Organizacja i Funkcjonowanie Samorządu Terytorialnego

Dr Małgorzata Masterniak-Kubiak prof. WWSHE

Egzamin 3 pytania - 1 obszerniejsze - 2 krótkie

Wykłady + ćwiczenia

Wymaga tego co jest zapisane w aktach prawa

/Podręcznik/

Hibor Izdebski -Samorząd Terytorialny - podstawy ustroju i działalności

W-wa 2004 Lexis Nexis (kiedyś PKWN)

25.09.2004

Samorząd terytorialny - zdefiniowanie

Konstytucja RP z 1997 r. w art. 15 ust 1 stanowi iż ustrój RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. (decentralizacja - przekazanie władzy podmiotom niezależnym)

Art. 16 ust. 2 konstytucji - Samorząd uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej

Przed II Wojną Światową ukształtowały się dwie doktryny samorządu.

1. Doktryna - nazywana umiarkowaną której głównym twórcą był Tadeusz Bigo z Lwowa

2. Doktryna - zwana oktodorsyjną - Jerzego Pamejko z Wilna

Najważniejszym elementem różnicującym obie koncepcje było spojrzenie na podmiot administracji samorządowej.

Zwolennicy koncepcji umiarkowanej uważali, że podmiotem tym są grupy społeczne wyposażone w osobowość prawną, zatem podmiotowość prawna została podniesiona do rangi cechy decydującej o istocie samorządu.

Zwolennicy koncepcji oktodorsyjnej byli zdania że podmiotem organizacji samorządowej jest państwo.

Samorząd natomiast jest instytucją powołaną do załatwiania części spraw administracji państwowej w charakterze organu państwa.

Do istotnych cech samorządu terytorialnego zaliczamy:

1. Korporacyjny charakter samorządu - polega to na zabezpieczeniu określonym grupom społecznym w drodze przepisów prawa, prawa do zarządzania własnymi sprawami.

2. Obligatoryjny charakter korporacji samorządowej - członkiem korporacji samorządowej jest się obligatoryjnie czyli z mocy prawa.

3. Samorząd i jego organy wykonują zadania z zakresu administracji publicznej

4. Samorząd jest strukturą zdecentralizowaną, nadzór nad działalnością samorządu jest możliwy jedynie w formach określonych w ustawach.

Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa, powołany z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację założonych nań zadań.

Historia Samorządu Terytorialnego

1921 rok - konstytucja marcowa

Ustawa o zasadach powszechnego województwa z 1921 r.

Zaraz po wojnie istniał w trzech województwach poznańskim, śląskim i pomorskim

Ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego z 23 marca 1933 r .

• powołała samorząd na szczeblu gminy, miasta i powiatu, powołała organy stanowiące i wykonawcze w gminach, miastach i powiatach. Organami stanowiącymi były rady a wykonawczymi zarządy w gminach i miastach w powiatach wydziały powiatowe.

W tym kształcie samorząd przetrwał do 1939 roku.

Po wojnie zaczął się kształtować nowy ustrój polityczny

• samorząd w Polsce funkcjonował w tym samym kształcie jak przed wojną do 1950 r.

W 1950 roku wydano ustawę z dnia 20 marca 1950 r o terenowych organach jednolitej władzy państwowej - tym samy zniesiono wtedy samorząd terytorialny.

W 1989 r. następują zmiany które umożliwiają w przywrócenie w 1990 r samorządu terytorialnego.

Reforma samorządowa

8 marca 1990 r. zostaje uchwalona ustawa o samorządzie terytorialnym.

Samorząd powstaje na szczeblu gminy, województwo jest nadal rządowe - są jeszcze rejony

W 1992 r uchwalona zostaje Mała Konstytucja czyli ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą oraz o samorządzie

Od 1993 r. nabierają tępa prace nad nową konstytucją która zostaje uchwalona w 1997 r. Ta konstytucja poświęca wiele miejsca samorządowi. Konstytucja określa że gmina jest podstawą samorządu a pozostałe szczeble samorządu określi ustawa.

W 1998 roku przywraca się powiat i wprowadza się samorząd w województwie. W tym celu zmienia się podział administracyjny kraju z 49 na 16 województw.

W województwie powstaje dualizm władzy - samorządowa i rządowa.

W 2002 r. Ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

Wszystkie zmiany po 1989 roku musiały uwzględniać zapisy Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego sporządzonej w Strasburgu. Dz. U. 124 z 1994 poz. 607

Podstawowe zasady Funkcjonowania samorządu w Polsce

Od 1998 r trójstopniowy samorząd terytorialny w Polsce .

Ustrojowe akty prawne samorządu terytorialnego:

• Konstytucja

• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym tj. Dz. U. z 2001 Nr 142 poz. 1591 z póz zmianami

• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym tj. Dz. U. z 2001 Nr 142 poz. 1592 z póz zmianami.

• Ustawa z 5 czerwca 1998 o samorządzie województwa tj. Dz. U. z 2001 Nr 142 poz. 1590

• Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta Dz. U. Nr 123 poz.984 z póz. Zmianami.

• Ustawa z dnia 15 marca 2002 r o ustroju miasta stołecznego Warszawy Dz. U. Nr 41 poz. 361

• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym Dz. U. Nr 88 poz. 895.

Zasady funkcjonowania samorządu w Polsce

Wynikają one z przepisów konstytucji:

1. Zasada domniemania kompetencji samorządu - jest ona wyrażona w art. 163 konstytucji - w myśl tej zasady samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. (spory kompetencyjne rozstrzygają sądy administracyjne)

2. Zasad samodzielności - wynika ona z 16 ust 2 i art.165 konstytucji.

Zgodnie z tymi przepisami jednostki samorządu terytorialnego są samodzielne a samodzielność ta chroniona jest sądownie.

Oznacza ona niezależność od administracji rządowej a szczególnie wojewody. Oznacza także że jednostki te są również samodzielne względem siebie np. gmina - powiat - województwo.

3. Zasada pomocniczości - sformułowana we wstępie do konstytucji, adresowana do wszystkich władz publicznych aby w swoich działaniach umacniały uprawnienia obywateli i ich wspólnot. (zapis ten ma znaczenie pomocnicze)

W Europie istnieje co najmniej dwustopniowa struktura samorządu.

W Europie istniej (rozwija się) również samorząd regionalny - który jest, staje się konkurentem samorządu terytorialnego.

Samorządu w Europie nie jest hierarchicznie podporządkowany.

10.10.2004

Zasada pomocnicości

Zasad pomocnicości została wyrażona we wstępie do Konstytucji RP z 1997 r.

Zasad pomocnicości ma umacniać uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

Zasada ta odgrywa istotną rolę w trzech płaszyznach:

1. określenia istoty zadań publicznych

2. dokonania rozdziału zadań publicznych między różne szczeble władz publicznych

3. określenia podstawowych zasad wykonywania zadań publicznych

Zasad pomocnicości nie była nigdy umieszczona w poprzednich konstytucjach.

Skąd się wywodzi ta zasada?

Nauka o pomocnicości wywodzi się ze społecznej nauki kościoła katolickiego

Chociaż kościół od wieków miał istotny wpływ na politykę to nigdzie nie znajdzie się zapisów na ten temat.

Dopiero Papież Leon 13 w 1890 wydaje po raz pierwszy encyklikę Renu Novum (Rzeczy Nowych). W niej Papież mówi;

Działalność państwa jest ograniczona, także ani jednostka ani rodzina nie powinny być pochłaniane przez państwo. Jest więc rzeczą słuszną by jednostka i rodzina miały swobodę działania, jak długo nie zagrażają dobru powszechnemu lub nie wyrządzają szkody bliźnim.

Oto po raz pierwszy papież powiedział że podmiotem jest człowiek i rodzina, państwo na usługach człowieka.

Papież daje do zrozumienia że państwo powinno służyć człowiekowi a nie ograniczać się do człowieka. Papież Pijus rozwija tą myśl.

Jak należy rozumieć zasadę pomocnicości na gruncie współczesnego prawa

Zasada pomocnicości zakłada odpowiedzialność jednostki za zaspakajanie swoich potrzeb.

Zasada ta przyjmuje, że jednostka odpowiada za zaspakajanie swoich potrzeb, jeżeli jednostka nie jest w stanie tego uczynić to może rodzina a jeśli rodzina nie podoła, to zrobi to wspólnota rodzin, a jeżeli i ona nie jest w stanie to wtedy władza publiczna - państwo .

W myśl tej zasady w obrębie społeczeństwa obywatelskiego, organy władzy publicznej rozwiązują problemy dopiero wtedy, gdy jednostka lub wspólnota nie podoła.

Zasad pomocnicości znalazła odzwierciedlenie w następujących przepisach Konstytucji RP:

- art. 15 ust.1 - zgodnie z którym ustrój państwa opiera się na decentralizacji władzy publicznej,

• art. 16 ust. 2 - który przyznaje samorządowi istotną część zadań publicznych

• art. 163 - który podkreśla domniemanie zadań i kompetencji samorządu w stosunku do innych władz publicznych.

• art. 164 ust. 3 - który formuje zasadę domniemania zdań i kompetencji gminy

• art. 167 ust. 1 i 4 - zgodnie z którymi zadaniom samorządu powinny odpowiadać dochody umożliwiające wykonywanie tych zadań

Ponieważ zasada ta jest umieszczona we wstępie do konstytucji dlatego w procesie stosowania prawa ma tylko znaczenie posiłkowe.

Zasad pomocnicości ma bardzo istotne znaczenie, jeżeli idzie o określenie podstawowych zadań jakie realizują jednostki samorządu terytorialnego.

Zadania publiczne służące zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.

W świetle Konstytucji w art. 166 ust. 1. o zadaniach własnych możemy mówić jeżeli:

1. zadania własne:

- mają charakter lokalny lub regionalny

• jednostka samorządu otrzymuje te zadania na zasadzie decentralizacji

• wykonywanie tych zadań jest finansowane przez jednostkę samorządu

• wykonując te zadania - jednostka samorządu działa we własnym imieniu

• służą one zaspakajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej

Drugi typ zadań realizowanych przez jednostki samorządu to zadania zlecone

2. zadania zlecone - art. 166 ust 2 KRz

• jeśli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa ustawa może zlecić jednostce samorządu terytorialnego wykonanie innych zadań publicznych.

Różnica pomiędzy zadaniami własnymi a zleconymi:

1. co do zadań własnych obowiązuje generalna klauzula właściwości, - co do zadań zleconych potrzeba każdorazowego upoważnienia

2. odpowiedzialność za wykonanie zadań własnych ponosi wspólnota samorządowa a za zleconych administracja rządowa

3. wykonanie zadań własnych następuje w oparciu o środki własne wspólnoty a zleconych po zapewnieniu środków przez administrację rządową.

Do zadań zleconych można zaliczyć np. przeprowadzenie wyborów.

Trzeci typ zadań realizowanych przez jednostki samorządu to zadania zlecone

3. zadania powierzone - które jednostki samorządu terytorialnego wykonują na podstawie porozumień zawartych w tym celu z innymi jednostkami samorządu lub organami administracji rządowej.

Porozumienia mają charakter aktów prawa publicznego a nie umów cywilno - prawnych.

Powierzanie zadań

Prawo ustrojowe utrudnia zdecydowanie powierzanie zadań w górę dlatego też powierzenie zadań powiatowych województwu jest bardzo trudne.

Przyjmuje się że gmina może powierzyć swoje zadania innej gminie, powiatowi albo administracji rządowej.

Powiat może przekazać swoje zadania innemu powiatowi, gminie, administracji rządowej oraz województwu ale tylko temu na którego obszarze powiat się znajduje.

Przez Gminę należy rozumieć - wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.

Gmina jest zatem prawnie zorganizowanym terytorialnym związkiem mieszkańców określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa posiadającym osobowość prawną.

Ustawa o samorządzie gminnym w art. 7 ust 1 stanowi iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.

W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

1. infrastruktury technicznej

2. infrastruktury społecznej

3. porządku i bezpieczeństwa publicznego

4. ładu przestrzennego i ekologicznego

(drogi, ulice, pomoc społeczna itd.....)

Katalog zadań własnych gminy nie jest katalogiem zamkniętym.

Wynika to z tego ze ustawodawca zapisał w art. 7 ust. Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: gdyby ustawodawca chciał zamknąć katalog zadań własnych gminy to by zapisał zadania własne gminy wyłącznie obejmują .

Istotnym typem zadań własnych gminy są zadania o charakterze użyteczności publicznej.

Ustawa gmina w art.9 ust. 4 zdefiniowała zadania użyteczności publicznej jako zadania własne gminy określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspakajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. np. zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków komunalnych, zaopatrzenie w energię cieplną itd.

Wśród zadań własnych gminy można wyróżnić zadania obowiązkowe które gmina musi zrealizować np. świadczenie pomocy społecznej, prowadzenie szkolnictwa podstawowego, bibliotek - wynika to z innych ustaw.

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej przez gminy

Żadna z ustaw ustrojowych (ani gmina, ani powiatowa czy też wojewódzka) nie zawiera informacji na temat czy wytłumaczenia co to jest działalność gospodarcza.

Dopiero ustawa z 1999 prawo działalności gospodarczej zawiera wytłumaczenie co to jest działalność gospodarcza

Działalność gospodarcza to:

1. gospodarczy charakter prowadzonej działalności

2. ukierunkowanie na osiągnięcie zysku

3. samoistny charakter działalności

art. 9 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym - gwarantuje gminie możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.

Gmina może prowadzić bezpośrednio działalność gospodarczą wykonując zadania o charakterze użyteczności publicznej.

Natomiast prowadzenie działalności gospodarczej wykraczającej poza te zadania może mieć tylko miejsce w przypadkach, które określa odrębna ustawa.

Taką ustawą jest ustawa o gospodarce komunalnej.

W świetle ustawy z 1996 r o gospodarce komunalnej poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli spełnione zostaną następujące warunki:

1. istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym

2. występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej.

Powiat

Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową i odpowiednie terytorium. Powiat posiada osobowość prawną. Powiat jest jednostką zasadniczego podziału terytorialnego, która obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu)­)powiat grodzki)

Miasta na prawach powiatu to siedziby byłych władz wojewódzkich i powyżej 100 tyś. mieszkańców w tym miasto Warszawa)

Zadania Powiatu

W świetle ustawy powiatowej - nie jest to takie proste jak te zadania zakwalifikować - ustawa ta zupełnie inaczej kwalifikuje te zadania niż ustawa gminna. (zadania własne , zlecone)

Powiat realizuje:

1. zadania publiczne o charakterze ponad gminnym

2. zadania powiatowych służb, inspekcji i straży

3. zadania z zakresu administracji rządowej - zlecone

ad. 1 są to zadania własne powiatu, zostały one określone w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym - katalog zadań własnych powiatu jest katalogiem zamkniętym (czyli nie ma takiej możliwości aby powiat realizował inne zadania niż wymienione w tym katalogu.) Powiat może realizować inne zadania ale tylko wtedy gdy mu na to zezwoli ustawa.

Katalog zadań własnych powiatu zawiera między innymi takie sprawy jak:

• ochrona zdrowia

• pomoc społeczna

• transport zbiorowy

• drogi publiczne

• walka z bezrobociem

• szkoły średnie

ad 2. powiatowymi służbami, inspekcjami i strażami wchodzącymi w skład powiatowej administracji zespolonej stały się działające pod zwierzchnictwem starosty choć w sferze administracji rządowej:

1. Komendy Powiatowe Policji

2. Komendy Powiatowe Państwowej Straży Pożarnej

3. Powiatowe Inspektoraty Weterynarii

4. Powiatowe Stacje Sanitarno Epidemiologiczne

Kierownicy tych zespolonych instytucji działają zawsze w imieniu własnym, a ich kompetencje nie mogą być w żaden sposób przejęte przez starostę.

Zwierzchnictwo starosty zgodnie z art. 35 ust.3 ustawy powiatowej sprowadza się do tego że:

- starosta powołuje i odwołuje kierowników tych instytucji w uzgodnieniu z wojewodą,

• zatwierdza programy ich działania

• kieruje wspólnymi ich działaniami w okresie szczególnego zagrożenia

Zadania powiatowych służb, inspekcji i straży nie są zadaniami ani własnymi ani zleconymi (stanowią one szczególną kategorię zadań) i nie mogą być powierzane powiatowi ani gminie. (Czyli tego typu zadania nie mogą być powierzone nikomu)

Działalność Gospodarcza Powiatu

Ustawa o samorządzie powiatowym w art. 6 ust 2 stanowi że powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej.

Jak z tego wynika działalność powiatu jest bardzo ograniczona.

Województwo

Województwo oznacza zarówno jednostkę samorządu terytorialnego (regionalną wspólnotę samorządowa), jak i największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju, w celu wykonywania administracji publicznej. Na szczeblu wojewódzkim (tylko) mamy dualizm administracji. (administracja samorządowa i rządowa)

Województwo posiada osobowość prawną. W województwie zdecydowanie podkreśla się regionalny charakter tej wspólnoty.

Gmina i powiat tworzą szczeble samorządu lokalnego, to województwo jest szczeblem samorządu regionalnego, a to wszystko razem tworzy samorząd terytorialny.

Samorząd województwa realizuje zadania o charakterze regionalnym (wojewódzkim) są to zadania własne tego samorządu.

Są to wszystkie zadania publiczne które mają charakter wojewódzki - regionalny,

które zgadnie art. 2 ust 2 ustawy o samorządzie regionalnym nie zastrzeżone ustawami dla organów administracji rządowej.

Ustawodawca nie powiedział wprost, ale z art. 2 ust 2 ustawy wojewódzkiej wynika że i ten katalog jest zamknięty. Z drugiej strony art. 164 ust. 3 konstytucji stanowi zasadę domniemania zadań i kompetencji gminy we wszystkich sprawach należących do samorządu terytorialnego.

Podstawowym zadaniem samorządu województwa jest określenie strategii rozwoju województwa oraz prowadzenie polityki rozwoju województwa.

Strategia rozwoju województwa jest realizowana poprzez programy wojewódzkie.

W związku realizacją strategii rozwoju województwa, samorząd województwa może występować o wsparcie ze środków budżetu państwa na realizację zadań zawartych w zawartych w programie wojewódzkim, oraz zawierać kontrakt wojewódzki z Radą Ministrów.

Taki kontrakt został zawarty w 1999 roku przez Rząd J. Buzka z władzami samorządu województwa śląskiego.

Szczególną kategorię zadań województwa jest współpraca zagraniczna. Województwa mogą przystępować do międzynarodowych zrzeszeń społeczności regionalnych.

Województwo przystępuje do takiego zrzeszenia, zgodnie z priorytetami współpracy zagranicznej w województwie (jest to dokument uchwalony przez sejmik województwa)

Chodzi tu o to aby umożliwić współpracę między regionalnymi przygranicznymi.

Województwo może prowadzić działalność gospodarczą w sferze użyteczności publicznej. W tym celu może tworzyć spółki z o.o. lub Spółki Akcyjne (S.A.) a także przystępować do tych spółek.

Poza sferą użyteczności publicznej może tworzyć spółki z o.o. i S.A. jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa (czyli jest ograniczona)

23.10.2004

Referendum

Ogólno krajowe - Konstytucja RP stanowi że władza zwierzchnia RP należy do narodu, a władzę tę naród sprawuje poprzez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

W każdej ważnej, istotnej sprawie dla kraju może być przeprowadzone referendum.

Referendum ogólnokrajowe jest ważne gdy weźmie w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania.

(Należy stwierdzić że referendum ogólnokrajowe nie sprawdza się)

Natomiast sprawdza się referendum lokalne.

Referendum lokalne

Art. 170. Konstytucji RP stanowi iż członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować w drodze referendum o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego.

Ustawa z 15 września 2000 r o referendum lokalnym (Dz.U.Nr 88 poz. 985 z późniejszymi zmianami)

Ustawa ta zawiera przepis który zawiera definicję - referendum lokalne

Ustawa definiuje referendum jako mechanizm dzięki któremu mieszkańcy jednostki samorządowej, jako członkowie wspólnoty samorządowej, wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organu danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki a w przypadku gminy także wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

(Można wywnioskować ze mieszkańcy gminy, powiatu lub województwa biorący udział w referendum stanowią odrębny od rady organ samorządu terytorialnego.)

Wyróżniamy dwa rodzaje referendum lokalnego

1. referendum obligatoryjne

2. referendum fakultatywne

Referendum obligatoryjne to takie które musi się odbyć:

1. w sprawie odwołania organu stanowiącego, przeprowadza się je na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo)

2. w sprawie odwołania organu wykonawczego gminy (tylko gminy, ponieważ pochodzi on z wyborów bezpośrednich)

3. w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne - tylko w gminie przeprowadza się to referendum.

Instytucja samoopodatkowania jest jedyne formą gromadzenia przez organy gminy środków pieniężnych z wpłat mieszkańców gminy, ustalonych w drodze referendum na cele publiczne ważne dla społeczności gminy. (samoopodatkowanie może nastąpić tylko w drodze referendum)

Podmiotem samoopadatkowania mogą być wyłącznie mieszkańcy gminy. - osoby fizyczne.

Referendum fakultatywne - czyli może się odbyć

Z pośród wszystkich spraw ważnych dla gminy, powiatu czy województwa, przedmiotem referendum fakultatywnego będą jedynie te sprawy które mieszczą się zakresie zadań i kompetencji organu samorządu danej jednostki samorządowej z wyłączeniem jednak spraw zastrzeżonych do wyłącznej właściwości danego organu. (czyli np. Rada Gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum - gminnego ale tylko w sprawach mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji organu gminy)

Referendum lokalne jest ważne gdy weźmie w nim udział przynajmniej 30% .

uprawnionych do głosowania mieszkańców.

Jest wiążące jeżeli co najmniej połowa ważne oddanych głosów jest za.

Referendum w sprawie opodatkowania jest wiążące jeżeli co najmniej ²/₃ ważnie oddanych głosów jest za i wtedy rada podejmuje na tej podstawie uchwałę o samoopodatkowaniu.

Sposób wyboru i kompetencje organu stanowiącego ­- gminy

charakterystyka

• w art. 169 ust.1 jest powiedziane że, jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem swoich organów stanowiących i wykonawczych.

- Organy stanowiące: w gminie, powiecie jest rada a w województwie sejmik województwa

- Organy wykonawcze: w gminie wójt, burmistrz, prezydent miasta, w powiecie i województwie kolegialny zarząd.

Rada i sejmik jest organem stanowiącym i kontrolnym. ( kontrolnym bo kontroluje wykonanie budżetu, udziela absolutorium)

W świetle Art.169 ust.2 konstytucji RP wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

A zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów określa ustawa - jest to ustawa z dnia 16 lipca 1998 r - ordynacja do rad gmin, rad powiatu i sejmiku województwa.

tj. Dz.U. 2003 Nr 159 poz. 1547.

Wybory są powszechne - rozpatrujemy w dwóch aspektach :

czynnego i biernego prawa wyborczego

• czynne prawo wyborcze - tzn. jest to prawo aby brać udział w wyborach

• bierne prawo wyborcze - jest to prawo do kandydowania w wyborach

Prawo czynne czyli prawo do brania udziału w wyborach ma każdy kto

• jest obywatelem polskim

• najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat

• nie jest ubezwłasnowolniony prawomocnym wyrokiem

• nie jest pozbawiony praw publicznych - kara dodatkowa do kary pozbawienia wolności

• nie jest pozbawiony praw wyborczych - tylko trybunał stanu może orzec - dotyczy to tylko wąskiej grupy osób

W ordynacji wyborczej wprowadza ograniczenie powszechności prawa wyborczego cenzus (domicyl) czyli miejsce zamieszkania.

Prawo do brania udziału w wyborach do rady ........ ma każdy kto: ............

............ i stale zamieszkuje na terenie właściwości danej rady.

Bierne prawo pokrywa się z czynnym prawem wyborczym przy czym w biernym prawie często jest podniesiony wiek dla kandydatów

Osobą stale zamieszkałą na obszarze gminy zgodnie z art.25 KC jest osoba przebywająca na jej obszarze z zamiarem stałego pobytu.

Ważnym dowodem na tą okoliczność jest zameldowanie na pobyt stały.

Może być także dowodem fakt przebywania, mieszkania od wielu lat na terenie gminy.

Wybory są bezpośrednie

• czyli musimy osobiście udać się do lokalu wyborczego i osobiście oddać głos

• głosujemy bezpośrednio na danego kandydata

Wybory są równe - w dwóch aspektach

• równość w aspekcie formalnym - oznacza prawo do oddania jednego głosu

• równość w aspekcie materialnym - oznacza że siła głosów musi być wszędzie jednakowa (oznacza to że tak należy podzielić kraj, tak podzielić województwo na okręgi, utworzyć taką liczbę mandatów aby na każdy mandat przypadała zbliżona liczba wyborców.

Wybory są tajne - jest prawo ale i obowiązek - w każdym lokalu wyborczym musi być miejsce zabezpieczające tajność głosowania np. jakaś kotara itp.

System ustalania wyników

Wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego odbywają się wg. systemu mieszanego większościowo -proporcjonalnego.

Większość zwykła - za jest więcej niż przeciw (wstrzymujące nie liczą się)

Większość bezwzględna:

1. głosów za musi być więcej niż głosów przeciw i wstrzymujących razem.

2. jest to kolejna liczba całkowita po połowie

Wielkość kwalifikowana - zawsze wyrażona ułamkiem np. ²/₃, ³/₅, ³/_4. .

W gminie do 20 tyś. mieszkańców wybory są większościowe ( większość względna)

W gminie powyżej 20 tyś mieszkańców są proporcjonalne.

W powiecie i województwie wybory są proporcjonalne z 5% progiem wyborczym.

07.11.2004

Status Prawny Radnego

Radny nabywa mandat z chwilą otrzymania zaświadczenia o wyborze.

Zaś obejmuje mandat z chwilą złożenia ślubowania.

Radny traci mandat;

1. śmierć

2. zrzeczenie się mandatu

3. odmowa złożenia ślubowania

4. gdy zostanie wybrany do sejmu lub senatu (nie można łączyć mandatów)

5. w przypadku rozwiązania rady

6. utraty prawa wybieralności (czyli stałe przebywanie na terenie właściwości danej rady)

7. nie złożenie oświadczenia majątkowego

Mandat może mieć charakter wolny lub związany, dawniej deputowany był związany mandatem Obecnie mandaty są z reguły wolne.

Radny nie jest związany instrukcjami wyborców, jego podstawowym obowiązkiem jest kierowanie się dobrem wspólnoty samorządowej i uczestniczenie w pracach organu samorządu oraz samorządowych jednostek organizacyjnych do których został wybrany lub desygnowany.

Dotyczy to radnych wszystkich szczebli.

Uprawnienia i obowiązki radnego.

Radny ma prawo do diet, ma ochronę prawną przewidzianą dla funkcjonariuszy publicznych.

Stosunek pracy radnego podlega ochronie tzn. rozwiązanie stosunku pracy z radnym wymaga zawsze zgody organu stanowiącego którego radny jest członkiem. A organ ten zawsze odmawia jeżeli podstawą zwolnienia są zdarzenia związane z wykonywaniem mandatu.

Radny musi aktywnie uczestniczyć w pracy rady i jej organów (przychodzić na posiedzenia rady i komisji)

Na radnym ciążą obowiązki wynikające z ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne; z sierpnia 1997 r. Dz.U.Nr 106 póz 679 z póz. zm.

Osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w Urzędzie Gminy, w Starostwie i Urzędzie Marszałkowskim (w zależności od tego do jakiej rady została wybrana)

Nie może być również kierownikiem w jednostce organizacyjnej danej jednostki.

Radny nie może podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważać zaufania wyborców do wykonywania mandatu. (o tym będzie decydował zawsze sąd, czy darowizną podważającą zaufanie jest np. otrzymanie pióra , samochodu)

Radny nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy w której uzyskał mandat a także zarządzać taką działalnością. ( dot. to wszystkich szczebli)

Radny nie może posiadać pakietu większego niż 10% udziału w spółkach prawa handlowego z udziałem komunalnych osób prawnych lub w spółkach których uczestniczą takie osoby.

W 2000 roku ustawa ograniczyła wysokość diet radnych (ustawa kominowa) Wysokość diety radnego nie może przekraczać w ciągu miesiąca 1,5 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osoby piastującej stanowisko państwowe.

Je`żeli rada w ciągu 3 miesięcy nie powoła zarządu ulega rozwiązaniu. I przeprowadza się następne wybory i jeżeli ta rada ponownie nie wyłoni w ciągu 3 miesięcy zarządu ulega ponownie rozwiązaniu ale wtedy nie przeprowadza się wyborów a do końca kadencji funkcje organu powiatowego czy wojewódzkiego pełni osoba wyznaczona przez prezesa RM.

Gmina podstawowa jednostka samorządu - konstytucja

Wójt - organ wykonawczy gminy

Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady lub wyboru go przez rade gminy i upływa z dniem upływa kadencji rady.

Zasady wyborcze

Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Dz. U. Nr 113 poz. 984 z póz. zmianami.

Wójt, burmistrz, prezydent miasta - jest wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych. System większościowy (większość bezwzględna)

Czynne i bierne prawo wyborcze.

Prawo wybierania wójta w danej gminie, czyli czynne prawo wyborcze ma każdy kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Zaś prawo wybieralności czyli bierne prawo wybieralności ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 25 lat z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy w której kandyduje.

Kandydować można tylko w jednej gminie.

Za wybranego uważa się tego kandydata, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.

Jeżeli żaden z kandydatów nie osiągnie wymaganej liczby, przeprowadza się ponowne głosowanie.

W następnym głosowaniu udział dwaj kandydaci którzy otrzymali największą liczę głosów.

Jeżeli więcej niż dwóch kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów, to wtedy rozstrzyga większa liczba obwodów w których otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli i po tym okaże się nie rozstrzygnięte to przeprowadza się losowanie.

W drugim głosowaniu wygrywa ten który otrzymał więcej głosów niż jego kod kandydat czyli zwykłą większość. (następnie losowanie)

Wybory wójta zarządza Prezes Rady Ministrów drodze rozporządzenia łącznie z wyborami do Rady Gminy. (muszą odbyć się łącznie)

Prawo zgłaszania kandydatów na wójta przysługuje:

1. Partią politycznym i koalicją partii politycznych

2. Stowarzyszeniom i organizacja społecznym

3. Wyborcom

Jeżeli nie zgłoszono żadnego kandydata w terminie, wzywa się niezwłocznie w przedłużonym terminie do zgłaszania kandydatów jeżeli również w przedłużonym czasie nie zgłoszono żadnego kandydata to wyboru dokonuje rada gminy bezwzględną ilością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

Jeżeli został zgłoszony jeden kandydat, wybory przeprowadza się i on zostaje wybrany jeżeli otrzyma więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, jeżeli nie otrzyma takiej większości to wyboru dokonuje rada w takim samy trybie jak wyżej. bezwzględną ilością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.

Zgłaszania kandydata na wójta (gdy wyboru dokonuje rada)

1. grupie radnych - co najmniej 1/3 składu ustawowego rady

2. zgłoszenie musi mieć formę pisemną

3. radny może poprzeć tylko jednego kandydata

Wygaśnięcie mandatu - wójta, burmistrza, prezydenta miasta

1. odmowa złożenia ślubowania

2. pisemne zrzeczenie się mandatu

3. utrata prawa wybieralności

4. naruszenie ustawy zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej określonej w odrębnych przepisach

5. prawomocnego skazującego wyroku sądu orzeczone za przestępstwo umyślne

6. w przypadku śmierci

7. odwołanie w drodze referendum

Zastępca wójta, burmistrza, prezydenta miasta

W gminach do 20 tyś mieszkańców może być 1 zastępca,

W gminach do 100 tyś. mieszkańców może być 2 zastępców

W gminach do 200 tyś. mieszkańców może być 3 zastępców

W gminach powyżej 200 tyś. mieszkańców może być 4 zastępców

Wójt w drodze zarządzenia powołuje zastępcę lub zastępców.

Funkcji wójta nie można łączyć :

1. z funkcją wójta lub zastępcy w innej gminie

2. członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego w tym w gminie w której jest wójtem

3. zatrudnieniem w administracji rządowej

4. mandatem posła lub senatora

Odwołanie wójta

1. nieudzielanie mu absolutorium (może się zdarzyć że rada nie udzieli absolutorium) Rada udziela wójtowi absolutorium (z wykonania budżetu) bezwzględna większością ustawowego składu rady w drodze uchwały.

Nie udzielenie absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy w sprawie przeprowadzenia referendum o odwołanie wójta.

Musi upłynąć 14 dni od dnia podjęcia uchwały o nie udzieleniu absolutorium by głosować wniosek o przeprowadzenie referendum.

W tym czasie rada musi zasięgnąć opinii RIO oraz trzeba wysłuchać wyjaśnień wójta.

Rada może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu imiennym. (każdy radny ma imienną kartę z trzema opcjami tak, nie wstrzymał się)

Jeżeli rada podejmuje taką uchwałę to przeprowadza referendum.

Referendum jest ważne jeżeli udział weźmie 30% uprawnionych do głosowania. Wójta uważa się za odwołanego jeżeli więcej niż połowa ważnie oddanych głosów będzie za jego odwołaniem.

W okresie do czasu wyboru nowego wójta, jego funkcję pełni osoba wyznaczona przez Prezesa RM.

Rada może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum z innej przyczyny niż nie udzielenie wójtowi absolutorium, jedynie na wniosek co najmniej ¼ ustawowego składu rady.

Wniosek wymaga formy pisemnej, uzasadnienia przyczyny odwołania oraz wymaga zaopiniowania przez komisję rewizyjną.

Uchwałę w sprawie przeprowadzenie referendum rada podejmuję większością ³/₅ ustawowego składu rady w głosowaniu imiennym.

Jeżeli w ważnym referendum o odwołanie wójta na wniosek rady z innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium, przeciwko odwołaniu wójta oddano więcej niż połowę ważnie oddanych głosów działalność rady gminy ulega zakończeniu z mocy prawa. art. 67 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym.

Wygaśnięcie mandatu wójta z jakiejkolwiek przyczyny jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy.

Zakres kompetencji organów wykonawczych obejmuje w szczególności:

1. przygotowanie projektów uchwał rady, (sejmiku)

2. określenie sposobu wykonania uchwał

3. gospodarowanie mieniem samorządowym

4. wykonywanie budżetu

5. zatrudnianie i zwalnianie kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych

Struktura organów w powiecie i województwie

Zarząd powiatu składa się ze starosty oraz 2 - 4 pozostałych członków

Zarząd powiatu dokonuje rada powiatu w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Jeśli rada nie dokona wyboru ulega rozwiązaniu, nowa znowu ma 3 miesiące na wyłonienie zarządu a jeśli się jej to nie uda to nie przeprowadza się nowych wyborów a funkcję zarządu spełnia osoba wyznaczona przez Prezesa RM.

Zarząd województwa może liczyć jednolicie 5 członków w tym przewodniczącego , którym jest marszałek oraz od 1 - 2 wicemarszałków jako wice przewodniczących.

Marszałek lub starosta może być osobą z poza rady.

Również sejmik województwa ma 3 mieniące na wyłonienie zarządu jeśli nie........

5.12.2004

Nadzór nad samorządem terytorialnym

Instytucje nadzoru

Jakie zachodzą związki pomiędzy kontrolą a nadzorem.

Kontrola jest elementem nadzoru - ale do pewnego momentu ponieważ nadzór idzie dalej.

Kontrola to jest porównanie stanu rzeczywistego, zastanego z pewnym wzorcem, do stanu postulowanego.

Natomiast nadzór idzie dalej może władczo modyfikować stan rzeczywisty. Podczas nadzoru nie tylko stwierdzamy że coś jest źle ale można to modyfikować. Czyli organ nadzorczy może władczo modyfikować działalność organu nadzorowanego.

Pojęcie nadzór jest często występuje w aktach prawa, ale nie jest nigdzie przez prawo zdefiniowane. Nigdzie ustawodawcza nie określi jak to pojęcie rozumieć.

Przez nadzór rozumie się oparte na upoważnieniu ustawowym, uprawnienie do władczego wkraczania przez organ nadzorczy w samodzielną działalność organu nadzorowanego.

W państwie prawa organ nadzorujący aby wkraczać w działalność organu nadzorowanego musi mieć oparcie w prawie, musi mieć upoważnienie ustawowe i może to robić tylko za pomocą środków jakie mu prawo przyznaje i musi mieć do tego kompetencje aby wkraczać w działalność samodzielne podmiotu. (w państwie prawa obywatel może robić wszystko to czego prawo nie zabrania natomiast organ władzy publicznej może robić tylko to na co prawo mu zezwala, nie można domniemywać kompetencji władzy publicznej)

Nadzór jest kategoria prawa administracyjnego dla działalności administracji

Tradycyjne środki nadzoru dzielimy na:

1. dotyczące aktów (zatwierdzenie, uchylenie, zawieszenie w wykonaniu)

2. dotyczące osób (zatwierdzanie wyboru, powoływanie z pośród przedstawionych kandydatów, odwołanie, zawieszenie w czynnościach)

3. środki dotyczące organów (rozwiązanie organu kolegialnego, odwołanie organu jednoosobowego, ustanowienie zarządu komisarycznego)

Samorząd jest samodzielnym podmiotem ale ta samodzielność jest ograniczona. Samorządność korporacji terytorialnej ma swoje granice. Obowiązuje naczelne zasady ustrojowe jednolitości państwa Polskiego, Polska nie jest federacją. Wszystkie organy w państwie Polskim działają w jednym porządku prawnym.

Konstytucja w art. 171 stanowi iż działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

Legalność - czyli zgodnie z prawem obowiązującym

Konstytucja

(234)

Ustawa, rozporządzenie z mocą ustawy

Rozporządzenie

Akty prawa miejscowego

(akt prawa miejscowego uchwała Rady gminy musi być zgodna ze statutem tej gminy jeśli nie to powodu to jego nieważność)

Jeżeli ustawa polska jest sprzeczna z rozporządzeniem UE zawsze to zawsze przeważa rozporządzenie, ale tylko w sprawach które Polska przetransformowała - przeniosła.

W Polsce mamy dwa centra stanowienia Prawa tj. Parlament Polski oraz Komisja Europejska.

Czyli jedyny kryterium nadzoru nad samorządem jest legalność. - zgodność z obowiązującym prawem.

Organ nadzoru może przy kryterium legalności stosować tylko posiłkowo inne kryteria rzetelności, celowości, gospodarność.

Przy zadaniach zleconych może zastosować kryteria rzetelności, celowości, gospodarność.

Organami nadzoru nad samorządem terytorialnym są tylko organy wymienione w konstytucji Art. 171. pkt. 2

Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Katalog organów nadzoru jest zamknięty.

Dwa pierwsze są organami nadzoru generalnego a RIO tylko w sprawach finansowych.

Sąd Administracyjny nie jest organem nadzoru - Sad jest organem wymiaru sprawiedliwości. Sąd rozpatruje spory.

Również Najwyższa Izba Kontroli (NIK) nie jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym - jest ona organem kontroli państwowej.

NIK może zgodnie z art. 203. ust. 2. może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. Czyli jej kompetencje kończą się na wskazaniu uchybień (tylko kontrola) prze sporządzenie protokołu końcowego. NIK po kontroli może np. zawiadomić prokuraturę że popełniono przestępstwo oczywiście zdaniem kontrolerów NIK.

Konstytucja art. 171. ust.3. Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy. (Czy sejm jest organem nadzoru nad samorządem terytorialnym tak lub nie? Tak i tak dobrze)

Sejm jest organem ustawodawczym - a organ ustawodawczy i nigdy nie powinien, nie jest organem nadzoru.

Procedura z udziałem Prezesa Rady Ministrów.

Prezes Rady Ministrów występuje w sytuacjach nadzwyczajnych, jest organem któremu przysługują szczególne nadzwyczajne uprawnienie nadzorcze uprawnienia nadzoru o dużej dolegliwości.

1. Udział rozwiązywaniu organu stanowiącego oraz odwołanie (rozwiązanie organu kolegialnego) organu wykonawczego.

W razie powtarzającego się rażącego naruszenia przez organ stanowiący konstytucji lub ustaw, Prezes RM wnioskuje do sejmu o rozwiązanie tego organu.

Jeżeli powtarzającego się naruszenia konstytucji lub ustaw dopuścił się organ wykonawczy samorządu, wojewoda wzywa do zaprzestania naruszeń, a jeżeli to nie odnosi skutków, występuje z wnioskiem do Prezesa RM o odwołanie (rozwiązanie) organu wykonawczego.

W obydwu przypadkach, czyli gdy doszło do odwołania rady lub organu wykonawczego, Prezes RM na wniosek Ministra do spraw administracji, wyznacza osobę która do czasu wybrania rady, wójta czy zarządu pełni ich funkcje

2. Ustanowienie Zarządu Komisarycznego (kolejny środek Prezesa RM)

W razie nie rokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy samorządu terytorialnego, Prezes RM na wniosek Ministra do spraw administracji może zawiesić organy samorządu terytorialnego i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat.

Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić, po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom samorządu i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu sytuacji.

Komisarza rządowego powołuje Prezes RM na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra d/s administracji publicznej.

Od każdego rozstrzygnięcia nadzorczego przysługuje skarga do Sądu Administracyjnego.

Prezes Rady Ministrów wykonuje nadzór nad samorządem terytorialnym na podstawie konstytucji art. 171 ust 2 Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

Również Art. 148. pkt 6 Prezes Rady Ministrów: sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach.

Postępowanie nadzorcze z udziałem wojewody

Wojewoda jest organem bieżącego, permanentnego nadzoru nad działalnością organów samorządu poza sprawami finansowymi.

Wójt, starosta i marszałek województwa są zobowiązani do przedłożenia wojewodzie odpowiednio uchwał rad gminy, powiatu i sejmiku województwa w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia.

Wojewoda wszczyna i prowadzi postępowanie nadzorcze z urzędu.

Uchwała organu samorządu terytorialnego sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub części orzeka wojewoda w ciągu 30 dni od otrzymania uchwały, nie później jednak niż w ciągu 1 roku po podjęciu uchwały. Chyba że nie przedłożono jej w terminie albo uchwała jest aktem prawa miejscowego (wtedy termin ten nie ma znaczenia)

Wojewoda wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub w toku takiego postępowania, może wstrzymać wykonanie uchwały. - jeżeli nie wstrzyma to normalnie ona obowiązuje .

Po upływie 30 dni od doręczenia uchwały organ nadzoru - wojewoda może jedynie zaskarżyć uchwałę do Sądu Administracyjnego.

Postępowanie nadzorcze z udziałem wojewody kończy się:

1. Wydaniem rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność uchwały - jeżeli uchwała jest sprzeczna z prawem a stwierdzone naruszenie wojewoda uznał za istotne.

„Istotne naruszenie prawa” - kategoria ta obejmuje zgodnie z orzecznictwem Sądu Administracyjnego;

• naruszenie przepisów kompetencyjnych

• wydanie uchwały bez podstawy prawnej

• naruszenie przepisów prawa ustrojowego

• naruszenie przepisów prawa materialnego bądź błędna ich wykładnia

• oraz naruszenie przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał

2. Rozstrzygnięciem nadzorczym wskazującym że uchwałę wydano z naruszeniem prawa, w przypadku gdy naruszenie było nie istotne.

3. Wojewoda posiada także kompetencje wydawania zarządzenia zastępczego w sprawie wygaśnięcia mandatu radnego lub wójta,

Lub odwołania ze stanowiska członka zarządu, zastępcy wójta, sekretarza bądź skarbnika jeżeli organ stanowiący niedopełniał odpowiednich czynności wynikających w tym zakresie wynikających z określonych przepisów ustawowych.

Rozstrzygnięcie nadzorcze winno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do Sądu Administracyjnego.

Stwierdzenie nieważności uchwały - powoduje nieważność ex tunc - czyli od momentu jej podjęcia.

(Stwierdzenie trybunału konstytucyjnego nie skutkuje ex tunc lecz ex nune - na przyszłość czyli od chwili rozstrzygnięcia przez trybunał)

Regionalna Izba Obrachunkowa

RIO działa na podstawie ustawy z dnia 7 października 1997 roku.

RIO jest państwowym organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych i zamówień publicznych tych jednostek.

Konstytucyjny termin sprawy finansowe został wyjaśniony w orzecznictwie Sądu Administracyjnego - obejmuje on;

1. Procedury uchwalania budżetu i jego zmian

2. Zaciągania zobowiązań, wpływających na wysokość długu publicznego jednostek samorządu oraz zaciągania pożyczek

3. Zasad i zakresu przyznawania dotacji

4. Podatki i opłaty lokalne

5. Absolutorium dla organów władzy wykonawczej

Postępowanie RIO jest analogiczne jak postępowanie nadzorcze prowadzone przez wojewodę. Czyli uchwały dotyczące spraw finansowych są przedstawiane nie wojewodzie lecz RIO itd. ........................

Kategorie rozstrzygnięć nadzorczych podejmowanych przez RIO

1. Stwierdzenie nieważności w całości lub części uchwały objętej nadzorem izby, a w przypadku stwierdzenia nieważności w całości lub części uchwały budżetowej, dokonanie ustalenia zastępczego budżetu w częściach dotkniętych nieważnością.

2. Wskazanie że uchwałę wydano z naruszeniem prawa, gdy naruszenie to było nie istotne.

3. Zastępcze ustalenie budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w przypadku gdy rada nie uchwali budżetu w terminie do 31 marca roku budżetowego (Do 30 kwietnia RIO)

Każda z ustaw samorządowych przyznaje obywatelskie prawo zaskarżenia uchwał organu samorządu.

Każdy czyj interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ samorządu w sprawie z zakresu administracji publicznej może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia zaskarżyć uchwałę do Sądu Administracyjnego.

2

---