

Trzy aspekty (ujęcia) prawa:

1. aspekt normatywny prawa - prawo jest to zbiór reguł postępowania występujących w postaci określonych reguł językowych. Zajmujemy się tu tylko stroną językową prawa, czyli analizą językową aktów prawnych. Obiektem badań będą tu teksty prawna. Np. tłumaczymy wyraz `wstępny' w tekście prawnym.

2. aspekt realny prawa - tu prawo jest pewnym istniejącym faktem psychospołecznym. Badamy tu (czyli obiektem badań jest) genezę prawa i jego funkcje. Nie zajmujemy się już stroną językową prawa. Np. W jaki sposób społeczeństwo wpływa na prawo? Jaki jest związek między prawem a społeczeństwem?

3. aspekt aksjologiczny prawa - aspekt ten jest związany z wartościami; prawo tu to zbiór reguł postępowania, które określają wartości prawu przypisywane na podstawie tzw. wewnętrznych lub zewnętrznych standardów ocen.

Aksjologia - nauka o wartościach.

• Wewnętrzne standardy ocen - to wytwór z samego prawa (co wg prawa jest pozytywnego a co negatywnego). Większość tych standardów pochodzi z prawa rzymskiego - np. prawo cywilne. To normy o charakterze deklaratoryjnym.

lex retro non agit - prawo nie działa wstecz

nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez prawa

nulla poena sine lege - nie ma kary bez prawa

• Zewnętrzne standardy ocen - to system ocen, które powstają poza sytuacją prawa, ale za to na gruncie religii, etyki i moralności. Np. jak ja mam zjeść obiad w ramadanie?

Podziały nauk wszelkich:

1. a) formalne - np. logika lub matematyka

b) realne - wszystkie inne niż ww., które badają rzeczywistość materialną

2. a) dedukcyjne (przykład z formalnych)

b) empiryczne (przykład z realnych)

Trzy sposoby uzasadniania twierdzeń w naukach empirycznych:

1. indukcjonizm - to dochodzenie do sądów ogólnych na podstawie pewnych, jednostkowych spostrzeżeń.

2. hipotetyzm - to sposób udowadniania twierdzeń; hipoteza, z której wyciągamy teoretyczne i logiczne konsekwencje. Następnie sprawdzamy autentyczność praktyce, w przeciwnym razie - upada nam hipoteza.

3. konwencjonalizm - to umowność wszelkich twierdzeń; stosujemy to twierdzenie, które najłatwiej jest nam zastosować.

Podział nauk prawnych:

1. nauki dogmatyczno-prawne - opisują poszczególne gałęzie praw, np. o prawie cywilnym, karnym

2. nauki historyczno-prawne - nauka prawa rzymskiego (system prawny), historia prawa, historia doktryn politycznych, prawnych (historia filozofii i prawa)

3. nauki ogólne o prawie (teoretyczne) - występują tu trzy rodzaje nauk:

• filozofia prawa (najstarsza) - Jakie wartości niesie prawo? Pyta m.in. o byt prawa, o ideę jakie prawo wyraża.

• Jurysprudencja - nauka ta nie zajmowała się ogólne wartościami prawa, lecz sam suchą analizą kodeksu prawnego.

• Teoria prawa (najmłodsza w XXw.)- rozwinęła się zajmując się częścią zagadnień z filozofii (np. co to jest prawo, byt?) oraz częścią zagadnień z jurysprudencji.

Nowe pojęcia m.in. to podmiot prawa, przedmiot prawa, stosunek prawa.

Nauki z pogranicza prawa a innych dziedzin nauki:

• Socjologia prawa - ujmuje prawo jako zjawisko społeczne

• Polityka prawa - jak kształtować prawo, by osiągnąć pewne zamierzenia?

• Komparatystyka prawa - tzw. studia prawno-porównawcze, porównujemy systemy prawne innych państw.

Najczęściej porównujemy dwa systemy prawne:

- stosowane

- precedensowe

Pomocnicze dyscypliny nauk prawnych:

(najwięcej rozwinęło się na gruncie prawa karnego)

• Kryminalistyka - nauka o technicznej stronie przestępstwa

• Kryminologia - nauka o przestępstwie, bada źródła przestępstw, dynamikę przestępstw, sposoby zapobiegania przestępstw

• Wiktynologia - nauka o ofiarze przestępstw; dlaczego takie osoby a nie inne zostają ofiarami przestępstw?

• Penologia - nauka o karze; cele kary, funkcje kary, cele szczególnie prewencyjne, oddziaływanie na sprawce przestępstwa

• Penitencjarne - nauka o racjonalnym wykonywania kar pozbawienia wolności

• Medycyna sądowa - sekcje zwłok

• Psychiatria sądowa

Refleksje nad prawem:

- de lepe lata - Refleksje nad prawem obowiązującym

- de lepe ferenda - rozważania nad prawem w projektach

PRAWO WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE.

Stanowienie prawa - to jednostronny akt podjęty przez organ państwa albo przez organy samorządu w wyniku, którego powstaje akt prawny.

W naszym systemie prawnym wszystkie akty prawne są uporządkowane hierarchicznie.

ŹRÓDŁO PRAWA - to tekst zawierający obowiązujące przepisy prawne i kierowane do adresatów.

HIERARCHIA ŹRÓDEŁ PRAWA:

Dane źródła prawa mogą być określone przez układ hierarchiczny:

• Konstytucja

• akty prawne parlamentu;

• akty prawne organów wykonawczych;

• akty prawne prawa miejscowego;

*każdy akt niższego rzędu bierze swoje umocowania w aktach wyższego rzędu;

*każdy akt niższego rzędu musi być zgodny z aktami i przepisami z aktem wyższego rzędu i z konstytucją;

ŹRÓDŁA PRAWA

1. wola suwerena państwowego;

2. akt normatywny;

3. określony akt;

4. konstytucja;

5. ustawy;

6. ratyfikowane umowy międzynarodowe;

7. rozporządzenia;

8. akty prawa miejscowego.

ŹRÓDŁO PRAWA —> ogół warunków polityczno - ekonomicznych panujący w państwie

-> wola suwerena państwowego (rozdz. 3 konstytucji - źródła prawa)

1. Konstytucja - jest w hierarchii źródeł prawa aktem najważniejszym. To ustawa podstawowa, za której strukturę i kompetencję nacechowanych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami państwa. Konstytucja RP obowiązuje każdego prawodawcę, jest obowiązująca dla wszystkich podmiotów stosujących prawa. Przez bezpośrednie stosowanie Konstytucji należy rozumieć taki wyraz woli kompetentnego organu, który w sferze stosunków prawnych jest do czegoś zobowiązany lub uprawniony w określonej sytuacji prawnej. Jednocześnie fakt, że konstytucja jest najważniejszym prawem RP wynika, że postanowienia konstytucji mają pierwszeństwo nad postanowieniami niższych aktów normatywnych w procesie stanowienia prawa. Oznacza to, że organ stosujący, wyznając jednoczesna niejednolitość regulacji konstytucyjnej i regulację prawną poza-konstytucyjną stosuje regulację konstytucyjną.

Konstytucja w hierarchii źródeł prawa akt normatywny najwyższej rangi.

Bezpośrednio konstytucję można stosować:

1. Tylko w obszarze uregulowań konstytucyjnych

2. Tylko przy rozstrzyganiu o zakresie obowiązków i uprawnień bezpośrednio

3. Tylko wtedy, gdy okoliczności polityczne i prawne sprawy zezwalają na stosunki normy konstytucyjnej

Obowiązuje wszystkie organy publiczne stosujące prawo.

Skutek prawny bezpośredniego stosowania konstytucji jest taki sam jak skutek bezpośredniego stosowania ustawy.

Obywatel może skutecznie się powoływać na postanowienia konstytucji, a organ władzy publicznej ma obowiązek uwzględnić to powołanie.

K O N S T Y T U C J A:

• Fundament prawa z 1997 r.

• Stosowane w sposób bezpośredni, osoby fizyczne i prawne mogą bezpośrednio na nią się powoływać, chyba, że sama konstytucja inaczej stanowi.

• Działanie konstytucji wprost dotyczy norm samo wykonalnych, czyli SA tak precyzyjnie określone, że mogą działać w systemie.

• Konstytucja jest nadrzędna pod względem materialnym (ze względu na regulowaną treść) i formalnym.

2. Ustawy

-zajmują w hierarchii źródeł prawa miejsce bezpośrednio po konstytucji.

-mają charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego.

*Pewne normy prawne mogą być regulowane jedynie ustawami:

• ograniczenia wolności obywatelskich

• zasady i organy prawne Rady Ministrów

• kwestia podatników i opłat lokalnych

Sprawy objęte wyłącznie materią ustawową nie mogą być regulowane aktami normatywnymi niższego niż ustawa rzędu (niższej rangi). Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie (Dziennik Ustaw).

Ustawy organiczne -> dotyczą podstaw ustrojowych państwa.

Ustawa o zmianie konstytucji to akt o charakterze generalnie abstrakcyjnym, jest uchwalana przez Sejm za zgodą Senatu.

Materia ustawowa

• to zakres spraw, który może być regulowany tylko i wyłącznie w formie ustawy

• nakładanie obowiązku na jednostki, przyznawanie im praw, ale także ograniczenie i zmiana treści przysługujących im praw i wolności

• właściwości i zasady działania aparatu państwowego i samorządu terytorialnego

• to podstawy systemu gosp., politycznego i finansowego

• ma status funkcjonariuszy państwowych

Ustawa musi być zgodna z Konstytucją!

Ustawa może zmieniać każdy akt podstawowy!

Inkorporacja - to zbiór o charakterze technicznym; zebranie w jedną całość aktów prawnych, które regulują jakąś dziedzinę życia.

Tekst autentyczny - to tekst aktu prawnego opublikowany w Dzienniku Ustaw (matryca).

Rozporządzenia z mocą ustawy:

Są to takie akty prawne, które nie są wydawane przez parlament, a posiadają moc ustaw. Mogą być wydawane przez prezydenta na wniosek RM w sprawach dotyczących stanów nadzwyczajnych. Rozporządzenie takie podlega zatwierdzeniu przez sejm na najbliższym posiedzeniu sejmu.

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe - muszą być opublikowane w Dzienniku Ustaw, bo wchodzą do powszechnie stosowanego prawa a organy mogą orzekać na podstawie tego prawa!

4. a)Rozporządzenie jest klasyczną formą udziału organów wykonawczych w stanowieniu prawa. Często mówi się, że są to przepisy wykonawcze do ustaw. Nie zastępują ustaw, lecz je uzupełniają, konkretyzują.

Rozporządzenie jako akt normatywny wydawany przez naczelny organ administracji państwowej jest następnym po ustawie kluczowym źródłem prawa. Rozporządzenie może być wydawane w tych samych sprawach, w których stanowi się ustawę. Wspólna jest, bowiem materia społeczna, która ma być regulowana ustawą, rozporządzeniem.

Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń nie maja kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi.

Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie.

Kto wydaje:

- prezydent RP

- Rada Ministrów

- Prezes Rady Ministrów

- Ministrowie kierujący

- Przewodniczący komitetów

- KRRiT (Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji)

b) ZARZADZENIA - akt normatywny nie mający walorów źródła prawa powszechnie obowiązującego; ma charakter wewnętrzny i obowiązują jednostki tylko organizacje podlegające organowi wydającemu zarządzenia.

- zarządzenia wydawane są tylko na podstawie ustawy.

- nie mogą regulować materii zastrzeżonych dla regulacji w formie ustawy i rozporządzenia; nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych podmiotów, które nie są organizacyjnie związane i normo-dawcy zarządzenia nie mogą ani zastępować aktów normatywnych o mocy powszechnie obowiązującej, ani tez modyfikować ich treści, sensu i znaczenia.

Kto wydaje:

- prezydent RP

- prezes RM

- ministrowie

- przewodniczący przewidzianych w ustawach komitetów

W tej grupie wyróżniamy uchwały RM. Większość uchwał to akty normatywne mające charakter wewnętrzny.

REGULAMINY I STATUTY

-są aktami o charakterze wewnętrznym; nie autonomicznym wobec konstytucji, ustaw i innych aktów powszechnie obowiązujących.

-Ich funkcją jest wyeliminowanie swobody i dowolności w zakresie organizacji i funkcjonowania jednostek organizacyjnych administracji publicznych.

5. Akty prawa miejscowego

Podstawowym warunkiem wejścia ich w życie jest ogłoszenie w publikatorze medialnym.

2 typy aktu miejscowego:

- przepisy wykonawcze nie podlegają kontroli trybunału konstytucyjnego.

- przepisy porządkowe wydawane są na podstawie ogólnych kompetencji wyrażonych w przepisach, które sprowadzają się do upoważnienia zarówno do administracji rządowej w terenie jak i organów samorządowych do wydania przepisów, kiedy jest to niezbędne w zakresie a nie zostało to uregulowane innym przepisami.

Akty wolne:

-wojewoda wypowiada 2 typy aktów prawa miejscowego

-przepisy porządkowe

-prawo uchylania aktów prawa miejscowego w tym także przepisów porządkowych ma prezes rady ministrów.

-jeśli są one niezgodne z ustawami/aktami wydanymi w celu ich wykonania lub tez są niezgodne z polityka rządu bądź naruszają zasady rzetelności/gospodarności.

Przepisy porządkowe

wydawane na podstawie:

• -upoważnienia

• -reguluje je różna materia i administracja nie zespolona, która nie tworzy pion podporządkowanych ministrów administracji i jest ona w kwestii wojewodów i organów jemu podległych. Są to akty prawne wydawane przez organy samorządu terytorialnego w uchwale rady gminy.

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

KOMPETENCJE:

Z sądownictwa konstytucyjnego wyodrębnia się osoby pełniące kontrole nad wydawaniem ustaw.

Trybunał konstytucyjny powstał w 1982 roku(1985 w Polsce), gdy została wydana ustawa do badania zgodności między ustawami i umowami międzynarodowymi z konstytucją, zgodności z ratyfikowanymi ustawami minr. i zgodności przepisów praw wydawanych przez organy państwowe z konstytucją i umowami minr. oraz zgodności celów i działań partii politycznych z konstytucją, sporów kompetencyjnych z decyzjami centralnymi organami państwa.

Trybunał konstytucyjny rozstrzyga o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu władzy przez prezydenta RP.

-skład 15 osób wybierani indywidualnie przez sejm na 9 lat.

-trybunał konstytucyjny i stanu nie są powoływane przez prezydenta.

• l.do trybunału może wstępować: premier, prezydent(przed podpisaniem ustawy wysyła ją do T.K.), marszałek, ministrowie

• 2.ORZECZENIA Trybunału w odniesieniu do ustaw wchodzą w życie nie dłużej niż w 18 m-cy od orzeczenia. Są ostateczne! Są powierzchnie obowiązujące. Nie ma od nich odwołania, bo zostały opublikowane w monitorze ustaw RP.

Wywołują skutki:

• „ex nune” - od orzeczenia na przyszłość!

• „ex tune” - skutki, które cofają się w czasie, czyli np. unieważnienie małżeństwa.

-inne akty prawne wchodzą w życie nie później niż 12 m-cy.

-jeżeli dane orzeczenie ciąży dużym budżetem to termin się przyspiesza

Skarga Konstytucyjna - może ją wnieść osoba fizyczna lub prawna, której dobro zawarte w konstytucji zostało naruszone.

UMOWY MIĘDZYNARODOWE:

To spory kompetencyjne miedzy centralnymi i kontrolnymi organami państwa 2 rodzaje:

1.spory kompetencyjne pozytywne - więcej uważają się jako właściwe do rozstrzygnięcie tej samej sprawy.

2.spory komp. Negatywne - gdy żaden z organów nie uważa się za właściwy do rozstrzygnięcia sprawy.

• ciężar udowodnienia nie zgodności z konstytucja działania partii spoczywa na wnioskodawcy, który powinien zgłosić dowody lub je przedstawić te nie zgodności

• skarga konstytucyjna:

1 polega na tym ze nie ma żadnych powodów przed wnoszeniem skarg przez obywatela.

2 skargę można wnieść przy uwzględnieniu pewnych warunków: po wyczerpaniu instancyjne ści / administracyjnosci.

3 skarga nie może być wniesiona w terminie 2-ch miesięcy od wyroku lub decyzji ostatecznej

4 skarga powinna zawierać dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na której podstawie sąd wydał wyrok lub decyzje.

5 wskazanie, jakie konstytucyjne prawa wolności zostały naruszone.

6 skargę może wnieść adwokat/ radca prawny w naszym imieniu

POSTEPOWANIE PRZED TRYBUNAŁEM

-rozpoznanie wniosku

-rozprawa + ustawa jawna

-trybunał jest związany wnioskiem, co do liczebności składu - pełen skład=9 osób.5 os lub 3 os jako skład okrojony.

FUNKCJA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO:

Rolą jest kontrolowanie sądowe nad aktami prawnymi orzekanie i zapobieganie i przez możliwości uchylania przepisów nie zgodnych z konSt. będąc tym czynnikiem ,który oddziałuje pośrednio na proces stanowienia prawa. Polega to na tym,ze organ tworzący prawo musi rozważyć ocenić takie prawo pod wzgl. zgodności z konSt. mając możliwość zaskarżenia do T. K.

Władczy system prawa - to wyraźny stosunek podporządkowania między stanowiącym prawo a adresatem prawa.

Obok stanowienia prawo w Polsce może powstawać w aktach współstanowienia (tzw. umowy prawotwórcze).

Umowy prawotwórcze - to podstawowe źródło prawa w umowach międzynarodowych.

Pomiędzy różnymi aktami prawnymi występują różne powiązania, jak:

1. treściowe (między regulowana treścią)- powstaje pozorny system prawa, czyli podział prawa na gałęzie. Dotyczy rodzaju regulowanych stosunków; pozwalają wyodrębniać gałęzie prawa np. prawa cywilnego oraz pozwalają wyodrębnić tzw. poziomy system prawa (czyli zarys aktów prawnych bez względu na to w jakiej hierarchii leżą).

2. hierarchiczne - związane z hierarchiczną budową aparatu państwowego; wyodrębnienie pionowego systemu prawa:

• akt prawny o niższej mocy prawnej nie może być niezgodny z aktem o wyższej mocy prawnej

• akt prawny o wyższej mocy prawnej może uchylić akt o mocy niższej

• istnieje obowiązek wydawania aktów prawnych o mocy niższej, gdy jest to pomocne do realizacji aktów o mocy wyższej

• obowiązek wydania rozporządzenia wykonawczego do ustaw

Prawo precedensowe - system common law istnieje w:

• Wielka Brytania

• USA we wszystkich stanach poza Luizjany

• Kanada bez Quebeku

• Państwa wspólnoty brytyjskiej

Ta odmienność polega na tym, że działalność jest prawotwórcza sądów i w tych państwach nie ma wyraźnego podziału na stosowanie i stanowienie prawa.

Precedens - to taka sytuacja, że sąd podejmuje konkretną decyzję konkretnej sprawie. Chodzi o to, że w obowiązujących przepisach nie było podstaw do jej wydania to wtedy sąd tworzy prawo.

Jak orzeka sąd?

Sąd zbiera z precedensu to, co jest ważne do rozstrzygnięcia tegoż, że

Precedensu:

- ratio deciodendi - to, co ważne do rozstrzygnięcia, podstawa rozstrzygnięcia

+

- obiterdicta - okoliczności poboczne oraz to, co nieważne i nie ma większego znaczenia dla sprawy.

Zasada „stare decisis” (zasad starości decyzji) - to starość, dawność decyzji, tym precedens lepszy, im starszy i im dłużej stosowany, czyli czas zwiększa autorytet precedensu.

Jeżeli stosuje się prawo precedensowe to każda ze stron (oskarżyciel i obrońca) przedstawia własny precedens. Sąd może wybrać jeden z nich lub ustalić swój, ale pod uwagę bierze się tylko ratio deciodendi. Wybiera się ten precedens, którego ratio deciodendi jest najbardziej zbliżone do tego konkretnego przypadku. Zasada „stare decisis” mówi o związaniu sądu z precedensem.

Związanie sądu z precedensem - Sądy instancji niższych są związane z precedensami sądów instancji wyższych, a nie odwrotnie! Bywa, że sąd niższy jest związany z sądem wyższym (precedensem), ale sądy apelacyjne są związane precedensami innych sądów apelacyjnych i najwyższego sądu, ale tez związany jest swoimi własnymi, wcześniejszymi decyzjami.

Cztery etapy prawa precedensowego:

1. ustalenie, czy w danej sprawie istnieje precedens, w przeciwnym razie sąd go tworzy

2. wykładnia ustalonego precedensu, wyróżnienie okoliczności pobocznych i podstawy rozstrzygnięcia

3. powiązanie zasady rozstrzygnięcia z konkretnym przypadkiem, który rozstrzygamy

4. podjęcie decyzji

Obecnie prawo precedensowe wypierane jest przez stanowione. Prawo precedensowe egzystuje z prawem stanowionym. Zawsze prawo stanowione ma pierwszeństwo przed prawem precedensowym. Ustawa może uchylić precedens a odwrotnie NIE!

Rodzaje precedensów:

• Precedensy abstrakcyjne - nie są związane z konkretna sprawą, ale rozwiązują jakieś problemy ogólne. Są to też odpowiedzi na pytania prawne zadawane przez sądy najwyższe.

• Precedensy interpretacyjne - określają jak rozumieć prawo w systemie prawa precedensowego.

W prawie precedensowym nie ma oficjalnych zbiorów precedensów! Są tylko nieoficjalne, ale prywatne! W naszym systemie prawa jest zakaz orzekania na podstawie precedensów. Posiadamy coś takiego, jak „niby precedensy”, czyli zbiory orzeczeń sądów. Ale nie mogą one być podstawą do orzeczeń sądów, lecz mogą stanowić argumenty dodatkowe. Te zbiory orzeczeń są nazywane prawem operatywnym.

Prawo operatywne - to zbiory orzeczeń.

PRAWO WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE!

Prawo zwyczajowe - kiedyś to była jedyna forma powstawania prawa, lecz ta forma już upada. W Polsce nie mamy takiego prawa!

W Polsce mamy zwyczaj - to ustalony, jednorodny sposób postępowania uznany przez dana społeczność.

W Polsce obowiązuje sankcjonowanie zwyczaju, czyli włączenie zwyczaju do systemu prawa, ale sposób postępowania w zwyczaju musi być:

Warunki, jakie musi spełniać zwyczaj, by zostać włączonym do systemu prawa:

1. sposób postępowania precyzyjnie określony

2. dana społeczność musi być przekonana jakie jest prawo

3. musi istnieć wola państwa włączenia zwyczaju do systemu.

W niektórych państwach zwyczaj, czy prawo zwyczajowe jest dalej źródłem prawa np. Szwajcaria, Niemcy (niektóre landy), Grecja.

Zwyczaj obowiązuje w prawie międzynarodowym publicznym morskim!

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE

Stronami, czy podmiotami tego prawa SA państwa lub inne podmioty jak np. strona wojująca, stolica apostolska, ale muszą spełniać warunek, że posiadają prawo za zawierania umów międzynarodowych.

Umowy różnorodne - to na ogół jeden dokument np. wymiana not.

„PACTA SUNT SERVANDA” - umów należy dotrzymywać!!!

Umowa międzynarodowa - to zgodne oświadczenie podmiotów prawa międzynarodowego, które tworzy prawo. Umowy te mogą być:

- dwustronne

- wielostronne

np. pakt, traktat, konwencja

W prawie polskim istnieje ustawa o umowach międzynarodowych z 14.04.2000 r.

Ustawa o umowach międzynarodowych reguluje formę zawierania umów i ratyfikacji. Normuje ona zasady zawierania i ratyfikowania umów międzynarodowych.

Ratyfikacja umowy międzynarodowej - musi być opublikowana w Dzienniku Ustaw, bo wchodzi do powszechnie stosowanego prawa a organy mogą orzekać na podstawie tego prawa!

1) PRAWO WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

To 1000 różnych aktów zwyczajowych.

Źródła aktów zwyczajowych:

• pierwotne - akty prawne, które powołały wspólnoty europejskie do życia.

Tj.:

• traktaty założycielskie,

• aneksy,

• traktat paryski,

• traktat rzymski,

• tzw. Jednolity Akt Europejski,

• układ z Maastrich,

• traktat amsterdamski

• wtórne - wydane przez organy wspólnot europejskich.

Cztery rodzaje:

1. rozporządzenie - obowiązuje w całości jak również stosowane jest w sposób bezpośredni, to prawo powszechnie wiążące, stosowane w każdym państwie wspólnoty europejskiej, warunkiem wejścia w życie jest publikacja w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europy.

2. dyrektywa - może być skierowana do wszystkich państw wspólnoty europejskiej lub tylko do grupy państw. Nie obowiązuje w całości. Określa ona rezultaty i cele, do których dąży państwo, a termin i forma pozostawiona jest do wyboru przez państwo

3. decyzja - ma charakter indywidualny i konkretny, może być skierowana do konkretnego państwa lub grupy, wiąże w sposób całościowy, określa cele i termin oraz formę dojścia do celu.

4. zalecenie i opinie - nie mają charakteru wiążącego, państwa do decyzji się dostosowują, bo Unia ma autorytet.

W 1991 r. Polska podpisała Traktat Europejski.

W 1994 r. polska formalnie złożyła wniosek przystąpienia do Unii Europejskiej, zaś dopiero od 1998 r. rozpoczęły się negocjacje.

2) PRAWO W PAŃSTWACH MUZUŁMAŃSKICH I KRAJACH DALEKIEGO WSCHODU

Prawo wyznaniowe - to decyzje polityczne i prawodawcze podejmują te same ośrodki łączące władze świeckie i religijne; różnice między normami prawnymi a religijnymi będą zacierać.

Prawo muzułmańskie:

• Koran - święta Księga jest tu podstawą (610-632 r.)oraz zakłada jedność państwa i religii. Prawo i religia mają wspólną sankcję.

• Sunna - arabskie prawo zwyczajowe

KORAN + SUNNA = SZARIAT

• Szariat - to islamskie prawo i jednocześnie podstawa dla państw:

• Pakistan

• Iran

• Syria

• Fakh - nauka prawa islamskiego a źródłem prawa jest Bóg.

• Idżma - to rozstrzygnięcia na podstawie konsensusu, czyli umowy.

• Kijas - analogie, wnioskowanie z podobieństwa.

Prawo w krajach Dalekiego Wschodu:

1. Chiny

• System oparty na konfunkcjonizmie, kult przodków, występuje priorytet norm moralnych nad prawem.

Indie

• System klasyczny parlamentarno-gabinetowy oraz duże znaczenie mają tu normy religijne i zwyczajowe.

• Japonia

• System prawa stanowionego i parlamentarno-gabinetowego, posiada Konstytucję utworzoną przez Amerykanów, ma duży wpływ nieformalnych grup nacisku.

Państwo stracone:

• jest charakterystyczne dla demokratycznego systemu prawnego;

• organy władzy publicznej są zorganizowane zgodnie z prawem;

• organy posiadają też kompetencje, których nie przekraczają;

• podstawowe znaczenie ma zasada równości wobec prawa i jawności prawa ogłoszona w dziennikach;

• prawo nie działa wstecz;

• prawa obywateli wobec administracji państwowej są chronione przez niezależne sądy i rzecznika praw obywateli;

• obywatele maja prawo wyboru na zasadzie większości do ustroju gospodarki politycznej;

• w gospodarce podstawa jest wolny rynek i własność prywatna.

Praworządność - to postulat skierowany do organów państw, by działały zgodnie z prawem.

Akt prawodawczy - to źródło prawa w ścisłym znaczeniu zawierający obowiązujące normy prawne i nie zawiera innych norm.

Każdy akt prawodawczy jest aktem normatywnym a nie odwrotnie!

Akt normatywny - może zawierać inne normy niż prawne; to pojęcie szersze, zawierający wachlarz norm, np. konkretne decyzje powołania kogoś na wysokie stanowisko.

Prawo powielaczowe - to akty zawierające dyrektywy skierowane do podległych organów bez wyraźnych kompetencji prawotwórczych.

Organ władzy publicznej - osoba lub organ osób, która na podstawie prawa podejmuje działania władcze.

Organy uzyskują kompetencje na podstawie konstytucji i ustaw!

Formalnie legitymowane źródło prawa - to akty prawne wydane na podstawie norm kompetencji prawodawczych.

Organy uzyskują kompetencje prawodawcze w drodze:

1. udzielenia w Konstytucji

2. udzielenia w ustawach

3. przekazania (delegacja) lub delegacja dalsza (subdelegacja)

Na podstawie delegacji powstają rozporządzenia ustawodawcze do ustaw.

Typy aktów normatywnych:

1. powszechnie wiążące

• mają nieograniczoną moc wiążącą pod względem podmiotowym, przedmiotowym (regulowanie treści) i terytorialnym.

• Tylko te akty mogą być podstawą decyzji w stosunku do obywatela

• Akty:

1. Konstytucja

2. Ustawy

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. Rozporządzenia

• Akty musza być opublikowane w Dzienniku Ustaw

2. wewnętrznie wiążące

• to takie akty prawne, które są skierowane do adresatów będących wewnątrz jakiegoś aparatu

• mają moc ograniczoną wiążącą pod względem przede wszystkim podmiotowym

• nie trzeba ich publikować

3. samorządu terytorialnego

• są ograniczone pod względem podmiotowym, przedmiotowym i terytorialnym

• są wydawane przez wszystkie lokalne wspólnoty

MONIZM - prawo międzynarodowe i wewnętrzne tworzą jeden system prawa. Wewnętrzne > Międzynarodowe —> (Niemcy przed zburzeniem Muru Berlińskiego)

DUALIZM - zakłada, że prawo międzynarodowe i wewnętrzne stanowią odrębne rodzaje prawa; prawo międzynarodowe jest przyjmowane do wewnętrznego poprzez transformację (Generalna lub Szczegółowa):

• Generalna - w danym państwie jest ogólna klauzula, która mówi, że wszystko, co jest opisywane przez dane państwo jest przyjmowane przez inne państwa.

• Szczegółowa - poszczególne umowy międzynarodowe są przekładane każdorazowo do każdego systemu wewnętrznego danego państwa poprzez określoną procedurę. Ratyfikowanie - przyjmowanie umów międzynarodowych.

KATEGORIE UMÓW:

1. Przyjmowane do systemu wewnętrznego w formie ustawy - uprzednia jej zgoda.

-> umowa dotycząca pokoju, sojuszy, układów politycznych, wojskowych;

-> wolności, praw i obowiązków określonych w konstytucji RP;

-> członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych;

-> znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym;

-> sprawy urzędowe w ustawach lub, w których konstytucja wymaga formy ustawy.

2. Przedkładane prezydentowi do ratyfikacji, nie potrzebna jest zgoda sejmu, lecz przed ratyfikowaniem premier zawiadamia sejm o zamiarze ratyfikacji przez prezydenta.

Umowa ratyfikacji międzynarodowych

- jest ogłaszana w dzienniku ustaw i stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowaną.

Umowy, które są ratyfikowane w formie ustawy mają pierwszeństwo przed ustawą, jeśli istnieje kwestia sporna między nimi i nie da się ich pogodzić między sobą.

Państwo może przekazać część swoich kompetencji organizacji międzynarodowej (jego organowi) UE. Może być to dokonane przez referendum, lub w drodze ustawy tak jak powyżej. Jednak to UE wymaga, aby całe społeczeństwo zaakceptowało wejście państwa do takiej struktury międzynarodowej poprzez właśnie referendum.

STANOWIENIE PRAWA

-W ramach procesu legislacyjnego

-Proceduralny proces tworzenia prawa.

1- Inicjatywa nieformalna (partyjna, wynikająca ze spotkania z wyborcami...)

2- Inicjatywa formalna (ustawodawcza - przygotowanie projektu ustawy i - zgłoszenie go 2 rodzaje:

• parlamentarny (poselski lub senacki) lub

• projekt pozaparlamentarny (prezydencki, rządowy, obywatelski)

- uzgodnienie projektu - dokonuje się z organami władzy; organizacjami pozarządowymi praca nad projektem w sejmie

- uchwalenie ustawy przez sejm weryfikacja ustawy w senacie podpisanie ustawy przez prezydenta

- ogłoszenie w dzienniku ustaw wejście ustawy w życie opracowanie projektów rozporządzeń i wykonanie ich przez organy administracji państwowej

- podpisanie projektu rozporządzenia przez odpowiedni organ

- ogłoszenie rozporządzenia w dzienniku ustaw lub w Monitorze Polskim wejście w życie w rozporządzenie przy zastosowaniu vacacio legis

STOSOWANIE PRAWA - proces ustalania przez organ państwowy konsekwencji prawnych, faktów w sposób wiążących dla określonych podmiotów na podstawie norm prawa obowiązujących. Rezultatem tego procesu jest decyzja stosowania prawa polegająca na sformułowaniu normy jednostkowej, konkretnej.

3 TYPY STOSOWANIA PRAWA

1. SĄDOWY

- podmiot stosujący prawo nie pozostaje w żadnym stosunku służbowym czy administracyjnym bądź organizacyjnym wobec adresatów wydawanej decyzji stosowania prawa.

- podmiot stosujący prawo jest kompetentny w swoim działaniu i sposób stosowania prawa podkreślają określone przepisy proceduralne stosowanie prawa polega na ustalaniu konsekwencji prawnych, faktów uznanych za udowodnione na podstawie obowiązujących norm prawnych

- decyzja stosowania prawa jest podejmowana w postaci sporu; jest normą jednostkową i konkretną; służy twierdzeniu zgodności określonych faktów z regułami, które stanowią podstawę decyzji.

2. KIEROWNICZY

- podmiot stosujący prawo pozostaje w stosunku organizacyjnym wobec adresatów wydawanej decyzji stosowania prawa. Jest on oczywiście zainteresowany. podmiot stosujący prawo jest kompetentny i sposób określania prawa określają reguły proceduralne lub przyjęte zwyczaje stosowanie prawa polega na ustanowieniu gratyfikacji lub ich braku na podstawie oceny frakcji adresata decyzji lub następstw prawnych określonych wewnętrznie

- decyzja jest podejmowana w ramach organizacyjnej działalności

3. ADMINISTRACYJNY

- podmiot stosujący prawo pozostaje wobec adresata decyzji w stosunku nadrzędnym, urzędnik i podmiot ubiegający się o decyzję administracyjną podmiot jest kompetentny w swoim działaniu

- stosowanie prawa określają ustawowe reguły proceduralne decyzja stosowania prawa jest normą jednostkową konkretną i jest podejmowana w sytuacji sporu lub sytuacji reakcji na opinie publiczną

- decyzja służy pełnieniu funkcji administracji wobec obywateli i jednostek administracyjnych.

MODEL DECYZYJNY STOSOWANIA PRAWA

1. Ustalenie, jaka norma obowiązuje uznanie za udowodnionych faktów na podstawie określonych materiałów i przyjętych dowodów oraz ujęcie tego faktu w języku stosowanej formy.

2. Subsunkcja - podciągnięcie faktu z uznanego za udowodniony pod konkretną normę prawną

3. Ustalenie konsekwencji prawnej faktu, uznanego za udowodniony na podstawie stosowanej normy prawnej.

POSTĘPOWANIE SĄDOWE

I FAZA —> wszczęcie postępowania

• polega na złożeniu określonego wniosku, który jest poddany ocenie formalnej i procesowej, pozew lub wniosek - w karnym akt oskarżenia;

• ocena formalna

—> wynikiem może być odrzucenie wniosku tj. odmowa wszczęcia postępowania bądź zwrot celem uzupełnienia bądź przekazanie innemu organowi w razie niewłaściwości.

II FAZA —> rozprawa

-> (rozprawę poprzedzają czynności przygotowawcze: wyznaczenie terminu rozprawy wezwanie stron i świadków, zażądanie określonych dowodów itp....). Jest ujmowana w 3 aspektach:

1. czynnościowy - polega na czynnościach wszystkich uczestników postępowania w

zakresie zgłaszania określonych wniosków, ustosunkowywania się do nich, przyjmowania ich itd.

2. kierowania - polega na wydzielaniu się czynności kierowania tokiem rozprawy przez organ rozstrzygający lub przez jego przewodniczącego.

3. merytoryczny - polega na rozstrzyganiu problemów; są to tzw. problemy faktyczne i prawne.

III FAZA —> zakończenie merytoryczne

• rozstrzygnięcie sprawy bądź nie-merytoryczne postaci różnych form jej oddalania. Może ona być poprzedzona naradą wraz z uzasadnieniem.

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

Odbywa się ono wg modelu proceduralnego stosowania prawa w sposób analogiczny do postępowania z I instancją w 3 fazach.

IDEOLOGIA STOSOWANIA PRAWA:

Jest to całokształt postulatów i ocen, które wskazują, w jaki sposób organ stosujący prawo powinien podejmować swoje decyzje. Niejednokrotnie zawiera tez tezy teoretyczne, które mają w jakiś sposób uzasadnić głuszone poglądy. ISP - w postaci konkretnej powinna zawierać dyrektywy wykładni dowodowej wyboru konsekwencji wraz z systemem wartości. Jest ona zawarta w różnych źródłach prawa.

3 typy ideologii sądowej stosowania prawa:

1. związanej decyzji sądowej —> podstawa w koncepcji Monteskiusza: (3 podziały władzy, parlament..) zakłada, że decyzja sądowa jest całkowicie wyznaczona przez stosowane ustawy, które powinny być logiczną, mechaniczną czy automatyczną konsekwencją.

2. swobodnej decyzji sądowej —> oznacza i zakłada, że sędzia jest twórcą prawa

sędziowskiego, które istnieje obok prawa tworzonego przez ustawodawcę. Stosowanie prawa łączy się jego tworzeniem (np. precedensy). W tworzeniu prawa sędziowskiego, podobnie jak w tworzeniu wszelkiego prawa, podstawowa rolę odgrywają oceny. Sędzia „odkrywa" te oceny w różnego rodzaju źródłach prawa.

3. decyzji racjonalnej i praworządnej —> decyzja stosowana prawa powinna być legalna i praworządna, jest decyzja racjonalną. Racjonalność decyzji oznacza uzasadnienie decyzji przez stosowaną normę i dowiedzione fakty, przez przyjęte oceny i dyrektywny rozumowania.

• Pozew - składany jest do sądu.

• formalnie np. podpis, adres, załącznik procesowe np. czy do właściwego sądu jest skierowany

• Rozprawa

• Rozstrzygnięcia faktyczne i rozstrzygnięcia prawa

Analiza faktyczna

- zamknięcie przewodu sądowego

- narada sądu

- wydanie wyroku

- wyznaczanie terminu na ogłoszenie tego wyroku [publikacja wyroku]

Wyroki zawsze ogłasza się jawnie.

Sąd może ograniczyć uzasadnienie w określonych sytuacjach - może naruszyć dobre obyczaje lub dobro małoletniego.

-zgłoszenie wniosku (7 dni od ogłoszenia wyroku) o sporządzenie uzasadnieniającego wyroku lub wniosek o doręczeniu odpisu wyroku z klauzulą

-wywiedzenie apelacji do sądu wyższej instancji za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok (14 dni po otrzymaniu doręczenia odpisu wyroku ) 4 - kasacja do sądu najwyższego - 30 dni od otrzymania wyroku) {wyrok sądu III instancji jest prawomocny}

- nie jest wnoszona we wszystkich sprawach, bo są ograniczenia sąd najwyższy ogranicza się do analizy autonomicznej

- jest wnoszona przez adwokata lub radcę prawnego

PRAWO A MORALNOŚĆ

l. prawo a moralność to osobne zależności

1. prawo to wspólne pole między moralnością a prawem.

2. prawo tworzy jedność

3. prawo interesuje się sprawami wew.

SYSTEM PRAWA-jest to ogół norm obowiązujących w danym państwie.

SYSTEM prawa musi być:

• niesprzeczny tzn. taki, w którym nie powinny istnieć normy wzajemnie się wykluczające

• zupełny(nie ma w nim braku przepisów określających)

• musi zawierać przepisy wykonawcze.

ZASADY PRAWA — czyli te normy prawne, które ze wzgl. Na hierarchię norm lub treść norm odgrywaj ą w systemie norm wiodącą

role.

ŹRÓDŁA PRAWA — ogół warunków i okoliczności ekonomiczno-społeczno-gospodarczo-politycznych wpływających na treść i formę prawa obowiązującego w danym państwie czyli tzw. materialne źródła

prawa.

• -wola suwerenna tego, który sprawuje władzę(król)

• -organ państwowy (sejm)

• -akt normatywny(ustawa o służbie wojskowej)

• -okoliczności uznawane za uzasadnienie decyzji prawotwórczej

• -urzędy, z których dowiadujemy się o treści prawa(monitor, dziennik ustaw)

ŹRÓDŁA PRAWA Z PUNKTU WIDZENIA ICH POWSTAWANIA;

1. PRAWO ZWYCZAJOWE zwyczaj stający się prawem,, stopniowo- reguły otrzymują sankcję prawa.

2. PRAWO STANOWE różni się od w/w tym, że organy państwa z zachowaniem właściwej procedury tworzą akty normatywne nadają im odpowiednią formalną postać

3. PRAWO PRECEDENSOWE polega na rozstrzyganiu nie uregulowanych dotąd przez prawo(lub uregulowanych, ale w małym stopniu sprawy przez sąd stając się wzorem dla rozstrzygnięć podobnych spraw przez ten sąd lub sąd niższej instancji. "Jednorazowe rozstrzygnięcie staje się materiałem do tworzenia reguły prawnej przydatnej dla kwalifikacji prawnej podobnych zdarzeń.

4. 0PINIE UCZONYCH: historyczne złożenie prawa, opinie uczonych decydowały o danych normach prawnych.

5. UMOWY SŁOWNE: bardzo rozpowszechniona forma przekazu w średniowieczu.

6. RECENZIA PRAWNA: jest to sposób przejmowania prawa polegający na tym, że dane państwo udziela swej sankcji(poparcia) prawu przyjętemu od innego państwa aktualnie istniejącego lub istniejącego w przeszłości.

JĘZYK PRAWNY I PRAWNICZY:

Prawo ujmowane jest jako system reguł zachowania, które wyrażone są w określonym języku zrozumiałym dla osób z przyswojona wiedzą prawniczą.

*język aktu prawnego to język prawa;

*językiem prawniczym posługują się:

• sądy,

• notariusze,

• prawnicy.

Język prawniczy jest trochę językiem i naturalnym i sztucznym.

AKT PRAWNY nazywamy akt organu państwa przybierający postać przepisu zawierającego normę abstrakcyjną (akt normatywny) lub postać innego aktu mającego na celu wywołanie skutków prawnych {np. orzeczenie /nakaz sądu}.

PRZEPISY PRAWNE:

- podstawowa jednostka redakcyjna tekstu prawnego

- każde odrębne zdanie w sensie gramatycznym figurujące w tekście

prawnym.

NORMY PRAWNE:

• -czyli abstrakcyjna reguła tworzona na podstawie przepisów prawnych, określająca adresata + warunki określonego zachowania się. Regułą tegoż zachowania oraz konsekwencją zachowania się niezgodnego z powinnością (hipotezy dyspozycji sankcji)

• -Gdy dana norma ma charakter ABSTRAKCYJNO - GENERALNY tzn., że jest kierowana do wielu podmiotów np. kobieta jako generalizowanie wszystkich cech wewnętrznych i wyglądu.

ZASADY OBOWIĄZYWANIA AKTU PRAWNEGO:

- akt prawny obowiązuje od momentu jego ogłoszenia w publikatorze publicznym;

- akt może również zacząć obowiązywać po upłynięciu określonego czasu od jego publikacji.

1. ACATIO LEGIS (łac.) - okres między opublikowaniem a wejściem w życie aktu

Jak długo obowiązuje dany akt???

- może on obowiązywać do czasu jego odwołania/ uchylenia.

- akt prawny - może zakończyć swoje obowiązywanie po okresie, na który został uchylony

- akty (ustawy) „epizodyczne”, czyli takie, które uchwala się np. na 2 lata lub w zależności od potrzeb.

2. DEUSETUDO (łac.) - czyli akty nieobowiązujące, bo nie są stosowane.

BUDOWA AKTU PRAWNEGO:

1. nazwa aktu np. konstytucja

2. data wydania

3. tytuł

4. preambuła - uroczyste wprowadzenie

5. przepisy:

• postanowienia ogólne

• postanowienia szczegółowe

• postanowienia przejściowe

• postanowienia końcowe

6. artykuły/ paragrafy (art. / §)

7. wstępy, punkty, podpunkty

-postanowienia przejściowe - czyli takie, które określają i regulują sytuację związaną z wejściem w życie nowych przepisów do stanu, które poprzedzają ich wejście.

-postanowienia końcowe - takie, które mają charakter postanowień, dotyczących wejścia w życie lub uchylenia innych przepisów.

DEROGACJA - klauzula derogacyjna - czyli uchylająca inne przepisy.

ZASADA OBOWIĄZUJĄCA W PRAWIE TO ZASADA OBOWIĄZUJĄCA OD JEJ WPROWADZENIA W ŻYCIE! ?

3.LEX RETRONON OGI (lać )

-ustawa nie może działać wstecz

-nie można cofnąć danej ustawy

-nowy akt prawny nie może dotyczyć przeszłości.

RODZAJE TEKSTÓW:

1. - tekst jednolity

-akt prawny czytany w formie obwieszczenia i opublikowany po wielokrotnej nowelizacji

2. - tekst autentyczny

-akt prawny ujęty w oficjalnym informatorze

3. - inkorporacja

• -opublikowanie wielu przepisów dotyczących regulacji podobnych stosunków w jednym zbiorze prawnym

• -kodeks

• -akt, który całościowo reguluje pewien zakres stosunków społecznych (prawny, karny, cywilny, ruchu drogowego itd.)

• - kodyfikacja

-jest to najwyższy stopień uporządkowania materiału prawnego w jednym akcie prawnym.

5. - wykładnia prawa

-ogół czynności prawnych zmierzających do ustalenia sensu przepisów prawnych.

RODZAJE WYKŁADNI:

I. w zależności od przyjętych kryteriów

Przyjmując jako kryterium element czasowy wyróżniamy:

*wykładnia dynamiczna - wykładnia dokonywana w celu ustalenia sensu przepisu prawnego, takiego który przyjmujemy w dniu dokonywania wykładu;

*wykładnia statyczna - czyli oddanie sensu przepisu tak jak chciał nadać go historyczny ustawodawca.

Możemy je wyróżnić pod względem MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ:

1. autentyczną - dokonuje się przez nonno-dawcę (czyli tego, który wydaje akt prawny)

2. legalną- dokonywana przez upoważniony organ państwowy

3. doktrynalną- dokonuje się przez naukę i doświadczenie

II. od wykładni wyróżniamy:

- pisma

- instrukcje nie mają one mocy prawnej!!!

- oświadczenia

- podania

ze względu NA JEJ DOKONYWANIA:

1. językową- polega na wyjaśnieniu sensu przepisów w oparciu o reguły gramatyczne.

2. systemową- odpowiada na pytanie w jakim systemie znajduje się dany przepis.

3. funkcjonalną- odpowiada na daną funkcję, jaka jest jej funkcja i po co wydana.

• WYKŁADNIA PRAWA - dokonywana jest przez organy prawne; jest niezbędnym procesem pozwalającym na „elastyczne" stosowanie i dostosowanie prawa do zmieniających się warunków, w których dane prawo funkcjonuje, bez konieczności zmian przepisów prawnych.

• PRAWO KARNE- jest to ogół norm i przepisów, które regulują i określają, jakie czyny nazywamy przestępstwem, jakie kary są wyznaczane i jakimi środkami dysponuje wymiar sprawiedliwości.

- formalne (procesowe) - określają tryb postępowania, zmierzający do ustalenia czy przestępstwo zostało popełnione i w wypadku jego stwierdzenia, regulujące jego postępowanie, ustalenie celu oraz kary orzekanej w stosunku do sprawcy.

- materialne-jest to oddzielna gałąź prawa polskiego; są to normy określające, jakie czyny są uznawane za przestępstwo oraz ustalenie zasad odpowiedzialności za takie czyny i zastosowania kar.

- wykonawcze- regulują sposób oraz tryb wykonywania kar i stosowania środków zabezpieczających.

Zadania prawa materialnego:

-ochrona interesów politycznych i gospodarki państwa;

-ochrona obywateli i ich dóbr przed zamachami;

-oddziaływanie wykonawcze zwłaszcza dążenie do redukcji sprawcy.

KODEKS KARNY (06.06.97r.) jako zasadnicze źródło prawa karnego.

• cześć ogólna - reguluje zagadnienia ogólne tj. odpowiedzialność + jej zasady, formy popełniania przestępstwa, system kar + ich wymierzanie.

• cześć wojskowa - określa przestępstwa związane ze służbą wojskową.

• cześć szczególna - określa poszczególne typy przestępstw i kary grożące za ich popełnienie.

PRZESTĘPSTWO - czyn człowieka społecznie szkodliwy i zabroniony, popełnienie go grozi karą wymierzoną przez odpowiedni organ władzy w oparciu o odpowiednią ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

ZASADA STOSOWANIA PRAWA

- stosuje się do wszystkich tych sprawców, którzy popełnili przestępstwo na terenie PL, bądź na polskim statku wodnym, samolocie.

-jeżeli przestępstwo zostało popełnione za granicą a przestępca znajduje się „obecnie" w PL stosuje się przepisy prawne Polski

-jeżeli taki przestępca znajduje się za granicą danego państwa można ubiegać się o ekstradycją sprawcy.

KLASYFIKACJA PRZESTĘPSTW w zależności od wysokości kary:

• zbrodnia - czyn zabroniony, zagrożony karą > 3 lat pozbawienia wolności;

• występek - powyżej 30 stawek dziennie

- powyżej m- ca pozbawienia wolności (do ok. 3 lat)

• wykroczenie - poniżej 30 stawek dziennie

- do l m- ca pozbawienia wolności

- są rozpatrywane przed kolegiami do spraw wykroczeń np. grzywna lub odsiadka. Rzadziej areszt

WIEK ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

• po ukończeniu 17 lat jesteśmy odpowiedzialni w pełni przed prawem

• po ukończeniu 15 lat w momencie dokonania szczególnej zbrodni (morderstwo)

• poniżej 15 roku życia nie odpowiadaj ą z kodeksu karnego tylko wg przepisów dla nieletnich!

FORMY POPEŁNIANIA PRZESTĘPSTW:

• zamiar - nigdy nie jest karalny

• przygotowanie - nie jest karalne, chyba, że jest to opisane w danej ustawie

• usiłowanie - kiedy ktoś chce, ale nie dochodzi do danego czynu. Karalne gdy jest zagrożenie udane lub nieudane.

• dokonanie i współdziałanie podlega karze

1. sprawstwo - dokonanie przestępstwa lub jego kierowanie a wykonanie przez inne osoby.

2. podżeganie - nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa.

3. pomocnictwo - kto w zamiarze by inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie -dostarczając np. narzędzia, środki transportu, rady itd. podlega karze.

WŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ

• obrona konieczna - to odpieranie bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawnie - pojawia się tu problem przekroczenia granic tej obrony. Dobrem zawsze chronionym jest zdrowie i życie!!!

• stan wyższej konieczności - uchylenie bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawnie. Jeżeli nie można uniknąć niebezpieczeństwa a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego np.

-las płonie —> ratować

-róża płonie -> niekoniecznie

• eksperyment - prowadzony w dziedzinie medycznej, ekonomicznej, technicznej, jeśli może w przyszłości przynieść pozytywne rezultaty dla ogółu a uczestnicy wyrażają na niego zgodę

• niepoczytalność, upośledzenia - inne zakłócenia stanu zdrowia psychicznego, które podczas czynu nie pozwalaj ą na samodzielne kierowanie swoim zachowaniem (nieświadomie) oraz rozpoznania jego znaczenia (jest to stan określany przez psychiatrów jako„niepoczytalność" a nie stan nietrzeźwy lub pod wpływem innych środków odurzających). ?!!!!!!

• nieznajomość prawa

Kara -jako środek przymusu państwowego stosowany przez sąd w stosunku do przestępcy.

KARY

• grzywna od 10 do 360 stawek dziennych

• l stawka dzienna = od 10zł do 2000zł

• ograniczenie wolności - sprawca nie musi siedzieć w więzieniu lecz na wolności (ale np. ma wyznaczoną pracę społeczną, nie może opuścić miasta, państwa) i to pod nadzorem organu kontrolującego od l - 12 mc-y.

• pozbawienie wolności od l mc-a do 15 lat

• 25 lat odsiadki

• dożywocie po ukończeniu 18 lat

ŚRODKI KARNE- są to dodatkowe kary stosowane do kar zasadniczych:

• pozbawienie wolności do wykonywania danego zawodu

• pozbawienie praw publicznych (zakaz głosowania, „zabieranie" stopni wojskowych)

• zakaz podejmowania określonych stanowisk

• podanie kary do wiadomości publicznej.

2 cele kar:

- resocjalizacyjny wychowawczy

- odstraszanie ewidentnych następców

środki zabezpieczające:

- orzekanie przez sąd w stosunku do sprawcy, gdy jest to niezbędne by zapobiegło ponownemu dokonaniu czynu przez sprawcę np. chorego psychicznie, upośledzonego lub uzależnionego np. od narkotyków (czyli: zakład psychiatryczny, zakład odwykowy itp.)

przedawnienie - okres (miniony) czasu, po którym ustępuje karalność przestępstwa, bądź niemożność wykonania kary; podlegają: zbrodnie i zabójstwa po 30 latach

przedawnienie wykonania kary:

• upływ czasu, po którym sprawa ulega przedawnieniu w momencie ucieczki skazanego człowieka

przedawnieniu nie podlegają:

- przestępstwa wojenne

- zbrodnie przeciwko ludzkości/ pokoju

- umyślne przestępstwa, zabójstwa

- ciężkie uszkodzenia ciała

- ciężkie doznania uszczerbku na zdrowiu

- pozbawienie kogoś wolności bez zgody właściwego organu

- przestępstwa popełnione przez funkcjonariuszy publicznych w związku z pełnieniem obowiązków służbowych

zatarcie skazania:

• uznaje się za zatarte po upływie określonego czasu

• części szczególnej treści opisanej w kodeksie prawnym

• jest niemożność np. przesłuchania świadka (śmierć) <prowadzenie pod wpływem alkoholu lub narkotyków jest przestępstwem!! !>

PRAWO KARNE PROCESOWE - czyli normy określające sposób prowadzenia postępowania karnego. To te przepisy, które muszą być stosowane przez organy prowadzące postępowanie i ich nieprzestrzeganie spowoduje wadliwości takich postępowań. Są one regulowane przez Kodeks Postępowania Karnego.

ZASADY PROCESU KARNEGO

Normy wiodące, takie, które wyznaczają! Określają model postępowania karnego, ^^fundamentem procesu.

1. - zasada obiektywizmu- organ prowadzący postępowanie karne jest zobowiązany badać i uwzględniać okoliczności przemawiające na korzyść i na niekorzyść oskarżonego.

2. - zasada prawdy materialnej- postępowanie karne powinno doprowadzić do tego by sprawca został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej a nie osoba niewinna, która niczemu nie zawiniła. Podstawą wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne oraz dowody.

3. - domniemana niewinność

• oskarżonego uważa się za niewinnego dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona pełnomocnym stwierdzeniem sądu.

4. - zasada in dubioproreo (łac.) - czyli wszelkie wątpliwości należy tłumaczyć na korzyść oskarżonego.

5. - zasada legalizmu

- organy powołane do ścigania przestępców są zobowiązane do przeprowadzenia takich postępowań za popełnione czyny.

6. - zasada skargowości

- wszczęcie postępowania karnego (sądowego) następuje na wniosek uprawnionego oskarżyciela.

• - prawo do obrony w aspekcie materialnym

- podejrzany może odmówić wyjaśnień

- może nie odpowiadać na pytania

- ma prawo kłamać

- ma prawo składania wniosków dowodowych

- ma prawo zadawania pytań

- ma prawo przesłuchiwania świadków

• - prawo do obrony w aspekcie formalnym

- oskarżony może/ musi mieć obrońcę (nie więcej niż 3)

- mogą oni być z wyboru/ urzędu

Kiedy musi mieć obrońcę, gdy:

- nieletni, głuchy, niemy, niewidomy

- brak poczytalności psychicznej

- gdy zarzucono mu zbrodnię lub pozbawiono go wolności i sprawa toczy się przed sądem I instancji

ŚRODKI KARNE

• - dozór, nadzór, poręczyciel majątkowy lub społeczny, areszt tymczasowy

• - stosowany od 97r. przez sąd

Może być wykonany tylko w momencie zaistnienia specjalnych przesłanek:

• gdy ktoś się ukrywa

• nie ma stałego miejsca zamieszkania

• nie można ustalić jego tożsamości

• zachodzi obawa, że oskarżony może utrudniać postępowanie (namowa do krzywoprzysięstwa)

• gdy zarzuca się zbrodnie a karą powyżej 3 lat.

Areszt tymczasowy może być przedłużony do 2 lat, nie dłuższy. Po upływie 2 lat powinien być zmieniony na inny.

Środki karne maja charakter wyjątkowy - są uważane za środki represjonujące.

- list żelazny - nadawany przez sąd okręgowy, gwarantuje Ar

podejrzanemu lub oskarżonemu, że będzie odpowiadał z wolnej stopy tzn. że będzie stawiał się przed sądem w trakcie procesu i nie będzie przebywał w areszcie. Jest stosowany bardzo rzadko -jest warunkiem zeznawania

-Kary porządkowe

• -stosowane są w toku postępowania

• -jeżeli świadek lub oskarżony lub ktokolwiek przebywający na sali będzie zachowywał się niegodnie względem sądu, może być przywrócony do porządku, bądź ostrzeżeniem/ wyrzuceniem z sali

• -jeżeli świadek nie stawia się na wezwanie - może być obciążony grzywną lub karą pozbawienia wolności do 7 dni (areszt tymczasowy)

Świadkowie są zwolnieni z zeznań, gdy:

- są duchownymi (spowiedź)

- wykonywany zawód

- zawiązani tajemnicą

- radca prawny

- najbliższa rodzina

Świadkowie nie mogą odmówić zeznań, gdy:

- zeznanie może wpłynąć negatywnie na nich, może być niekorzystne

- mogłoby spowodować negatywne następstwa względem najbliższych

PRAWO KARNE WYKONAWCZE:

- reguluje sposób wykonywania kary. Zawiera wiele szczególnych przepisów (odnośnie np. więziennictwa).

FAZY POSTĘPOWANIA KARNEGO:

l. Postępowanie przygotowawcze w postaci dochodzenia (policja) śledztwa (prokurator) w sprawie przeciwko jakiegoś zabójstwa oskarżonemu, (gdy brak oskarżonego (udowadnia się komuś a jest dowód zbrodni popełnienie zbrodni) np. ciało.

> PRAWA OSKARŻONEGO:

- prawo milczenia

- może kłamać

- może składać wnioski dowodowe

- może zapoznać się z materiałami dowodowymi

2. faza sądowa (oskarżony, oskarżyciel i oskarżyciel posiłkowy) Oskarżyciel posiłkowy to taki, który może być np. poszkodowanym - ma prawo do czynnego udziału w rozprawie.

ROZPRAWA SĄDOWA:(schemat)

• -wywołanie rozprawy

• -otwarcie przewodu sądowego

• -odczytanie aktu oskarżenia

• -pytania do oskarżonego

(czy rozumie temat, czy jest winny, czy ma akt oskarżenia, czy chce złożyć oświadczenie itd.)

3. Postępowanie dowodowe:

-proces jawny, bezpośredni

-przesłuchanie świadków

-zgłoszony jest udział świadka posiłkowego

-zamknięcie i przedstawienie przewodu dowodowego

-głos ma prokurator

-głos ma obrońca

-ostatnie słowo oskarżonego

-zamknięcie,

-sąd obraduje

-odczytanie wyroku.

4.Postepowanie wykonawcze to odpowiedzialność prawna i polityczna.

ŚWIADOMOŚĆ PRAWNA:

Jest to oddziaływanie norm prawnych na świadomość ludzi, odzwierciedlanie treści norm prawnych i istotnych cech porządku prawnego i świadomości jednostek i grup społecznych normy prawne wpływaj ą na nasze zachowanie!

NA ŚWIADOMOŚĆ PRAWNĄ SKŁADAJĄ SIĘ:

*wiedza o prawie, obejmująca znajomość podstawowych norm i zasad prawnych

*wiedza podst. instrukcjach państwowych

*ocena prawa i instytucji prawnych

*postulaty dotyczące zmian obowiązującego prawa i inst. prawnych

*zespół trwałych postaw i przekonań związanych ze stosowaniem się do prawa.

ASPEKTY ŚWIADOMOŚCI PRAWNEJ:

l .ASPEKT NORMATYWNY

*jest to pewien pożądany przez normodawcę stan znajomości prawa, czyli wiedzy o prawie oraz stan akceptacji przez adresatów podstawowych wartości moralnych, reprezentowanych przez dany porządek prawa,(czyli to, czego oczekuje od nas ten, który ustala normy.)

2.ASPEKT SOCJOLOGICZNY:

*oznacza faktyczny stopień poinformowania społeczeństwa o treści przepisów prawnych i o oficjalnych źródłach informacji o prawie, poglądy dominujące w różnych grupach i warstwach społeczeństwa na temat funkcjonowania instytucji prawnych i państwowych oraz oceny postaw adresatów dotyczące prawa.(Każda normalna osoba wykazuje min. znajomość prawa, ale w niektórych sytuacjach będzie większa. W zależności od stanowiska osoby zainteresowanej!).

3.ASPEKT PSYCHOLOGICZNY

*wiąże się ściśle z motywacyjnym mechanizmem działań, bo nie znajomość prawa szkodzi.

POSTAWY LUDZI WOBEC PRAWA

• legalizm -polega na gotowości oceniania prawa i posłuchu wobec norm prawnych, które są należycie ustalone.

• konformizm- stosowanie się wobec norm prawnych w takim zakresie, w jakim normy te są uznawane i przestrzegane przez dane środowisko.

• opornistyczna- czyli gotowość stosowania się do norm prawa w takim zakresie w jakim jest to potrzebne i opłacalne dla danego podmiotu i w danej sytuacji, możliwości i atrakcyjność postępowania się zmienia.

ŚWIADOMOŚĆ PRAWNĄ : kształtuje się w procesie socjalizacji jednostki w ramach różnych więzi zachodzących. Świadomość prawna w szerokim tego słowa znaczeniu wpływa w sposób bardzo istotny na przestrzeganie i realizowanie prawa oraz na skuteczność i odpowiednie działanie prawa.

KULTURA PRAWNA SPOŁECZEŃSTWA:

-to całokształt wiedzy o prawie moralnym i ocen podstawowych wobec prawa,

-presja prawa w społeczeństwie to globalna, pozytywna, społeczna ocena prawa porządku prawnego.

PRAWO CYWILNE

-jest to gałąź prawna pochodząca z prawa

-reguluje stosunki majątkowe i niektóre osobiste, pomiędzy równorzędnymi podmiotami

-dotyczy spraw materialnych i majątkowych

-równoległych podmiotów

- ma charakter umowny, gdzie dane strony kształtują treść tej (danej umowy).

PRAWO CYWILNE W PL. JEST REGULOWANE PRZEZ:

-kodeks cywilny i kodeks postępowania cywilnego.

PRAWO CYWILNE W Polsce DZIELIMY NA:

• -prawo materialne

• -prawo procesowe - opiera się na ustawach zawartych w kodeksie cywilnym i w kodeksie postępowania cywilnego.

PRAWO CYWILNE reguluje:

-kwestie związane z zagadnienia prawa c cywilnego

-kwestie zdolności+ czynności prawnej

-kwestie przedawnienia

-kwestie związane z własnością

-kwestie dotyczące spadku.

WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWA CYWILNEGO:

1. *zdolność prawna przysługuje każdemu człowiekowi od chwili urodzenia, oznacza zdolność bycia podmiotami praw i obowiązków

2. *zdolność do czynności prawnych, czyli do skutecznego wykonywania zobowiązań prawnych, tj. pełna zdolność do czynności prawnych, ograniczona, brak zdolności prawnej (po 18 roku)

3. *po ukończeniu 13 lat zdolność prawna jest ograniczona.

-ubezwłasnościowienie dotyczy osób chorych psychicznie, nadużywających alkoholu lub narkotyków.

Sąd okręgowy dokonuje ubezwłasnościowienia za pomocą:

• *kodeksu cywilnego - wprowadzającego ochronę dóbr osobistych człowieka(czyli zdrowie, wolność, pseudonim, wizerunek, tajemnice korespondencji, nietykalność mieszkaniowa, twórczość naukowa, wynalazki, realizacja celów.)

• *DOBRA człowieka podlegają ochronie nie zależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

*OSOBY prawne mają osobowość prawną tzn. mają możliwość wykonywania czynności, wywołujących czynności prawne.

*SKARB PAŃSTWA ma osobowość prawną i te podmioty, którym przepisują nadają.

CZYNNOŚĆ PRAWNA:

-czyli taka, która wywołuje określone skutki prawne i jeżeli chodzi o czynność prawną sprzeczną z ustawą albo mająca na celu obejście prawa jest nieważna. Nieważna jest też czynność prawna, gdy jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

POŚWIADCZENIE WOLI:

-czyli tłumaczenie tak jak tego wymagają i dzięki temu złożone zostają zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

*W UMOWACH należy badać, jaki był zamiar stron i cel umowy a nie opierać na jej dosłownym brzmieniu.

FORMY CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

*forma ustna- występuje bardzo często,

*forma pisemna-jej nie zachowanie niesie za sobą:

• -ograniczenia dowodowe w przypadku sporu przed sądem

• -nieważność, jeżeli jest to forma wymagana.

*forma notarialna- musi być zatwierdzona przez strony i musi być pod rygorem nieważności.

*PODCZAS np. PRZENOSZENIA WŁASNOŚCI f. notarialna jest jedyna formą czynności prawnej pod rygorem nieważności.

CZYNNOŚĆ PRAWNA:

-której wartość przekracza 2000tyś zł. powinna być stwierdzona na piśmie. Zatwierdzenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma skutek, iż w razie nie zachowania zastrzeżonej formy w sporze dopuszczalny dowód, że świadków ani dowód przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Świadkowie mogą być za zgodą stron.

WADY OŚWIADCZENIA WOLI:

-jeżeli oświadczenie woli jest złożone przez osobę, która z jakiś powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome (dobrowolne) wyrażanie woli:

*dotyczy: chorych psychicznie, z niedorozwojem psychicznym, lub „przemijające zaburzenia „czynności psychiczne np. wszelkiego rodzaju używki. W tym wypadku to oświadczenie woli zostaje unieważnione.!

"nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie zajefzgoda.

"nieważność oświadczenia woli to również jej składanie pod wpływem groźby lub błędu sprowadzającego się do pomyłki w treści czynności prawnej.!

PRAWO SPADKOWE:

to jest częścią prawa cywilnego zawartego w kodeksie cywilnym , reguluje ono prawa i obowiązki majątkowe zmarłego . wg . prawa spadkowego w/w. prawa i obowiązki przechodzą na inną osobę(po śmierci).

• Otwarcie SPADKU: następuje z chwilą śmierci spadkodawcy.

• NABYCIE SPADKU: następuje z chwilą śmierci spadkodawcy i otwarcia spadku.

• POWOŁANY DO SPADKU: możliwość otrzymania spadku wynika z ustawy lub z testamentu.

• NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA MOŻE BYĆ:

1. -tylko ten, kto jest wskazany sądowo,

2. -dopuścił się umyślnie przestępstwa w stosunku do spadkodawcy,

3. -podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z w/w. czynności,

4. -umyślnie ukrył lub zniszczył testament, podrobił, przerobił lub świadomie skorzystał z testamentu.

5. -SPADKOBIERCĄ nie może zostać uznany za niegodnego jeżeli spadkodawca mu przebaczył.

• DZIEDZICZENIE USTAWOWE występuje:

• -gdy brakuje testamentu wówczas dzieci i małżonek dziedziczą majątek w częściach równych ale część dla małżonka nie może być mniejsza niż % całego spadku, (np. 2 dzieci + żona =1/3 dla każdego, albo np. 3 dzieci + żona = % spadku, lub 5 dzieci +żona = dla żony 14, dla 5 dzieci reszta do podziału.!).

• -gdy spadkodawca nie ma rodziny lub nie zostawił testamentu - wówczas cały majątek „zabiera" skarb ^^^^^ F

• SPADEK NIE NALEŻY SIĘ GDY :

-małżonkowie są w separacji

-spadkodawca wystąpił o rozwód/ separację z winy współmałżonka.

KONKUBENT-nie ma żadnego prawa do majątku!!

TESTAMENT:

l.oświadczenie woli na wypadek śmierci

2.może zawierać rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy

3.spadkodawca może zawsze odwołać testament lub jego treść

4.moźe go odwołać tylko osoba o pełnej zdolności prawnej.

Testament jest ważny:

-gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadomość

-w stanie uniemożliwiającym podjęcie i wyrażanie własnej woli(decyzji)

-pod wpływem błędu

-pod wpływem przymusu.

FORMY TESTAMENTU:

l. zwykle

1. własnoręczny

-jeśli spadkodawca sporządzi testam. i napisze go ręcznie, opatrzy go datą-jest on ważny.

2. notarialny

-sporządzony, spisany, pod-pieczętowany przez notariusza.

3. allograficzny

-jest sporządzony w obecności 2-ch świadków ustnie, ale, przed np. sekretarzem gminy.

4. ustny

-ma miejsce, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy lub, gdy w skutek szczególnych okoliczności zachowane zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub utrudnione wówczas spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy obecności min. 3 świadków oraz gdy "słuchacze" mówią w ojczystym języku spadkodawcy.

ŚWADKIEM NIE MOŻE BYĆ:

-kto nie pełnej zdolności prawnej (głuchy, niemy, niewidomy.)

-kto nie umie czytać, pisać, kto nie zna języka ojczystego spadkodawcy.

-kto został skazany za fałszywe zeznania w innej sprawie.

PRZYJĘCIE I ODRZUCENIE SPADKU:

•spadek można przyjąć z "dobrodziejstwem", inwentarzem lub prosto bez ograniczeń, bez długu, bądź można go odrzucić.

•spadkobierca przypisuje spadek do wysokości spadku lub długu spadkowego.

•oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku należy złożyć w ciągu 6-miesięcy od momentu, gdy dowiedzieliśmy się o tytule powołania.

•jeżeli nie zgłosiliśmy w jaki sposób, przyjmujemy spadek to, wnioskuje się,że zostanie on przyjęty „ prosto".

•spadek przyjęty nie może zostać odrzucony

•w razie odrzucenia całą wartość spadku przejmuje skarb państwa.

POSTĘPOWANIE SPADKOWE:

l.Zawsze SĄD REJONOWY(wy dział cywilny) decyduje o tym miejscu, gdzie mieszkał spadkodawca- wydając tzw. ORZECZENIE STWIERDZAJĄCE PRAWO DO SPADKU!

WZÓR:

SĄD REJONOWY w GDAŃSKU

WYDZIAŁ/CYWILNY

Zamieszkały:

ul. Żółta 9 Gdańsk

Uczestnicy postępowania:

Jan Nowak, Anna Nowak

Zamieszkali:

Błotna 4. Gdańsk

Wniosek o stwierdzenie prawa do spadku.

Wnoszę o stwierdzenie, że spadek po zmarłym Jacku Kowalskim w dniu 20.12.2001 ostatnio zamieszkały w Gdańsku przy ul. Zielonej l przypada w częściach równych z ustaleń dziedziczenia ustawowo uczestnikom postępowania synowi Janowi Nowak, córce Annie Nowak.

UZASADNIENIE:

Jacek Kowalski zamieszkały ostatnio w Gdańsku, zmarł 20.12.2001

Dowód: akt zgonu.

Spadkodawca był żonaty z Magdą Kowalską. Dowód: akt małżeństwa.

Spadkodawca pozostawił dwoje dzieci: syna Jana Nowaka i córkę Annę Nowak.

Dowód:

akt urodzenia. Zmarły nie pozostawił testamentu.

Załączniki:

1. akt zgonu

2. akt małżeństwa

3. akt urodzeń dzieci

4.odpis wniosku wraz z załącznikami.

Podpis:

*postępowanie o dział spadku - jest postępowaniem nieprocesowym.

NAUKI PRZED MAŁEŃSKIE:

paragrafy regulujące kwestie rodzinne poprzez kodeks opiekuńczy i rodzinny

regulują:

-kwestie małżeństwie

-kwestie pokrewieństwa

-kwestie opieki i kuratela.

MAŁŻEŃSTWO WYZNANIOWE:

-duchowny ma obowiązek w ciągu 5 dni złożyć zaświadczenie o zawarciu tego małżeństwa

-małżeństwa nie można zawrzeć, gdy się nie ma skończonych 18 lat, a kobieta 16 lat, ale za zgoda sądu rodzinnego.

Można unieważnić małżeństwo, gdy:

-wystąpił niedorozwój umysłowy,(o którym nie wiedzieliśmy)

-wystąpiły schorzenia dziedziczne mogące zaszkodzić potomstwu.

Nie można się pobrać, gdy:

-występuje bigamista (musi posiadać l żonę a nie więcej)

-są krewnymi

-rodzeństwo

-przysposobiony i przysposabiający (adoptowany i adoptujący)

PRAWA I OBOWIĄZKI MAŁŻONKÓW:

-prawa i obowiązki są równe

-obowiązek wspólnego pożycia(jego brak może być przyczyną rozwodu!)

-wzajemna pomoc

-współdziałanie dla dobra rodziny, którą założyli poprzez ślub.

-wg. możliwości majątkowo-finansowych wspieranie się

-prace_domowe są traktowane jak prace zarobkowa

-wspólne rozstrzyganie o sprawach istotnych dla rodziny

-są odpowiedzialni za zobowiązania i długi zaciągnięte przez jedno z nich

-w sprawach wynikających w zaspakajaniu potrzeb rodziny są równi.

STOSUNKI MIĘDZY MAŁŻONKAMI:

-wraz ze ślubem występuje tzw. wspólnota majątkowa określona ustawowo wspólny dorobek

-każde z małżonków może mieć majątek oddzielny należą do niego:

*przedmioty nabyte przed ślubem

*przedmioty nabyte przez zapis, dziedziczenie, darowiznę, chyba,że spadkodawca postanowił inaczej.

*przedmioty sprzedane lub wymienione po otrzymaniu spadku

ZNIESIENE WSPÓLNOTY MAJĄTKOWEJ:

-intercyza przed małżeńska

-forma notarialna (nawet podczas małżeństwa)

-przez sąd (jest to b. kosztowna, długotrwała forma)

-przez rozwód i separację

SEPARACJA

- o separację mogą wystąpić obie strony, (do sądu), jeżeli nastąpił zupełny rozkład(zanik) pożycia seksualnego.

SKUTKI:

-alimenty

-rozdzielność majątkowa

-uczestnik separacji nie może być w nast. małżeństwie

-spadku nie otrzymuje małżonek w separacji(chyba, że wola spadkodawcy jest inna)

-przerwanie małżeństwa na okres bezterminowy

ROZWÓD:

-zupełny i trwały zanik pożycia i wspólnego dbania o siebie pod wzgl. psych. i fizycznym.

rozwód określa się w przypadkach:

-bez orzeczenia winy jednej ze stron

-przez orzeczenie o winie obu /jednej ze stron.

-dobro małoletnich dzieci może wpłynąć na nie orzeczenie rozwodu

-rozstrzygniecie władzy i opieki nad dziećmi

-alimenty

-sąd orzeka o wspólnym mieszkaniu np. małżeństwo po rozwodzie a dalej mieszkają razem, lub przyznano jednemu z nich jakąś część mieszkania, np. jeden pokój, do którego można sobie kogoś sprowadzić!

alimenty przyznaje się gdy :

-nie zostaje orzeczona wina jednej ze stron

-gdy jedna za stron jest w niedostatku

-do 3 m-cy po rozwodzie można ubiegać się o zmianę nazwiska (tu:

panieńskie).

podział majątku wspólnego:

-stosunki- rodzice i dzieci

-do 18 lat władza i opieka rodziców nad dziećmi

-pracujące dzieci musza dokładać się do utrzymania

alimenty orzeka o nich sąd rejonowy ale dopiero gdy wpłynie pozew o alimenty

-przedawnienie wniosku o alimenty następuje po 3 latach wstecz (gdy jest po rozwodzie 5 lat -nie możemy ubiegać się o alimenty za 5 lat, tylko za 3)

*OPIEKA: dla małoletnich

* KURATOR: określony do wykonania pewnej czynności i dla ułomnych, dzieci nieletnich, dla nie obecnych np. w USA.

WZOR:

SĄD REJONOWY

W GDAŃSKU WYDZIAŁ RODZINNY I

NIELETNICH.

POWÓDKA:JOANNA NOWAK.

ZAMIESZKAŁA GDAŃSK .UL. SZEROKA 3

POZWANY:JÓZEF NOWAK.

ZAMIESZKAŁY ŁÓDŹ, UL. SZARA 6

Wartość przedmiotu: 800 zł(słownie)

POZEW O ALIMENTY. WNOSZĘ O ZARZĄDZENIE:

l .Zasądzenie od pozwanego J. K . na rzecz małoletniej Anny Kowalskiej ur. 24.04.1984 tytułem alimentów kwotę 800 zł płatnych do rąk matki małoletniej. Wraz z odsetkami w przypadku zwłoki płatności każdej z rat.

2.Zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki o uregulowaniu kosztów postępowań przepisowych

3.Nadanie wyrokowi wartości przepisowej wobec rygoru natychmiastowej wykonalności.

4.Rozeznanie w sprawie pod nieobecność powódki. UZASADNIENIE:

-powołany jest ojcem małoletniej

DOWÓD:

1. akt urodzenia małoletniej

2. miesięczne koszty utrzymania małoletniej

3. niskie dochody matki

ZAŁĄCZNIKI:

1. akt urodzenia

2. akt ślubu

3. rachunki

podpis:

Joanna Nowak

PRAWO GOSPODARCZE:

-Nie jest odrębną gałęzią prawa.

-ale jest to przepis prawa regulujący powstanie i funkcjonowanie podmiotów gospodarczych, rozstrzygających sprawy gospodarcze.

NALEŻĄ:

• -kodeks cywilny

• -przepisy funkcjonowania spółek i spółdzielni

• -ustawy o przedsiębiorstwie.

PODMIOTY GOSPODARCZE:(NALEŻĄ DO NICH:)

A)SPÓŁDZIELNIE:

-dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, zmiennym składzie i funduszu, które w interesie swoich członków prowadzą działalności gospodarczej.

-majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków.

1. tryb założenia spółdzielni:

-co najmniej 10 osób fizycznych lub 3 prawne

-uchwalenie statusu (potwierdzenie przyjęcia z podpisaniem umowy)

-wybór głównych organów spółdzielni-min 3 osoby.

-wpis do krajowego rejestru

-nabycie osobowości prawnej z chwilą wpisania jej do krajowego rejestru sądowego.

2. prawa i obowiązki

a) warunki przyjęcia

• -deklaracja

• -przyjęcie potwierdzenia podpisem 2 członków zarządu

• -wpisowe i deklaracja udziału

• -członek spółdzielni nie odpowiada za długi wierzycieli

b) wykluczenie

-dobrowolne(na piśmie)

-usuniecie w przypadku naruszenia regulaminu

-jest ono skuteczne w chwili doręczenia mu zawiadomienia z uzasadnieniem potwierdzonym na piśmie

-jeżeli odwołuje go rada to można zgłosić się do zgromadzenia członków o przywrócenie.

WALNE ZGROMADZEMIE:

-najwyższa władza spółdzielni(wszyscy mogą wziąć udział, ale tylko osobiście uchwały obowiązującą wszystkich uczestników, można zaskarżyć uchwałę do sądu, jeżeli jest niezgodna z prawem lub ze statusem.

-ZARZĄD kieruje działalnością! Reprezentującą ją na zewnątrz.

Jeżeli jesteśmy w spółdzielni to mamy prawo LOKATOROWE I WŁASNOŚCIOWE.

B.) FUNDACJE I STOWARZYSZENIA

cel: realizacja celów społecznie lub gospodarczo użytecznych.

-mogą ją stanowić osoby fizyczne i prawne bez wzgl. na obywatelstwo(wpis do krajowego rejestru sądowego-kieruje nią zarząd)

l.STOWARZYSZENIE:

a. które ,prowadzą działalność gospodarczą

b. które, nie prowadzą działalność gospodarczą

Jak powołać stowarzyszenie?

-musi być 15 chętnych

-uchwalenie statusu

-wybiera się komitet

-stowarzyszenie zgłasza się do krajowego rejestru sądowego

Cel powołania?

-w celu prowadzenia działalności społecznej i gospodarczej.

Status stowarzyszenia:

-posiadają:

• -siedziby

• -cele

• -zadania

• -władza.

Stowarzyszenie prowadząc działalność nie może przeznaczyć tego co zbierze na cele inne niż na cele stowarzyszenie.

Członkowie są zatrudnieni na tzw. działalność społeczną, rzadziej o pracę.

Jak założyć stowarzyszenie?

-lista obecności:

imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania.

Kto się nadaje?

• -głosowanie decyduje o wyborze kandydatów

• -podpisanie przez komitet założycielski

• -zdanie do sądu rejonowego

-lista kandydatów

-zamkniecie listy kandydatów

-komisja skrutacyjna (liczy, głosuje, przygotowuje protokół, przeprowadza głosowanie)

-Protokół komisji skrutacyjnej stowarzyszenia I roku GWSH stwierdza,: w głosowaniu tajnym udział wzięło: 10 osob,za:2, przeciw 5 ,głosów nie ważnych 4, do zarządu weszło 5 kandydatów.

PRZEDSIĘBIORSTWO GOSPODARCZE:

-musi zachować się przez zachowanie swojej działalności gospodarczej

-przedsiębiorstwa są samodzielne

-samorządne

-finansujące się przedsiębiorstwa posiadaj ą osobowość prawną

Przedsiębiorstwo państwowe musi posiadać:

-status

-wpis do krajowego rejestru sądowego

Może istnieć:

-na tworzonych zasadach ogólnych

-jeżeli przedsiębiorstwo ma użyteczność publiczną

CEL:

bieżące i nie przerwane zaspakajanie potrzeb ludzkich

ORGANY ZAŁOŻYCIELSKIE:

-tj. naczelne i centralne programy administracyjno państwowej zarządzają i powołuj ą RADĘ PRACOWNICZĄ .Ustala jej uprawnienia i obowiązki.

Przedsiębiorstwo państwowe

-działa w porozumieniu z ministrem finansów, ustanawiając dla przedsiębiorstwa ZARZĄD KOMISARYCZNY

-ZARZĄD ten posiada uprawnienia organu założycielskiego w zakresie nadzoru nad przedsiębiorstwem-głównym nadzorcą staje się DYREKTOR.

Jak rozpocząć działalność gospodarczą przedsiębiorstwa??

l.akt prawny :ustawa z 24.12.1989r. utworzona przez Rakowskiego wyróżnia działalność:

- wytwórczą

- budowlaną

- handlową

- usługową

Prowadzoną w celu zarobkowym i na własny rachunek podmiotu prowadzącego.

PRZEDSIĘBIORCA:

-osoba fizyczna lub prawna nie musi posiadać osobowości prawnej

musi:

• -zgłosić swą działalność do ewidencji gospodarczej (do urzędu miejskiego)

• -posiadanie rachunku bankowego

• -zgłosić do wojewódzkiego urzędu statycznego

(REGON-NR .KTÓRY DOSTAJEMY PODCZAS REJSTRACJI)

• -zgłoszenie do urzędu skarbowego

• -zgłoszenie do zus'u (krus'u).

• -mogą prowadzić działalność, która nie jest zabroniona przez prawo,

• -mogą zatrudniać pracowników w ilościach nieograniczonych i bez organów wspomagających

• -mogą się samoorganizować na zasadzie dobrowolności

KONCESJA:

-zezwolenie naprowadzenie określonej działalności gospodarczej, której udziela pewien organ(ustala on opłaty i warunki)

-wydaje się j ą na czas określony i nieoznaczony

-może być cofnięta lub ograniczona

PROMESA:

-przyrzeczenie wydania koncesji

WZÓR:

JAKI POWINIEN BYĆ WPIS DO EWIDENCJI?

GDAŃSK 2 5 .04.2002

PREZYDENT MIASTA GDAŃSKA

WNIOSKODAWCA:

JAN KOWALSKI

ZAMIESZKAŁY UL. ŚLISKA 7

ZGŁOSZENIE DO EWDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

1.Firma handlowo- usługowa" KARO"® Jan Kowalski(nazwa)

2.Działalność handlowo-usługowa w zakresie budownictwa (charakter działalności) za wyjątkiem działalności koncesjonowanej.

3.Gdańsk, ul. Zielona 5 -siedziba(miejsce działalności)

4.Pełnomocnik:Ania Nowak ,zam.Gdańsk ul. Dobra 8(pełnomocnicy)

5.(przedsiębiorca i jego miejsce zamieszkania)

6.data rozpoczęcia działalności gospod. 1.03.2002

PODPIS

WPIS DO EWDENCJI JEST JAWNY!

ZAKOŃCZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:

*zawiadomienie przez osobę prowadzącą

*prawomocny zakaz sądu na prowadzenie działalności gospodarczej

Przedsiębiorca powinien posiadać:

• *oznaczenie siedziby i towarów, druków

• *zwięzłe określenie prowadzonej działalności

Przepisy karne i odszkodowawcze:

*kwestie rachunku bankowego jego brak i brak rozliczenia pozabankowego jest karane wysoką grzywną.

PRAWO SPÓŁEK HANDLOWYCH:

- reguluje i określa funkcjonowanie działalności podmiotów gospodarczych będących spółkami podmiotach handlowego

należą : spółki prawa handlowego i cywilnego są one regulowane w kodeksie cywilnym w formie pisemnej , 2 wspólników.

Majątek wspólników jest majątkiem spółki, która nie ma osobowości prawnej.

Spółki handlowe są rejestrowane w handlowym rejestrze sądowym, prowadzonym przez sądy gospodarcze. Wpis taki obowiązkowo musi zawierać datę powołania spółki oraz kwoty wpisów kapitałowych.

UDZIAŁY - wkłady do spółki, które mogą być w formie pieniężnej lub w tzw. formie aportu (urządzenia, maszyny)

FIRMA - nazwa, pod którą występuje dany podmiot gospodarczy.

PROKURA - pełnomocnik w spółce handlowej wpisany do Krajowego Rejestru Handlowego.

• Spółki powstają z momentem ich zarejestrowania w Rejestrze Spółek, a kończą działalność z chwila, wykreślenia z Rejestru.

• Spółki mogą być powoływane w formie pisemnej lub w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

ROZWIĄZANIE SPÓŁKI MOŻE NASTĄPIĆ W WYNIKU:

• podjętej uchwały przez wsporników;

• po upłynięciu okresu umowy;

• postawienie w stan likwidacji (zgłasza się do Krajowego Rejestru Sądowego, powołuje się likwidatora)

• ogłoszenie upadłości spółki.

Likwidację spółki zgłasza się do Krajowego Rejestru Sądowego i dokonuje się czynności likwidujących.

ORGANY WŁADZY SPÓŁEK:

•Zgromadzenie wspólników akcjonariuszy bądź akcjonariuszy

•Rada nadzorcza

•Komisja rewizyjna (może być, ale nie musi)

•Zarząd - (może być reprezentacyjny, czyli na zewnątrz zaciąga zobowiązania; może być pozywany i może pozywać)

Wzór

Uchwala zgromadzenia nadzwyczajnego I rok GWSH z dnia 04.03.2002

Porządek:

1) wybranie przewodniczącego

2) powołanie prezesa zarządu

l. Nadzwyczajne Zgromadzenie Spółki w głosowaniu tajnym odwołuje J. Kowalskiego z dniem 04.03. z funkcji prezesa zarządu spółki

ZA: oddano udziałów: 100 PRZECIW:

2. W głosowaniu tajnym uchwałą zgromadzenia nadzwyczajnego powołuje stanowisko prezesa zarządu spółki A. Kowalską z dniem 04.03.2002r.

ZA: oddano udziałów: 100 PRZECIW: __________

3. Protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki.........................

z dnia 04.03.2002r.

Zgromadzenie otworzył wspólnik J. Kowalski. Na przewodniczącego zgromadzenie wybrało jednogłośnie A. Kowalską. Przewodniczący zgromadzenia stwierdza, że na zgromadzeniu jest obecny cały kapitał zakładowy przepisami kodeksu handlowego (tj. listami poleconymi na 2 tygodnie przed terminem zgromadzenia).

[dowody w załączeniu do protokołu:)

-Następnie przewodniczący zgromadzenia przedstawił porządek zgromadzenia, odwołanie prezesa

zarządu i powołanie nowego prezesa (nowych władz).

Przewodniczący zebrania poinformował wspólników, że prezes J. Kowalski złożył rezygnację, następnie Zgromadzenie Wspólników w głosowaniu tajnym odwołuje z dniem 04.03.2002r. J. Kowalskiego ze stanowiska prezesa zarządu.

ZA: oddano udziałów: 100

Przewodniczący zgromadzenia stwierdza, że zgromadzenie wspólników spółki odwołało J. Kowalskiego ze stanowiska prezesa zarządu spółki.

Przewodniczący zgromadzenia zaproponował na prezesa spółki A. Kowalską. W głosowaniu tajnym za powołaniem na stanowisko prezesa oddano udziałów: 100.

Przewodniczący spółki stwierdza, że na prezesa spółki wybrano A. Kowalską.

Na tym nadzwyczajne zgromadzenie wspólników zostało zakończone.

ZAŁĄCZNIKI:

l. Dowody wysłania zawiadomień o zgromadzeniu - listy polecone. 2 Lista obecności wspólników.

3. Kartki z głosowania (koperty).

4. Uchwały powołania i odwołania prezesa.

Podpis prezesa i Przewodniczącego.

SPÓŁKA JAWNA - typu osobowego; mamy dwóch wspólników;

posiada kapitał; nie ma osobowości prawnej; spółka ma wszelkie cechy spółki cywilnej.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA -jest to spółka prowadzona w większym przedsiębiorstwie; należy do spółek osobowych; umowa musi być spisana w formie aktu notarialnego.

W spółce mamy 2 podmioty:

• komplementariusz - odpowiada bez ograniczeń za zobowiązania spółki

• komandytariusz - odpowiada do wysokości sumy komandytorów

lub do wysokości sumy określonej w umowie

SPÓŁKA PARTNERSKA - działa i jest powoływana przy działaniu i powołaniu określonych osób wykonujących wolne zawody np. lekarz, Nie odpowiada za zobowiązania i za zaciągania finansowe

drugiego z partnerów;

np. zakładana zostaje Spółka Partnerska i za zrobienie czegoś

złego, odpowiada ta osoba, która popełniła błąd.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO - AKCYJNA -partnerzy to:

osoby fizyczne + akcjonariusz

PÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZL4LNOŚCIĄ

musza posiadać:

• kapitał zakładowy wynosi min. 50 tyś. zł

• l udział min. 500zł

• umowa w formie aktu notarialnego

• spółka nabywa osobowość prawną w chwili zarejestrowania

• wspornicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki swoim

majątkiem

SPÓŁKA AKCYJNA

• • spółka kapitałowa powołana zostaje poprzez ustanowienie statutu aktu notarialnego

• • wysokość kapitału - min. 500 tyś. zł

• • udziały dzielą się na akcje

AKCJA - to ułamkowa część kapitału zakładowego, mająca charakter papieru wartościowego, dająca akcjonariuszowi określone prawa i obowiązki związane z akcją.

RODZAJE AKCJI:

- imienne (nazwisko akcjonariusza)

- na okaziciela (kto okazuje ten „właściciel") gotówkowe

- aportowe 1 ^{zł =} najmniejsza wartość

- uprzywilejowane nienominalne

Zwyczajne LIKWIDOWANIE PODMIOTU GOSPODARCZEGO:

=>naturalne rozwiązanie spółki, po czasie, na jaki ona została zawarta

=> ogłoszenie upadłości = postępowanie układowe

l.Wniosek o ewentualne zawarcie układu kieruje podmiot gospodarczy w celu zawarcia porozumienia z wierzycielami. Rezygnują z odsetek lub innych kosztów, albo wyrażają zgodę na odroczenie płatności, ale tylko wtedy, gdy sąd otwiera postępowanie układowe zwołując zgromadzenie wierzycieli; wyznacz się komisarza i nadzorcę sądowego.

2. Upadłość i postępowanie upadłościowe. Ogłasza je sąd gospodarczy, powinien wystąpić o nie dłużnik lub wierzyciel następuje upadłość gdy długi zostaną zaprzestane spłacaniu. Są wtedy większe straty niż majątek i następuje upadek. Sąd wyznacza sędziego komisarza i syndyka, który przeprowadza postępowanie.

Celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie potrzeb wierzycieli!

FORMY KONCENTRACJI GOSPODARCZEJ

• KONCERN - związek prawnie samodzielnych przedsiębiorstw pod jednym kierownictwem, decydującym o kierunku działalności gospodarczej. Forma prawna przedsiębiorstw, które wchodzą w skład koncernu może być dowolna

• TRUST - jest to taka forma koncentracji gospodarczej, że zgrupowanie w niej przedsiębiorstwa, tracą w niej promę, gospodarność i samodzielność niezależną we wszystkich/ lub określonych dziedzinach działania i gospodarowania.

• KARTEL - porozumienie gospodarcze, prawnie samodzielnych przedsiębiorstw, które ma na celu uzgodnienie działania na rynku np. co do ceny sprzedaży, limitu produkcji itd. ... [Zakazane prawnie].

• KONSORCJUM - zazwyczaj porozumienie 2 lub więcej samodzielnych podmiotów gospodarczych, na mocy, którego zobowiązują się one do wspólnego wykonywania określonego zazwyczaj kosztownego lub ryzykownego przedsięwzięcia gospodarczego na rzecz oznaczonej osoby tj. inwestora.

• HOLDING - forma koncentracji gospodarczej polegająca na centralizacji alokacji kapitału i zysku przez sprawowanie kontroli nad prawnie samodzielnymi podmiotami, którymi z reguły są spółki kapitałowe.

• KONGLROMERAT - stanowi dość luźny związek kapitałowy różnych przedsiębiorstw lub ich grup zorganizowanych z reguły w formie koncernu.

• JOINT VENTURE - forma współdziałania gospodarczego głównie z udziałem podmiotów zagranicznych.

CO TO JEST WEKSEL?

-jest to papier wartościowy o określonej przez prawo formie. Charakteryzuje się tym ,ze złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zeznania zobowiązującego podania.

-jest to dokument potwierdzający istnienie zobowiązania osób, które go podpisały a jedyna osoba uprawniona do realizacji prawa majątkowego wskazanym na wekslu osób jest prawny posiadacz weksla.

RODZAJE WEKSLA:

l .własny

(suchy ,prosty ,solo)

- papier wartościowy sporządzony w ściśle określonej formie przez prawo wekslowe zawierające bezwarunkowe przyrzeczenie do zapłacenia wystawionej sumy we wskazanym miejscu i czasie oraz bezwarunkowa odpowiedzialność na nim podpisanych.

2. prasowany

- papier wartościowy o ściśle określonej formie zawiera skierowanie do pewnej osoby + bezwarunkowe jej zapłacenie określonej sumy pieniężnej w określonym miejscu i czasie oraz bezwarunkowa odpow. Osób podpisanych.

Zobowiązanie wekslowe

-ma charakter bezwarunkowy

-ma obowiązek spełniania świadczenia niezależnie od warunków

• -samodzielność tego zeznania polega na tym ze podpisane osoby podpisały się na wekslu.

• -solidarność: posiadacz weksla może dochodzić roszczeń wg. Swojego wyboru- przeciwko jednemu lub kilku uczestnikom podpisanych na wekslu bez potrzeby zachow. porządku w jakim się podpisały.

• -abstrakcyjność: oznacza,ze zobowiązanie wekslowe odrywa się od syt. gospodarczej w związku z którą został podpisany i wręczony weksel.

Funkcje weksla:

1. -płatnicza - weksel; jest wręczany zamiast zapłaty przy zakupie towarów lub usług)

2. -kredytowa - odroczenie terminu płatności za zakupione towary do daty wskazanej na wekslu)

3. -obiegowa- związane jest z możliwością nieograniczonego przeniesienia praw wekslowych na 2-gą osobę za pomocą-ignosu -jeden i ten sam weksel może być wręczony wielokrotnie.

4. -gwarancyjna- polega na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby na nim podpisane dając tym samym możliwość dochodzenia przed sądem w trybie uproszczonym.

5. -refinansowa- wyraża się w możliwości złożenia weksla do banku, czyli wykupienie przez bank przed upływem terminu płatności

weksel musi:

-mieć nazwę „weksel" w samym tekście dokumentu w języku, w jakim został on sporządzony

-bezwarunkowe zapłacenie określonej sumy pieniędzy.

-musi zawierać

• -termin płatności

• -miejsce płatności

• -nazwiska osób na rzecz, które będzie dokonywana płatność

• -data + miejsce wystawienia weksla

• - podpis wystawiającego

-może on być pisany w dowolnej formie nie musi to być papier wartościowy.

WEKSEL" INBLANCO"

-blankiet wekslowy zaopatrzony tylko w podpis lub niektóre elem. Weksla

• „indos" przeniesienie weksla na inny podmiot(os-) przez napisanie na jego grzbiecie odpowiedniego oświadczenia.

„postępowanie wekslowe” należy wezwać wystawce weksla do bezwarunkowego jego wykupu ,w przypadku nie wykupienia możemy wystąpić do sadu o nakaz do zapłaty w postępowaniu nakazowym.

OBOWIĄZYWANIE PRAWA:

• FORMALNE - podstawowa norma prawna obowiązuje wtedy, gdy:

1. została ustanowiona w odpowiedniej formie i trybie

2. nie została uchwalona

3. nie jest sprzeczna żadną inną norma

4. została urzędowo ogłoszona.

• AKSJOLOGICZNE - to kryterium, gdy:

• odwołujemy się do wolności prawa z innymi normami;

• prawo obowiązuje, gdy jest sprawiedliwe i porównywalne z moralnością;

• jest cywilne nieposłuszeństwo;

• jest świadome, publiczne łamanie prawa w interesie publicznym

• BEHAWIORALNE - prawo obowiązuje wtedy, gdy jest przestrzegane, zaś nie obowiązuje prawo, które jest niezrealizowane.

„desuetudo” - uznaje się, że prawo, które nie było stosowane przez długi czas przestaje obowiązywać.

Akt prawny

• będzie obowiązywał, gdy nie wszedł jeszcze w życie

• wywołuje skutki prawne od momentu, gdy wszedł w życie

„vacatio levis” - okres między opublikowaniem a wejściem w życie aktu prawnego.

Ustawa - wchodzi w życie po 3 m-cach po opublikowaniu.

Rozporządzenia - wchodzi w życie po 14 dniach.

Reguły kolizyjne - stosujemy, gdy:

• nie ma jasnych przepisów uchylających

• uchyla normę wcześniejszą

• „lex specialis derogat” - wyjątkowy

• „lex generalia” - ogólny

• norma hierarchicznie wyższa będzie uchylać normę hierarchicznie niższą

PRAWO WEWNĘTRZNE PAŃSTWA:

Obowiązuje na terytorium danego państwa.

TERYTORIUM - przedmiot władzy państwowej.

Dzielimy je na:

• terytorium lądowe - oprócz samego lądu w skład wchodzą też wody śródlądowe

• terytorium powietrzne - strefa powietrzna nad terytorium lądowym i morskim

• terytorium morskie - wody wewnętrzne i morze terytorialne

Zwierzchnictwo terytorialne państwa - polega na wyłącznym wykonywaniu przez państwo władzy w stosunku do wszystkich składników jego terytorium, do osób znajdujących się na terytorium tj. zwierzchnictwo personalne.

Prawo karne - o odpowiedzialności karnej decyduje miejsce popełnienia przestępstwa.

Immunitet zaś wyłącza odpowiedzialność karną.

Immunitet:

• zewnętrzny

• dyplomatyczny

• konsularny

• wewnętrzny

Za popełnienie przestępstwa za granicą obywatel Polski ponosi odpowiedzialność przed prawem polskim.

Prawo na morzu otwartym - niepodległa zawłaszczeniu przez żadne państwo - zasada wolności mórz konwencji genewskiej.

Obywatelstwo - to więź prawna łącząca osobę fizyczną z państwem; komu przysługuje to określa prawo wewnętrzne.

Dwa sposoby nabycia obywatelstwa:

1. pierwotny - przez urodzenie, poprzez:

• prawo krwi (ins sanquinis) - dziecko nabywa obywatelstwo rodziców bez względu na miejsce urodzenia np. rodzice są Polakami, zatem ich dziecko też ma obywatelstwo polskie

• prawo ziemi (ins sdi) - dziecko nabywa obywatelstwo państwa, w którym przyszedł na świat bez względu na obywatelstwo rodziców np. rodzice to Polacy a dziecko urodziło się w USA

• pochodny

• przysposobienie dziecka

• nadanie obywatelstwa

• uznanie za obywatela

• przywrócenie obywatelstwa

• repatriacja

• utrata obywatelstwa - zrzeczenie się, czyli utrata na własny wniosek przy zgodzie prezydenta

• inne sposoby utraty obywatelstwa:

• przez zamążpójście

• przez pozbawienie obywatelstwa

• przez służby u obcych armii

apartyda - to bezpaństwowiec.

1. obywatelstwo Polskie + apartyda = obywatelstwo polskie

2. apartyda + apartyda = prawo ziemi = obywatelstwo polskie

3. dziecko porzucone, a rodzice nieznani = obywatelstwo polskie

4. obywatel polski + obywatel innego kraju = 3 m-ce na wybranie obywatelstwa dla własnego dziecka

Cudzoziemcy - z ustawy z 1997 r. o cudzoziemcach:

• nie maja praw wyborczych

• nie mają dostępu do służb publicznych

• nie mogą być sędziami, ani prokuratorami

• nie mogą wykonywać niektórych zawodów a w niektórych SA ograniczeni np. lekarze

Uchodźca - status nadaje minister spraw wewnętrznych i administracji

Prawo azylu - w porozumieniu z ministrem spraw zagranicznych.

---