6.Kościoły gotyckie

Gotyk(od poł. XII w. do pocz. XVI w.) W gotyku budowle odznaczały się dużą lekkością w stosunku do budowli romańskich. Miały one dużo okien, wypełnianych zazwyczaj witrażami, strzeliste wieże, bogato zdobione portale. Cechami charakterystycznymi dla architektury gotyckiej jest stosowanie łuku ostrego, sklepienia krzyżowo-żebrowego i systemu łuków przyporowych, odciążających ściany budowli. Wnętrza kościołów zdobiły często freski, przedstawiające sceny biblijne. Kościoły były zazwyczaj na planie bazyliki (3 nawowe, z jedną nawą główną i dwoma bocznymi, bądź 5 nawowe z 4 nawami bocznymi).

Kościoły gotyckie:

1. nawowe- wszystkie nawy tej samej wysokości. Wspólny dach nad całym korpusem lub dachy poprzeczne nad przęsłami naw bocznych.

2. Bazylikowe- elewacja nawy bocznej kondygnacyjna(?)

Przykłady:

1. Katedra Notre-Dame w Paryżu. -Jest to kościół pięcionawowy z krótką nawą krzyżową, dość długim prezbiterium i podwójnym obejściem na półkolu. Pierwotnie miało ono tylko trzy małe kapliczki. W drugiej połowie XIII w. usunięto kapliczki i wybudowano pięć dużych kaplic. Całą szerokość fasady zajmują trzy portale, z czego środkowy jest najszerszy. Wyrzeźbiono na nim scenę Sądu Ostatecznego.

2. Katedra w Chartres we Francji- wysokość 36m, wymaga łuków przypodporowych, 3-kondygnacyjna ściana wnętrza, podwyższone zostają okna, sklepienia krzyżowo- żebrowe

3. Wrocław- kościoły św. Elżbiety, Marii, Magdaleny, św. Krzyża są przykładami najczystszego gotyku.

4. Gdańsk- Bazylika Mariacka-duże ostre okna, sklepienie podpierane od zewnątrz przez 27 30-metrowych filarów, które oddzielają nawę główną od bocznych.

5. klasyczne katedry francuskie w Chartres, Amiens, Paryżu, Reims

6. katedry angielskie w Salisbury, Ely, York, Wells

7. katedra w Kolonii (ukończona w XIX w.)

7.Architektura Gotycka

Rozbudowa miast i siedzib władców to przede wszystkim doskonalenie ich funkcji obronnych. Nad poszerzonymi fosami buduje się najczęściej mosty zwodzone, podnoszone w całości lub w części przy murach. Po podniesieniu stanowią dodatkową osłonę bram. Przedpole chronią budowane barbakany połączone szyją z bramami w murach obronnych. W drugiej połowie XV wieku, w dolnej partii murów pojawiają się otwory strzelnicze dla ustawionej po jej wewnętrznej stronie dział artyleryjskich.

Coraz większe znaczenie w zabudowie miast mają ratusze, siedziby władzy miejskiej. W budowlach wznoszonych po północnej stronie Alp przeważa układ, w którym na parterze lokowane są hale targowe, a piętro zajmują biura i pomieszczenia obrad rajców. Wraz z rozwojem pełnionych funkcji budowle są rozbudowywane. W podziemiach coraz częściej lokowane są więzienia i izby tortur, a w nadziemnych częściach budowli sale sądownicze. Miejskie zbrojownie początkowo lokowano także w pomieszczeniach ratusza. Z czasem przeniesiono je do osobnych budowli zwanych arsenałami, a amunicję do prochowni.

Na obrzeżach miast powstają szpitale.

Domy bogatszych mieszczan w końcowej fazie gotyku to budowle złożone z dwóch części połączonych niewielkim dziedzińcem.

Za najwcześniejszą budowlę w stylu gotyckim w Polsce uważa się kaplicę św. Jadwigi w Trzebnicy (1268-1269). Dużo gotyckich zabytków znajduje się w Krakowie(Wawel), Wrocławiu, Toruniu, Chełmnie, Gdańsku, Malborku (zamek Krzyżacki) i Poznaniu.

---